من لازم میدونم یک سری مطالب رو در این زمینه خدمتتان عرض کنم:
تشریح فرآیند اجرای طرح از ابتدای تعریف طرح تا بهره برداری : (قسمت اول)
نکته : فرآیندهائی که تعریف می شوند برای هر نوع طرحی می تواند صادق باشد ، ولی تأکید اصلی من بر فرآیند اجرائی طرحهای نفت ، گاز ، پتروشیمی (OGP ) می باشد.
فعالیتهای پروژه ها به دو بخش اصلی تقسیم می شوند :
1) فعالیتهای In House
به فعالیتهائی که تا قبل از طراحی تفصیلی انجام می شود اطلاق می شود.
که به دو بخش تقسیم می شوند :
1-1) IDENT (Identification )
1-2) FEED (Front End Engineering And Design (
2) فعالیتهای LLI (Long Lead Items )
به فعالیتهای مرحله طراحی تفصیلی تا مرحله راه اندازی و تحویل اطلاق می شود.
به طور کلی پیشنهاد اجرای طرح تابع سیاستهای کلان دولت ، وزارتخانه ها و .... می باشد و این پیشنهاد می تواند از مراجع مختلفی از قبیل اعضای هیئت مدیره ، شرکتهای تابعه ، بخش خصوصی و یا بخش مدیریت و برنامه ریزی ارائه شود.
حال به تشریح هر یک از مراحل فوق الذکر می پردازیم :
1-1-1) بررسی فنی و اقتصادی مقدماتی طرح :
امور بررسی و برآورد طرحها ، وظیفه بررسی فنی و اقتصادی طرح را بر عهده دارد.این واحد بر اساس اطلاعات قبلی خود و همچنین اطلاعات دریافتی از پیشنهاد دهنده طرح ، واحد تحقیقات بازار و همچنین با استفاده از اطلاعات و تجربیات مدیران و کارشناسان برجسته خود نسبت به انجام این مهم اقدام می نماید.
1-1-2) بررسی بازار محصولات :
بررسی بازار بوسیله واحد تحقیقات بازار انجام می شود و بازار بالقوه محصولات شناسائی می شود.بدین منظور این واحد ، بازار داخلی و خارجی محصول تولیدی را بررسی و اطلاعات آن را در اختیار واحد بررسی و برآورد طرحها جهت بررسی فنی و اقتصادی طرح قرار می دهد.
بازار خارجی :
در بازار خارجی به رقبا و بازارهای هدف توجه می شود.معمولاٌ رقبا از جهت ظرفیت تولید و مصرف ، رقابت پذیری ، تکنولوژی ، شرکای سرمایه گذاری و موقعیت صادراتی مورد توجه قرار می گیرند.در بازارهای هدف نیز به موضوع تجارت (واردکنندگان و صادرکنندگان عمده و همچنین میزان تجارت جهانی ماده ) و مصرف (میزان مصرف ماده ، رشد مصرف ، مصرف سرانه ، الگوی مصرف ) پرداخته می شود.
بازار داخلی :
میزان تولید و مصرف ماده مورد نظر در بازار داخلی بررسی می شود.همچنین به موضوعاتی از قبیل واردات ماده ، الگوی مصرف ، مصرف سرانه و طرح های در دست اجرا توجه می شود.
1-1-3) بررسی تأمین خوراک طرح :
معمولاٌ این بررسی ها توسط واحد بررسی و برآورد طرح ها انجام می شود.بدین منظور محل های تأمین خوراک ، مشخصات خوراک ، میزان خوراک حال و آینده کشور ، نحوه انتقال خوراک و نهایتاٌ هزینه خوراک رسانی مورد بررسی و دقت قرار می گیرد.
(به عنوان مثال خوراک می تواند شامل انواع آب ، برق ، گاز ، بخار ، اکسیژن و .... باشد )
1-1-4) بررسی محل احداث :
واحد بررسی و برآوردها این مسئله را بررسی می کند.بدین منظور با مدنظر قرار دادن شرایط تأمین خوراک ، امکانات موجود در محل جهت حمل و نقل و صادرات محصول (جاده های دسترسی ، راه آهن ، اسکله و بندر و .... ) نسبت به مکان یابی جهت اجرای طرح اقدام می شود.
1-1-5) بررسی ، الویت بندی و انتخاب مقدماتی تکنولوژی تولید طرح :
در واحد بررسی و برآورد طرحها با بررسی و مقایسه عوامل کمی و کیفی تکنولوژی ، مشکلات عملیاتی آن و همچنین مشکلات زیست محیطی و ایمنی به این مهم پرداخته می شود.
1-1-6) بررسی اقتصادی طرح :
مطالعات اقتصادی با توجه به استانداردهای جهانی و ضرایب منطقه ای و داخلی ، نیازبازارهای داخلی و جهانی ، امکان تأمین لیسانس ، قیمت روز محصولات ، نرخ افزایش قیمت در سالهای گذشته ، نرخ بهره فاینانس ، عوامل خارجی و داخلی ، انواع معافیت ها ، محل جغرافیائی ، نزدیکی به محل دریافت مواد و ارسال محصولات ، مسائل زیست محیطی و .... انجام می شود.همچنین برآورد هزینه های ثابت سرمایه گذاری ، برآورد میزان سرمایه ثابت به تفکیک سالهای اجرای طرح ، محاسبه سرمایه در گردش مورد نیاز ، محاسبه درآمد پس از تولید ، محاسبه هزینه های تولید (ثابت و متغیر) ، محاسبه نقدینگی برای سالهای تولید در محدوده عمر مفید طرح ، محاسبه نرخ بازده داخلی سرمایه گذاری ، محاسبه نرخ بازگشت سرمایه گذاری ، محاسبه دوره بازگشت سرمایه ، محاسبه ارزش فعلی خالص طرح ، محاسبه نقطه سربه سری با توجه به نحوه تأمین منابع مالی از جمله نکات مورد توجه در این مرحله می باشد.معمولاٌ این محاسبات اقتصادی با استفاده از نرم افزارهائی نظیر Comfar انجام می شود و سپس نسبت به ارائه گزارش توجیهی طرح اقدام می شود.
1-1-7) بررسی طرح در کمیته بررسی و بازنگری طرحها :
اعضای این کمیته معمولاٌ معاون وزیر ، مدیر عامل شرکت مربوطه ، مدیران برنامه ریزی و توسعه ، کنترل تولید طرحها و مالی ، امور تحقیقات بازار و برآورد طرحها ، و احیاناٌ چندین نفر صاحب نظر در امور صنعت مربوطه به پیشنهاد مدیر برنامه ریزی و توسعه و تصویب مدیر عامل می باشند.مبنای مباحث کمیته ، گزارش فنی و اقتصادی طرح می باشد.پیشنهاد دهنده طرح موظف است به کلیه ابهامات کمیته پاسخ دهد.مدیر برنامه ریزی و توسعه ، تصمیمات کمیته را در صورت مثبت بودن طی گزارشی جهت تصویب مقدماتی به مراجع بالاتر پیشنهاد می نماید.
1-1-8) اخذ مجوز از دیگر مراجع :
پس از اخذ مجوز از مقامات ذیصلاح وزارتخانه مربوطه ، طرح مربوطه در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (شورای اقتصاد) جهت انجام سرمایه گذاری بررسی می شود.همچنین در صورت نیاز به اخذ مجوزهائی از دیگر سازمان های دولتی (مانند سازمان حفاظت از محیط زیست) ، کلیه امور در این مرحله انجام می گردد.طرحی که در این مرحله تصویب می گردد به عنوان طرح مصوب از این پس مطابق با برنامه زمانبندی مشخص شده آن لازم الاجرا می باشد.
1-1-9) تأمین مالی طرح :
پس از تصویب نهائی طرح ، مدیریت مالی اقدام به تأمین ارزی و ریالی طرح از طریق منابع داخلی و یا خارجی نموده و مراتب را به اطلاع مجری طرح می رساند.
(به زودی در مقاله ای به انواع قراردادهای تأمین مالی از منابع بین المللی می پردازم )
1-1-10)عقد قراردادها و اجرای طرح :
مجری طرح پس از تأمین بودجه ارزی و ریالی توسط مدیریت مالی ، اقدام به عقد قراردادها و کارهای اجرائی طرح می نماید.