چرایی احداث مرکز دایره المعارف
رشد علوم و معارف در جوامع اسلامی و احساس نیاز به مجموعه هایی که جامع اطلاعاتی درباره کلیات علوم رایج در زمان، و شامل موضوعات، تعاریف و اصطلاحات آن علوم باشند، موجب شد که برخی از دانشمندان به تدوین یک سلسله کتب عمومی در این زمینه ها بپردازند. احصاءالعلوم فارابی، مفاتیح العلوم خوارزمی، جامع العلوم فخرالدین رازی و دهها مجموعه دیگر، از این جمله اند.
بعدها، برخی از خاورشناسان با همکاری تنی چند از نویسندگان اسلامی، اقدام به تدوین مجموعه ای با عنوان "دایرة المعارف اسلام" نمودند. هرچند که این مجموعه با روشی علمی تهیه شد، اما پاسخگوی نیازهای جوامع اسلامی نبوده و ما باید خود با روشی نوین و علمی دست بکار می شدیم و بر ساحت گسترده فرهنگ اسلامی پرتوی تازه می افکندیم. مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی برای تحقق این مقصود در اسفندماه 1362 تاسیس شد. به همین منظور، زمینی واقع در اراضی دارآباد تهران در نظر گرفته شد و مطالعات ژئوتکنیک بر روی آن انجام گردید.
بعدها، برخی از خاورشناسان با همکاری تنی چند از نویسندگان اسلامی، اقدام به تدوین مجموعه ای با عنوان "دایرة المعارف اسلام" نمودند. هرچند که این مجموعه با روشی علمی تهیه شد، اما پاسخگوی نیازهای جوامع اسلامی نبوده و ما باید خود با روشی نوین و علمی دست بکار می شدیم و بر ساحت گسترده فرهنگ اسلامی پرتوی تازه می افکندیم. مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی برای تحقق این مقصود در اسفندماه 1362 تاسیس شد. به همین منظور، زمینی واقع در اراضی دارآباد تهران در نظر گرفته شد و مطالعات ژئوتکنیک بر روی آن انجام گردید.
طراحی معماری دایره المعارف بزرگ اسلامی توسط شرکت مهندسین مشاور هرم پی و با مدیریت دکتر محمد مهدی محمودی، انجام شد.
اولویت طراحی
اولویت اصلی در طراحی این بنا، ایجاد هماهنگی میان طراحی معماری ساختمان با بخش های سازه و تاسیسات مکانیکی و برقی بود. ساختمان بنا، بتنی است و از نظر طراحی سازه به پیشنهاد مهندس علی اکبر معین فر، بلوک های جداگانهای به ابعاد 11*11 و ارتفاع 10 متر در نظر گرفته شده که با درز انقطاع کنار هم قرار داده می شوند. ساختار بنا طوری است که سازه صلب، امکان تغییر شکل را در هر بلوک به هنگام زلزله فراهم کرده است، به نحوی که علی رغم معماری متنوع مجموعه، رفتار سازه ای در شرایط سازه منظم تلقی خواهد شد.
این سرای عشق و ایمان از دو مجموعه نسبتاً مجزا تشکیل شده که هرکدام در سه طبقه با کاربری های متفاوت می باشند. از نظر دید انسانی، بنا در دو ساختمان سه طبقه دیده می شود که به دلیل هماهنگی با شیب طبیعی زمین به نحوی طراحی شده که بام ساختمان پایینی، حیاط ساختمان اصلی را تشکیل می دهد.
معماری داخلی
فضاهای داخلی ساختمان اصلی: ساختمان اصلی شامل سه طبقه به مساحت 21000 متر مربع می باشد. طبقه همکف و اول شامل مخازن کتاب به گنجایش سه میلیون جلد است. این دو طبقه از چهار مخزن مجزای کتاب تشکیل شده است. دوازده سالن نیز در موقعیت های مختلف مخازن جهت فعالیت های تحقیقاتی محققین در نظر گرفته شده است.
ساختمان پایینی به مساحت 11000 متر مربع شامل ادامه مخازن کتابخانه، پژوهشکده ابوریحان بیرونی، بخش چاپ و صحافی، سرسرای ورودی مجموعه و نیز کیفداری می باشد. همچنین این ساختمان دارای تالارهای تخصصی گفتگو و سخن و اندیشه که هرودام با ظرفیتی بالغ بر هفتاد نفر در کنار آمفی تئاتری به ظرفیت 400 نفر می باشد.
وجود نمازخانه و رستوران نیز در کنار این فضاهای عمومی توانسته است این بخش را جهت برگزاری مراسم و سمینارهای مهم تکمیل نماید.
رفت و آمد به این بخش ها در زمان های برگزاری مراسم و سمینارها برای عموم آزاد می باشد. در صورتیکه ساختمان اصلی که در سه طبقه فوقانی قرار گرفته است فقط مختص ورود محققین و پژوهشگران می باشد.
چیدمان کتاب ها به گونه ای است که یک محقق برای رسیدن به یک مطلب علمی می تواند از مسیرهای مختلف از جمله میان محور قفسه های کتاب عبور کند.
از نظر ایمنی و برای حفاظت کتب، هر قسمت دارای پیش فضایی است جهت کنترل ورود و خروج افراد و مدارک. طبقه دوم بنا شامل 18 بخش علمی (دپارتمان) است که هر بخش دارای هفت اتاق برای محققین و یک فضا برای جلسات و کتابخانه اختصاصی برای هر بخش می باشد. تالار امیر المومنین(ع)، تالار هئیت علمی و بخش مدیریت و پذیرایی از دیگر بخش های این طبقه می باشد.
در وسط این طبقه، فضای باز طبیعی و مطبق، محیطی آرام برای محققین فراهم آورده است. این فضا تداعی معماری ایرانی که دارای یک حیاط درونی در فرهنگ ما می باشد و بازتابی است از درون گرایی و خویشتن شناسی در مکتب و فرهنگ ما ایرانیان.
متریال
سقف بنا به صورت دال بتنی مجوف ( وافل) به عمق 25 سانتی متر طراحی گردید. دیواره های داخلی تلفیقی از بتن نمایان (اکسپوزه) و نماسازی های ویژه نظیر چوب یا آجر است. با توجه به تاکید طرح معماری در خصوص بتنی بودن سطوح فضای داخلی، به هنگام اجرا دقت ویژه ای جهت ستون های سازه صورت گرفته است.
به دلیل کاربری تخصصی این مجموعه، در عین زیبایی و رعایت مسائل فنی، دارای عملکردهای صحیح نیز می باشد. مبلمان ثابت و غیرثابت داخلی به طور اختصاصی و با توجه به ویژگی های مورد نظر کاربران، طراحی و به منظور ایجاد فضاهای آرام فرهنگی، از فرم های اسلیمی و رنگ ها و مصالح خاص به نحوی استفاده شده است که در نهایت با وجود رعایت اقتصادی بودن پروژه، کل مجموعه از هماهنگی مطلوبی برخوردار گردیده است.
همچنین، در کفسازی فضاهای داخلی از مصالح سنگی متفاوت(به لحاظ رنگ و اندازه) استفاده شده است.
منبع:مارپیچ
اولویت اصلی در طراحی این بنا، ایجاد هماهنگی میان طراحی معماری ساختمان با بخش های سازه و تاسیسات مکانیکی و برقی بود. ساختمان بنا، بتنی است و از نظر طراحی سازه به پیشنهاد مهندس علی اکبر معین فر، بلوک های جداگانهای به ابعاد 11*11 و ارتفاع 10 متر در نظر گرفته شده که با درز انقطاع کنار هم قرار داده می شوند. ساختار بنا طوری است که سازه صلب، امکان تغییر شکل را در هر بلوک به هنگام زلزله فراهم کرده است، به نحوی که علی رغم معماری متنوع مجموعه، رفتار سازه ای در شرایط سازه منظم تلقی خواهد شد.
این سرای عشق و ایمان از دو مجموعه نسبتاً مجزا تشکیل شده که هرکدام در سه طبقه با کاربری های متفاوت می باشند. از نظر دید انسانی، بنا در دو ساختمان سه طبقه دیده می شود که به دلیل هماهنگی با شیب طبیعی زمین به نحوی طراحی شده که بام ساختمان پایینی، حیاط ساختمان اصلی را تشکیل می دهد.
معماری داخلی
فضاهای داخلی ساختمان اصلی: ساختمان اصلی شامل سه طبقه به مساحت 21000 متر مربع می باشد. طبقه همکف و اول شامل مخازن کتاب به گنجایش سه میلیون جلد است. این دو طبقه از چهار مخزن مجزای کتاب تشکیل شده است. دوازده سالن نیز در موقعیت های مختلف مخازن جهت فعالیت های تحقیقاتی محققین در نظر گرفته شده است.
ساختمان پایینی به مساحت 11000 متر مربع شامل ادامه مخازن کتابخانه، پژوهشکده ابوریحان بیرونی، بخش چاپ و صحافی، سرسرای ورودی مجموعه و نیز کیفداری می باشد. همچنین این ساختمان دارای تالارهای تخصصی گفتگو و سخن و اندیشه که هرودام با ظرفیتی بالغ بر هفتاد نفر در کنار آمفی تئاتری به ظرفیت 400 نفر می باشد.
وجود نمازخانه و رستوران نیز در کنار این فضاهای عمومی توانسته است این بخش را جهت برگزاری مراسم و سمینارهای مهم تکمیل نماید.
رفت و آمد به این بخش ها در زمان های برگزاری مراسم و سمینارها برای عموم آزاد می باشد. در صورتیکه ساختمان اصلی که در سه طبقه فوقانی قرار گرفته است فقط مختص ورود محققین و پژوهشگران می باشد.
چیدمان کتاب ها به گونه ای است که یک محقق برای رسیدن به یک مطلب علمی می تواند از مسیرهای مختلف از جمله میان محور قفسه های کتاب عبور کند.
از نظر ایمنی و برای حفاظت کتب، هر قسمت دارای پیش فضایی است جهت کنترل ورود و خروج افراد و مدارک. طبقه دوم بنا شامل 18 بخش علمی (دپارتمان) است که هر بخش دارای هفت اتاق برای محققین و یک فضا برای جلسات و کتابخانه اختصاصی برای هر بخش می باشد. تالار امیر المومنین(ع)، تالار هئیت علمی و بخش مدیریت و پذیرایی از دیگر بخش های این طبقه می باشد.
در وسط این طبقه، فضای باز طبیعی و مطبق، محیطی آرام برای محققین فراهم آورده است. این فضا تداعی معماری ایرانی که دارای یک حیاط درونی در فرهنگ ما می باشد و بازتابی است از درون گرایی و خویشتن شناسی در مکتب و فرهنگ ما ایرانیان.
متریال
سقف بنا به صورت دال بتنی مجوف ( وافل) به عمق 25 سانتی متر طراحی گردید. دیواره های داخلی تلفیقی از بتن نمایان (اکسپوزه) و نماسازی های ویژه نظیر چوب یا آجر است. با توجه به تاکید طرح معماری در خصوص بتنی بودن سطوح فضای داخلی، به هنگام اجرا دقت ویژه ای جهت ستون های سازه صورت گرفته است.
به دلیل کاربری تخصصی این مجموعه، در عین زیبایی و رعایت مسائل فنی، دارای عملکردهای صحیح نیز می باشد. مبلمان ثابت و غیرثابت داخلی به طور اختصاصی و با توجه به ویژگی های مورد نظر کاربران، طراحی و به منظور ایجاد فضاهای آرام فرهنگی، از فرم های اسلیمی و رنگ ها و مصالح خاص به نحوی استفاده شده است که در نهایت با وجود رعایت اقتصادی بودن پروژه، کل مجموعه از هماهنگی مطلوبی برخوردار گردیده است.
همچنین، در کفسازی فضاهای داخلی از مصالح سنگی متفاوت(به لحاظ رنگ و اندازه) استفاده شده است.