( مقررات ملی ساختمان آموزشی )
1ـ بر اساس ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ، هر بنا باید به راههای خروج اصلی و بدون مانع مجهز گردد
تا در صورت بروز حریق در آن ، خروج به موقع یا فرار به هنگام همه متصرفان به راحتی میسر باشد . به این منظور
باید نوع ، تعداد ، موقعیت و ظرفیت راههای خروج در هر بنا با توجه به وسعت و ارتفاع همان بنا ،متناسب با ویژگیهای
ساختمان و مصرف کننده گان طراحی شده باشد .
2ـ هیچ بنایی نباید به گونه ای به تصرف جدید تغییر داده شود که تعداد ، عرض ، کارآیی یا ایمنی خروجهای آن به مقدار
کمتر از آنچه که قبلاً بوده است یا در این مقررات برای تصرف جدید تصریح شده است کاهش یابد .
3ـ تمامی اقدامات و شرایطی که کارآیی درست راههای خروج را کنترل و تضمین می کنند باید به نحوی طراحی و به
کار گرفته شوند که هر جا لازم شود با تدابیر لازم در صورت قابل استفاده نبودن یکی از راههای خروج راه دیگری به کار
گرفته شود .
4ـ در هر بنا ، خروجها باید در مکانهایی طراحی و ساخته شوند که در تمام اوقات تصرف ازتمام نقاط بنا راه خروج آزاد
و بدون مانعی در دسترس باشد.
5ـ در هر بنا ، خروجها تا حد امکان در مکانهایی طرح شوند که متصرفان بتوانند به وضوح آنها را ببینند در غیر اینصورت
هر راه منتهی به خروج باید آنچنان که هر متصرف از هر نقطه بنا بتواند به سرعت راه فرار را پیدا کند به طرزی آشکار
و مشخص علامتگذاری شود .
6ـ استفاده از هر گونه قفل یا وسیله سد کننده در مسیرهای خروج که احیاناً فرار به موقع را مانع شود ممنوع است .
7ـ در طراحی بنا ، هر بخش از یک بنا یا هر ساختمان چنانچه به عنوان تنها راه خروج در نظر گرفته شده باشد و به علت
ویژگی ابعاد ، نوع تصرف یا چگونگی طرح و تنظیم راه خروج این احتمال وجود داشته باشد که در صورت بروز حریق آن
راه با آتش و دود مسدود گردد ، تأمین راه خروج دیگری به صورت مجزار و دور از مسیر خروج اول الزامی است .
8ـ فضاهای مورد استفاده کودکان پیش از دبستان و دانش آموزان سال اول دبستان باید فقط در تراز تخلیه و اتاقهای مورد
استفاده دانش آموزان سال دوم دبستان حداکثر یک طبقه بالاتر از تخلیه خروج واقع شوند .
9ـ راهروهای دسترسی خروج باید دست کم 185 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . استقرار هر نوع آبخوری یا
تجهیزات دیگر در راهروهای دسترس خروج به شرطی مجاز خواهد بود که عرض مفید راه به کمتر از 185 سانتیمتر
کاهش نیابد .
10ـ در هر طبقه باید حداقل دو خروجی دور از هم تعبیه شده باشند همچنین هر اتاق یا فضا با ظرفیت بیش از 50
نفر یا سطحی بیش از 95 متر مربع باید حداقل از طریق دو در دور از هم به راهروهای دسترس خروج منتهی به
خروجهای دور از هم مربوط شود .
11ـ در راهروهای دسترس خروج هیچ بن بستی نباید طولی بیش از 6 متر داشته باشد.
12ـ درهای لولایی اگر به راهروهای دسترس خروج باز شوند باید عقب تر از دیوار راهرو قرار گیرند که با ترافیک
راهرو برخورد نکنند در غیر اینصورت لازم است با 180 درجه چرخش بتوانند بر روی دیوار راهرو مستقر شوند.
بازشدن درها در هر حالتی نباید عرض برای راهروها را به کمتر از نصف کاهش دهد .
13ـ راهروهای دسترسی به ردیفهای صندلی باید حداقل 110 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند مگر آنکه راهرو
از یک طرف با دیوار مجاور باشد که در آن صورت عرض مفید آن می تواند به حداقل 90 سانتیمتر کاهش یابد .
راهروهایی که برای دسترسی به حداکثر 60 صندلی در نظر گرفته شوند استثنائاً می توانند حداقل 75 سانتیمتر
عرض مفید داشته باشند . آرایش و موقعیت راهروها و صندلی ها در هر حال باید به گونه ای باشد که بین صندلی
و راهرو حداکثر 6 صندلی وجود داشته باشد .
14ـ در مواردیکه راهروها یا بالکن های بیرونی به عنوان راه خروج استفاده شوند فقط دست انداز یا جانپناه مناسب
می تواند ارتباط آنها را با هوای آزاد جدا کند . بالکن هایی که با شیشه و مصالح مشابه آن دوربندی شوند از
لحاظ ضوابط راه خروج راهروهای داخلی محسوب شده و تابع مقررات راههای داخلی خواهند بود .
15ـ راهروها و بالکنهای بیرونی و پلکان های خروج باید ساختار مقاوم حریق و با مقاومتی حداقل معادل ساختار
خود بنا داشته باشند و همچنین کف این فضاها باید صلب و بدون سوراخ باشد . پلکانهای خارجی چنانچه دست
کم برابر عرض راهرو یا بالکن بیرونی منتهی به خود از دیوارهای بنا فاصله داشته باشد نیازی به محافظت در
برابر حریق های ناشی از دورن بنا نخواهند داشت .
16ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی طول دسترسهای خروج از هر نقطه بنا نباید از 45 متر بیشتر شود مگر
آنکه تمام بنا با شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شود که در آن صورت این طول می تواند به حداکثر 60
متر افزایش یابد.
17ـ هر اتاق درس و هر فضا واقع در طبقه ای پایین تر از تراز تخلیه خروج که به قصد آموزش مورد استفاده قرار گیرد ،
باید دست کم به یک خروج که مستقیماً به بیرون بنا منجر می شود دسترسی داشته باشد .
18ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی درهای واقع در راههای خروج الزامی و همچنین درهای واقع در فضاهای
تجمعی با 100 متصرف و بیشتر نباید دارای قفل باشند .
19ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی هر فضای آموزشی به منظور اجرای عملیات اضطراری نجات و ایجاد تهویه باید
دارای پنجره باشد و چفت و بست های آن پنجره باید حداکثر در ارتفاع 135 سانتیمتری از کف تمام شده نصب
شود . بناهایی که تماماً با شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شوند و نیز اتاقها و فضاهایی که دارای
دست کم یک درگاه خروج در سطح زمین و به بیرون بنا باشند از این قاعده مستثنا خواهند بود .
کلاس مدارس ابتدایی:
1ـ به منظور تأمین دید لازم دانش آموزان و نیز برقراری کلاس هیچگونه ستون یا پایه ساختمانی در فضای کلاس
نباید وجود داشته باشد.
2ـ در صورت دو یا چند طبقه بودن ساختمان حتی الامکان کلاسهای اول و دوم در طبقه همکف یا طبقه اول ساختمان
و بقیه کلاسها به ترتیب در طبقات بالایی مستقر شوند .
3ـ ارتفاع مناسب کلاس با توجه به وضعیت اقلیمی محیط و مسایل تهویه و نور 4 متر می باشد در مناطق مرتفع و
سردسیر می توان تا 3 متر این ارتفاع را کاهش داد .
4ـ ابعاد در کاسها به شرح زیر می باشد :
ـ عرض در یک لنگه به طرف داخل 90 الی 100 سانتیمتر .
ـ عرض در دو لنگه به طرف داخل 160 سانتیمتر .
ـ عرض در یک لنگه به طرف خارج 90 سانتیمتر .
ـ عرض در دو لنگه به طرف خارج 160 الی 170 سانتیمتر .
ـ ارتفاع کلیه درها 200 سانتی متر با رواداری 5+ سانتیمتر .
5ـ کلیه شیشه ها باید نشکن باشد .
6ـ سطح پنجره های کلاس بسته به وضعیت اقلیمی محل از 125/0 تا 2/0 برابر کلاس می تواند متغیر باشد . پنجره ها در
ارتفاع 1 الی 20/1 متر زیر سقف نصب شوند.
7ـ پنجره ها نباید در سمت شرق و غرب کلاس وجود داشته باشند.
8ـ در صورتی که در کلاس سکوی تدریس در نظر گرفته شود ارتفاع آن 25 سانتیمتر است که باید موازی دیوار جلویی باشد
عرض آن نیز 1 متر است .
9ـ فاصله بین میزهای دانش آموزان مدارس ابتدایی باید 45 سانتیمتر باشد .
10ـ ابعاد میز و صندلی مدرس 75 و 60 سانتیمتر و موقعیت آن به فاصله 100 سانتیمتر از تخته سیاه می باشد.
11ـ فاصله اولین ردیف دانش آموزان تا تخته سیاه باید حداقل 2 متر باشد . ارتفاع نصب آن باید به نحوی باشد که لبه پایین
آن 50 سانتیمتر بالاتر از سطح متوسط ارتفاع شانه دانش آموزان در حالت نشسته باشد .
12ـ ساعت باید در دیوار پشت سر دانش آموزان و جلوی دید مدرس نصب شود .
13ـ انتخاب رنگ برای کلاس های ابتدایی بسیار مهم است .نگ سقف باید روشن و مات باشد .نگهای سطوح جانبی
روشن و مات و حتی الامکان آبی روشن ، کرم ، بژ یا سبز نیلی کم رنگ باشد . استفاده از رنگ سفید یکدست یا سیاه
توصیه نمی شود.
14ـ بهترین رنگ گچ مورد استفاده برای تخته سیاه سبز مات یا زرد است .
کلاس مدارس راهنمایی:
1ـ طول کلاس راهنمایی نباید از عرض کلاس به علاوه 50% آن بیشتر باشد .
2ـ ارتفاع مناسب کلاس راهنمایی با توجه به وضعیت اقلیمی محیط و مسائل نور و تهویه 4 متر می باشد .در مناطق
مرتفع و سردسیر می توان ارتفاع را تا 2/3 متر کاهش داد.
3ـ ابعاد درهای کلاس راهنمایی :
1ـ3ـ در یک لنگه به طرف داخل 90 الی 100 سانتیمتر عرض .
2ـ 3ـ در دو لنگه به طرف داخل 160 سانتیمتر عرض .
3ـ3ـ ارتفاع کلیه درها 200 سانتیمتر با رواداری 5+ سانتیمتر .
4ـ شیشه های پنجره های کلاس از جنس نشکن باشد و مساحت آن از 625 سانتیمتر مربع تجاوز نکند.
5ـ سطح پنجره های کلاس بسته به وضعیت اقلیمی محل می تواند از 125/0 تا 2/0 برابر سطح کلاس متغیر باشد .
پنجره ها در ارتفاع 1 الی 2/1 متر از سطح کلاس تا 2/0 متر زیر سقف باید نصب شوند.
6ـ پنجره ها نباید در سمت شرق و غرب کلاس باشند .
7ـ فرم پنجره ها بهتر است کشویی باشد و در طول دو قسمت باشد که قسمت پایینی آن ثابت و بالایی آن بر اساس
عمل تهویه بازشو باشد.
8ـ فاصله بین میز ، صندلی یا نیمکت در مدارس راهنمایی باید 55 سانتیمتر باشد .
9ـ رنگ کلاس راهنمایی در سقف باید روشن و مات و دیوارها نیز روشن و مات و حتی الامکان آبی روشن ،کرم ، بژ یا
سبز خیلی روشن باشد .
آیین کار اصول جانمایی , طراحی و بهداشتی در توالت , دستشویی و آبخوری مدارس:
1 – در طراحی سرویسهای بهداشتی , نکات زیر باید مد نظر قرار گیرد :
الف ) موجب آلودگی خاکهای سطحی نشود .
ب ) موجب آلودگی آبهای سطحی و زیر زمینی نشود .
ج ) در معرض باد غالب قرار نگیرد .
د ) در معرض دید مستقیم مسؤولان قرار داشته باشد .
ﻫ ) مکان احداث این سرویسها حتی الامکان در سطح زمین و در فضای باز انتخاب شود .
و ) استقرار آبخوری در محل فضای سرویسهای بهداشتی ممنوع است .
2 – در صورتی که تعداد سرویسهای توالت بیش از 4 چشمه باشد , تعبیه در ورودی لازم است .
عرض ورودی نباید کمتر از 20/1 متر باشد .
3 – چون سرویس بهداشتی معمولاً روی کرسی چینی احداث می شود , تعبیه حداقل 3 پله الزامی است .
4 – از اشتراک فضای چشمه های توالت و دستشویی در یک مسیر اجتناب شود .
5 – شیرهای آب مورد استفاده در کاسه های دستشوئی آبخوری جهت تامین آب گرم به صورت مخلوط باشد .
6 – دسشتوئی ها در ارتفاع 60 تا 75 سانتی متری نصب شوند .
7 – به ازای هر 60 نفر دانش آموز وجود یک کاسه دستشوئی لازم است .
8 – استفاده از شیرهای آب از نوع برنجی بدون واشر ارجح است .
9 – از یکسره کردن سیستم شستشو و وصل آن به شبکة آب رسانی برای جلوگیری از آلودگی احتمال ثانوی شبکه آب
رسانی اکیداً خودداری شود . بدین معنی که در حد فاصل شبکه آب رسانی و سیستم شستشوی کاسة توالت از فلاش
تانک با استفاده شود .
10 – ارتفاع دیوارهای جداکننده توالت ها , در صورتی که باربر نباشد , از کف تمام شده تا 210 سانتی متر مناسب
می باشد . فضای مشترک باقی مانده بالای دیوار ه های جداکننده می تواند به انجام تهویه طبیعی یا مصنوعی کمک
نماید .
11 – حداقل ابعاد تمام شده داخلی توالت ها 110 140 سانتی متر باشد .
12 – به ازای هر 45 دانش آموز یک چشمه توالت لازم است .
13 – در طراحی چشمه های توالت , بهتر است هر دو چشمه به صورت قرینه در نظر گرفته شود تا از نظر تخلیه فضولات
و لوله کشی آب شستشو مناسب ترین روش تأسیسات بکار گرفته شود .
14 – ایجاد حداقل یک چشمه توالت برای معلولین در طبقة همکف الزامی است .
15 – اتاقکی در ابعاد 110 140 سانتیمتر برای نگهداری و انبار کردن وسایل نظافت , شستشو , ضد عفونی و لوازم مصرفی
مورد استفاده روزانه در نظر گرفته شود این فضا باید مجهز به حوضچه تی شویی و شلنگ باشد .
16 – برای هر 75 نفر دانش آموز یک شیرآبخوری لازم است ارتفاع شیرها نسبت به سن استفاده کنند گان از 75 تا 100
سانتیمتر باشد .
17 – استفاده از نوع تهویه طبیعی و مصنوعی برای سرویس ها الزامی است .
18 – بهترین جبهه و نور برای توالت های عمومی , شمال است .
19 – کلیه لوله کشی های آب می بایست روکار و با استفاده از لوله گالوانیزه رنگ شده باشد که به صورت دو طرفه به
لوله اصلی آب شیر متصل است .
20 – حجم چاه فاضلاب و توالت به ازای 20 لیتر برای هر نفر در سال محاسبه شود .
21 – به منظور جلوگیری از آلودگی احتمالی آبهای زیر زمینی فاصلة عمودی چاه توالت از سطح آبهای زیر زمینی حداقل
3 متر و فاصلة افقی آن تا چاه آب حداقل 15 متر در نظر گرفته شود .
22 – حداقل قطر لوله های مصرفی در سیستم دفع فاضلاب سنگین 4 اینچ در نظر گرفته شود که در مورد چشمه های
توالت پس از آن که و زیر هر یک از کاسه های توالت , سیفون بلند 4 اینچی نصب می گردد , ادامه کار با استفاده از
لوله 4 اینچ و کاملاً مستقیم با تیپ 1 % به لوله یا کانال اصلی جمع آوری فاضلاب از سایر چشمه های توالت ها متصل
می گردد . لوله یا کانال اصلی جمع آوری فاضلاب هم بایستی حداقل با قطر 6 اینچ در نظر گرفته شود ( به ازای تا 8
چشمه توالت ) و به ازای اتصال هر 4 لوله فرعی اضافی یک اینچ بزرگتر انتخاب گردد . این لوله نیز بایستی دارای شیپ
1% به سمت محل دفع فاضلاب باشد و در جهت مقابل شیب قبل از اولین انشعاب مصرفی به میزانی که بتوان یک
دریچه بازدید در کف را نصب نمود , بلندتر انتخاب گردد .
در طول لوله اصلی فاضلاب در هر 6 متر یک دریچه بازدید در کف در نظر گرفته شود و کلیه لوله های فاضلاب چشمه های
توالت با Vent تهویه گردد .
23 – لازم است توالت ها هفته ای دو بار ضد عفونی شوند هر روز شسته شوند .
فضای کارگاهی – آزمایشگاهی دانش آموزان استثنائی:
1 – حداقل فضای لازم برای کارگاهی – آزمایشگاه ویژه دانش آموزان استثنائی به ازای هر دانش آموز با توجّه به شرایط
خاص معلولین و نوع کارگاه – آزمایشگاه بشرح زیر است :
1-1- هرکارگاه برای تعداد 10 الی 20 دانش آموز پیش بینی شده است . لذا فضای مورد نیاز بایستی از کلاس معمولی
بزرگتر باشد و باتوجّه به میزان تجهیزات داخل آن بسته به نوع فعالیت و کار در نظر گرفته شده , تعیین گردد .
2-1- برای کارگاه آزمایشگاههای مثل ریاضی , ادبیات و هنر به ازای هر دانش آموز 6/2 متر مربع یعنی برای هر 12 نفر
حدود 36 متر مربع مساحت برآورد می شود .
3-1- برای کارگاه – آزمایشگاههای آشپزی , تغذیه , خانه داری , آرایش منزل و پرستاری از کودکان , با توجّه به ضرورت
وجود آشپزخانه باز و نصب دستگاهها و تجهیزاتی مثل اجاق گاز , یخچال , میزکار مجهز به آینه مورب برای آموزش , مبلمان
و وسائل آرایش منزل و غیره به فضای بیشتری به ازای هر دانش آموز 6/3 متر مربع نیاز می باشد .
2 – ارتفاع کارگاه – آزمایشگاه حدود 3 متر در نظر گرفته شود .
3 – دیوار کارگاه – آزمایشگاه تا ارتفاع یک متر سنگ نصب گردد .
4 – در اکثر موارد در قسمتی از کارگاه – آزمایشگاه محلی برای نصب یک عدد دستشویی و سینک آن و مجرای فاضلاب ,
به خصوص در مورد کارگاه – آزمایشگاه هنر و نقاشی در نظر گرفته شود .
5 – در طراحی محیط کارگاه – آزمایشگاه , جهت نگهداری و استفاده مناسب و بهینه از تجهیزات کارگاه محلی جهت
قراردادن چند کمد و ترجیحاً کمد یا قفسه شیشه ای که در آن وسایل مربوط به هر درس , به دور از محل رفت و آمد دانش آموزان
گذارده شود , پیش بینی گردد .
6 – پیش بینی بخشی از نمای داخلی کارگاه – آزمایشگاه به صورت محلی برای نمایش کارهای گروهی دانش آموزان و یا
اطلاع رسانی موارد ضروری الزامی است .
7 – در ورودی – خروجی کارگاه – آزمایشگاه باید به طرف بیرون باز شود .
استاندارد فضاهای آموزشی کودکان و دانش آموزان استثنائی:
1 – حداقل حریم بخش صنایع از کاربریهای آموزشی به صورت ذیل می باشد :
- صنایع با آلودگی زیاد : 500 تا 1000 متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی .
- صنایع با آلودگی متوسط : 300 تا 500 متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی .
- صنایع با آلودگی کم : حداقل 50 متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی .
2 – بهتر است در نواحی سرویس اصولاً از سایه در محیط آموزشگاه پرهیز کرد و بالعکس در نواحی گرمسیر , وجود سایه
در فضای باز نیز مطلوب است .
3 – مکانهای آموزشی نیازمند استفاده از انواع مختلف دسترسی ها به صورت سوار و پیاده می باشد و چنانچه مکان
آموزشی بدون در نظر گرفتن نحوة دسترسی احداث گردد , نه تنها از جنبه ایمنی که مهمترین جنبه آن محسوب می شود ,
آسیب پذیر بوده و سلامت دانش آموزان استثنائی را در آمد و شد مورد تهدید قرار می دهد , بلکه از نظر کاهش مسائل
شهری همچون ترافیک نیز موفق نخواهد بود . لذا شعاع دسترسی مناسب به مدرسه در هر منطقه آموزش وپرورش به
صورتی است که سرویس دهی دانش آموزان استثنائی در حداقل زمان ممکن صورت پذیرد .
سربالایی های تند و خسته کننده بر میزان شعاع دسترسی تأثیر خواهد داشت و نکته بسیار مهم اینکه دانش آموزان
استثنائی نباید مجبور به گذر از خطوط آهن , بزرگراه و مسیل بدون وجود پل عبور پیاده باشد .
4 – در دسترسی پیاده بایستی موارد ذیل در نظر گرفته شود :
1-4- عدم ارتباط مستقیم ورود و خروج با خیابانهای اصلی , چهار راهها و میدان ها وتأمین ارتباط از طریق ایجاد فضای باز
در قسمت ورودی و خروجی مدارس .
2-4- انتخاب عرض مناسب پیاده رو به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش آموزی پس از خروج از آموزشگاه , مجبور به
استفاده از دسترسی سواره به جای پیاده نباشد .
3-4- وجود یک مسیر پیاده منتهی به واحد آموزشی به صورتی که در مواقع ضروری بر روی وسایل نقلیه مورد نیاز باز باشد .
4-4- وسایل نقلیه در صورت لزوم امکان دسترسی مستقیم به مدرسه را داشته باشند .
5 – به منظور مکان یابی فضای آموزشی در ارتباط با فرم و شکل زمین باید دقت نمود که زمین دارای زوایای کوچکتر از 70
درجه نباشد . ضمناً بهتر است تناسب ابعاد زمین از نسبت 5/3 : 1 تجاوز ننماید .
6 – مدارس استثنائی حتماً یک طبقه است .
7 – ارتفاع کلاس ها و قسمت اداری در مناطق معتدل 20 / 3 متر و در نواحی سردسیر این مقدار 3 متر است حداقل ارتفاع
آزمایشگاه و کارگاه بایستی بین 40/3 و 20/4 متر باشد .
8 – ارتفاع اتاق های چند منظوره باید از 40/3 تا 20/4 متر متناسب با سایر ابعاد باشد .
9 – با توجّه به جمعیت دانش آموزی مدارس استثنائی برای این گونه مدارس 30 واحد در ورودی – خروجی مورد نیاز است .
10 - حداکثر 8 کلاس می توانند از یک مسیر خروجی استفاده کنند مشروط بر اینکه حداکثر فاصله طی شده برای رسیدن به
پله توسط یک دانش آموز از 20 متر تجاوز نکند .
11 – استفاده از سایبان به عمق حداقل 140 سانتی متر برای جلوی در ورودی – خروجی ضروری است .
12 – در صورت استفاده از در های گردشی وکشویی و پیش بینی یک لنگه در معمولی با عرض مفید حداقل 90 سانتی متر
و در دو لنگه با عرض 160 تا 170 سانتی متر الزامی است .
13 – حداقل عمق فضای جلوی در ورودی 140 سانتی متر انتخاب گردد .
14 – ارتفاع دستگیره پنجره از کف حداکثر 75 تا 95 سانتی متر باشد .
15 – عرض راهروها بایستی حداقل 240 و حداکثر 340 سانتی متر باشد . در صورتی که تعداد کلاس ها از چهار کلاس
تجاوز نماید , به ازای هر کلاس اضافی باید 20 سانتی متر به عرض راهرو افزود . حداقل عرض راهر برای مدارسی که در
دو قسمت دارای کلاس می باشند 3 متر است حداقل عرض راهرو در قسمت های اداری 5/1 متر باشد .
16 – نصب میله های موازی دیوار از در ورودی حیاط مدرسه تا در ورودی سالن ها و داخل راهروهای مدرسه ضروری است .
17 – میله های موازی دیوار در ارتفاع 65 یا 85 سانتی متر از کف , به قطر 5/2 تا 5 سانتی متر و به فاصلة 12-10 سانتی متر
از دیوار باشند .
18 – حداقل فضای توالت ها نباید کمتر از 180 180 سانتی مترمربع با قابلیت چرخش صندلی چرخ دار باشد .
19 – در سرویس های بهداشتی باید به بیرون باز شود .
20 – نصب کاسه توالت به ارتفاع 45 سانتی متراز کف الزامی است .
21 – نصب دستگیره های کمکی افقی در طرفین کاسه توالت به ارتفاع 70 سانتی متر از کف و 20 سانتی متر جلویی
از بعد جلویی کاسه , الزامی است
22 – نصب دستگیره های کمکی عمودی به فاصلة 30 سانتیمتر از جلوی کاسه و 40 سانتیمتر بالاتر از نشیمنگاه توالت
بر روی دیوار مجاور الزامی است .
23 – دستشویی سرویسهای بهداشتی باید به نوعی نصب گردد که بدون جابجایی دانش آموز از روی توالت توسط وی
قابل استفاده باشد .
24 – ارتفاع مناسب دستشویی از کف برای دانش آموزان معلول باید 75 تا 80 سانتیمتر باشد .
25 – فاصلة بعد از دستشویی از دیوار مقابل بایستی حداکثر 45 سانتی متر باشد .
26 – ارتفاع لبه پایینی آینه و دستشویی از کف بایستی حداکثر 90 سانتیمتر باشد .
27 – حداکثر ارتفاع آویز حوله و جای صابون از کف بایستی 80 سانتیمتر باشد .
28 – به ازای هر 12 دانش آموز یک توالت و دستشویی در نظر گرفته شود و باید در کنار دستشویی ها حداقل یک حمام
برای دانش آموزان معلول با ابعاد 180 180 سانتی متر در نظر گرفته شود .
29 – حداقل ابعاد زیر دوشی ها نباید کمتر از 70 70 سانتی مترو عمق آن بیشتر از 10 سانتی مترباشد .
30 – سر دوشی را می توان در ارتفاع 80 سانتی متری قرار داد به طوری که ارتفاع آن قابل تنظیم باشد .
31 – حداقل فضای لازم برای هر دانش آموز معلول در کلاس 2 متر مربع در نظر گرفته شده .
32 – در جلوی تخته سیاه کلاس ها نباید سکو باشد .
33- دیوارهای کلاس به ارتفاع یک متر باید سنگ باشد .
34 – برای تأمین نور کافی کلاس نصب پنجره ها به ارتفاع یک متری در نظر گرفته شود .
35 – در کلیه کلاس ها باید کمد یا قفسه باشد .
36 – برای کنترل مداوم دانش آموزان , باید اتاقی مشرف به حیاط و سالن رفت و آمد باشد .
37 – حداقل فضای اتاق سرپرست آموزشی و کتابدار 28 متر مربع است .
38 – لازم است در مدارس استثنائی این گونه تأسیسات باشد :
- تعبیه سیستم اطفای حریق مناسب .
- تعبیه سیستم صوتی مرکزی .
- تعبیه سیستم تأسیسات مدرسه در داخل دیوارها .
- استفاده از تجهیزات صوتی و تصویری در اتاق های بازی و مشاوره فضای مورد نیاز .
- نصب دوربین های مدار بسته در درهای ورودی وخروجی ساختمان , راهروها وسرویس های بهداشتی که از اتاق معاون
کنترل می شود .
39 – ساختمان مدرسه باید طوری ساخته شود که از طرف شمال دارای حیاط خلوت باشد و نور مناسب از هر جهت
تأمین شود .
40 – برای هر 30 دانش آموز یک شیر آبخوری لازم است .