زبان بدن ابزار درک ارتباطات غيرکلامی

[onia$]

زبان بدن ابزار درک ارتباطات غيرکلامی
سيد محمد اعظمی‌نژاد*
منبع: mindtools
آيا تابه حال هنگام صحبت با شخصی برای شما پيش آمده است که متوجه منظور واقعی او نشويد؟

تفاوت بين آنچه افراد به طور کلامی ارائه می‌دهند با آنچه ما درک می‌کنيم، در ارتباطات غيرکلامی نهفته است که آن را با واژه «زبان بدن» می‌شناسيم و بخش عمده‌ای از ارتباطات ما با افراد را به خود اختصاص می‌دهد. با آگاهی هرچه بيشتر از نشانه‌ها و علائم زبان بدن، علاوه بر درک بهتر افراد، می‌توان ارتباط موثرتری با آنها برقرار کرد. گاهی حرکات کوچک يا بزرگ، اشارات، حالات در صورت يا درکل بدن، پيغامی از ما به طرف مقابل منتقل می‌کند. در اين نوشتار سعی می‌شود نمونه‌هايي مختصر، از روش‌های درک زبان بدن به عنوان يک ابزار مهم ارتباطی تشريح شود.
عوامل کليدی در زبان بدن
در تعاملات روزمره‌ای که با افراد داريد، سعی کنيد عوامل کليدی زبان بدن را به خوبی تحت نظر قرار دهيد. تغيير در هريک از اين عوامل توسط مخاطب شما، می‌تواند پيغامی کاملا متفاوت از آنچه او به صورت کلامی به شما می‌گويد، منتقل کند.
- حالت بدن، طرز نشستن يا ايستادن فرد.
- تماس چشمی، چشمان افراد بخش مهمی از پيغام را منتقل می‌کنند.
- حرکات دست‌ها، ابزاری برای تکميل مخابره پيام به مخاطب است.
- تن صدا و شمردگی گفتار، به تهييج مخاطب کمک می‌کند.
اکنون به صورت موردی چند وضعيت را با هم مرور می‌کنيم:
• جلسات بغرنج: بعضی از جلسات بسيار پيچيده و بغرنج است؛ جايي که مخاطب شما کاملا حالت تدافعی به خود گرفته، جلساتی مثل جلسات سنتی ارائه بازخورد يا ارزيابی عملکرد! پس چگونه می‌توان کاری کرد تا کسی که در عمل متوجه صحبت‌های شما نیست، حرف‌های مهم شما را بشنود؟ نشانه‌های معمول برای فردی که در هنگام صحبت شما حالت تدافعی به خود گرفته است اين موارد است:
- دست‌ها و بازوها را جمع و به بدن خود نزديک می‌کند.
- حرکات صورت فرد حداقل است.
- تا حد امکان از نظر فيزيکی خود را از شما دور نگاه می‌دارد.
- تماس چشمی حداقل است و اغلب به پايين يا اطراف نگاه می‌کند.
با مشاهده چنين علائمی، شما می‌توانيد نوع گفتار يا محتوای کلام خود را به نوعی تغيير دهيد تا فرد از حالت تدافعی خارج شود و به تدريج فرد را پذيرای سخنان خود نماييد. به همين ترتيب اگر خود شما نيز در يک مذاکره به حالت تدافعی قرار گرفتيد سعی کنيد با کنترل زبان بدن از اين حالت خارج شويد.
• کار گروهی و بی‌توجهی افراد: حتما برای شما پيش آمده که، هنگام يک صحبت مهم در گروه کاری خود، بی‌توجهی افراد را نسبت به خود حس کنيد. يا برای توافق بر سر زمان خاتمه انجام کارها و مسووليت‌ها، افراد از خود بی تفاوتی نشان دهند. در حالت ايده‌آل افراد بايد در اين موارد با شما همراهی کنند، اما افراد برای اين بی‌توجهی به صورت غيرمستقيم به شما پيغام می‌دهند.برخی از اين نشانه‌ها و علائم عبارتند از:
- سر فرد رو به پايين است.
- فرد به صورت خيره به يک نقطه نامعلوم نگاه می‌کند.
- ممکن است با لباس يا خودکار خود مشغول بازی باشد.
- ممکن است در حال خط خطی يا نقاشی يا نوشتن کلماتی بی معنی در دفتر خود باشد.
- ممکن است در صندلی خود فرو رفته باشد.
هنگام مواجه شدن با چنين علائمی، بايد روشی برای تعامل به کار ببريد تا توجه او به صحبت‌های شما برگردد، مثلا از وی سوالی مستقيم بپرسيد و البته مطمئن شويد زبان بدن شما نيز درخواست تعامل مجدد فرد را به فرد منتقل می‌کند.
• دروغ گفتن: يکی از مواردی که از طريق غيرکلامی و زبان بدن قابل تشخيص است، دروغگويي است؛ برخی نشانه‌های معمول زبان بدن فردی که در حال دروغ گفتن است اين موارد است:
- عدم يا حفظ کمترين تماس چشمی و حرکات سريع چشم‌ها.
- فرد سعی می‌کند دست يا انگشتان خود را هنگام صحبت جلوی دهان خود بگيرد.
- فرد تا حد امکان از نظر فيزيکی از شما دور و حرکات بدنی غيرمعمول و نامتعارف انجام می‌دهد.
- هنگام صحبت نفس‌نفس می‌زند.
- رنگ چهره فرد معمولا قرمز می‌شود.
- در هنگام صحبت عرق می‌کند.
- صدای فرد دچار گرفتگی می‌شود.
به ياد داشته باشيد زبان بدن هر فرد متفاوت است و در اين مورد نمی‌توان خيلی سريع نتيجه گيری کرد، بلکه می‌توان با پرسيدن سوالات بيشتر و کنترل زبان بدن و گفتار فرد به درستی مطالب وی پی برد.
• مصاحبه‌ها و مذاکره‌ها: در هنگام يک مصاحبه يا مذاکره، وقتی سوالی پرسيده می‌شود، چنانچه فرد اهل تفکر و تعمق باشد، احتمالا قبل از پاسخ کمی درنگ می‌کند و بلافاصله پاسخ نمی‌دهد و البته اگر در يک مصاحبه فرد نشان دهد به خوبی قبل از پاسخ به سوال، فکر می‌کند، معمولا علامت خوبی است. بعضی نشانه‌های معمول برای اين موضوع اين موارد است:
- فرد به نقطه‌ای دور نگاه می‌کند و به هنگام پاسخ دوباره به شما نگاه می‌کند.
- با انگشت چانه خود را نوازش می‌کند.
- دست به گونه‌های خود می‌زند.
- سر خود را تکان می‌دهد.
نکته پايانی: زبان بدن پيچيدگی دارد؛ همان‌طور که اشاره شد هر فرد، زبان بدن منحصر به فردی دارد و نشانه‌ها و علائمی که بروز می‌دهد، ممکن است دليلی متفاوت از آنچه ما فکر می‌کنيم داشته باشد. از همه مهم‌تر وجود تفاوت فرهنگی است. فراموش نکنيد آگاهی از زبان بدن بخش عمده‌ای از مسائل ارتباطی بين افراد را حل می‌کند، بنابراين سعی کنيد سرنخی که در اين نوشتار معرفی شد دنبال کنيد تا به سطح مناسبی از مهارت برای استفاده از اين ابزار دست يابيد.
*عضو هيات ریيسه کميته تخصصی توسعه-انجمن مديريت منابع انسانی ايران