فصلنامه مطالعات‌ اقتصاد انرژي‌

[P O U R I A]

عنوان نشريه:	مطالعات‌ اقتصاد انرژي‌
كد ISSN:	1735-1626
نوع نشريه:	فصلنامه
زبان اصلی:	فارسی
زبان دوم:	انگلیسی
درجه علمی:	علمی پژوهشی
صاحب امتياز:	موسسه مطالعات بين المللي انرژي
مديرمسئول:	دكتر علي اصغر زارعي
سردبير:	دكتر حميد ابريشمي
تلفن:	22029351-60 (021)
نمابر:	22049627 (021)
رایانامه:	iiesj@iies.ac.ir
تارگاه:	www.iies.org
صندوق پستي:	19395-4757
نشانی:	تهران، خيابان وليعصر، خيابان سايه، شماره 65

​

فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژي با هدف ارتقاء سطح دانش علمي محققان, سياست‌گذاران و برنامه‌ريزان انرژي, مباحث و مقالاتي با موضوعات متعدد اقتصاد انرژي در سطوح ملي و بين‌المللي منتشر مي‌كند. از آنجايي كه اين مجله داراي ارزش علمي – پژوهشي است, عموما مقالاتي برخوردار از ويژگي‌هاي كاملا فني – دانشگاهي و مطابق با استانداردهاي تعيين شده را مي‌پذيرد. عمده‌ترين موضوعات مورد توجه نشريه در زمينه اقتصاد انرژي به شرح زير است:

• نفت و بازارهاي نفتي
• اقتصاد سنجي
• قراردادها
• مدل هاي نفت و گاز
• نهادهاي بين المللي انرژي
• حامل هاي انرژي- يارانه ها
• شبكه هاي عصبي و هوش مصنوعي
• اقتصاد كلان و بين المللي و پول و ارز
• اقتصاد خرد و عمومي
• سيستم هاي اطلاعاتي و هوش مصنوعي
• گاز LNG- GTL
• بورس و اوراق بهادار- بازارهاي مالي
• انرژي و محيط زيست
• اقتصاد برق و مهندسي برق
• سرمايه گذاري خارجي و داخلي

 

[P O U R I A]

ارزيابي اقتصادي احداث واحد تبديل گاز به فرآورده هاي مايع (GTL) پس از اجراي قانون هدفمندسازي يارانه ها در ايران

ارزيابي اقتصادي احداث واحد تبديل گاز به فرآورده هاي مايع (GTL) پس از اجراي قانون هدفمندسازي يارانه ها در ايران

عنوان مقاله: ارزيابي اقتصادي احداث واحد تبديل گاز به فرآورده هاي مايع (GTL) پس از اجراي قانون هدفمندسازي يارانه ها در ايران

نویسندگان: سليمي فر مصطفي, حسيني سيدحامد*

* دانشگاه فردوسي مشهد

چکیده:
استفاده از فناوري تبديل گاز به فرآورده هاي مايع به عنوان جايگزين فروش گاز به صورت خام، براي ايران که دومين کشور صاحب ذخاير گازي است، اهميت دارد و مي تواند ارزش افزوده و درآمد سرشاري نصيب اين کشور کند. هدف از ارائه اين مقاله، بررسي امکان سنجي احداث واحد جي تي ال از بعد اقتصادي با توجه به تعيين قيمت خوراک گاز طبيعي در اجراي قانون هدفمندسازي يارانه ها و با توجه به اهميت ارزيابي اقتصادي قبل از اجراست. اين تحقيق با استفاده از نرم افزار کامفار و با تاکيد بر معيارهاي ارزش خالص فعلي، نرخ بازده داخلي، نرخ بازده داخلي تعديل يافته و دوره بازگشت سرمايه عادي و متحرک انجام شده است. هم چنين در اين تحقيق با استفاده از تحليل حساسيت به بررسي ميزان تاثير عوامل اصلي بر سودآوري فرآورده هاي GTL پرداخته شده است، بنابراين پس از طراحي چندين سناريو با توجه به مقياس و ظرفيت کارخانه، هزينه سرمايه، قيمت نفت خام و احداث با و بدون پالايشگاه گاز، بررسي هاي لازم در خصوص طرح منتخب انجام شده است. نتايج نشان مي دهد که استفاده از اين فناوري توجيه داشته و با کاهش هزينه سرمايه اي و هزينه عملياتي و افزايش قيمت نفت خام و درآمد فروش، سودآوري پروژه بيش تر خواهد شد.

كليد واژه: گاز طبيعي، ارزيابي پروژه، درآمد ارزي، فرآورده هاي نفتي، نرم افزار کامفار

 

[P O U R I A]

ارائه يك مدل SWOT براي انرژي نفت خام و گاز طبيعي درياي خزر

ارائه يك مدل SWOT براي انرژي نفت خام و گاز طبيعي درياي خزر

عنوان مقاله: ارائه يك مدل SWOT براي انرژي نفت خام و گاز طبيعي درياي خزر

نویسندگان: وكيلي علي*

* موسسه مطالعات بين المللي انرژي

چکیده:
در حال حاضر، درياي خزر به عنوان يكي از منابع مهم نفت خام و گاز طبيعي در جهان مطرح بوده و نقش بسيار مهمي در تامين انرژي كشورهاي دنيا بر عهده دارد. به همين علت پنج كشور همسايه درياي خزر- آذربايجان، قزاقستان، روسيه و تركمنستان - در سال هاي اخير تلاش مضاعفي را براي بهره برداري از اين منابع به عمل آورده اند. اين مقاله به ارائه يك مدل SWOT براي بهره برداري از انرژي نفت و گاز و هم چنين تحليل موانع آتي كشور ايران در افزايش بهره گيري از منابع اين منطقه استراتژيك پرداخته است.

كليد واژه: درياي خزر، نفت و گاز، آناليز SWOT

 

[P O U R I A]

کاربرد الگوريتم GMDH براي استخراج قواعد از رفتار قيمت نفت

کاربرد الگوريتم GMDH براي استخراج قواعد از رفتار قيمت نفت

عنوان مقاله: کاربرد الگوريتم GMDH براي استخراج قواعد از رفتار قيمت نفت

نویسندگان: ابريشمي حميد, عبدلي قهرمان, احراري مهدي*, دولت آبادي سپيده

*

چکیده:
بدون شک يکي از مهم ترين موضوعاتي که علاوه بر سياست گذاران و تحليل گران، مبادله گران بازار نفت را نيز به خود معطوف مي کند، تحليل و پيش بيني رفتار قيمت نفت است. در اين مقاله تلاش مي شود که به منظور دست يابي به پيش بيني هاي بهتر در بازار نفت، قواعد موجود در آن را کشف کنيم. استخراج قواعد بر اساس روش ارائه شده توسط فوجي موتو و ناکاباياشي (2001) و با استفاده از الگوريتم GMDH انجام مي گيرد. اساس اين روش بر پايه هم گرايي در مرزهاي تبيين قواعد موجود در رفتار قيمت مي باشد. نتايج به دست آمده گوياي اين مطلب است که قواعد مطلقي در رفتار قيمت نفت مشاهده نمي شود، ولي در وضعيت هاي مختلف بازار، مي توان قواعدي را در نقاط مرزي و به طور نسبي، براي تبيين رفتار قيمت نفت استخراج کرد.

كليد واژه: استخراج قواعد، شبكه عصبي GMDH، تحليل تكنيكي، بازار نفت، رفتار قيمت نفت

 

[P O U R I A]

تعيين مشخصات فني (قطر و ارتفاع) اقتصادي (هزينه توليد برق) سيستم مبدل انرژي بادي به عنوان يک منبع توليد پراکنده

تعيين مشخصات فني (قطر و ارتفاع) اقتصادي (هزينه توليد برق) سيستم مبدل انرژي بادي به عنوان يک منبع توليد پراکنده

عنوان مقاله: تعيين مشخصات فني (قطر و ارتفاع) اقتصادي (هزينه توليد برق) سيستم مبدل انرژي بادي به عنوان يک منبع توليد پراکنده

نویسندگان: شكوري گنجوي حامد, حاتمي آرش*

* پرديس دانشكده فني، دانشگاه تهران

چکیده:
توليد پراکنده از جمله روش هاي توليد انرژي برق با سيستم هاي توليدي کم ظرفيت است. در اين مقاله بهره برداري از توربين هاي بادي به عنوان يکي از فناوري هاي توليد پراکنده مد نظر قرار گرفته است. اين مقاله با بررسي نقش پارامترهاي تاثيرگذار در تعيين مشخصات توربين هاي بادي کوچک و متوسط، يعني توان نامي، قطر و ارتفاع پايه آن ها، در جهت تامين تقاضا در بخش خانگي، به تشريح روندي پرداخته است تا مصرف کننده بتواند با دانستن نياز مصرف و ويژگي هاي محل زندگي خود سيستمي را که از نظر اقتصادي مناسب باشد، انتخاب کند. عوامل تاثيرگذار بر سيستم تبديل انرژي باد به دو دسته عوامل مشخصات خانوار (نياز مصرف) و شرايط جغرافيايي زندگي (محل نصب توربين) تقسيم بندي مي شوند. از آن جا که انتخاب اين سيستم براي مصرف کننده از نظر هزينه واحد برق توليد شده توسط توربين اهميت زيادي دارد، در اين مقاله روابط رياضي بين دو فاکتور قطر روتور و ارتفاع پايه توربين، که به ترتيب متاثر از توان مصرفي و شرايط جغرافيايي محل هستند، تعيين و از آن جا هزينه واحد برق توليد شده توسط توربين محاسبه شده است. براي بررسي تاثير هر کدام از عوامل فوق و هم چنين افزايش دقت محاسبات انجام گرفته، از توربين هاي با توان هاي مختلف و نيز ارتفاع هاي مختلف پايه براي هر توربين در چهار منطقه با شرايط جغرافيايي متفاوت، از بين مناطقي که سهم بيش تري از پتانسيل انرژي باد کشور را در مناطق سردسير و گرمسير پوشش مي دهند، استفاده شده است. بر مبناي نتايج به دست آمده، رابطه بين هزينه واحد برق با ارتفاع پايه توربين و قطر روتور به ترتيب از جنس نمايي کاهنده و چند جمله اي از درجه دو است که دومي از وجود يک نقطه بهينه براي قطر توربين حکايت دارد. با در دست داشتن ميزان نياز برق و هزينه پرداختي از سوي خانوار به ازاي هر کيلو وات ساعت مصرف، مي توان با استفاده از اين روابط به راحتي مشخصات سيستم تبديل انرژي باد را تعيين کرد. بر اساس بررسي اين مقاله حداقل هزينه توليد برق با توربين بادي کوچک (با قطري در حدود 3.5 متر) براي تامين برق خانگي در شهرهاي کشور بين 900 تا 1300 ريال براي هر کيلووات ساعت مي باشد که با قيمت هاي پس از حذف يارانه ها قابل رقابت است، با اين حال سودآوري لازم براي ترغيب بخش خصوصي به سرمايه گذاري در اين زمينه را ندارد و بايد سياست هاي متنوعي در راستاي توسعه اين انرژي انجام گيرد.

كليد واژه: سيستم تبديل انرژي باد، ارزيابي منابع انرژي بادي، انرژي هاي تجديدپذير

 

[P O U R I A]

بررسي ميزان تاثير مصرف انرژي هاي تجديدپذير و تجديدناپذير بر رشد اقتصادي کشورهاي منتخب در حال توسعه (شامل ايران)،

بررسي ميزان تاثير مصرف انرژي هاي تجديدپذير و تجديدناپذير بر رشد اقتصادي کشورهاي منتخب در حال توسعه (شامل ايران)،

عنوان مقاله: بررسي ميزان تاثير مصرف انرژي هاي تجديدپذير و تجديدناپذير بر رشد اقتصادي کشورهاي منتخب در حال توسعه (شامل ايران)، دوره زماني 2009 - 1980

نویسندگان: فطرس محمدحسن*, آقازاده اكبر, جبرائيلي سودا

* دانشكده اقتصاد و علوم اجتماعي، دانشگاه بوعلي سينا همدان

چکیده:
انرژي هاي تجديدپذير، با طبيعت و محيط زيست سازگاري بيش تري دارند، توليد و تهيه آن ها آلايندگي زيست محيطي ناچيزي دارد و چون تجديدپذيرند، براي آن ها پايان نزديکي متصور نيست. از اين رو، انرژي هاي تجديدپذير، روز به روز سهم بيش تري در سامانه تامين انرژي جهان به عهده مي گيرند. دسترسي كشورهاي در حال توسعه به انواع منابع جديد انرژي، براي توسعه اقتصادي آن ها اهميت دارد. پژوهش هاي جديد حاکي از آن است كه بين سطح رشد و ميزان مصرف انرژي يك كشور، رابطه مستقيمي برقرار است.
در اين مطالعه به منظور بررسي رابطه بين مصرف انرژي هاي تجديدپذير و تجديدناپذير با رشد اقتصادي در ميان كشورهاي منتخب در حال توسعه، شامل ايران، در دوره زماني 2009 - 1980، از آزمون هاي ريشه واحد پانلي، هم انباشتگي پانلي و حداقل مربعات ادغام شده استفاده شده است.
نتايج پژوهش نشان مي دهد که در بين کشورهاي منتخب در حال توسعه، بين متغيرها در بلندمدت، رابطه هم انباشتگي وجود دارد. هم چنين، طي دوره مورد بررسي، ضريب ميزان اثرگذاري بلندمدت مصرف انرژي تجديدناپذير (مصرف انرژي با منابع متعارف) بيش تر از ضريب ميزان اثرگذاري بلندمدت مصرف انرژي تجديدپذير بر رشد اقتصادي در كشورهاي منتخب در حال توسعه مي باشد.

كليد واژه: مصرف انرژي تجديدپذير، مصرف انرژي تجديدناپذير، رشد اقتصادي، كشورهاي در حال توسعه، ريشه واحد پانلي، هم انباشتگي پانلي، حداقل مربعات ادغام شده

 

[P O U R I A]

بهينه يابي حمل و نقل بنزين از پالايشگاه ها و مبادي ورودي به انبارهاي اصلي شرکت نفت: مدل جريان شبکه

بهينه يابي حمل و نقل بنزين از پالايشگاه ها و مبادي ورودي به انبارهاي اصلي شرکت نفت: مدل جريان شبکه

عنوان مقاله: بهينه يابي حمل و نقل بنزين از پالايشگاه ها و مبادي ورودي به انبارهاي اصلي شرکت نفت: مدل جريان شبکه

نویسندگان: گلستاني شهرام, صدرزاده مقدم سعيد*, عظيم زاده صفيه

* دانشگاه شهيد باهنر كرمان

چکیده:
در اين مقاله با استفاده از يک مدل جريان شبکه و با توجه به محدوديت هاي موجود در ظرفيت توليد، انتقال و ذخيره فرآورده بنزين، به اين سوال پاسخ داده مي شود که چه مقدار بنزين از کدام پالايشگاه يا بندر ورودي، با کدام وسيله و از کدام مسير، به کدام يک از نقاط تقاضا حمل شود، به گونه اي که هزينه حمل و نقل کم ترين مقدار ممکن را داشته باشد. مدل طراحي شده در اين تحقيق در دو مرحله حل شده است. در مرحله اول با توجه به ارزان تر بودن هزينه انتقال توسط خطوط لوله نسبت به ديگر وسايل حمل و نقل، از وارد کردن هزينه انتقال توسط نفت کش هاي جاده پيما صرف نظر شده است تا حداکثر جريان با توجه به محدوديت خطوط لوله برقرار شود. سپس در مرحله دوم تمامي عرضه و تقاضاهاي تخصيص داده شده به نقاط در مرحله اول از مقادير اوليه کسر و مدل با توجه به هزينه نفت کش هاي جاده پيما حل مي شود. نتايج نشان مي دهد که خطوط لوله با وجود اين که حجم بالايي از حمل فراورده بنزين را به عهده دارد، سهم کمي از هزينه را به خود اختصاص داده است. در ارتباط با نفت کش هاي جاده پيما اين نتيجه کاملا برعکس است. نتايج نشان مي دهد که با گسترش خطوط لوله در بسياري از مسيرهاي بهينه يابي شده مي توان هزينه حمل و نقل اين فرآورده را تا حد زيادي کاهش داد که نشانگر آن است که بسياري از اين مسيرها به صورت بهينه عمل نمي کنند. در نهايت بر روي نتايج به دست آمده تحليل حساسيت انجام گرفته است که اين تحليل حساسيت قيمت هاي سايه اي و ميزان حساسيت هر کدام از پارامترها و متغيرهاي مدل را مشخص مي کند.

كليد واژه: برنامه ريزي خطي، مدل حمل و نقل، مدل شبکه، بنزين، تحليل حساسيت، قيمت سايه

 

[P O U R I A]

ارزيابي اقتصادي و زيست محيطي سيستم هاي فتوولتاييک: مطالعه موردي منطقه جنوب شرق ايران

ارزيابي اقتصادي و زيست محيطي سيستم هاي فتوولتاييک: مطالعه موردي منطقه جنوب شرق ايران

عنوان مقاله: ارزيابي اقتصادي و زيست محيطي سيستم هاي فتوولتاييک: مطالعه موردي منطقه جنوب شرق ايران

نویسندگان: زينل زاده رضا, صادقي زين العابدين*, دهقان پور محمدرضا, قائدي مهدي

* گروه اقتصاد، دانشگاه شهيد باهنر كرمان

چکیده:
نياز بشر به انرژي، پيوسته در حال افزايش و منابع انرژي فسيلي پايان پذير در حال كاهش است. از سوي ديگر استفاده بي رويه از منابع سوخت فسيلي با آلوده ساختن محيط زيست حيات را در كره زمين تهديد مي كند. انرژي خورشيدي به عنوان يكي از انواع انرژي هاي تجديدپذير از مهم ترين گزينه هاي جايگزين براي سوخت هاي فسيلي به شمار مي آيد.
در اين تحقيق با استفاده از تجزيه و تحليل هزينه چرخه عمر و ارزيابي زيست محيطي سيستم هاي فتوولتائيك در پنج استان خراسان جنوبي، سيستان و بلوچستان، كرمان، هرمزگان و يزد در دو بخش خانگي و تجاري، تحت دو سناريو به ارزيابي اقتصادي اين تكنولوژي در اين استان ها پرداخته مي شود. در سناريوي اول تمام هزينه هاي مربوط به سيسستم توسط مصرف كننده پرداخت مي شود و در سناريوي دوم فرض بر اين است كه 50 درصد هزينه اوليه توسط دولت پرداخت و مابقي آن نيز به صورتي وامي با بهره 2 درصد با دوره بازپرداخت 10 ساله تامين مي شود. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه استفاده از سيستم فتوولتائيك به منظور توليد برق در اين استان ها تحت سناريوي اول (بدون حمايت دولت) توجيه اقتصادي ندارد، اما با وجود حمايت هاي دولتي (سناريوي دوم) اين طرح توجيه پذير است.

كليد واژه: انرژي هاي تجديدپذير، سيستم فتوولتائيک، هزينه چرخه عمر، آلودگي زيست محيطي

 

[P O U R I A]

بررسي ميزان اثرات بازگشتي بهبود راندمان خودروها بر مصرف سوخت

بررسي ميزان اثرات بازگشتي بهبود راندمان خودروها بر مصرف سوخت

عنوان مقاله: بررسي ميزان اثرات بازگشتي بهبود راندمان خودروها بر مصرف سوخت

نویسندگان: اسماعيل نيا علي اصغر, اختياري نيكجه سارا*

* دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تهران مرکز

چکیده:
اثرات بازگشتي، در اصطلاح به حالتي گفته مي شود، که با يک تغيير در سيستم، به دلايل گوناگون، اثر آن تغييرات از بين رفته و دوباره وضعيت قبلي برقرار شود. با ورود تکنولوژي جديد به بازار و بهبود راندمان خودروها، در ابتدا تقاضاي سوخت کاهش مي يابد، اما همين بهبود راندمان و صرفه جويي انرژي، خود مي تواند عکس العمل هاي اقتصادي اي ايجاد کند که منجر به اين واقعيت شود، که بخشي از اين صرفه جويي ها از بين برود، يعني هر دارنده خودرو مي تواند با بودجه قبلي، مسافت بيش تري را طي نمايد. در اين صورت آن مقدار از صرفه جويي که محو مي شود را در اصطلاح اثر بازگشتي گويند.
در اين مقاله، براي برآورد اثرات بازگشتي از کشش قيمتي تقاضاي انرژي (hPG (G)) استفاده و بدين منظور تابعي به فرم تابع لگاريتمي مضاعف تعريف شده است. با فرم تعريف شده و بررسي آن در سال هاي 88-1355، مشخص مي شود که اثرات بازگشتي بلندمدت بهبود راندمان خودروها در ايران حدود 9% مي باشد، يعني 9% از صرفه جويي بالقوه، دوباره مصرف شده و 91% مابقي ذخيره شده است. اين امر بر موفق بودن سياست افزايش کارايي خودروها در جهت کاهش مصرف انرژي دلالت دارد.

كليد واژه: اثرات بازگشتي، بهبود راندمان خودروها، مصرف سوخت، پيمايش خودرو

 

[P O U R I A]

پيش بيني تقاضا و ذخيره سازي فصلي گاز طبيعي در طول برنامه پنجم توسعه با استفاده از روش هاي شبکه عصبي و ARIMA

پيش بيني تقاضا و ذخيره سازي فصلي گاز طبيعي در طول برنامه پنجم توسعه با استفاده از روش هاي شبکه عصبي و ARIMA

عنوان مقاله: پيش بيني تقاضا و ذخيره سازي فصلي گاز طبيعي در طول برنامه پنجم توسعه با استفاده از روش هاي شبکه عصبي و ARIMA

نویسندگان: جوان افشين, زماني مهرزاد, قنبري عليرضا*, بياري ليلي

* موسسه مطالعات بين المللي انرژي

چکیده:
يکي از مشکلات کشور مصرف بالاي گاز طبيعي در داخل و تغيير بسيار زياد ميزان مصرف در فصول سرد و گرم سال است. فصلي بودن مصرف گاز مشکلات گوناگون را براي انجام تعهدات صادرات گاز کشور، تزريق به ميادين نفتي و مصرف کنندگان داخلي به وجود آورده است. اين امر لزوم ذخيره سازي گاز طبيعي در فصول گرم و استفاده از آن براي فصول سرد را در داخل ديکته مي کند. ولي تحقق اين مساله بدون اطلاع از ميزان تقاضاي فصلي در آينده ممکن نيست.
اين مقاله با هدف پي بردن به ميزان تقاضاي آينده گاز در کشور و ظرفيت لازم براي ذخيره سازي آن تدوين شده است. بدين منظور ميزان مصرف ماهانه گاز تا پايان برنامه پنجم توسعه با استفاده از دو روش باکس جنکينز (ARIMA) و شبکه هاي عصبي پيش بيني شده و با محاسبه اختلاف مصرف داخلي در فصول سرد و گرم سال، ظرفيت هاي لازم براي ذخيره سازي گاز طبيعي به دست آمده است. نتايج نشان مي دهد که مدل شبکه عصبي نسبت به روش ARIMA توان بيشتري در پيش بيني تقاضاي گاز طبيعي دارد و ويژگي فصلي بودن مصرف داخلي گاز همچنان طي سال هاي آينده ادامه خواهد داشت. بر اساس محاسبات مقاله پيشنهاد مي شود که علاوه بر 4 ميليارد ظرفيت برنامه ريزي شده براي ذخيره گاز، سالانه 10 ميليارد مترمکعب ظرفيت ذخيره سازي جديد جهت پاسخ به تقاضاي فصلي گاز براي مديريت عرضه و تقاضاي گاز انجام شود.

كليد واژه: تقاضاي گاز، شبکه عصبي، پيش بيني، ذخيره سازي گاز، مدل اقتصادسنجي ARIMA

 

[P O U R I A]

تدوين بازي همکارانه بين کشورهاي عضو مجمع کشورهاي صادرکننده گاز در زمينه صادرات گاز از طريق خط لوله

تدوين بازي همکارانه بين کشورهاي عضو مجمع کشورهاي صادرکننده گاز در زمينه صادرات گاز از طريق خط لوله

عنوان مقاله: تدوين بازي همکارانه بين کشورهاي عضو مجمع کشورهاي صادرکننده گاز در زمينه صادرات گاز از طريق خط لوله

نویسندگان: مهدوي عادلي محمدحسين, فلاحي محمدعلي, عبدلي قهرمان, دهنوي جلال*

* دانشگاه فردوسي مشهد

چکیده:
امروزه يکي از مهم ترين تحولات بازار گاز تا به امروز، تشکيل مجمع کشورهاي صادرکننده گاز در سال 2001، در تهران بوده است. تلاش براي افزايش قيمت گاز، ايجاد همگني در سياست هاي صادراتي کشورهاي عضو و هم چنين ارائه يک مدل جهاني به منظور پيش بيني عرضه و تقاضاي گاز از جمله مهم ترين اهدافي است که کشورهاي عضو از تشکيل مجمع دنبال مي کنند. شايد مهم ترين مساله اي که امروزه مجمع و کشورهاي عضو با آن مواجه اند دستيابي به يک شيوه تعامل موثر بين کشورهاي عضو، جهت همکاري با يکديگر باشد. اين مساله به ويژه در زمينه صادرات گاز از طريق خط لوله، با توجه به فرآيند پيچيده، زمان بر و پرهزينه صادرات و ترانزيت گاز بسيار حائز اهميت است. از اين رو در اين مقاله با توجه به اهميت موضوع و با در نظر گرفتن محدوديت ها و ساختار بازار گاز، يک مدل تئوريک مبتني بر تئوري بازي ها براي همکاري کشورهاي عضو در زمينه صادرات گاز از طريق خط لوله تدوين شده است. نتايج مبين آن است که با وجود برخي موانع، کشورهاي عضو مي توانند همکاري موثري در زمينه ترانزيت گاز با يکديگر داشته باشند.

كليد واژه: مجمع کشورهاي صادرکننده گاز، تئوري بازي ها، صادرات گاز و بازي همکارانه

 

[P O U R I A]

برآورد منافع حاصل از ترانزيت گاز طبيعي از طريق خط لوله در مقايسه با واردات - صادرات گاز کشور ايران

برآورد منافع حاصل از ترانزيت گاز طبيعي از طريق خط لوله در مقايسه با واردات - صادرات گاز کشور ايران

عنوان مقاله: برآورد منافع حاصل از ترانزيت گاز طبيعي از طريق خط لوله در مقايسه با واردات - صادرات گاز کشور ايران

نویسندگان: جوان افشين, رام منصوره, رشيدي ويدا*

* شرکت ملي گاز ايران

چکیده:
پراکندگي نقاط توليد و مصرف گاز در سطح جهان از يک سو و افزايش روزافزون تقاضاي گاز از سوي ديگر منجر به افزايش حجم تجارت گاز شده است، لذا شرايط انتقال گاز و ترانزيت، به عنوان يکي از موضوعات مهم بازار انرژي محسوب مي شود.
با توجه به موقعيت استراتژيک و ذخاير گاز و نفت ايران در سطح جهاني، مي توان از منافع حاصل از تجارت جهاني گاز برخوردار شد. در اين چارچوب، مقاله حاضر پس از بررسي روش هاي متداول حق ترانزيت، به مقايسه منافع حاصل از عوارض عبور و هزينه هاي انتقال گاز با منافع حاصل از واردات و صادرات گاز از کشور ترکمنستان به ترکيه پرداخته است.
در واردات و صادرات گاز ملاک عمل، قرارداد با کشور واردکننده و صادرکننده مي باشد. اما در ترانزيت گاز توسط خطوط لوله، کشور سومي که از حق ترانزيت بهره مند مي شود، براي بيشينه کردن تابع سود خود به مذاکره و چانه زني با عرضه کننده و تقاضاکننده پرداخته و در عين حال عرضه کننده و تقاضاکننده نيز براي کمينه کردن حق ترانزيت با کشور ثالث چانه زني مي کنند، که درنتيجه نقطه بهينه براي قيمت ترانزيت حاصل مي شود که با شرايط بازار تطابق دارد. نتايج نشان مي دهد که منافع حاصل از واردات از ترکمنستان و صادرات گاز به ترکيه، در قياس با ترانزيت کم تر مي باشد.

كليد واژه: ارزيابي اقتصادي، صادرات گاز، واردات گاز، ترانزيت گاز

 

[P O U R I A]

بهينه يابي شبکه حمل و نقل نفت کوره

بهينه يابي شبکه حمل و نقل نفت کوره

عنوان مقاله: بهينه يابي شبکه حمل و نقل نفت کوره

نویسندگان: صادقي حسين*, صفري نفيسه

* گروه اقتصاد، دانشگاه تربيت مدرس

چکیده:
حمل و نقل يکي از موثرترين فعاليت هاي اقتصادي است که عرضه را با تقاضا مرتبط مي کند و نقش مستقيمي در کاهش هزينه هاي تمام شده توليد و دسترسي به بازار و در نهايت افزايش توان رقابت در عرصه تجارت بين الملل دارد. با توجه به اين که نفت کوره بيش ترين سهم را در صادرات فرآورده هاي نفتي کشور ايفا مي کند، در اين مطالعه به بهينه يابي شبکه حمل و نقل نفت کوره با استفاده از مدل حمل و نقل مرکب يک کالايي پرداخته شده است. در مدل طراحي شده هدف حداقل کردن هزينه هاي ناشي از ارسال نفت کوره از پالايشگاه هاي توليد کننده به مناطق مصرف کننده اين فرآورده مي باشد. نتايج نشان مي دهد با بهينه يابي شبکه حمل و نقل با استفاده از روش حمل و نقل مرکب، 66 درصد در هزينه هاي حمل و نقل صرفه جويي مي شود.

كليد واژه: حمل و نقل، مرکب، تحليل حساسيت، خطوط لوله، نفت کش جاده پيما، مخازن راه آهن

 

[P O U R I A]

امکان سنجي استفاده از بازيافت انرژي اتلافي از توربين هاي گازي نيروگاه پرند

امکان سنجي استفاده از بازيافت انرژي اتلافي از توربين هاي گازي نيروگاه پرند

عنوان مقاله: امکان سنجي استفاده از بازيافت انرژي اتلافي از توربين هاي گازي نيروگاه پرند

نویسندگان: الهام بخش مريم*, باختري خسرو, عطايي آبتين, شريف مهدي, دانسفاله رامين

* دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم تحقيقات

چکیده:
در اين مطالعه امکان استفاده از بويلرهاي بازياب حرارت براي بازيافت حرارت حاصل از دود خروجي توربين هاي گازي نيروگاه پرند به منظور تامين نياز حرارتي شهرک پرند، مورد بررسي قرار گرفته است. براي اين منظور، ابتدا ساختمان هاي نمونه بر اساس نوع مصالح ساختماني و نوع کاربري در محيط هاي نرم افزاري مانند هپ، کرير و اي کوئيست شبيه سازي شده و ميزان بار حرارتي مورد نياز شهرک برآورد و به کمک نمودارهاي به دست آمده نقطه بهينه توليد شناسايي شده است. در مرحله بعد توربين هاي گازي نيروگاه در محيط نرم افزار ترموفلو شبيه سازي و پتانسيل انرژي قابل بازيافت محاسبه شده و بر اساس متوسط ميزان بخار مصرفي مورد نياز شهرک و پتانسيل انرژي اتلافي توربين هاي گازي، بويلرهاي بازياب طراحي و تعداد بويلرهاي بازياب مورد نياز تعيين شده است. در پايان نيز به کمک نرم افزار اکسل تحليل اقتصادي انجام گرفته است.

كليد واژه: بويلر بازياب حرارت، ترموفلو، توليد هم زمان برق و حرارت

 

[P O U R I A]

شبيه سازي توليد گاز از ميادين مستقل ايران با استفاده از تئوري هوبرت: يک مدل پوياي سيستمي

شبيه سازي توليد گاز از ميادين مستقل ايران با استفاده از تئوري هوبرت: يک مدل پوياي سيستمي

عنوان مقاله: شبيه سازي توليد گاز از ميادين مستقل ايران با استفاده از تئوري هوبرت: يک مدل پوياي سيستمي

نویسندگان: شرافت جهرمي محمدناصر, مشرفي رسام*

* دانشکده اقتصاد، دانشگاه شهيد بهشتي

چکیده:
زمين شناس آمريكايي هوبرت در سال 1956 براي اولين بار يك تابع لجستيك را براي برآورد دوره عمر توليد نفت ايالات متحده معرفي كرده است که با عنوان تئوري نقطه اوج هوبرت در ادبيات اقتصاد انرژي شناخته مي شود. در اين تحقيق شرايط مخازن گازي مستقل کشور با كمك روش شناسي پوياي سيستمي و در فضاي نرم افزار Ithink، در قالب تئوري هوبرت شبيه سازي مي شود. اين مخازن که مخازني مستقل از ميادين نفت هستند، حدود 70 درصد از منابع گازي کشور را تشکيل مي دهند، به همين دليل تحليل وضعيت آن ها در شناسايي تصوير آينده عرضه گاز کشور مهم است. نتايج شبيه سازي مدل پوياي تحقيق نشان مي دهد که زمان بروز نقطه اوج به مواردي از قبيل وضعيت اکتشافات و نشت از مخازن، نرخ برداشت و پارامتر سرمايه گذاري و کيفيت مخازن وابسته است و در سناريوهاي شبيه سازي شده در اين تحقيق، در دامنه اي بين سال 1409 تا 1430 هجري شمسي متغير مي باشد. شبيه سازي پايه با فرض ادامه شرايط موجود، نقطه اوج برداشت را 1412 با حداکثر توليد 2350 ميليون مترمکعب در روز نشان مي دهد که سقف قابل برداشت است. نتايج شبيه سازي، به طور خاص اهميت محافظت از مخازن گاز و هم چنين تاثيرگذاري الگوي برداشت در زمان رسيدن به نقطه اوج را آشکار مي کند.

كليد واژه: مخازن گاز، عرضه انرژي، پوياي سيستمي، شبيه سازي، نظريه نقطه اوج هوبرت، منابع پايان پذير

 

[P O U R I A]

اندازه گيري کارايي فني و بهره وري مجتمع هاي پتروشيمي ايران (1380 الي 1386)

اندازه گيري کارايي فني و بهره وري مجتمع هاي پتروشيمي ايران (1380 الي 1386)

عنوان مقاله: اندازه گيري کارايي فني و بهره وري مجتمع هاي پتروشيمي ايران (1380 الي 1386)

نویسندگان: امامي ميبدي علي, كريميان زهرا*, رحماني صفتي محمدحسين

* دانشگاه شهيد بهشتي

چکیده:
پتروشيمي به عنوان يكي از بخش هاي اصلي صنعت نفت، از جمله صنايع مهم و مادر در ايران است. اين صنعت به عنوان يکي از گزينه هاي مهم صادرات غيرنفتي در جهت شکوفايي اقتصادي کشور، توسعه، بومي كردن فناوري و گسترش صنايع جانبي اعم از صنايع پايين دستي و يا صنايع تامين کننده نيازهاي فني، مهندسي و تحقيقاتي در کشور نقش اساسي دارد، بنابراين با توجه به اهميت صنعت پتروشيمي و کمياب و تجديدناپذير بودن مواد اوليه مورد استفاده در اين صنعت، هدف اين مقاله تجربي اندازه گيري کارايي فني و بهره وري مجتمع هاي پتروشيمي در ايران با استفاده از روش تحليل فراگير داده ها و شاخص مالم کوييست است. نتايج نشان داده است كه متوسط کارايي فني مجتمع هاي پتروشيمي تحت فرض بازده ثابت و متغير نسبت به مقياس در خلال سال هاي 86-1380 به ترتيب برابر 55.7 و 64.4 درصد است. مجتمع هاي پتروشيمي برزويه و خوزستان به ترتيب با 100 و 4.4 درصد بالاترين و پايين ترين کارايي فني در بين مجتمع هاي پتروشيمي را دارا هستند. رشد بهره وري همه مجتمع هاي مورد نظر در خلال سال هاي 86-1380 به طور متوسط 34.7 درصد است، که دليل آن رشد 18.3 درصدي در تکنولوژي و رشد 13.9 درصدي در کارايي فني مي باشد، بنابراين تغييرات تكنولوژيكي، تاثيرگذارترين عامل در تغييرات بهره وري است.

كليد واژه: تحليل فراگير داده ها، کارايي فني، بهره وري، شاخص مالم کوييست، مجتمع هاي پتروشيمي

 

[P O U R I A]

بررسي امکان حذف گاز ايران از خط لوله نابوکو

بررسي امکان حذف گاز ايران از خط لوله نابوکو

عنوان مقاله: بررسي امکان حذف گاز ايران از خط لوله نابوکو

نویسندگان: بهروزي فر مرتضي*

* موسسه مطالعات بين المللي انرژي

چکیده:
اتحاديه اروپا به عنوان سومين مصرف کننده بزرگ گاز جهان، پس از ايالات متحده و جمهوري هاي شوروي سابق، وابستگي قابل ملاحظه اي به واردات گازطبيعي دارد و روسيه به عنوان بزرگ ترين صادرکننده گاز به اروپا، پس از مناقشات گازي سال هاي 2006 و 2009، عملا به طرف غيرقابل اعتمادي براي اروپا تبديل شده است.
در چنين چارچوبي، اروپا در راستاي سياست تامين امنيت انرژي خود، به دنبال آن است تا مبادي تامين انرژي به ويژه گاز خود را متنوع کند، بنابراين ايده احداث خطوط لوله اي که از روسيه سرچشمه نگرفته است و نيز از خاک کشورهاي نامطمئن (مانند اوکراين) نمي گذرد، مطرح مي شود. احداث خط لوله نابوکو در اين بستر معرفي شده است. علي رغم وجوب دومين ذخایر گاز جهان در جغرافياي ايران و ابراز تمايل اوليه کشورهاي اروپایي به حضور ايران در اين پروژه، در نهايت قرارداد احداث خط لوله نابوکو بدون حضور ايران در ترکيه منعقد گرديد. اين مقاله به دنبال آن است تا با نگاهي صرفا کارشناسي، بررسي کند آيا کشورهایي که به عنوان تامين کننده گاز اين خط لوله (بدون ايران) در نظر گرفته شده اند، قادر خواهند بود اين حجم گاز را به نابوکو تحويل دهند و به عبارت ديگر آيا اين خط لوله خواهد توانست بدون حضور ايران دوام داشته باشد يا خير و اگر پاسخ، مثبت باشد، تبعات اين عدم حضور براي کشور ما چه خواهد بود.

كليد واژه: امنيت انرژي، بازار اروپا، صادرات گازطبيعي، ظرفيت توليد، نابوکو

 

[P O U R I A]

تاثير قيمت LNG بر اقتصاد طرح هايLNG (بررسي يک شاهد عيني)

تاثير قيمت LNG بر اقتصاد طرح هايLNG (بررسي يک شاهد عيني)

عنوان مقاله: تاثير قيمت LNG بر اقتصاد طرح هايLNG (بررسي يک شاهد عيني)

نویسندگان: جوان افشين*

* موسسه مطالعات بين المللي انرژي

چکیده:
ارزيابي اقتصادي طرح هاي بزرگي که داراي پيچيدگي تکنولوژيکي هستند، دشواري هاي زيادي را به همراه دارد. از آن جايي که ارزيابي اقتصادي اطلاعات فني و اقتصادي، زيادي را مي طلبد و بخش عمده اي از اين متغيرها نيز جنبه تصادفي داشته و ا تعيين مقدار آن ها عناصر احتمال را به همراه دارد، لذا کار ارزيابي اقتصادي را با دشواري مواجه مي کند، به همين دليل تلاش شده است که در اين مطالعه از يک شاهد تجربي براي اين مهم استفاده شود.
دليل استفاده از يک شاهد عيني بيش تر، استفاده از آمار و ارقام واقعي بوده است، در عين حال انتخاب طرح گينه نو به عنوان يک طرح جديد و پرهزينه اين سوال را پيش مي آورد که چرا چنين طرح پرهزينه اي داراي صرفه اقتصادي است!
در اين مقاله تلاش مي شود به اين سوال پاسخ دهم داده شود که چرا در طرح هاي بلندمدت با سرمايه گذاري بالا، ريسک هاي بسيار زيادي وجود دارد، از جمله ريسک قيمت فروش محصول در بازار که با مطالعه سري زماني 10 ساله قيمت نفت خام و بر اساس مفهوم برابري قدرت قيمت نفت خامJCC با گاز طبيعي و شبيه سازي مونت کارلو، به بررسي و شناسايي تاثير قيمت فروش گاز طبيعي مايع شده(LNG) بر روي اقتصاد طرح در قالب گزينه هاي مختلف پرداخته شده و سپس براساس شناسايي گزينه ها، احتمال اقتصادي بودن طرح با فرض احتمال کسان براي سناريوهاي مطروح و بررسي شده است.
برآورد هزينه هاي سرمايه اي (CAPEX) و هزينه هاي عملياتي (OPEX) داراي نااطميناني بالاست و تغيير نااطميناني از 5% به 10% مي تواند اقتصادي بودن طرح را با خطر مواجه کند. فروض مختلف هم چون نرخ دلار، ورو و نرخ ديگر ارزها در آينده، مدل قيمت گذاري گازطبيعي، پيش بيني درآمدهاي طرح، مباحث مربوط به بازاريابي محصولات، مديريت طرح پس از ساخت و در دوران بهره برداري، ار جمله مواردي هستند که تاثير زيادي در ارزيابي اقتصادي طرح دارند.
در اين مطالعه با توجه به فرضيات مشخص و متغير اصلي قيمت LNG در بازار، نرخ بازگشت داخلي سرمايه و ارزش خالص حال بررسي مي شود و در انتها تحليل حساسيت مورد توجه قرار مي گيرد.

كليد واژه: نرخ بازگشت داخلي سرمايه، ارزش خالص فعلي، شبيه سازي مونت کارلو، تحليل حساسيت، مدل هاي قيمت گذاري LNG، بازار LNG، تامين مالي طرح

 

[P O U R I A]

تخمين مدل ساختاري تقاضاي بنزين و نفت گاز در بخش حمل و نقل ايران

تخمين مدل ساختاري تقاضاي بنزين و نفت گاز در بخش حمل و نقل ايران

عنوان مقاله: تخمين مدل ساختاري تقاضاي بنزين و نفت گاز در بخش حمل و نقل ايران

نویسندگان: شاكري عباس, محمدي تيمور, جهانگرد اسفنديار, موسوي ميرحسين

*

چکیده:
تحولات فني و اقتصادي پس از اولين بحران نفتي، طيف گسترده اي از مدل ها را براي تجزيه، تحليل و پيش بيني تقاضاي انرژي در دسترس قرار داد. يكي از بزرگ ترين تقاضا كنندگان انرژي به ويژه فرآورده هاي نفتي در جهان كه همواره موضوع مداخلات سياستي دولت ها نيز بوده است، بخش حمل و نقل مي باشد. در اين راستا مقاله حاضر به مدل سازي تقاضاي فرآورده ها از طريق حداكثرسازي سه مرحله اي تابع مطلوبيت با توجه به قيد مخارج مربوطه در هر مرحله اقدام شده است. مدل پيشنهادي از نوع مدل هاي سري زماني ساختاري بوده و داراي جزء غيرقابل مشاهده روند است كه پس از تبديل مدل به صورت حالت - فضا و با به كارگيري الگوريتم كالمن فيلتر از طريق روش حداكثر راست نمايي براي دوره زماني 86-1358، برآورد شده است. نتايج حاكي از آن است كه اولا ماهيت روند از نوع روند هموار بوده و ثانيا فرايند حركتي آن غيرخطي است. با توجه به توابع تقاضاي برآورد شده، كشش قيمتي تقاضاي بنزين و نفت گاز کم تر از يك بوده، به طوري كه در مورد بنزين اين كشش در كوتاه مدت و بلندمدت به ترتيب برابر (0.24- و 0.3-) و در خصوص نفت گاز برابر (0.2-) بوده است. كشش درآمدي براي اين فراوده ها به ترتيب (1.71 و 0.84) مي باشد. حساسيت تقاضاي بنزين و نفت گاز به تغييرات سرانه مالكيت وسايل نقليه بنزين و نفت گاز به ترتيب 1.41 و 0.75 بوده است.

كليد واژه: حمل و نقل، تقاضاي فرآورده هاي نفتي، روند تصادفي، سري هاي زماني ساختاري، الگوريتم كالمن فيلتر، مدل هاي فضا - حالت

 

[P O U R I A]

ارزيابي اقتصادي احداث نيروگاه بادي با ملاحظات مکانيسم توسعه پاک (CDM)

ارزيابي اقتصادي احداث نيروگاه بادي با ملاحظات مکانيسم توسعه پاک (CDM)

عنوان مقاله: ارزيابي اقتصادي احداث نيروگاه بادي با ملاحظات مکانيسم توسعه پاک (CDM)

نویسندگان: اسماعيل نيا علي اصغر, سجاديان فائزه سادات

*

چکیده:
در اين مقاله ابتدا به روند تاريخي شکل گيري پروتکل کيوتو و سازوکارهاي انعطاف پذير آن از جمله مکانيسم توسعه پاک پرداخته مي شود و در ادامه پتانسيل هاي ايران در جذب پروژه هاي CDM، وضعيت احداث نيروگاه هاي بادي و فوايد حاصل از آن در دو سناريو مورد بررسي قرار مي گيرد، به اين ترتيب که در حالت اول درآمدها و هزينه هاي راه اندازي يک نيروگاه بادي در حالت معمول، يعني بدون در نظر گرفتن مکانيسم توسعه پاک ارزيابي مي شود و در سناريوي دوم، همين نيروگاه در قالب يک طرح مکانيسم توسعه پاک بررسي مي شود. روش مورد استفاده در اين مطالعه تحليل هزينه فايده مي باشد که با نرم افزار کامفار انجام شده است و در پايان نتايج به دست آمده نشان مي دهد که در حال حاضر و با توجه به محدوديت هاي موجود بر سر راه پروژه هاي CDM در بخش نيروگاه بادي در ايران، توليد برق بادي، چندان مقرون به صرفه نمي باشد.

كليد واژه: مکانيسم توسعه پاک، انرژي هاي نو، مجوز کاهش انتشار، نيروگاه بادي

 

[P O U R I A]

بررسي اثر تغييرات دما بر مصرف گاز طبيعي در ايران

بررسي اثر تغييرات دما بر مصرف گاز طبيعي در ايران

عنوان مقاله: بررسي اثر تغييرات دما بر مصرف گاز طبيعي در ايران

نویسندگان: کريمي تورج, صادقي مقدم محمدرضا, رهنمافلاورجاني روح اله

*

چکیده:
رشد مصرف گاز طبيعي در ايران در طي دهه اخير همواره بيش از رشد مصرف جهاني گاز بوده است. با توجه به اين كه تغييرات دمايي اثرات غير قابل انکاري برتغييرات مصرف مواد اوليه تامين کننده انرژي هاي گرمايي و سرمايي بخش هاي مختلف جامعه خصوصا مصرف گاز طبيعي دارد لذا در اين تحقيق برانيم تا تاثيرات دما را بر مصرف گاز كشور در بخش هاي خانگي، صنعتي، كشاورزي، نيروگاهي، عمومي، تجاري و حمل و نقل و هم زمان در استان هاي مختلف ايران مورد بررسي قرار دهيم تا به يك مدل واحد براي تمامي كشور دست يابيم.
رگرسيون داده هاي تلفيقي اگرچه در بين روش هاي ديگر اقتصادسنجي، با تلفيق داده هاي مقطعي و سري هاي زماني موجب افزايش درجه ازادي و در نتيجه افزايش كارايي مدل برآوردي مي گردد اما با توجه به گستردگي و تنوع مدل هاي موجود در اين زمينه، انتخاب مدل مناسب با شرايط و ويژگي هاي هر مساله از اهميت بالايي برخوردار است لذا در اين تحقيق به منظور انتخاب مدل مناسب جهت بررسي اثر دما بر روي هريك از هفت حوزه مصرف گاز، فرايندي مشخص معرفي و استفاده گرديده است.
از آنجا كه در اين مقاله مصرف گاز در هر يك از حوزه هاي مصرفي به عنوان متغير وابسته و دماي هوا متغير مستقل در نظر گرفته شده است لذا داده هاي مربوط به دماي هوا و مصرف گاز در هر حوزه براي 25 استان كشور در 24 ماه سال گرداوري گرديده و با در نظر گرفتن استان ها به عنوان مقاطع و ماه هاي سال به عنوان سري هاي زماني، رگرسيون داده هاي تلفيقي مناسب براي تبيين رابطه بين اين دو متغير در هر بخش مورد استفاده قرار گرفته است. در نهايت به منظور افزايش دقت مدل، پس از حذف قسمتي از داده ها، مجددا فرايند انتخاب و تخمين مدل اجرا و نتايج حاصل با هم مقايسه شده و شدت ارتباط بين مصرف و دما در هر يك از حوزه هاي مصرفي تحليل و تفسير گرديده است.

كليد واژه: مصرف گاز طبيعي، تغييرات دمايي، رگرسيون داده هاي تلفيقي

 

[P O U R I A]

ارايه‌ مدل تعیین ­کننده ترکیب بهینه‌ تکنولوژی ­های تولید گاز هیدروژن

ارايه‌ مدل تعیین ­کننده ترکیب بهینه‌ تکنولوژی ­های تولید گاز هیدروژن

عنوان مقاله: ارايه‌ مدل تعیین ­کننده ترکیب بهینه‌ تکنولوژی ­های تولید گاز هیدروژن

نویسندگان: حاتمي آرش, شكوري گنجوي حامد


چکیده:
در اين مقاله مدلي ارایه شده است که ترکيب بهينه تکنولوژي هاي مختلف براي توليد گاز هيدروژن را متناسب با پتانسيل هاي موجود در مناطق مختلف، از نظر داشتن کم ترين هزينه تعيين مي کند. هزينه هايي که توسط اين مدل پوشش داده مي شوند، شامل هزينه هاي بهره برداري از سيستم توليد گاز هيدروژن، هزينه هاي انتقال گاز و انتشار گازهاي گلخانه اي حاصل از هر تکنولوژي هستند. منظور از پتانسيل هاي موجود در هر منطقه نيز ميزان دسترسي به مواد اوليه مورد نياز براي هر تکنولوژي، حدود مجاز انتشار گازهاي گلخانه اي، ميزان منابع مالي در دسترس براي سرمايه گذاري در طرح توليد و ميزان تقاضاي موجود در منطقه مورد بررسي است، که همگي به صورت محدوديت در مدل لحاظ شده اند. هم چنين در اين مقاله دسته بندي اي از روش هاي مختلف توليد گاز هيدروژن بر مبناي ظرفيت سيستم توليدي و در سطح پايين تر بر مبناي نوع فرايند توليدي، آنجام گرفته است، که در مراحل برنامه ريزي مدل استفاده مي شود. بنابراين مدل ارایه شده در اين مقاله با نگرش تحليلي از پايين به بالا و با به کارگيري متدولوژي بهينه سازي ترکيب توليد در مناطق مورد بررسي، مي تواند در زمينه تحقيقات اتي به کار گرفته شود.

كليد واژه: مدل هاي انرژي، سيستم توليد گاز هيدروژن، برنامه ريزي رياضي

 

[P O U R I A]

بررسي نقش سيستم مديريت انرژي در بهينه سازي مصرف انرژي در صنايع كاني غيرفلزي

بررسي نقش سيستم مديريت انرژي در بهينه سازي مصرف انرژي در صنايع كاني غيرفلزي

عنوان مقاله: بررسي نقش سيستم مديريت انرژي در بهينه سازي مصرف انرژي در صنايع كاني غيرفلزي (مطالعه موردي: كارخانه سفال و آجرماشيني تبريز)

نویسندگان: تقي زاده هوشنگ, سلطاني فسقنديس غلامرضا, شكراني مجيد

*

چکیده:
مطالعه و بررسي منابع مختلف نشان مي دهد كه بيش تر صنايع گروه كاني غيرفلزي به ويژه صنايع كاشي و سراميك، سفال و آجر ماشيني، از نظر شاخص مصرف انرژي نسبت به متوسط مصرف جهاني در سطح بالاتري قرار دارند. عدم كارآيي مصرف انرژي و هدر رفتن قريب به يك سوم از كل انرژي در فرآيند صنعتي و اثرات زيست محيطي ناشي از آن، ضرورت بهينه سازي مصرف انرژي در صنايع را واضح و آشكار مي سازد. بر اين اساس اين مقاله به دنبال بررسي نقش سيستم مديريت انرژي در بهينه سازي مصرف انرژي در صنايع كاني غيرفلزي است. جامعه آماري اين تحقيق، کارخانه سفال و آجرماشيني تبريز مي باشد و براي جمع آوري اطلاعات از اسناد و مدارک فني شرکت استفاده شده است. براي آزمون فرضيه ها، بعلت نوسانات توليد و مصرف انرژي در ماه هاي مختلف سال و به منظور رفع ابهامات احتمالي و سهولت مقايسه داده ها، ميزان مصرف انرژي به ازاي واحد توليد، محاسبه شده و از آزمون مقايسه زوج ها جهت تجزيه و تحليل استفاده شده است. نتيجه بررسي نشان مي دهد كه اعمال سيستم مديريت انرژي سبب كاهش مصرف انرژي، هزينه هاي توليد و هم چنين كاهش گازهاي آلاينده مي شود.

كليد واژه: مديريت انرژي، بهينه سازي مصرف انرژي، انرژي فسيلي، صنايع كاني غيرفلزي

 

[P O U R I A]

بررسي رابطه قيمت نفت خام و گاز طبيعي

بررسي رابطه قيمت نفت خام و گاز طبيعي

عنوان مقاله: بررسي رابطه قيمت نفت خام و گاز طبيعي

نویسندگان: محمدي تيمور, طاهرخاني عليرضا

*

چکیده:
در اين مقاله به بررسي و شناسايي اثر قيمت نفت خام بر گاز طبيعي با درنظر گرفتن ميزان مصرف گاز طبيعي پرداخته مي شود. رفتار بازار گاز طبيعي و نفت خام در بسياري از موارد به يکديگر نزديک است، که مي توان علت را در جانشيني اين دو حامل انرژي جستجو کرد. در اين الگو که با استفاده از تکنيک اقتصادسنجي خود رگرسيوبرداري (VAR) ، اثرات سري هاي زماني متغيرهاي قيمت نفت خام سبد نفتي اوپک، قيمت تجاري گاز طبيعي آمريکا و هم چنين ميزان مصرف کل گاز طبيعي در بخش هاي مختلف صنعتي و خانگي در آمريکا، روي يکديگر مورد نظر قرار گرفته است. آمريکا بيش ترين ميزان مصرف گاز طبيعي را هر سال به خود اختصاص مي دهد و به عنوان يک نماگر اصلي در مصرف گاز محسوب مي شود. داده هاي مورد بررسي در اين پژوهش بصورت ماهانه و در بازه زماني ماه ژانويه سال 2001 تا فوريه سال 2009 مي باشد. وجود رابطه همگرايي از مواردي است که در رابطه متغيرها مشاهده مي شود و بدين ترتيب رگرسيون ساختگي وجود نخواهيم داشت. که از اين نتيجه مي گيريم يک شوک 1 درصدي در قيمت سبد نفتي اوپک در بلندمدت، باعث تغييري 4 درصدي در قيمت گاز طبيعي خواهد شد. همچنين يک تغيير 100000 واحدي در ميزان مصرف گاز طبيعي تغييري به ميزان 443/0 واحد افزايش در قيمت گاز ايجاد خواهد شد.

كليد واژه: نفت و گاز، قيمت گاز طبيعي، قيمت نفت خام، ميزان مصرف کل گاز طبيعي، الگوهاي اقتصاد سنجي، خودرگرسيون برداري

 

[P O U R I A]

ارزيابي استراتژي ملي و منطقه اي توسعه صنعت پتروشيمي كشور

ارزيابي استراتژي ملي و منطقه اي توسعه صنعت پتروشيمي كشور

عنوان مقاله: ارزيابي استراتژي ملي و منطقه اي توسعه صنعت پتروشيمي كشور

نویسندگان: رهبر فرهاد, ميرشجاعيان حسيني حسين

*

چکیده:
از دهه 50 ميلادي، تفکر توسعه اقتصادي سه دوره را پشت سر گذاشته است. تفکر استخدام (هدف گذاري) صنعتي و رقابت هزينه اي تا آغاز دهه 1990 در جهان حاکم بودند. در دهه 1990، با شتاب گرفتن جهاني شدن بازارها، مناطق مجبور شدند تا از صنايع کهنه خارج شده و از فرصت هاي بازاري جديد استفاده کنند. بنابراين، دوره فعلي مبتني بر رقابت پذيري منطقه اي شکل گرفته است، که در آن ابداع و کارآفريني، موتورهاي اصلي توسعه به شمار مي آيند. نگاهي به الگوي توسعه اقتصادي و صنعتي در ايران به ما نشان مي دهد که توسعه صنعتي کشور هنوز هم بر مبناي الگوي استخدام و هدف گذاري صنعتي و در چارچوب استراتژي جايگزيني واردات انجام مي گيرد. اين الگو يک بازي با جمع صفر است، که نتيجه آن برد مناطق مرکزي و باخت مناطق مرزي کشور بوده است. آن چه يک منطقه را در اين بازي به عنوان برنده و يا بازنده مي شناساند، قدرت چانه زني مديران، نمايندگان و يا حتي مردم منطقه در جذب اعتبارات به سوي منطقه خويش است. اين امر در نهايت منجر به شکاف شديد توسعه اي ميان مناطق مختلف کشور شده است. صنعت پتروشيمي به عنوان يکي از صنايع مورد توجه مديران و برنامه ريزان ملي و منطقه اي نيز براساس الگوي استخدام صنعتي و با الگوي مکان يابي مبتني بر فرآيند چانه زني توسعه يافته است. در اين مقاله، با استفاده از الگوهاي تحليلي متعدد نشان داده شده که استراتژي موجود، يک استراتژي ناکارآمد است که هيچ يک از آثار توسعه اي دلخواه برنامه ريزان اقتصادي را در پي ندارد. به نظر مي رسد بهترين رهيافت در شرايط موجود، تغيير استراتژي توسعه صنعت پتروشيمي از توسعه صنايع پتروشيمي بالادستي به سوي توسعه صنايع پايين دستي پتروشيمي و با هدف تکميل زنجيره توليد و ارزش در کشور باشد. اين استراتژي در قالب رهيافت افزايش رقابت پذيري منطقه اي، ما را قادر مي کند تا با توجه به مزيت هاي نسبي هر منطقه، قدرت توليد مناطق را براي حضور در بازارهاي داخلي و يا خارجي بهبود بخشيم.

كليد واژه: هدف گذاري، صنعتي، رقابت پذيري منطقه اي، استراتژي توسعه، صنعت پتروشيمي

 

[P O U R I A]

شکست ساختاري: مورد مصرف گاز طبيعي و رشد اقتصادي در ايران

شکست ساختاري: مورد مصرف گاز طبيعي و رشد اقتصادي در ايران

عنوان مقاله: شکست ساختاري: مورد مصرف گاز طبيعي و رشد اقتصادي در ايران

نویسندگان: اصغرپور حسين, بهبودي داوود, قزوينيان محمدحسن

*

چکیده:
بر اساس مباحث اقتصادسنجي جديد، وجود يا عدم وجود شکست هاي ساختاري و تغييرات رژيمي، مي تواند روابط بين متغيرهاي کلان اقتصادي را تحت تأثير قرار داده و عدم توجه به آن ممکن است به نتايج غير قابل اتکا و گمراه کننده اي منتهي شود، از اين رو توجه به وجود شکست ساختاري و تغييرات رژيمي در رابطه تجربي بين مصرف كل گاز طبيعي و رشد اقتصادي، امري مهم و ضروري است.
در اين مقاله تلاش شده است با استفاده از دادههاي سريزماني سالانه اقتصاد ايران طي دوره 1385-1346، رابطه بين مصرف كل گاز طبيعي و رشد اقتصادي، با تأکيد بر شکست ساختاري مورد بررسي قرار گيرد. در اين راستا، از آزمون هاي ريشه واحد زيوت - اندريوز، براي تعيين تغييرات ساختاري به شکل درون زا و هم چنين از آزمون هم جمعيگريگوري– هانسن، براي بررسي رابطه بلندمدت بين مصرف كل گاز طبيعي و رشد اقتصادي با تاکيد بر شکست ساختاري، استفاده شده است. نتايج به دست آمده از تحقيق نشان ميدهد که با در نظر گرفتن شکست ساختاري، رابطه بلندمدت مثبت بين مصرف كل گاز طبيعي و رشد اقتصادي ايران وجود دارد.

كليد واژه: آزمون ريشه واحد، آزمون هم جمعي، رشد اقتصادي، شكست ساختاري، مصرف گاز طبيعي

 

[P O U R I A]

بررسي اقتصادي توليد گاز طبيعي مايع شده (LNG) براي ايران

بررسي اقتصادي توليد گاز طبيعي مايع شده (LNG) براي ايران

عنوان مقاله: بررسي اقتصادي توليد گاز طبيعي مايع شده (LNG) براي ايران

نویسندگان: خليلي عراقي سيدمنصور, وطني علي, حاجي حيدري آمنه, كسرايي زينب

*

چکیده:
با توجه به نام گذاري قرن حاضر به عنوان قرن گاز و جايگاه ايران به عنوان دومين دارنده ذخاير گازي جهان و لزوم بهره برداري بهينه از اين موهبت الهي، به منظور افزايش توان صادرات گاز کشور در راستاي تحقق اهداف سند چشم انداز بيست ساله براي قرار گرفتن در مقام سومين توليدكننده گاز در جهان با سهم ١٠ درصد از تجارت جهاني گاز، در اين پژوهش، اجراي پروژه توليد گاز طبيعي مايع شده (LNG) به عنوان يکي از مناسب ترين راه هاي صادرات گاز طبيعي براي ايران، بررسي شده است.
بنابر نتايج به دست آمده از ارزيابي اقتصادي طرح، که از طريق روش تحليل هزينه - فايده و با استفاده از نرم افزار اکسل انجام گرفته است، اجراي اين طرح کاملا اقتصادي بوده و علاوه بر اين از سودآوري مطلوب و نرخ بازده داخلي بالايي نيز برخوردار است. با انجام تحليل حساسيت، مشخص شد که حساس ترين پارامتر در اين پروژه، قيمت فروش LNG با رابطه مستقيم است و پس از آن هزينه سرمايه اي البته با رابطه معکوس بيش ترين تاثير را بر IRR پروژه دارد. قيمت گاز خوراک نيز به صورت معکوس تاثير قابل توجه اي بر نرخ بازده داخلي پروژه داراست.

كليد واژه: گاز طبيعي، گاز طبيعي مايع شده، فن آوري هاي تبديل گاز طبيعي، تحليل هزينه - فايده، تحليل حساسيت

 

[P O U R I A]

ارزيابي اقتصادي توليد فرآورده هاي حاصل از فن آوري تبديل گاز به مايع (GTL) در ايران

ارزيابي اقتصادي توليد فرآورده هاي حاصل از فن آوري تبديل گاز به مايع (GTL) در ايران

عنوان مقاله: ارزيابي اقتصادي توليد فرآورده هاي حاصل از فن آوري تبديل گاز به مايع (GTL) در ايران

نویسندگان: خليلي عراقي سيدمنصور, وطني علي, كسرايي زينب, حاجي حيدري آمنه

*

چکیده:
با توجه به افزايش تقاضا براي گاز طبيعي، رشد سهم اين حامل انرژي در تامين انرژي هاي اوليه جهان و لزوم ايجاد ارزش افزوده از منابع گازي، به جاي فروش اين ذخاير به صورت خام، استفاده از فن آوري هاي جديد در اين صنعت براي ايران به عنوان دومين دارنده ذخاير گازي دنيا ضروري به نظر مي رسد. با توجه به اهميت انجام ارزيابي اقتصادي پيش از انجام هر پروژه از جمله كاربرد فن آوري هاي جديد، در اين تحقيق به كارگيري فن آوري تبديل گاز به فرآورده هاي مايع (GTL) در ايران با استفاده از تكنيك هزينه - فايده و با استفاده از نرم افزار اكسل، مورد ارزيابي فني - اقتصادي قرار گرفته و با انجام تحليل حساسيت، پارامترهاي اصلي موثر بر اقتصاد پروژه هاي تبديل گاز به فرآورده هاي مايع شناسايي و ارايه شده اند.
بر اساس نتايج حاصل از مدل، به كارگيري فن آوري جي تي ال و توليد فرآورده هاي حاصل از آن در ايران از نقطه نظر اقتصادي مقرون به صرفه است و كاهش هزينه هاي سرمايه گذاري، افزايش قيمت نفت خام و هم چنين دسترسي به گاز خوراك ارزان تر، از جمله گازهاي همراه مناطق نفتي، مي تواند سودآوري پروژه را افزايش دهد.

كليد واژه: گاز طبيعي، تبديلات گازي، فناوري تبديل گاز به فرآورده هاي مايع، تحليل هزينه - فايده، تحليل حساسيت

 

[P O U R I A]

بررسي آثار ساختار اقتصادي قراردادهاي مشاركت در توليد بر توليد نفت، از ديدگاه شركت هاي بين المللي نفتي

بررسي آثار ساختار اقتصادي قراردادهاي مشاركت در توليد بر توليد نفت، از ديدگاه شركت هاي بين المللي نفتي

عنوان مقاله: بررسي آثار ساختار اقتصادي قراردادهاي مشاركت در توليد بر توليد نفت، از ديدگاه شركت هاي بين المللي نفتي، با استفاده از روش بهينه سازي پويا

نویسندگان: طاهري فرد علي*

* دانشگاه فردوسي مشهد

چکیده:
اگر در سسيستم هاي قراردادي دستمزد شرکت هاي بين المللي نفتي به صورت نفت خام پرداخت شود، اصطلاحا نوع قرارداد را «مشارکت در توليد» مي گويند. مهم ترين مولفه هاي اقتصادي قراردادهاي مشاركت در توليد عبارت اند از نرخ بهره مالكانه، نفت هزينه اي، تسهيم نفت منفعتي و ماليات بر سود. در اين مقاله، تاثير اين مولفه ها بر توليد بهينه نفت بررسي شده است. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه مولفه اقتصادي نفت هزينه اي، بيش ترين تاثير را بر توليد نفت دارد. تاثير ساير مولفه هاي اقتصادي قراردادهاي مشاركت در توليد بر توليد نفت، به ميزان آن مولفه و مقدار ساير مؤلفه هاي اقتصادي قرارداد بستگي دارد. بر اساس اين مطالعه، تنها راه تشويق شركت هاي بين المللي نفتي به سرمايه گذاري در مرحله بازيافت ثانويه، افزايش سهم اين شركت ها از درآمد حاصل از ميدان نفتي در اين مرحله است.

كليد واژه: قرارداد مشاركت در توليد، حد تامين هزينه، تسهيم سود نفت، بهره مالكانه، بازيافت ثانويه

 

[P O U R I A]

برآورد پتانسيل برق بادي و اثر بهره گيري از آن در صرفه جويي سوخت فسيلي در ايران

برآورد پتانسيل برق بادي و اثر بهره گيري از آن در صرفه جويي سوخت فسيلي در ايران

عنوان مقاله: برآورد پتانسيل برق بادي و اثر بهره گيري از آن در صرفه جويي سوخت فسيلي در ايران

نویسندگان: شعربافيان نيلوفر*

* دانشگاه تكنولوژي وين

چکیده:
ايران مبالغ زيادي را در زمينه انرژي تجديدپذير برق بادي، سرمايه گذاري كرده است. ميزان يارانه هاي تخصيصي در بخش برق فسيلي حدود 7.3 ميليارد يورو است كه مانعي جدي بر سر راه توسعه انرژي هاي تجديد پذير به شمار مي رود. علي رغم وجود يارانه ها، ميزان ظرفيت نصب شده برق بادي تا اوايل سال 1387 بالغ بر 128 مگاوات بوده است، كه توليد 307 گيگاوات برق را طي دوره 1373-84 را به همراه داشته است. اين ميزان برق توليدي سبب صرفه جويي 425 هزار بشكه معادل نفت در بخش نيروگاهي ايران شده و در جاي خود موجب كاهش يك ميليون تن انواع آلاينده هاي زيست محيطي در فاصله 1373-1384 شده است. با استفاده از اطلاعات واقعي ماهيانه بادر در استان هاي كشور و با بهره گيري ازمعادله چگالي وايبول، پتانسيل قابل استفاده باد در استان ها محاسبه شده و در نهايت كل پتانسيل برق بادي به ميزان 3.6 گيگاوات تخمين زده شده است. البته محاسبات ديگر تا حد 6 گيگاوات ظرفيت را برآورد كرده اند. بر اساس سياست هاي فعلي انرژي كشور، ارزش حال خالص و نرخ بازده داخلي پروژه هاي باد در سه استان گيلان، سيستان و بلوچستان و خراسان جنوبي محاسبه شده است، كه تاييد كننده اين واقعيت است كه پروژه هاي برق بادي در اين سه استان از نظر اقتصادي مقرون به صرفه هستند.
نتايج نشان مي دهد كه با حذف رايانه هاي انرژي پتانسيل فسيلي به همراه يك روش بازار محور، مي توان ظرفيت انرژي بادي را به 3.6 تا 6 گيگاوات افزايش داد. اين ظرفيت نصب شده مي تواند سبب صرفه جويي حدود 47 تا 84 ميليون بشكه معادل نفت 127000) تا 230000 بشكه در روز) در بخش نيروگاهي ايران شود.

كليد واژه: انرژي باد، ايران، پتانسيل، بهره گيري از پتانسيل، تابع توزيع وايبول، ارزش حاصل خالص و نرخ بازده داخلي