خلیج همیشه فارس ایران

[vahid_007_006]

موقعيت اين جزاير براي سالهاي زيادي به يك بحث بسيار مهم امنيتي نيز تبديل شد؛ چنان‌كه در زمان رژيم گذشته بحث بر سر اين جزاير بسيار بالا گرفت و در سال 1971.م سرانجام به بازگشت اين جزاير به ايران منجر شد. خود رژيم ايران در آن موقع درخصوص موقعيت و حساسيت استراتژيك اين جزاير بيش‌ازحد صحبت مي‌كرد و شايد در اين كار خود موجه هم بود؛ چراكه در آن دوران به دليل وضعي كه شرق و غرب در خليج‌فارس داشتند، اين استنباط پيش مي‌آمد كه شايد شوروي به اين فكر بيفتد كه از طريق تنگه‌هرمز وارد خليج‌فارس شود و لذا اين جزاير اهميت فوق‌العاده‌اي پيدا ‌كرده بود. اما امروزه ديگر آن وضعيت را نداريم و جزاير تنب و ابوموسي نه براي ما و نه براي هيچ‌كس ديگر، از آن اهميت استراتژيك سابق برخوردار نيست.
عامل اصلي به‌وجودآمدن اين وضع حساس استراتژيك درخصوص اين جزاير در آن زمان، اين بود كه جزاير مذكور جزء محدوده تنگه‌هرمز محسوب مي‌شدند؛ درحالي كه از نظر جغرافيايي اين جزاير فاصله نسبتا زيادي با جزيره هرمز دارند. اما از آنجا كه فاصله اين جزاير ــ كه دنبال هم واقع شده‌اند ــ با ديگر جزاير تنگه‌هرمز زياد نيست، آنها را جزو جزاير تنگه‌هرمز قلمداد مي‌كردند؛ يعني فاصله ابوموسي را با تنب در نظر مي‌گرفتند و سپس فاصله تنب بزرگ را با تنب كوچك و بعد از آن، فاصله تنب كوچك را نيز با جزيره هرمز در نظر مي‌آوردند و در يك تقارن ذهني ميان اين جزاير و جزاير لارك، هنگام، هرمز و قشم ــ كه در مجموع اسمشان را جزاير تنگه‌هرمز گذاشته بودند ــ يك خط منحني استراتژيك را شكل مي‌دادند. اين طرز توجيه مساله البته در آن زمان به خاطر وضعيت ژئوپليتيكي حاكم بر دنيا قابل‌قبول بود اما امروز با ازبين‌رفتن دنياي دوقطبي و ازبين‌رفتن تهديدهاي تئوريك و يا عملي شوروي، ديگر چنين وضعيتي را نداريم. لاجرم برخي از اعراب‌ به اين شبهه افتاده‌اند كه شايد ايران به دلايل استراتژيك بوده كه به اين جزاير اهميت زيادي مي‌داده است و لذا به اين فكر افتادند كه اين جزاير را طي قراردادي 99ساله به ايران اجاره ‌دهند. آنها نمي‌دانند كه اين جزاير ديگر آن اهميت استراتژيكي سابق را ندارند؛ گذشته‌ازآن، تلاش ايران در دفاع از حاكميت خود بر اين جزاير، صرفا جنبه حقوقي و تماميت ارضي كشور را دارد، نه اين‌كه جزاير از نظر استراتژيك حائز اهميت چنداني هستند.
آقاي دكتر، مهمترين بخش اين گفت‌وگو، بحث مالكيت اين جزاير مي‌باشد لطفا اشاره‌اي به سابقه وضعيت مالكيت جزاير مذكور را داشته باشيد.
O پيش‌ازهرچيز، لازم است بدانيم كه در خليج‌فارس حدود سيصدواندي جزيره وجود دارد كه ملل منطقه و حتي اكثر مردم كشورهاي مالك، فقط اسم چند جزيره را مي‌دانند و بقيه جزاير را اصلا نمي‌شناسند. جالب‌آن‌كه حتي جزاير تنب و ابوموسي از جمله جزاير گمنام بودند؛ چرا كه تنب كوچك اصلا خالي از سكنه است و تنب بزرگ و ابوموسي هم جمعيتي اندك داشتند كه با ماهيگيري روزگار مي‌گذراندند. از اين ميان، جزيره ابوموسي به دليل داشتن خاك سرخ از قرن نوزدهم مورد توجه انگليسيها و هلنديها قرار گرفت و لذا هلنديها و سپس انگليسيها امتيازاتي را در اين خصوص گرفتند و از آن پس اين جزيره مورد توجه قرار گرفته و كلمه ابوموسي در متون ذكر گرديد اما همچنان از جزاير تنب در متون اثري نبود. تنب يك كلمه فارسي جنوبي و تنگستاني به‌ معني تپه است كه عربها آن را با «طاي» مالف مي‌نويسند تا به آن يك صورت عربي داده باشند، درحالي‌كه اين طرز نوشتن كلمه به لحاظ املايي و قواعد زباني غلط است، علاوه بر آن‌كه تلفظ كلمه را هم عوض مي‌كند؛ بعد هم اين «طنب‌»ها را به جاي «كوچك» و «بزرگ» با صفتهاي «صغرا» و «كبرا» ذكر مي‌كنند تا به آنها به دروغ وجهه‌اي كاملا عربي بدهند. بعضي از منابع غربي نيز كه در ازاي دريافت پول به نفع آنها تبليغ مي‌كنند مثلا تنب كبرا را Greater Tonb مي‌نويسند؛ يعني درواقع به اقداماتي دست زنند كه سراسر فريب جغرافيايي، فريب اسمي و . . . است؛ يعني يك حكومت مي‌خواهد براساس فريب مدعي شود كه خاك يك كشور ديگر مال من است. به اين صورت فقط مي‌توانند عده‌اي را فريب بدهند،‌ همه ملل دنيا را كه نمي‌‌توانند. براي همين، خيلي مهم است كه در بحثهاي بين‌المللي خودمان اين نكات را مورد توجه قرار دهيم.
البته اين را هم بگويم كه جميع امارات متحده عربي در اين مساله زياد نقش ندارند بلكه فقط ابوظبي و راس‌الخيمه هستند كه اين بحث را مطرح مي‌كنند، وگرنه ديگر امارات حتي حاضر نيستند وارد اين بحث شوند. لاجرم ــ همچنان كه هميشه گفته‌ام ‌ــ عامل اصلي اين بحث، ابوظبي است و ادعاي مالكيت آن هم سراسر فريب و دروغ است؛ سوابق تاريخي زيادي هم نمي‌بينيم كه توجيه‌كننده اين ادعا باشد. جيمز موريه كه اوايل قرن نوزدهم با سفر دريايي به ايران مي‌آيد، سفرنامه عظيمي نوشته كه اتفاقا به‌گونه‌اي‌فوق‌العاده‌جالب، از دو جزيره تنب هم اسم مي‌برد. او مي‌نويسد امروز ما به كنار جزيره‌اي رسيديم كه نام آن، تنب است و اين جزيره به ايران تعلق دارد. لاريمر نيز از ديگر افرادي مي‌باشد كه زحمت فوق‌‌العاده ارزشمندي در شناسايي جغرافياي خليج‌فارس كشيده است. به‌هرحال انگليسيها وقتي‌كه آمدند و در همه جاي دنيا امپراتوري خود را برقرار كردند، اين استعمار خود‌به‌خود كه درست نشد بلكه براساس مطالعات دقيق منطقه بود. لاريمر زحمات فوق‌العاده زياد و ارزشمندي كشيد و كتاب او نيز فوق‌‌العاده ارزشمند است. وي پس از مطالعه تمام سواحل، جزاير و بنادر‌، اين جزاير را متعلق به ايران مي‌داند؛ به‌ويژه درباره ابوموسي توضيحات زيادي مي‌دهد و درخصوص اين كه انگليسيها چه‌موقع امتيازات مربوط به آنجا را گرفتند و به‌چه‌صورتي از منابع معدني آن استفاده مي‌كردند، صحبت مي‌كند.
يك چنين اشاراتي در تاريخ هست اما همه اين اشارت، جزاير را با نظر به تعلق آنها به ايران تعريف مي‌كنند. نكته بسيار جالب اين‌كه حتي نقشه‌هاي رسمي دولت فرانسه و خود انگليس از قرن هجدهم اين جزاير را جزو ايران ذكر كرده‌اند. در اين رابطه داستان جالبي وجود دارد، مبني بر اين‌كه دولت هند بريتانيا دستور مي‌دهد كه يك نقشه بزرگ از خليج‌فارس تهيه گردد و اين نقشه بسيار معروف كه در آن جزاير سه‌گانه جزو خاك ايران ذكر شده‌اند، در سال 1886.م چاپ و منتشر مي‌شود. سفير بريتانيا در دربار ايران، نسخه‌اي از اين نقشه را كه به ناصرالدين‌شاه هديه مي‌دهد، پهن كرده و با افتخار فراوان براي او توضيح مي‌دهد كه بريتانيا موفق شد چنين نقشه‌اي را تهيه كند. اما شاه بي‌خبر ما ــ كه فكر نمي‌كنم تاريخ ايران هرگز بتواند او را به‌‌خاطر رفتار نابخردانه‌اي كه در قبال خاك ايران داشت ببخشد؛ چون شاهان ديگر گرچه ممكن است خطاهاي زيادي هم كرده باشند چنان‌كه در زمان سلطنت او چهارده كشور از دل ايران درآمد، حتي در جاهايي خاك ايران را بخشيد اما در تاريخ ذكر نشده است ــ وقتي نقشه را نگاه كرد، به سفير بريتانيا گفت: «مگر روي اين جزاير ننوشته‌ايد ايران؟ پس اين ادعاها و دعواها ديگر چيست؟» به‌هرحال، سفير از اين ماجرا شرمسار شد و سپس گزارش مفصلي از ماوقع به دولت متبوع خود ارسال كرد و وزير خارجه بريتانيا نيز در حاشيه گزارش او نوشت كه ازاين‌پس نقشه‌هاي رسمي به سران دولتها داده نشود. با توجه به اين‌كه قانون بريتانيا، Common Law يعني به صورت قانون عمومي است و هركدام از اين قبيل حوادث خودبه‌خود به قانون تبديل مي‌شود، اين مساله نيز حكم قانون را پيدا كرد و به‌همين‌دليل به سر و صداي عظيمي منجر گرديد كه معروفيت بسيار اين نقشه را در پي‌داشت

 

[vahid_007_006]

در مورد ادعاها بد نيست يادآوري كنم كه اولين جلسه برخورد من با عربها در سال 1992.م در انگلستان بود كه پارلمان انگليس از من دعوت كرد در جلسه‌‌اي متشكل از كارشناسان عرب و انگليسي و . . . حضور يابم. جلسه فوق‌العاده مهمي بود كه با شركت بيست‌ودو سفير عرب تشكيل شد. زماني‌كه در آن‌جا تاريخچه اين جزاير را تبيين مي‌كردم، سفير اتحاديه عرب در لندن متوجه شد كه من كم‌كم دارم به تاريخ اين نقشه نزديك مي‌شوم. لذا براي آن‌كه پيش‌دستي كرده و طرح مرا خنثي كند، دست بلند كرد و از يك انگليسي كه همكار من در دانشگاه لندن بود، پرسيد: آيا نقشه 1886 صحيح است، يا در آن اشتباه نيز وجود داشت؟ او هم گفت: «نقشه اشتباه بوده است.» من گفتم: مگر امكان دارد كه نقشه رسمي دولت بريتانيا اشتباه چاپ شود؟ گفت: بله امكانش هست. گفتم: امكان يك چيز و واقعيت چيز ديگري است و لذا شما نمي‌توانيد چنين ادعايي بكنيد؛ چرا كه دولت بريتانيا بزرگترين امپراتوري روي كره زمين را براساس همين مطالعات به‌وجود آورد و اگر قرار بود اين مطالعات اشتباه باشد، به چنين نتايجي نمي‌رسيد. حالا ولو از شما قبول كنيم كه اين نقشه اشتباه چاپ شده، من حدود بيست‌وهفت نقشه رسمي پيدا كرده و با خود آورده‌ام، اين چطور، آن يكي چطور، اينها همه اشتباه است؟ بعد از اين بود كه آنها مغلوب شدند. جلسه به هم ريخت و همه با حالتي نگران جلسه را پايان دادند و مساله در آنجا به نفع ما تمام شد. بعدها همين حضرات در نوشته‌هاي ديگري گفتند كه آن نقشه اول اشتباه بوده و نقشه‌‌هاي بعدي هم به تأسي از اولي به اشتباه چاپ شده‌اند. حالا جواب من به آنها اين است كه نقشه‌هاي چاپ‌شده قبل از نقشه 1886‌ــ كه در كتاب من حدود ده مورد از آنها ذكر شده ــ چطور؟ آيا آنها هم اشتباه چاپ شده‌‌اند؟ شما داريد تلاش بيهوده مي‌كنيد كه بگوييد آسمان پايين و زمين بالا است تا مطالب خودتان را به اثبات برسانيد، غافل از آن‌كه واقعيت را نمي‌توانيد كتمان كنيد. ما امروز بيش از بيست‌وهفت نقشه رسمي داريم كه من آنها را پيدا كرده‌ام و قطعا بيش از اين هم وجود دارد و همه آنها اين امر را تاييد مي‌كنند كه اين جزاير متعلق به ايران است.
در سال 1904 كه پس از مدتي دست‌به‌دست‌شدن اين جزاير، سرانجام بريتانيا با قواي نظامي در جزاير مستقر ‌شد، آيا ايران در آن مقطع و يا در سالهاي قبل از آن، جهت اعمال حاكميت موثر خود اقداماتي را صورت داده بود و چه شد كه بريتانيا توانست جزاير را تصرف كند؟
o جلسه محرمانه‌اي در سال 1902 در وزارت خارجه بريتانيا در لندن تشكيل ‌شد كه در آن صحبت شده بود شوروي مي‌خواهد از طريق تنگه‌هرمز به داخل خليج‌فارس نفوذ كند، يعني بحثي شبيه آنچه انگليسيها هميشه با بهانه‌قراردادن شوروي يا روسيه زمينهاي ما را غصب مي‌كردند. بدبختي ما هم اين بود كه هميشه در كنار شوروي يا روسيه بود‌يم و به همين دليل همواره سرزمينهاي ما وجه‌المصالحه قرار مي‌گرفت. به‌هرحال، انگليسيها به اين نتيجه رسيدند كه بايد از اين دست‌اندازي روسيه به خليج‌فارس جلوگيري شود و براي اين كار، لازم است كه بريتانيا جزاير حساس تنگه‌هرمز را اشغال كند. جزاير هنگام، قشم، لارك، هركدام به‌‌نحوي از قبل تحت اشغال بريتانيا بودند ــ البته اين اشغال رسمي نبود ــ و فقط دولت ايران در اين ميان بي‌‌خبر بود وگرنه آنها هر كاري كه مي‌خواستند مي‌كردند. انگليسيها در هر كدام از اين جزاير تاسيسات دريايي و انبار ذخاير درست كرده و پرچم بريتانيا را هم برافراشته بودند. لاجرم بايد گفت اين جزاير عملا در اشغال بريتانيا بودند. سه جزيره‌اي كه آن موقع انگليسيها به اشغال آنها تصميم گرفتند، تنب بزرگ،‌ ابوموسي و سري بودند (جزيره تنب كوچك آن موقع جزو اين جزاير سه‌گانه نبود بلكه بعدها در سال 1908 اشغال شد.)
در اينجا ناچارم به‌صورت معترضه ابتدا مطلبي را درخصوص نام جزيره سري ايراد كنم كه واقعا تاسف مرا برمي‌انگيزد. متاسفانه الان رايج شده است كه ما اين جزيره را سيري مي‌‌ناميم. درحالي‌كه نام دقيق آن «سري» است. نام قديم اين، جزيره، «راز» بود و دليل آن هم اين است كه اين جزيره به‌‌ويژه در مواقعي از سال، پشت بخارات آب و مه پنهان مي‌شود و پيداكردن آن مشكل است و لذا به آن گفتند جزيره راز و عربها آن را به سري تبديل كردند. اما چرا سيري مي‌گويند؟ چون ما براي كشف كشور خودمان به تاريخ خودمان كه مراجعه نمي‌كنيم بلكه در نقشه‌هاي انگليسي به جستجوي آن مي‌پردازيم و در آن‌جا هم اين اسم را به‌صورت Sirri قيد كرداند و لذا آن را سيري مي‌خوانيم، غافل‌ازآن‌كه در انگليسي كلمات شرقي براساس يك تلفظ خاص عربي هجي مي‌شوند؛ چنان‌كه اصفهان را به‌صورت ايصفهان (Isfahan) مي‌نويسند؛ يعني آن را نه با E بلكه با I مي‌آورند. سري هم بايد به صورت Serri باشد؛ كماآنكه اصلا وقتي دو حرف rr (يعني تشديد) پس از مصوت بلند i واقع شود، ديگر نمي‌توان آن را مشدد (سيري) خواند.
به‌هرحال انگليسيها تصميم گرفتند آن سه جزيره را اشغال كنند اما البته اين اشغال به‌صورت مستقيم نبود بلكه آنها به‌واسطه امارات اين كار را انجام دادند (منظور از امارات هم شيخ‌نشينهاي مختلف بود نه اين امارات متحده.) بريتانيا در آن موقع تصميم گرفت كه اين جزاير را به شيخ قاسميه واگذار كند و اين تصميم در سال 1903 رسما به عوامل و كارگزاران بريتانيا در هندوستان و خليج‌فارس ابلاغ ‌شد و اسناد آن هم موجود است. قاسمي‌ها هم براي تدارك اين مساله، پس از سنجيدن جوانب كار، در تابستان 1903 با برافراشتن پرچم شيخ شارجه در اين سه جزيره، ماموريت محوله را انجام دادند. ايران مطابق معمول متوجه قضيه نبود، ضمن‌آن‌كه انقلاب مشروطيت نيز به‌تدريج پا مي‌گرفت و توجه دولت ايران بيشتر به اين مساله معطوف بود. در همان ايام دولت ايران طي قراردادي، موسيو نوز بلژيكي را براي رسيدگي به امور گمركات استخدام كرده بود. نوز نمايندگاني داشت كه به‌عنوان ماموران گمركات ايران در جاهاي مختلف مشغول به كار بودند. نماينده او در جنوب، به‌نام موسيو دانبرين، در سال 1904 وقتي براي سركشي سالانه به اين جزاير رفت، با پرچمهاي عجيب و غريبي روبرو گرديده و با عصبانيت دستور داد اين پرچمها را پايين كشيده و پاره كنند. او سپس پرچم ايران را برافراشت و چند تفنگدار را هم براي حفاظت از اين پرچمها در آنجا مامور كرد. اما وقتي بريتانيا از ماجرا باخبر شد، به‌سرعت پرچم ايران را پايين كشيد و مجددا پرچم شيخ شارجه را برافراشت. دوباره ايرانيها آمدند و آن پرچم را پايين كشيدند، تا اين‌كه سرانجام دو طرف قرار بر اين گذاشتند كه هيچ پرچمي در اين جزاير نباشد تا تكليف آنها بعدا روشن شود؛ يعني ديگر وضعيت اشغال نظامي برقرار نبود. درست است كه آنها با توپ و تفنگ آمدند و پرچم را پايين كشيدند و مامور گارد ايراني را مرخص كردند، اما نتيجه اين شد كه جزاير بدون پرچم باشد تا تكليف روشن گردد؛ كه البته شصت‌وهشت‌‌سال طول كشيد تا اين تكليف روشن شود! لاجرم از نظر حقوقي وضعيتي برقرار شد كه جزاير در مالكيت هيچ‌كدام از دو طرف نبود اما انگليسيها در هنگام طرح دعوا، فريبكارانه مدعي شدند كه اشغال بريتانيا بعد از 1904 نيز تداوم داشته است. درحالي‌كه اين‌طور نيست و آنها وعده دادند كه ديگر پرچمشان را آنجا نزنند تا تكليف روشن شود؛ يعني ديگر اشغال منتفي گرديد و بلاتكليفي نيز صرفا به لحاظ حقوقي بود، وگرنه از نظر ايران روشن بود كه تكليف چيست. خلاصه، در عمل اين جزاير همينطور دست‌به‌دست مي‌شد. البته جزاير اهميتي هم نداشتند كه دست‌‌به‌دست شدن آنها مثلا تاثيري داشته باشد. به‌هرحال، ازآن‌پس ديگر هيچ‌كدام از دو طرف پرچم خود را در آنجا نزدند. اما مثلا اگر ايران مي‌خواست در آنجا اداره گمرك درست كند،‌ انگليس ايراد مي‌گرفت و لذا ايران صرف‌نظر مي‌كرد و يا از سوي آنان نيز هروقت مثلا شيخ شارجه اسبهايش را به اين جزاير مي‌فرستاد، ايرانيها مي‌رفتند و آنها را بيرون مي‌كردند و اين وضع در آن سالها همچنان ادامه پيدا كرد. ضمن‌آن‌كه بريتانيا در آن زمان ابرقدرت بود و دولت ايران در يك وضعيت فوق‌‌العاده ضعيف قرار داشت و فقط اين اواخر بود كه دولت ايران سر و كله‌اي براي خود دست و پا كرد،‌ والا قبل از دهه‌ 1960 ايران اصلا مطرح نبود.
چنان‌كه ملاحظه مي‌شود، بريتانيا اين جزاير را به نمايندگي از شيوخ شارجه و بعدها راس‌الخيمه اشغال كرد و پرچم خودش را هم اول نزد، بلكه ابتدا پرچم آنها را نصب كرد كه البته بعدا پرچمها برداشته شدند. حال، نكته بسيار جالب آن‌‌كه در اين دست‌به‌دست‌شدنها، ايران و شيخ راس‌الخيمه ــ اين شيخ‌نشين در سال 1921 تاسيس شد ــ در سال 1934 بدون اطلاع بريتانيا، يك‌سري قول و قرارهاي پنهاني با هم مي‌‌گذارند و طبق اين قرار شيخ راس‌الخميه خودش در ژانويه 1935پرچم راس‌الخميه را از تنب بزرگ پايين مي‌آورد و پرچم ايران را هم بالا مي‌‌برد. اما چند روز بعد كه بريتانيا از ماجرا باخبر شد، دوباره پرچم ايران را پايين كشيد و شيخ راس‌الخيمه را مجبور كرد كه پرچم خود را در آنجا بالا ببرد و حتي پولي هم به او دادند، به‌عنوان اين‌كه انگليس در اين‌جا چراغ دريايي نصب كرده و لذا جزيره را از شما اجاره مي‌كند.

 

[vahid_007_006]

اين‌كه مي‌گوييد حاكم عرب نمي‌خواسته اين امر را بپذيرد،‌ آيا ارزش استنادي هم دارد كه در دعواها بتوانيم از آن بهره‌برداري كنيم؟ يعني در جايي به‌عنوان سند ضبط شده است؟
o مطمئنا همه اينها تاثير و كاربرد دارد؛ چون همه حرفهايي كه به شما مي‌زنم مستند مي‌باشد. درست است كه ما در تاريخ‌نويسي خودمان مطالب زيادي را همين‌طور بي‌سند و پايه بيان مي‌كنيم، اما توجه داشته باشيد كه همه حرفهايي را كه در اينجا مطرح مي‌‌كنم، سراسر به اسناد دولت بريتانيا و مقداري نيز به اسناد دولت ايران مستند مي‌باشد و همه آنها را در كتاب «امنيت و مسائل سرزميني در خليج‌فارس» گردآوري و ضبط كرده‌ام. به‌اين‌‌خاطر بيشتر از اسناد آنها استفاده كرده‌ام كه در اين ماجرا طرف ما بريتانيا و دست‌نشانده‌‌هاي او هستند و لذا قصد من اين است كه سندهاي خود بريتانيا را به رخ آنها بكشم و بگويم اينها چيزهايي است كه خودتان گفته‌ايد. براي همين هم كتاب من مملو از اسناد بريتانيا مي‌باشد. جالب است وقتي اين كتاب از زير چاپ درآمد، خيلي سروصدا كرد. يك ديپلمات انگليسي در مجله‌اي كتاب را نقد كرده و نوشته بود كتاب خوبي است و طبيعتا چون مجتهدزاده ايراني بوده و به زبان فارسي تسلط دارد، لاجرم دسترسي بيشتري به منابع فارسي داشته كه ما از آنها بي‌خبر بوده‌ايم و به همين دليل اين كتاب غناي بيشتري دارد. من هم در جواب نقد او نوشتم كه اصلا چنين چيزي نيست. شما كتاب را درست بخوانيد،‌ مثل شرقيها نخوانده نظر ندهيد. خواهيد ديد كه تمام اتكاء من به اسناد انگليسي و به اسناد رسمي دولت بريتانيا بوده است. يعني وقتي مي‌گويم فلان تصميم در سال 1902 گرفته شد، مكاتبات دولتي آنها را در اين زمينه ارائه مي‌كنم كه وزارت‌خارجه مثلا نوشته در فلان جلسه ما چنين تصميمي گرفتيم كه بايد فلان تاريخ اجرا شود. اين مستندات هم، سراسر به نفع ما هستند و تاكنون در صحنه‌هاي بين‌المللي آنها را ارائه هم داده‌ايم. لذا وقتي امارات مي‌گويد اگر راست مي‌گوييد بياييد به دادگاه بين‌المللي برويم، هميشه جواب من اين بوده كه ما خيلي وقت است كه در دادگاه بين‌المللي هستيم، ما خيلي وقت است كه در دادگاه افكار عمومي بين‌المللي هستيم و دايما اسناد و مدارك است كه ارائه مي‌دهيم. اين‌ شما هستيد كه اگر راست مي‌گوييد يك سند ارائه دهيد.
به‌نظر مي‌رسد دعواي طرفين درواقع از سال 1928 حالت رسمي‌تري به خود گرفت و براي اولين‌بار در اين سال بود كه ايران و بريتانيا در نشستي در تهران مسائل مربوط به مالكيت جزاير سه‌گانه را رودررو بررسي كردند. لطفا درخصوص ماهيت اين گفت‌وگوها و نيز نتايج حاصله توضيحاتي بفرماييد. ضمنا علت اين‌كه مذاكرات مذكور به برافراشته‌شدن پرچم بريتانيا در سال 1930 در جزاير انجاميد، چه بود؟
o خوب، پس ابتدا لازم است بدانيم كه در مقطع سال 1928 چه اتفاقي افتاد. ببينيد، در سال 1921 رضاخان كودتا كرد و قدرت را در ايران به دست گرفت و در سال 1924 بود كه شاه ‌شد. رضاشاه كه در ايران به قدرت رسيد، سعي كرد نظام قديمي حكومت ايران را منحل كند. حكومت ايران از زمان هخامنشيان به صورت نظام فدرال بود. البته فدرال كلمه جديدي است و به اصطلاح رايج آن دوران، بايد گفت نظام شاهنشاهي بود؛ يعني نظامي كه در هر كدام از نقاط مختلف آن يك شاه حكومت مي‌كرد و يك شاهنشاه نيز در راس همه آنها بود. اما رضاشاه اين نظام را منحل كرد. گرچه باز هم از كلمه شاهنشاه استفاده مي‌شد، اما تشريفاتي بود و نظام ايران ديگر شكل شاهنشاهي سابق را نداشت، بلكه درواقع يك نظام سلطنتي بود كه در چارچوب نظام حكومت ــ ملتي فرم گرفته بود.
من متوجه اصطلاحي كه به كار مي‌برم هستم و نمي‌گويم دولت ــ ملتي؛ چون اشتباه است. متاسفانه بسياري از اصطلاحات غربي را در كشور ما به‌اشتباه ترجمه كرده‌اند و از آنها به‌اشتباه هم استفاده شده است. يكي از اين قبيل موارد نيز همين نظام حكومت ــ ملتي است، كه معادل درست Nation State مي‌باشد اما آن را به دولت ــ ملت ترجمه كرده‌اند. در حالي‌كه مترجمان آن متوجه نبوده‌اند كه State نه به معناي دولت، بلكه به معناي حكومت است. آن‌چه معناي دولت مي‌دهد، كلمه Government مي‌باشد. وقتي مي‌گوييم دولت خاتمي، دولت تاچر، دولت بلر، منظور Government (دولت) است نه State (حكومت). Khatami State يا Khatami Government هيچ‌كدام مصطلح نيست، ولي منظور از State در ايران، نظام جمهوري اسلامي و حكومت مي‌باشد. پس ما اينجا وقتي از Nation State صحبت مي‌‌كنيم درواقع منظور ما حكومت ــ ملتي است؛ ضمن اين‌كه «ملي» هم نبايد گفت، چون معادل ملي در انگليسي، كلمه National مي‌باشد درحالي‌كه عبارت موردنظر ما Nation State است و لذا بايد گفت: «ملتي»؛ چون رابطه ما در اينجا با ملت و در نسبت با ملت است. اين اصطلاح درواقع در مقابل Territorial State به معني حكومت سرزميني قرار مي‌گيرد كه هر دو از انواع رده‌بندي فرم حكومتي هستند؛ كماآنكه به لحاظ تاريخي، پيش از اين دو شكل حكومتي، نظام Tribal State يا حكومت‌ قبيله‌اي را داريم. پس در مقابل Nation State بايد از حكومت ــ ملتي استفاده كرد و دولت ــ ملت غلط محض است و شخصا از تكرار آن رنجيده مي‌شوم؛ اما چون غلط مصطلح شده، براي كساني كه از آن استفاده مي‌كنند، ترك آن دشوار است.
به‌هرحال، صحبت بر سر اين بود كه رضاخان بساط شاهنشاهي را برچيد و در ايران Nation State را تاسيس كرد و براي ايجاد يك چسبندگي ناسيوناليستي و ملي در ايران، دست به پاره‌اي اقدامات زد كه ازجمله مي‌توان به تلاش وي براي بيرون‌كردن كلمات خارجي از زبان فارسي اشاره كرد. او همچنين روي تاريخ باستان ايران مانور مي‌داد كه ما چنين بوديم و چنان. رضاخان در اين راستا يك‌سلسله ادعاها و اقدامات سرزميني را نيز شروع كرد كه جنبه وطني و جلب احساسات ملي داشت، به‌ويژه ادعايي كه نسبت به بحرين مطرح نمود. جالب‌آن‌كه بحرين هم دقيقا همانند ابوظبي و عمان از دست ايران خارج شده بود؛ چراكه همه اين مناطق جزو تيول ايران بودند و فقط بحرين اين وضعيت را نداشت؛ يعني‌ افغانستان، تركمنستان و آذربايجان شمالي هم همين‌طور بودند. اما چرا رضاخان فقط روي بحرين دست گذاشت؟ دليلش اين بود كه او فكر مي‌كرد براي ايجاد چسبندگي ايراني در كشور بايد يك تقابل عربي درست شود و چون وضع بحرين طوري بود كه وقتي در زمان كريمخان‌زند از پيكره ايران جدا شد، يك جامعه كاملا ايراني بود اما از آن موقع و به‌ويژه پس از جدايي واقعي آن از زمان ناصرالدين‌شاه‌، بريتانيا با آوردن مهاجران عرب به بحرين آن را به يك جزيره عربي تبديل كرد و اين وضعيت در آنجا به تلاطمات و احساسات شديدي دامن زد كه اين احساسات به ايران نيز كشيده شد؛ چنان‌كه امروز هم هست و شما محافلي را مي‌بينيد كه با تعصب شديدي راجع به بحرين صحبت مي‌كنند و از اين‌كه بحرين عربي شده، سخت متاثر هستند. رضاخان با علم به اين مساله، روي اين نكته دست گذاشت و البته موفق هم شد كه هيجانات زيادي را در ايران به‌وجود آورد. حتي بعدا در زمان پسرش، مجلس ايران دو كرسي براي بحرين به‌عنوان استان چهاردهم تعيين كرد و همين مساله انسجام ملي زيادي را توليد كرد. من هميشه مي‌گويم: عربها در ايجاد انسجام ملي در ايران خيلي تاثيرگذار بوده‌اند. حمله عراق به ايران،‌ ايران را به‌گونه‌اي تمام‌عيار يكپارچه كرد. در آن زمان، ايران از درون واقعا با خطرات بزرگي مواجه بود و صدام خودش هم نفهميد كه چگونه ايرانيها را به هم نزديك كرد. همين ادعاهاي امارات نيز در سطح وسيعي در ايران ايجاد يكپارچگي مي‌كند اما آنها خودشان متوجه اين خدمات غيرمستقيمشان نيستند.
علاوه بر آنچه گفته شد، در اين دوران بين ايران و بريتانيا نيز اصطكاكهاي زيادي در خليج‌فارس به‌وجود آمد؛ تا بدانجا كه حتي سرچارلز بلگريث پيشنهاد داد كه نام خليج‌فارس را تغيير دهند. اما بريتانيا فورا اين پرونده را مخفي كرد و به افراد خود توصيه نمود كه ما به‌اندازه كافي مشكل داريم، مشكل جديد درست نكنيد. درواقع برخلاف دوره‌هاي قبل، اين‌بار دولت بريتانيا درصدد بود مشكلات را حل كند؛ چون بريتانيا گرچه در مقاطعي بسيار قوي بود، اما اينك در خليج‌فارس در يك موقعيت ضعيف و آسيب‌پذير قرار داشت؛ چون به لحاظ نگرش مبتني بر جغرافياي سياسي تاريخي، ايران تا آن زمان هميشه تنها كشور خليج‌فارس بود؛ يعني هيچ‌وقت در خليج‌فارس دولتي غير از ايران نداشتيم. عربستان سعودي در سال 1932 درست ‌شد و عراق نيز در سال 1924 بود كه به صورت يك كشور مستقل درآمد؛ تازه همين‌ها را هم انگليس و عثماني به‌وجود آوردند. براي همين است كه مي‌گوييم خليج‌فارس يك مفهوم چندهزارساله است. اما الان عليرغم همه اين تهديدها، متاسفانه در وضعيتي قرارداريم كه حتي بعضي از ايرانيها هم از اين مسائل خبر ندارند. به‌هرحال، در آن موقع بريتانيا به خاطر شرايط ضعفي كه در آن قرار گرفته بود، وقتي كه ديد با تنها حكومت قانوني منطقه، طرفيت شديدي پيدا كرده، كم‌وبيش در مقابل ايران كوتاه آمد.
اگر بخواهيم مساله را قدري بيشتر بسط بدهيم، بايد گفت حضور بريتانيا در خليج‌فارس درواقع به زمان حاج ميرزا آغاسي، يعني به سال 1820.م برمي‌گردد كه بريتانيا به بهانه‌ شكست‌دادن دزدان دريايي به خليج‌فارس آمد و دزدان دريايي هم همين شيوخ و اماراتي بودند كه الان هستند. خود بريتانيا آن موقع اين شيوخ را به دزدي دريايي و قاچاق برده در منطقه متهم كرد و در سال 1819 راس‌الخيمه را كه ياغي‌ترين قبيله بود شكست داد؛ اما در سال 1820 اولين قرارداد تحت‌‌الحمايگي را با آنها بست كه درواقع ماهيت قرارداد صلح را پيدا كرد؛ چون بريتانيا در اين قرارداد اجازه حمل پرچم مستقل را به شيوخ داده بود و لذا يك نوع شناسايي موجوديت سياسي را به آنها اعطا مي‌نمود كه در قراردادهاي بعدي نيز آن را تكرار كرد. البته همه اين شيخ‌نشينها از همان ابتداي تاريخ، جزو قلمرو ايران بودند، اما چون در ايران حكومت فدرالي و ملوك‌الطوايفي بود، به‌خاطر فساد كاملي كه وجود داشت، هيچ‌كس توجه نمي‌كرد كه آنجا چه خبر است. حاج ميرزا آغاسي اولين كسي است كه در سال 1840 از سوي ايران اعتراض ‌كرده و اطلاعيه رسمي صادر نمود كه شما داريد چه‌كار مي‌‌كنيد، آنجا سرزمين ما است. منتها بدبختي ما از نظر فرهنگي و مطالعات تاريخي و جغرافيايي اين بود كه در متون قديمي ما همه‌‌جا كلمه جزاير را به جاي بنادر به كار برده‌اند و لذا وقتي حاج ميرزا آغاسي مي‌گويد همه جزاير خليج‌فارس مال ما است، منظورش همه بنادر و جزاير است. واقعا بدبختي عجيبي است. من خودم مدتي طول كشيد تا بفهمم در آن زمان وقتي اين افراد مي‌گويند جزاير، منظورشان فقط جزاير نيست. بلكه بنادر را نيز شامل مي‌شود. امان از بي‌سوادي! مثلا عوامل دولت ايران كه در نواحي جنوب بودند، از روي بي‌سوادي نوشته‌اند كه جزاير چنين شدند و چنان شدند؛ يا همين‌طور، چون شهر ابوظبي و يا قسمتي از شهر دبي جزيره بودند، ايرانيها به‌ همه سواحل، بنادر و كرانه‌ها هم مي‌گفتند جزاير؛ چنان‌كه حتي حاج‌ميرزا آغاسي هم كه نخست‌وزير مملكت است وقتي بيانيه رسمي صادر مي‌كند مي‌گويد همه جزاير خليج‌فارس مال ما است، در صورتي‌كه منظور او همه شيوخ و قبايل و سواحل بوده است. اما همان‌ موقع بريتانيا منظور او را فهميد و لذا كوتاه آمد. بنابراين لازم است به‌خاطر داشته باشيم كه در گذشته، برخلاف امروز، حتي كل خليج‌فارس از آن ايران بوده و هيچ دولت و حكومت ديگري جز ايران در اين منطقه وجود نداشت. اما بريتانيا به‌ بهانه مبارزه با دزدان دريايي، يعني با تزوير پاي خود را به اين منطقه باز كرد. البته سابقه حضور آنها در خليج‌فارس به زمان شاه‌عباس برمي‌گردد كه براي بيرون‌كردن پرتقاليها به اين منطقه آمده بودند. اما بريتانيا در اين خصوص هيچ جوابي نمي‌دهد؛ چون در صورت جوابگويي مساله جنبه حقوقي پيدا خواهد كرد و لذا با زيركي تشخيص داد كه سكوت كند تا خودبه‌خود اين مساله تمام شود. بعد از حاج ميرزا آغاسي بريتانيا بازهم به كار خود ادامه داد و براي اين‌كه به آن جنبه حقوقي هم بدهد، از اميركبير اجازه تفتيش كشتيهاي ايراني را درخواست كرد و متاسفانه اميركبير هم به اين خواسته آنها جواب مثبت داد.
اما پس از اميركبير دولت ايران هم در هرات با انگليسيها كه رسما در مقابل او قرار گرفته بودند مي‌جنگد و هم از همه مهم‌تر ــ نظر به بحث گفت‌وگوي ما ــ در بندرعباس در مقابل انگليسيها مي‌ايستد؛ به‌اين دليل كه دولت ايران از زمان فتحعلي‌شاه بندرعباس را به سلطان عمان اجاره داده بود و حالا كه سالهاي زيادي از اين اجاره‌داري مي‌گذشت، آنها ياغي شده بودند و ماليات هم نمي‌دادند. بريتانيا كه در آن زمان با بقيه شيوخ منطقه قرارداد بسته و آنها را به تحت‌الحمايگي خود درمي‌آورد، با شيخ عمان، يعني با شيخ يوسف نماينده سلطان عمان نيز قراردادهايي ‌بستند تا آنجا را هم شيخ‌نشين كنند. البته بندرعباس هم كه مي‌گوييم، فقط شهر بندرعباس نبود، بلكه آنها از شهر بندرعباس تا نزديك مرز فعلي پاكستان، يعني تمام مكران را مي‌خواستند به يك شيخ‌نشين تبديل كنند. اينجا بود كه ميرزاآقاخان نوري به آنان اخطار داد كه چون ياغي شده‌ايد و به دولت ايران اجاره نمي‌دهيد، از بندرعباس خارج شويد كه آنها هم مقاومت كردند و حتي ادعاي استقلال نمودند. ميرزا تصميم به حمله و سركوب آنها گرفت كه انگليسيها به او اخطار رسمي دادند مبني بر اين‌كه شما در بندرعباس با بريتانيا طرف هستيد. اما ميرزاآقاخان بي‌توجه به آنها رفت و جنگيد و عمانيها را شكست داد. او همه شيخها را از خليج‌فارس بيرون ‌كرد و بريتانيا نيز بي‌آنكه دخالتي داشته باشد، صرفا به اعتراض اكتفا كرد.

 

[امیرحسین دولتی]

دروغی از آن سوی خلیج فارس
مصاحبه ماهنامه زمانه با پرفسور پیروز مجتهدزاده
به اين موضوع كاري نداريم كه اهميت استراتژيكي خاك بيشتر است يا دريا يا هوا و يا فضا و باز به اين موضوع هم كاري نداريم كه اهميت استراتژيك جزاير سه‌گانه ايران در خليج‌فارس بيشتر يا كمتر شده باشد و يا با ازميان‌رفتن بلوك شرق و همچنين نظامي‌شدن تجهيزات فضائي ديگر ارزش مخاصمات جدي مرزي را نداشته باشد، بلكه موضوع مهم اين است كه بحث بر سر جزاير سه‌گانه ابوموسي و تنب كوچك و بزرگ بخشي از سياست كلي ايران‌زدايي از خليج‌فارس مي‌باشد كه نه‌فقط جنبه نظامي و اقتصادي، بلكه جنبه كاملا قدرتمند فرهنگي دارد. كاستن از حريم مرزي ايران و گرفتن يك پايگاه سوق‌الجيشي از كشور ما كه مي‌تواند بر اثر كوتاهي دستگاه ديپلماسي ما باشد، در درجه اول اتوريته نظام و سابقه تاريخي و فرهنگي ايران را مورد آسيب قرار خواهد داد. در خليج‌فارس صدها جزيره گمنام وجود دارد كه بسياري از مردم ايران و جهان آنها را نمي‌شناسند؛ حال چرا اين سه جزيره كوچك مشهور شده‌اند، دلايلي دارد كه بايد مورد دقت قرار گيرند!
جرياني كه اكنون به‌شكلي هدفمند سعي دارد نام خليج‌فارس را به خليج يا خليج عربي تغيير دهد و موضوع مالكيت ايران بر جزاير سه‌گانه را مشتبه سازد و پولهاي زيادي را به اطلس‌نگاران غربي براي رايج‌كردن عناوين تحريف‌شده جغرافيايي پرداخت مي‌كند، همگي از فروعات چالشهاي غرب و متحدان او با جمهوري اسلامي است. در طي قرنهاي گذشته كه خليج‌فارس كاملا در داخل سرزمين ايران قرار داشت و تمامي بنادر جنوبي آن تابع دولت رسمي و مركزي ايران بودند، همه قدرتهاي جهان مي‌دانستند كه براي انجام فعاليتهاي بازرگاني در جنوب خليج‌فارس مي‌بايست از طريق كنسولگري خود در شيراز يا خرمشهر و يا بندر گمبرون (بندرعباس) با دولت ايران قرارداد منعقد سازند و اين رسم تا اوايل دوران قاجاريه هم معمول بود، اما اين حرف و حديثها و نقشه‌كشيها در حقيقت از زماني آغاز شد كه دولت ايران در اثر تجاوزات روس و انگليس و بي‌كفايتي شاهان قاجار دچار تجزيه و ضعف گرديد و سرزمينهاي شمالي و شمال شرقي ايران طي چند قرارداد تحميلي از ايران جدا گرديد. جنگ جهاني اول و تشكيل پليس جنوب، ايران‌زدايي از خليج‌فارس را بيشتر و گسترده‌تر نمود و دولتهاي دست‌نشانده انگليس در امارات، كويت، عمان، بحرين و عراق پرچمهاي دولتهاي نوظهور خود را بالا بردند. چيزي نمانده بود كه انگلستان با تحت‌الحمايه‌قراردادن شيخ خزعل، خوزستان را هم به‌عنوان يك كشور مستقل عربي اعلام كند و بعد هم بوشهر، لنگه، بندرعباس و در نهايت ايران را به‌كلي از خليج‌فارس دور كند؛ اما اجازه و قدرت چنين اقداماتي را نيافت و سرانجام با خاندان پهلوي كنار آمد. اگر انگليسيها مطامع خود را از طريق پهلويها برآوردني نمي‌ديدند قطعا به تشكيل دولتهاي مستقل در سواحل شمالي خليج‌فارس مي‌پرداختند و با ديپلماسي قايقهاي توپدار متصرفات شرقي خود را توسعه و تثبيت مي‌كردند.
بعد از افول قدرت بريتانيا در دنياي پس از جنگ دوم جهاني و برچيده‌شدن نظام مستعمراتي آنها در شرق، ايران تاحدودي در سواحل جنوبي خود ثبات و آرامش پيدا كرد و حتي براساس دكترين نيكسون و كيسينجر در خليج‌فارس به يك قدرت منطقه‌اي مهم تبديل گرديد. به‌طوري كه شاه به فكر بازگرداندن برخي از مناطق جنوبي خليج‌فارس مانند بحرين به خاك ايران افتاد و حتي براي بحرين دو كرسي در مجلس شوراي ملي در نظر گرفت. اما اين اوضاع و احوال درواقع نه در راستاي صعود و ترقي ايران، بلكه بيشتر در راستاي تامين امنيت انرژي براي غرب و مقابله با توسعه بلوك شرق بود به همين خاطر با وقوع انقلاب اسلامي مجددا ايران از ناحيه همسايگان جنوبي كه هم‌پيمانان امريكا بودند به مخاطره افتاد و سرانجام درگير جنگي طولاني و تمام‌عيار با عراق و هم‌پيمانان عربي و غربي او شد.
امروز نيز همان سياست ايران‌زدائي از خليج‌فارس در دستور كار بلوك‌غرب به رهبري امريكا قرار گرفته و بزرگنمائي مسائل مرزي در خليج‌فارس و سعي در تحريف عناوين جغرافيايي و خلاصه همه اين جار و جنجالها براي گل‌آلودكردن آب خليج‌فارس و ماهيگيري! از آن است.
براي آشنايي بهتر و بيشتر شما خوانندگان عزيز و ارجمند با مسائل قديم و جديد ايران در خليج‌فارس و طرح مسائل امروزين منطقه در راستاي ايران‌زدايي غرب از خليج‌فارس، با دكتر پيروز مجتهدزاده استاد و محقق برجسته جغرافياي سياسي و فعال در مجامع منطقه‌اي و بين‌المللي مربوط به مسائل خليج‌فارس گفت‌وگويي انجام داده‌ايم كه حاصل آن‌ را تقديم شما مي‌نماييم.
دكتر مجتهدزاده پس از اخذ دو مدرك فوق‌ليسانس در زمينه جغرافياي سياسي از دانشگاههاي لندن و منچستر، دكتراي نقش ايران در خليج‌فارس را در سال 1979 از دانشگاه آكسفورد و نيز دكتراي شرق ايران، افغانستان و پاكستان را در سال 1993 از دانشگاه لندن اخذ نمودند. ايشان هم‌اكنون علاوه بر آن‌كه استاد كرسي جغرافياي سياسي در دانشگاه تربيت‌مدرس هستند، به‌عنوان مدير عامل بنياد پژوهشي Uro Sevic لندن و نيز مشاور پژوهشي سازمان ملل متحد فعاليتهاي شايان توجهي را سامان مي‌دهند.
آقاي دكتر مجتهدزاده، با تشكر از جنابعالي كه دعوت ماهنامه زمانه را جهت اين مصاحبه پذيرفتيد، موضوع گفت‌وگوي ما درباره جزاير سه‌گانه تنب بزرگ و كوچك و ابوموسي مي‌باشد. مساله خليج‌فارس و جزاير سه‌گانه به لحاظ مباحث بين‌المللي و نيز در ارتباط با مسائل مربوط به تماميت ارضي كشور ما از اهميت خاصي برخوردار شده و تهديدات و ادعاهايي از سوي دول و يا نهادهاي خارجي ــ اعم از عربي و يا غيرعربي ــ انجام مي‌گيرد كه نمونه اخير آن اقدام نشنال جيوگرافي ( (National Geography در تحريف وقايع و معرفي جزاير مذكور به‌عنوان جزاير اشغال‌شده از سوي ايران مي‌باشد. به‌عنوان سوال نخست از شما مي‌خواهيم كه درخصوص جغرافياي طبيعي و سياسي و نيز جايگاه ژئوپليتيكي اين جزاير توضيح بفرماييد.
O نكته مهم از نظر جغرافيايي درخصوص مساله جزاير تنب و ابوموسي اين است كه در درجه اول موقعيت جغرافيايي اين جزاير در خليج‌فارس دقيقا تبيين شود؛ چون تبليغاتي كه تاكنون عليه مالكيت و حقانيت ايران بر اين سه جزيره، به‌خصوص در غرب، مطرح شده، اين استنباط را ايجاد كرده است كه اين جزاير در نزديكي خاك امارات واقع شده‌اند. حيرت‌انگيز است كه حتي نشريات معتبر اين سوال را مطرح مي‌كنند كه ايران به چه دليل جزاير واقع در نزديكي خاك امارات را تصرف كرده است. لاجرم غرب يا نمي‌داند كه در تشريح جغرافيايي منطقه چه مي‌گويد و يا عمدا حقايق جغرافيايي را تحريف مي‌كند تا بتواند همفكري وسيع‌تري را براي خود دست و پا كند. در حالي‌كه در واقعيت امر، دو جزيره تنب بزرگ و كوچك در نزديكي خاك ايران واقع شده‌اند و فاصله اين دو جزيره با جزيره هرمز از هفت يا هشت مايل بيشتر نمي‌شود، ضمن آن‌كه فاصله آنها با بندر لنگه نيز حدود سي مايل است، حال‌آنكه فاصله جزيره تنب بزرگ با راس الخيمه ــ كه به تحريك انگلستان مدعي جزاير تنب بزرگ و كوچك شده ــ هفتاد مايل مي‌باشد. يعني فاصله تنب بزرگ با راس‌الخيمه دو و نيم تا سه‌برابر فاصله اين جزاير با خاك ايران است و اگر بخواهيم فاصله‌ اين جزاير را با ديگر جزاير ايراني بسنجيم، اين فاصله حتي خيلي كمتر خواهد بود؛ جزيره ابوموسي نيز درست روي خط منصف خليج‌فارس، يعني دقيقا وسط دو ساحل ايراني و عربي واقع شده، و لاجرم حق‌نماييهايي كه درخصوص با وضعيت جغرافيايي اين جزاير در ادعاهاي طرف عرب مطرح شده، يكسره دروغ مي‌باشد و اين وضعيت جغرافيايي نه تنها به ادعاهاي امارات متحده هيچ كمكي نمي‌كند بلكه درواقع حقانيت ايران را به اثبات مي‌رساند.

خیلی ممنون دوست عزیز
مطلب بسیار جالبی بود.
به نام نامی خلیج همیشه پارس

 

[vahid_007_006]

ادامه بحث قبلی
اين‌كه مي‌گوييد حاكم عرب نمي‌خواسته اين امر را بپذيرد،‌ آيا ارزش استنادي هم دارد كه در دعواها بتوانيم از آن بهره‌برداري كنيم؟ يعني در جايي به‌عنوان سند ضبط شده است؟
o مطمئنا همه اينها تاثير و كاربرد دارد؛ چون همه حرفهايي كه به شما مي‌زنم مستند مي‌باشد. درست است كه ما در تاريخ‌نويسي خودمان مطالب زيادي را همين‌طور بي‌سند و پايه بيان مي‌كنيم، اما توجه داشته باشيد كه همه حرفهايي را كه در اينجا مطرح مي‌‌كنم، سراسر به اسناد دولت بريتانيا و مقداري نيز به اسناد دولت ايران مستند مي‌باشد و همه آنها را در كتاب «امنيت و مسائل سرزميني در خليج‌فارس» گردآوري و ضبط كرده‌ام. به‌اين‌‌خاطر بيشتر از اسناد آنها استفاده كرده‌ام كه در اين ماجرا طرف ما بريتانيا و دست‌نشانده‌‌هاي او هستند و لذا قصد من اين است كه سندهاي خود بريتانيا را به رخ آنها بكشم و بگويم اينها چيزهايي است كه خودتان گفته‌ايد. براي همين هم كتاب من مملو از اسناد بريتانيا مي‌باشد. جالب است وقتي اين كتاب از زير چاپ درآمد، خيلي سروصدا كرد. يك ديپلمات انگليسي در مجله‌اي كتاب را نقد كرده و نوشته بود كتاب خوبي است و طبيعتا چون مجتهدزاده ايراني بوده و به زبان فارسي تسلط دارد، لاجرم دسترسي بيشتري به منابع فارسي داشته كه ما از آنها بي‌خبر بوده‌ايم و به همين دليل اين كتاب غناي بيشتري دارد. من هم در جواب نقد او نوشتم كه اصلا چنين چيزي نيست. شما كتاب را درست بخوانيد،‌ مثل شرقيها نخوانده نظر ندهيد. خواهيد ديد كه تمام اتكاء من به اسناد انگليسي و به اسناد رسمي دولت بريتانيا بوده است. يعني وقتي مي‌گويم فلان تصميم در سال 1902 گرفته شد، مكاتبات دولتي آنها را در اين زمينه ارائه مي‌كنم كه وزارت‌خارجه مثلا نوشته در فلان جلسه ما چنين تصميمي گرفتيم كه بايد فلان تاريخ اجرا شود. اين مستندات هم، سراسر به نفع ما هستند و تاكنون در صحنه‌هاي بين‌المللي آنها را ارائه هم داده‌ايم. لذا وقتي امارات مي‌گويد اگر راست مي‌گوييد بياييد به دادگاه بين‌المللي برويم، هميشه جواب من اين بوده كه ما خيلي وقت است كه در دادگاه بين‌المللي هستيم، ما خيلي وقت است كه در دادگاه افكار عمومي بين‌المللي هستيم و دايما اسناد و مدارك است كه ارائه مي‌دهيم. اين‌ شما هستيد كه اگر راست مي‌گوييد يك سند ارائه دهيد.
به‌نظر مي‌رسد دعواي طرفين درواقع از سال 1928 حالت رسمي‌تري به خود گرفت و براي اولين‌بار در اين سال بود كه ايران و بريتانيا در نشستي در تهران مسائل مربوط به مالكيت جزاير سه‌گانه را رودررو بررسي كردند. لطفا درخصوص ماهيت اين گفت‌وگوها و نيز نتايج حاصله توضيحاتي بفرماييد. ضمنا علت اين‌كه مذاكرات مذكور به برافراشته‌شدن پرچم بريتانيا در سال 1930 در جزاير انجاميد، چه بود؟
o خوب، پس ابتدا لازم است بدانيم كه در مقطع سال 1928 چه اتفاقي افتاد. ببينيد، در سال 1921 رضاخان كودتا كرد و قدرت را در ايران به دست گرفت و در سال 1924 بود كه شاه ‌شد. رضاشاه كه در ايران به قدرت رسيد، سعي كرد نظام قديمي حكومت ايران را منحل كند. حكومت ايران از زمان هخامنشيان به صورت نظام فدرال بود. البته فدرال كلمه جديدي است و به اصطلاح رايج آن دوران، بايد گفت نظام شاهنشاهي بود؛ يعني نظامي كه در هر كدام از نقاط مختلف آن يك شاه حكومت مي‌كرد و يك شاهنشاه نيز در راس همه آنها بود. اما رضاشاه اين نظام را منحل كرد. گرچه باز هم از كلمه شاهنشاه استفاده مي‌شد، اما تشريفاتي بود و نظام ايران ديگر شكل شاهنشاهي سابق را نداشت، بلكه درواقع يك نظام سلطنتي بود كه در چارچوب نظام حكومت ــ ملتي فرم گرفته بود.
من متوجه اصطلاحي كه به كار مي‌برم هستم و نمي‌گويم دولت ــ ملتي؛ چون اشتباه است. متاسفانه بسياري از اصطلاحات غربي را در كشور ما به‌اشتباه ترجمه كرده‌اند و از آنها به‌اشتباه هم استفاده شده است. يكي از اين قبيل موارد نيز همين نظام حكومت ــ ملتي است، كه معادل درست Nation State مي‌باشد اما آن را به دولت ــ ملت ترجمه كرده‌اند. در حالي‌كه مترجمان آن متوجه نبوده‌اند كه State نه به معناي دولت، بلكه به معناي حكومت است. آن‌چه معناي دولت مي‌دهد، كلمه Government مي‌باشد. وقتي مي‌گوييم دولت خاتمي، دولت تاچر، دولت بلر، منظور Government (دولت) است نه State (حكومت). Khatami State يا Khatami Government هيچ‌كدام مصطلح نيست، ولي منظور از State در ايران، نظام جمهوري اسلامي و حكومت مي‌باشد. پس ما اينجا وقتي از Nation State صحبت مي‌‌كنيم درواقع منظور ما حكومت ــ ملتي است؛ ضمن اين‌كه «ملي» هم نبايد گفت، چون معادل ملي در انگليسي، كلمه National مي‌باشد درحالي‌كه عبارت موردنظر ما Nation State است و لذا بايد گفت: «ملتي»؛ چون رابطه ما در اينجا با ملت و در نسبت با ملت است. اين اصطلاح درواقع در مقابل Territorial State به معني حكومت سرزميني قرار مي‌گيرد كه هر دو از انواع رده‌بندي فرم حكومتي هستند؛ كماآنكه به لحاظ تاريخي، پيش از اين دو شكل حكومتي، نظام Tribal State يا حكومت‌ قبيله‌اي را داريم. پس در مقابل Nation State بايد از حكومت ــ ملتي استفاده كرد و دولت ــ ملت غلط محض است و شخصا از تكرار آن رنجيده مي‌شوم؛ اما چون غلط مصطلح شده، براي كساني كه از آن استفاده مي‌كنند، ترك آن دشوار است.
به‌هرحال، صحبت بر سر اين بود كه رضاخان بساط شاهنشاهي را برچيد و در ايران Nation State را تاسيس كرد و براي ايجاد يك چسبندگي ناسيوناليستي و ملي در ايران، دست به پاره‌اي اقدامات زد كه ازجمله مي‌توان به تلاش وي براي بيرون‌كردن كلمات خارجي از زبان فارسي اشاره كرد. او همچنين روي تاريخ باستان ايران مانور مي‌داد كه ما چنين بوديم و چنان. رضاخان در اين راستا يك‌سلسله ادعاها و اقدامات سرزميني را نيز شروع كرد كه جنبه وطني و جلب احساسات ملي داشت، به‌ويژه ادعايي كه نسبت به بحرين مطرح نمود. جالب‌آن‌كه بحرين هم دقيقا همانند ابوظبي و عمان از دست ايران خارج شده بود؛ چراكه همه اين مناطق جزو تيول ايران بودند و فقط بحرين اين وضعيت را نداشت؛ يعني‌ افغانستان، تركمنستان و آذربايجان شمالي هم همين‌طور بودند. اما چرا رضاخان فقط روي بحرين دست گذاشت؟ دليلش اين بود كه او فكر مي‌كرد براي ايجاد چسبندگي ايراني در كشور بايد يك تقابل عربي درست شود و چون وضع بحرين طوري بود كه وقتي در زمان كريمخان‌زند از پيكره ايران جدا شد، يك جامعه كاملا ايراني بود اما از آن موقع و به‌ويژه پس از جدايي واقعي آن از زمان ناصرالدين‌شاه‌، بريتانيا با آوردن مهاجران عرب به بحرين آن را به يك جزيره عربي تبديل كرد و اين وضعيت در آنجا به تلاطمات و احساسات شديدي دامن زد كه اين احساسات به ايران نيز كشيده شد؛ چنان‌كه امروز هم هست و شما محافلي را مي‌بينيد كه با تعصب شديدي راجع به بحرين صحبت مي‌كنند و از اين‌كه بحرين عربي شده، سخت متاثر هستند. رضاخان با علم به اين مساله، روي اين نكته دست گذاشت و البته موفق هم شد كه هيجانات زيادي را در ايران به‌وجود آورد. حتي بعدا در زمان پسرش، مجلس ايران دو كرسي براي بحرين به‌عنوان استان چهاردهم تعيين كرد و همين مساله انسجام ملي زيادي را توليد كرد. من هميشه مي‌گويم: عربها در ايجاد انسجام ملي در ايران خيلي تاثيرگذار بوده‌اند. حمله عراق به ايران،‌ ايران را به‌گونه‌اي تمام‌عيار يكپارچه كرد. در آن زمان، ايران از درون واقعا با خطرات بزرگي مواجه بود و صدام خودش هم نفهميد كه چگونه ايرانيها را به هم نزديك كرد. همين ادعاهاي امارات نيز در سطح وسيعي در ايران ايجاد يكپارچگي مي‌كند اما آنها خودشان متوجه اين خدمات غيرمستقيمشان نيستند.
علاوه بر آنچه گفته شد، در اين دوران بين ايران و بريتانيا نيز اصطكاكهاي زيادي در خليج‌فارس به‌وجود آمد؛ تا بدانجا كه حتي سرچارلز بلگريث پيشنهاد داد كه نام خليج‌فارس را تغيير دهند. اما بريتانيا فورا اين پرونده را مخفي كرد و به افراد خود توصيه نمود كه ما به‌اندازه كافي مشكل داريم، مشكل جديد درست نكنيد. درواقع برخلاف دوره‌هاي قبل، اين‌بار دولت بريتانيا درصدد بود مشكلات را حل كند؛ چون بريتانيا گرچه در مقاطعي بسيار قوي بود، اما اينك در خليج‌فارس در يك موقعيت ضعيف و آسيب‌پذير قرار داشت؛ چون به لحاظ نگرش مبتني بر جغرافياي سياسي تاريخي، ايران تا آن زمان هميشه تنها كشور خليج‌فارس بود؛ يعني هيچ‌وقت در خليج‌فارس دولتي غير از ايران نداشتيم. عربستان سعودي در سال 1932 درست ‌شد و عراق نيز در سال 1924 بود كه به صورت يك كشور مستقل درآمد؛ تازه همين‌ها را هم انگليس و عثماني به‌وجود آوردند. براي همين است كه مي‌گوييم خليج‌فارس يك مفهوم چندهزارساله است. اما الان عليرغم همه اين تهديدها، متاسفانه در وضعيتي قرارداريم كه حتي بعضي از ايرانيها هم از اين مسائل خبر ندارند. به‌هرحال، در آن موقع بريتانيا به خاطر شرايط ضعفي كه در آن قرار گرفته بود، وقتي كه ديد با تنها حكومت قانوني منطقه، طرفيت شديدي پيدا كرده، كم‌وبيش در مقابل ايران كوتاه آمد.
اگر بخواهيم مساله را قدري بيشتر بسط بدهيم، بايد گفت حضور بريتانيا در خليج‌فارس درواقع به زمان حاج ميرزا آغاسي، يعني به سال 1820.م برمي‌گردد كه بريتانيا به بهانه‌ شكست‌دادن دزدان دريايي به خليج‌فارس آمد و دزدان دريايي هم همين شيوخ و اماراتي بودند كه الان هستند. خود بريتانيا آن موقع اين شيوخ را به دزدي دريايي و قاچاق برده در منطقه متهم كرد و در سال 1819 راس‌الخيمه را كه ياغي‌ترين قبيله بود شكست داد؛ اما در سال 1820 اولين قرارداد تحت‌‌الحمايگي را با آنها بست كه درواقع ماهيت قرارداد صلح را پيدا كرد؛ چون بريتانيا در اين قرارداد اجازه حمل پرچم مستقل را به شيوخ داده بود و لذا يك نوع شناسايي موجوديت سياسي را به آنها اعطا مي‌نمود كه در قراردادهاي بعدي نيز آن را تكرار كرد. البته همه اين شيخ‌نشينها از همان ابتداي تاريخ، جزو قلمرو ايران بودند، اما چون در ايران حكومت فدرالي و ملوك‌الطوايفي بود، به‌خاطر فساد كاملي كه وجود داشت، هيچ‌كس توجه نمي‌كرد كه آنجا چه خبر است. حاج ميرزا آغاسي اولين كسي است كه در سال 1840 از سوي ايران اعتراض ‌كرده و اطلاعيه رسمي صادر نمود كه شما داريد چه‌كار مي‌‌كنيد، آنجا سرزمين ما است. منتها بدبختي ما از نظر فرهنگي و مطالعات تاريخي و جغرافيايي اين بود كه در متون قديمي ما همه‌‌جا كلمه جزاير را به جاي بنادر به كار برده‌اند و لذا وقتي حاج ميرزا آغاسي مي‌گويد همه جزاير خليج‌فارس مال ما است، منظورش همه بنادر و جزاير است. واقعا بدبختي عجيبي است. من خودم مدتي طول كشيد تا بفهمم در آن زمان وقتي اين افراد مي‌گويند جزاير، منظورشان فقط جزاير نيست. بلكه بنادر را نيز شامل مي‌شود. امان از بي‌سوادي! مثلا عوامل دولت ايران كه در نواحي جنوب بودند، از روي بي‌سوادي نوشته‌اند كه جزاير چنين شدند و چنان شدند؛ يا همين‌طور، چون شهر ابوظبي و يا قسمتي از شهر دبي جزيره بودند، ايرانيها به‌ همه سواحل، بنادر و كرانه‌ها هم مي‌گفتند جزاير؛ چنان‌كه حتي حاج‌ميرزا آغاسي هم كه نخست‌وزير مملكت است وقتي بيانيه رسمي صادر مي‌كند مي‌گويد همه جزاير خليج‌فارس مال ما است، در صورتي‌كه منظور او همه شيوخ و قبايل و سواحل بوده است. اما همان‌ موقع بريتانيا منظور او را فهميد و لذا كوتاه آمد. بنابراين لازم است به‌خاطر داشته باشيم كه در گذشته، برخلاف امروز، حتي كل خليج‌فارس از آن ايران بوده و هيچ دولت و حكومت ديگري جز ايران در اين منطقه وجود نداشت. اما بريتانيا به‌ بهانه مبارزه با دزدان دريايي، يعني با تزوير پاي خود را به اين منطقه باز كرد. البته سابقه حضور آنها در خليج‌فارس به زمان شاه‌عباس برمي‌گردد كه براي بيرون‌كردن پرتقاليها به اين منطقه آمده بودند. اما بريتانيا در اين خصوص هيچ جوابي نمي‌دهد؛ چون در صورت جوابگويي مساله جنبه حقوقي پيدا خواهد كرد و لذا با زيركي تشخيص داد كه سكوت كند تا خودبه‌خود اين مساله تمام شود. بعد از حاج ميرزا آغاسي بريتانيا بازهم به كار خود ادامه داد و براي اين‌كه به آن جنبه حقوقي هم بدهد، از اميركبير اجازه تفتيش كشتيهاي ايراني را درخواست كرد و متاسفانه اميركبير هم به اين خواسته آنها جواب مثبت داد.
اما پس از اميركبير دولت ايران هم در هرات با انگليسيها كه رسما در مقابل او قرار گرفته بودند مي‌جنگد و هم از همه مهم‌تر ــ نظر به بحث گفت‌وگوي ما ــ در بندرعباس در مقابل انگليسيها مي‌ايستد؛ به‌اين دليل كه دولت ايران از زمان فتحعلي‌شاه بندرعباس را به سلطان عمان اجاره داده بود و حالا كه سالهاي زيادي از اين اجاره‌داري مي‌گذشت، آنها ياغي شده بودند و ماليات هم نمي‌دادند. بريتانيا كه در آن زمان با بقيه شيوخ منطقه قرارداد بسته و آنها را به تحت‌الحمايگي خود درمي‌آورد، با شيخ عمان، يعني با شيخ يوسف نماينده سلطان عمان نيز قراردادهايي ‌بستند تا آنجا را هم شيخ‌نشين كنند. البته بندرعباس هم كه مي‌گوييم، فقط شهر بندرعباس نبود، بلكه آنها از شهر بندرعباس تا نزديك مرز فعلي پاكستان، يعني تمام مكران را مي‌خواستند به يك شيخ‌نشين تبديل كنند. اينجا بود كه ميرزاآقاخان نوري به آنان اخطار داد كه چون ياغي شده‌ايد و به دولت ايران اجاره نمي‌دهيد، از بندرعباس خارج شويد كه آنها هم مقاومت كردند و حتي ادعاي استقلال نمودند. ميرزا تصميم به حمله و سركوب آنها گرفت كه انگليسيها به او اخطار رسمي دادند مبني بر اين‌كه شما در بندرعباس با بريتانيا طرف هستيد. اما ميرزاآقاخان بي‌توجه به آنها رفت و جنگيد و عمانيها را شكست داد. او همه شيخها را از خليج‌فارس بيرون ‌كرد و بريتانيا نيز بي‌آنكه دخالتي داشته باشد، صرفا به اعتراض اكتفا كرد.

 

[vahid_007_006]

جالب اين‌كه سلطان عمان بعدا به ناصرالدين‌شاه متوسل مي‌شود و شاه ميرزاآقاخان نوري را از اذيت آنان بازداشته، مي‌گويد: بگذاريد اجاره‌داري داشته باشند. نوري مي‌گويد: نمي‌شود، مگر خاك يك كشور را هم اجاره مي‌دهند. شاه مي‌گويد: حالا چون از قبل بوده‌اند، بگذاريد باشند. بعد از اين ميرزا با سلطان عمان يك قراردادي مي‌بندد كه در تاريخ جهان بي‌سابقه است. طبق اين قرارداد سطان عمان زماني مي‌تواند خاك ايران را اجاره كند كه تبعه دولت ايران باشد. سلطان عمان نامه‌اي به ناصرالدين‌شاه نوشت كه من خودم پادشاه عمان هستم، چطور مي‌شود كه من تبعه دولت ايران بشوم؟ در تاريخ چنين چيزي سابقه ندارد؛ گذشته از آن، من قبول مي‌كنم اين اجاره‌داري فقط براي بيست‌سال بوده، قابل‌تكرار نباشد و ضمنا اجاره‌دراجاره هم نكنم، يعني آن را به بريتانيا اجاره ندهم، به‌جاي شش‌هزار تومان خراج سالانه هم شصت‌هزار تومان مي‌پردازم.
ما چنين درگيريهايي با انگليس در اين تاريخ، به‌خصوص زماني‌كه رضاخان سركار آمده بود، داشتيم. اين بود كه بريتانيا ناچار شد براي حل اين درگيريها مذاكره كند. يعني در تمام شصت‌وهفت‌سالي كه اين كشمكش وجود داشت، اگر دو يا سه‌بار با انگليسيها مذاكره كرده باشيم، فقط مواقعي بوده كه انگليس در تنگنا قرار مي‌گرفت و لذا مجبور به مذاكره مي‌شد. البته هيچكدام از اين مذاكرات جز آخرين آنها به نتيجه نرسيد. در سال 1328.ش بود كه بريتانيا نظر به وضعيتي كه داشت قبول كرد كه با ما مذاكره كند. نماينده انگليس، سر رابرت كلايف بود كه با تيمورتاش مذاكره مي‌كردند. شيوه مانوردهي طرفين در اين مذاكره واقعا جالب است: يك بار ايران پيشنهاد مراجعه به جامعه ملل متفق را مي‌دهد، انگليس قبول نمي‌كند و بار ديگر انگليس همين پيشنهاد را مي‌دهد، ايران قبول نمي‌كند. يا آنجا كه بر سر بحرين مذاكره مي‌كنند، بازهم به‌همين‌شيوه طرفين به‌تناوب پيشنهاد مي‌دهند و باز رد مي‌كنند. اين‌چنين، سرانجام مذاكرات به جايي نرسيد و تعطيل شد؛ چون علاوه‌براين، در انگلستان نيز دولت متعصبي روي كار آمد و دستور داد كه مذاكرات را متوقف كنند. البته اگر تداوم هم مي‌يافت، به اين شيوه هيچ نتيجه‌اي نداشت. بنابراين سرنوشت جزاير بازهم به همان حالت كه بود باقي ماند.
تاريخ سياسي بريتانيا، فرانسه و امريكا را كه نگاه مي‌كنيد، مي‌بينيد اغلب كارهايي را از اين حزب توقع داريد، حزب مقابل آن انجام مي‌دهد. در اين مساله جزاير هم دقيقا همين‌طور بود؛ يعني حزبي كه با ايران مذاكره مي‌كرد حزب محافظه‌كار بود كه معمولا آدمهاي متعصب و نژادپرستي هستند و مطابق‌انتظار نبايد زير بار چنين مذاكراتي بروند، در حالي‌كه آنها با ايران مذاكره مي‌كردند اما حزب كارگر كه معمولا دموكرات و طرفدار حقوق‌بشر هستند و مدعي‌اند كه حقوق ملل جهان را در نظر دارند،‌ وقتي روي كار آمدند، با يك حس خود‌برتربينانه نسبت به ايرانيها، مذاكرات را يك‌طرفه متوقف كردند.
آقاي دكتر مجتهدزاده، يكي از نكات كليدي در مبحث دموگرافيك جزاير، قاسمي‌ها هستند. اين مساله همواره مورد بهره‌برداري دولت بريتانيا و در سالهاي بعد اماراتي‌ها بوده است. ضمن شرح تاريخچه اين خاندان، بفرماييد اين گروه در طول تاريخ، ايراني محسوب مي‌شده‌اند، تحت تابعيت دولت ايران بوده‌اند و يا اصلا ايراني نبودند؟ چون با نظر به فعاليتهاي اين خانواده است كه بحث مالكيت دوگانه از سوي بريتانيا و امارات مطرح مي‌شود.
o اصليت خانواده قاسمي از اطراف بندرعباس بودند. آنها جزو‌ مهاجران ايراني عصر صفوي هستند. در تبيين وضعيت جمعيتي خليج‌فارس، براساس اسناد متقن تاريخي، ساكنان اوليه سراسر اطراف خليج‌فارس ايراني‌نسب‌ و تيره‌هايي بوده‌اند كه اصليت ايراني داشته‌اند. منتها با اين تفاوت كه سواحل شمالي هميشه پرجمعيت‌تر بود، به‌خصوص اطراف بندرعباس و خوزستان، و در سواحل جنوبي جمعيت بسيار اندكي سكونت داشت. حتي امروز هم از كويت تا انتهاي امارات متحده عربي و جنوب تنگه‌هرمز كل جمعيت ساكن، به‌سختي به دوميليون نفر مي‌رسد و مي‌بينيد بعد از اين‌همه كه توسعه پيدا كرده‌اند و شهرهايشان بزرگ شده و به لحاظ وضع معيشتي حتي از اروپا و امريكا هم جلوتر زده‌اند،‌ تازه يك‌سوم جمعيت شمال خليج‌فارس هستند؛ چون درواقع اين نواحي، بيابان بوده و براي زندگي شرايط مناسبي نداشتند.
اولين گروههاي عرب در قرون اوليه ميلادي يعني در زمان اردشير بابكان (2000 سال پيش) بود كه به سوي خليج‌فارس مهاجرت كردند. در تاريخ درخصوص مهاجرت اعراب به بحرين، به غرب خليج‌فارس و نيز به امارات امروز مطالب زيادي نوشته شده است. مهاجرت آنها به عمان شمالي ديرتر از جاهاي ديگر شكل گرفت و زياد معروف نيست. در تاريخ طرز برخورد اردشير و نيز شاپور ذوالاكتاف يا شاپور دوم با اين مهاجران عرب به‌طورمفصل ذكر شده است. اين برخوردها درواقع به اين خاطر بود كه آنها به‌تازگي شروع به مهاجرت به اين مناطق مي‌كردند و از پيش ساكن نبودند. با‌اين‌وجود، تعدادي از آنها ماندند و بعدا بيشتر نيز شدند. تا زمان پهلوي به سراسر مناطق قطر، حصي، قطيف و بحرين فعلي در كل بحرين مي‌گفتند. درحقيقت جنوب خليج‌فارس در ساختار حكومتي ايران دو قسمت بود و دو پادشاهي در آنجا داشتيم؛ يعني دو كشور بودند: يكي از اين كشورها بحرين بود كه همه مناطق مذكور را تا كويت در بر مي‌گرفت و كشور دوم، ماسون بود كه از قطر تا انتهاي عمان، يعني امارات متحده امروز و شمال عمان را شامل مي‌شد. همين الان هم اين اسامي باقي مانده؛ چنان‌كه به شبه‌جزيره‌اي كه در پايين تنگه‌هرمز واقع شده است، مي‌گويند مُسْندُم‌ يا دَمِ مُسْن. خود عربها هم اگر ريشه اين اسامي را بدانند آنها را نابود مي‌كنند. بعد از آن نيز مهاجرت عرب و ايراني ادامه پيدا كرد، تا اين‌كه بزرگ‌ترين موج مهاجرت بعد از صفويه شكل گرفت. در هركدام از ادوار قاجاريه و پهلوي نيز موجهاي مهاجرتي رخ داد كه اين آخري خيلي وسيع‌تر بود؛ منتها بااين‌تفاوت‌كه به تاثير از دنياي جديد، اين‌بار بيشتر براي كار، شركت و سرمايه‌گذاري بود كه مهاجرت مي‌كردند؛ كماآنكه همچنان ادامه دارد و‌ الان وقتي به دبي سفر مي‌كنيد، مي‌بينيد كه در آنجا همه ايراني هستند.
قاسميها جزو مهاجران زمان صفويه هستند. جالب آن‌كه آنها بسيار به ايران علاقمند بودند و البته هنوز هم هستند. به‌عنوان‌مثال، شيخ شارجه بيشتر ترجيح مي‌دهد با ايران نشست و برخاست داشته باشد تا با ابوظبي. هميشه هم اين‌طور بوده؛ البته غير از شيخ راس‌‌الخيمه، كه آدم عجيب و متعصبي است. شيوخ بحرين نيز همين‌طور هستند؛ يعني عليرغم آن‌كه اين‌همه كشمكش با آنان داشتيم، باز هم علاقه آنها به ايران بسيار زياد بود و الان هم هست. اما متاسفانه دولت ايران هيچ وقت نتوانست از اين مسائل به‌درستي بهره‌برداري كند. البته منظور من به‌هيچ‌وجه بهره‌برداري سوء يا استعماري نيست،‌ بلكه مقصود ايجاد روابط برادرانه است.
قاسميها توانستند در يكي دو قرن اخير قدرتي به هم بزنند و تقريبا تمامي شبه‌جزيره مسندم را به زير حكومت خودشان درآورده‌اند؛ يعني همه عمان شمالي و امارات متحده عربي را به دست گرفتند و از زماني‌كه هنوز به صورت كشور و مرزبندي‌شده هم درنيامده بودند،‌ اسم منطقه تحت نفوذ خود را شارجه گذاشتند. آنها وارد اقدامات دريايي گسترده‌اي شده و نيروي تجاري دريايي بزرگي راه انداختند و در سواحل و بنادر سراسر ايران و پاكستان و شبه‌قاره هند تجارت و رفت‌وآمد داشتند.‌ حالا ديگر نمي‌دانم واقعا هم آنان راهزني دريايي و قاچاق برده مي‌كردند يا نه. اين ادعاهايي است كه انگليسيها آن را مطرح مي‌كردند. البته اين را هم بگويم كه شيخ دكتر سلطان القاسمي، حاكم امروز شارجه، كه فردي تحصيل‌كرده و تنها كسي است در ميان شيوخ خليج‌فارس كه تحصيلات در سطح دكترا دارد، كتابي درباره اجداد خود نوشته و در آن سعي كرده‌ است دروغين‌بودن ادعاي انگليسيها را مبني بر اين كه اجداد او دزد دريايي بوده‌اند، ثابت كند. به‌هرحال، قاسمي‌ها در جاهاي مختلف، در سواحل شمالي ايران و يا شبه‌قاره هند اسكان پيدا كردند و چون با راسشان در ارتباط بودند، آنها هم قدرتهايي به دست آوردند.
كريمخان‌زند هيچ‌گاه پادشاه ايران نبود. هيچ‌كس از خاندان زند در ايران پادشاهي نكرد بلكه آنها رئيس نيمه جنوبي ايران بودند و بعد از نادرشاه، حكومت مستقيما از افشار به قاجار رسيد. در اين ميان، يك‌مدتي كه شلوغ بود، قاجاريه و زند به جان هم افتاده بودند. قاجاريه در نيمه شمالي و زند در نيمه جنوبي تسلط داشت؛ بااين‌وجود ما قاجار را صرفا پس از آن‌كه آغامحمدخان همه ايران را گرفت به‌عنوان پادشاه ايران قبول داريم اما زنديه را باآنكه فقط نيمه جنوبي را در اختيار داشتند، پادشاه ايران خطاب مي‌كنيم، در حالي‌كه زنديه هيچ‌وقت پادشاه ايران نبوده‌اند. كريمخان‌زند آدم بسيار خوبي به حساب مي‌آيد، اما بسيار ضعيف و دل‌رحم بود. او گرچه طرز تفكر خوبي داشت، منتها اقداماتي كرد كه شديدا به ضرر ايران تمام شد. او چون با قاجار در حال جنگ بود، از همه قبايل و از هر كسي كه نيرو داشت سعي مي‌كرد استفاده كند و براي همين هم به عربهايي كه به شمال خليج‌فارس آمده بودند، چيزي نمي‌گفت. آنها حكومت مي‌خواستند، كريمخان هم مي‌گفت سرباز بدهيد، من هم به شما حكومت مي‌دهم. درواقع سوابقي كه بعضي از عربها امروز به‌عنوان پيشينه حكومتي خود در شمال خليج‌فارس ادعا مي‌كنند مربوط به اين دوران است. علت آن‌هم اين بود كه كريمخان به‌خاطر برنامه‌هايي كه داشت آنها را خيلي زياد تحمل مي‌كرد. قاسميه‌هاي مستقر در بندر لنگه بسيار قوي شدند و خان زند هم تعرضي به آنها نمي‌كرد. كار آنها به جايي رسيد كه اصلا مدعي حكومت مستقل شدند؛ كه البته قابل‌قبول نبود و خودشان هم متوجه شدند كه نمي‌توانند حكومت مستقل داشته باشند. مساله از اين قرار بود كه وقتي قاجاريه جايگزين زنديه شد، آنها فهميدند كه ديگر نمي‌توانند مثل زمان زند باشند و لذا از دربار ايران تقاضاي حكومت رسمي را كردند؛‌ چون سيستم حكومتي، ملوك‌الطوايفي و فدراليته بود. در فدراليته ايران هم، ايراني و غيرايراني فرقي نداشت.
يكي از جنبه‌هاي بسيار عالي تمدن ايراني هم اين است كه در آن نژاد مطرح نبود. يعني از همان موقع كه كوروش در آن فرمان اولش اعلام كرد كه همه برابرند، اين برابري براي هميشه برقرار بود؛ يعني فرقي نمي‌كرد كه يك شيخ عرب هم بيايد و حاكم فلان ايالت بشود. درواقع براساس همين سيستم بود كه به شيخ قاسمي حكومت بندرلنگه داده شد. اما وقتي به زمان مظفرالدين‌شاه مي‌رسيم، قاجارها نيز كم‌كم با مدرنيته و درنتيجه با سيستم حكومت ــ ملتي آشنا شدند. اين موقع بود كه امين‌السلطان دستور داد كه حكومت بندر لنگه ديگر مستقل نيست و بايد خود را نايب‌الحكومه حساب كند و حاكم نيز بايد ايراني باشد؛ يعني بندرعباس به‌عنوان مركز ايالت تعيين شد و پس از آن قاسمي‌ها نايب‌الحكومه شدند و تنزل پيدا كردند. اين اقدامات درواقع صرفا در راستاي استقلال و هويت ايران بود كه صورت مي‌گرفت.
همين سابقه‌اي كه ذكر شد، چيزي است كه امارات و انگليسيها درخصوص جزاير تنب و ابوموسي مرتب روي آن دست مي‌گذارند و مي‌گويند اين جزاير مال عرب و متعلق به القاسميه مي‌باشد، چون به حكومت القاسميه در بندر لنگه تعلق داشته است. البته اين ادعا بي‌جواب نيست. فرض كنيد برادر من در انگليس يا امريكا ملكي داشته، آيا من كه تبعه امريكا نيستم مي‌توانم نسبت به آن ادعايي داشته باشم؟ عموزادگان شيخ شارجه در اينجا مدتي به عنوان مامور دولت ايران حكومت كرده‌اند،‌ چه ربطي دارد كه ارث اينها به آنها برسد؟ از نظر حقوقي چنين چيزي معنا ندارد. گذشته از آن، سيستم حكومت ايران اصلا فدراليته بود، يعني سيستمي كه اين‌جور چيزها را به ميراث حكومتي تبديل نمي‌كند؛ به‌علاوه، آنها مستقل نبودند بلكه حاكمان مامور دولت ايران به حساب مي‌آمدند. دولت ايران آنها را از حاكميت به نايب‌الحكومگي تبديل كرده بود. حالا اين چه ربطي به ابوظبي و شارجه و غيره دارد. درست است آنها هم تحت همين نام حكومت مي‌كردند، ولي براي خود حكومت جداگانه داشتند؛ يعني حكومت بندر لنگه نه نماينده آنها، بلكه نماينده حكومت ايران بود. لاجرم ارث حقوقي هم درست نمي‌كند.

 

[vahid_007_006]

اسناد و شواهد فراوان و پذيرفته‌شده‌اي وجود دارد كه نشان مي‌دهد ايران در طول مدت اشغال جزاير از سوي بريتانيا (1970ـ1930) همواره جهت اعاده حاكميت موثر خود تلاش مي‌كرده است. لطفا هم به اقدامات ايران در اين زمينه و هم به واكنشهاي دولت بريتانيا اشاره كنيد. ضمنا اقدامات ايران در اين دوره تا چه حد در دعاوي فعلي موثر بوده است؟
o بعد از سال 1928 ايران به تحركات خود ادامه ‌داد و كشمكش همچنان تداوم داشت. ما در اين دوره تاريخي شاهد يك‌سلسله اقداماتي هستيم كه البته تشريح همه آنها اطاله كلام خواهد بود. براي نمونه اشاره كردم كه در اواخر سال 1934 ايران با شيخ راس‌‌الخيمه توافقاتي داشت كه به تبع آن در ژانويه 1935 شيخ مذكور پرچم خودش را از جزيره تنب بزرگ پايين ‌كشيد و پرچم ايران را به اهتزاز در‌آورد.
اجازه دهيد در اينجا مساله پرچم را نيز مطرح كنم. يكي از دعواهايي كه بريتانيا در سابق مطرح مي‌كرد، اين بود كه بريتانيا اصل مالكيت را بر سابقه پرچم مي‌گذارد. در حالي‌كه اين نحوه طرح مساله، صرفا يك فريب است؛ چون تثبيت مالكيت بر اساس نصب پرچم تا پيش از آمدن بريتانيا به خليج‌فارس اصلا در منطقه شرق جهان مرسوم نبود. اين شيوه جنبه حقوقي‌دادن به ادعاهاي سرزميني براساس نصب پرچم، ابداعي بود كه البته به عصر مدرنيته مربوط مي‌شود ولي چون فقط در اروپا پيگيري مي‌شد و در شرق چنين سابقه‌اي نبوده، لاجرم بريتانيا نمي‌تواند بگويد كه چون در جزيره تنب بزرگ ايران از قبل پرچم نداشته، پس مال ايران نيست. اگر اين استدلال پيش برود، آن‌وقت جواب اين خواهد بود كه ايران در تهران هم پرچم نداشت، در بندرعباس هم پرچم نداشت، اين دليل نمي‌شود كه تهران مال ايران نباشد. اين بحث پرچم‌زدن ابداعي است كه انگلستان از سال 1902 آن را در منطقه پيش كشيد. حتي پرچمي كه بريتانيا قبل از 1902 در جزيره قشم داشت، دال بر مالكيت بريتانيا بر آنجا نشد و هيچ‌وقت در بحثها ذكري از آن به ميان نيامد. درواقع، طرح مساله پرچم در مورد اين سه جزيره، فريب ديگري است كه طرفهاي ما در نوشته‌هاي خود مطرح مي‌كنند.
در سال 1935 كه شيخ راس‌الخيمه پرچم خودش را برداشته و پرچم ايران را بالا زد و بعد بريتانيا پرچم ايران را دوباره پايين كشيد، حتي دعواي مفصلي ميان شيخ راس‌الخيمه و بريتانيا درگرفت كه شيخ مذكور به آنها اعتراض كرد شما چرا بي‌خود به اسم ما اين كارها را مي‌كنيد در حالي‌كه ما خودمان علاقه‌اي به اين اقدامات نداريم. كما‌اينكه اخيرا هم شيخ شارجه به شيخ ابوظبي رسما اعلام كرد كه ما با ايران هيچ مشكلي نداريم و ميان ما دوستي برقرار است، لذا به شما چه ربطي دارد. جزيره ابوموسي اگر مال ما است، شما چرا دخالت مي‌كنيد در حالي‌كه خودمان به اين كار شما راضي نيستيم. اين رفتار شيخ شارجه هم درواقع شبيه همان برخورد شيخ راس‌الخيمه با بريتانيا است.
البته بعدا هم در تاريخ اتفاقات مختلفي روي داد. به‌عنوان مثال، در زمان دولت دكتر اميني، از ايران هليكوپتري به جزيره تنب بزرگ رفت و افرادي از ايران در آن جزيره پياده شده و شروع به بازديد كردند، بريتانيا هم ‌ماند كه چه‌كار كند؛ يعني چون درگير مشكلات ديگري بود، لذا در آن شرايط به مصلحت نمي‌ديد كه در اين خصوص ادعايي بكند و لذا هيات ايراني از جاهاي مختلف جزيره عكسبرداري كرده و دوباره برگشتند. قبلا هم عده‌اي از افراد دولت ايران با يك لنج به جزيره تنب رفته و همين كار را كرده بودند. در زمان دولت مصدق هم اقدام مشابهي صورت گرفت. مصدق شعار زياد مي‌داده و يكي از شعارهاي او هم اين بود كه ما مي‌خواهيم به جامعه ملل متفق شكايت كنيم. بالاخره هم معلوم نشد چرا اين كار را نكرد. به‌هرحال تا سال 1968 اين فعل و انفعالات همچنان جريان داشت، تا اينكه در اين سال دولت بريتانيا رسما اعلام كرد كه مي‌خواهد از خليج‌فارس خارج شود. البته اعلام رسمي آن به اين صورت بود كه دولت بريتانيا مي‌خواهد نيروهايش را از شرق سوئز خارج كند؛ كه خليج‌فارس را هم شامل مي‌شد. اين رويداد، نقطه‌عطفي در تاريخ خليج‌فارس به حساب مي‌آيد؛ چون پس از آن، اين مساله مطرح شد كه اگر انگلستان از منطقه خارج شود، از نظر حفظ امنيت و موازنه‌هاي لازم در منطقه ــ با توجه به اين‌كه شوروي و امريكا نيز روياروي هم قرار گرفته‌اند و در منطقه بحث عرب و ايران وجود دارد ــ تكليف چه خواهد شد، در حالي‌كه تا زمان حضور انگليسيها موازنه برقرار بود و هيچ‌كس نگراني امنيت را نداشت. خلاصه بحثها و گفت‌وگوهاي بين‌المللي مفصلي صورت گرفت و سرانجام همه تصديق كردند كه ايران و عربستان مهم‌ترين كشورهاي منطقه هستند و بايد تامين امنيت را به اين دو كشور واگذار كرد. البته بحثهاي سياسي فراواني در اين خصوص مطرح شد كه در مقوله اين بحث ما نمي‌گنجد. عده‌اي ايراد مي‌گرفتند كه اين دو كشور نوكر شده‌اند، برخي نيز گفتند كه ايران اصلا به عربستان اجازه دخالت نداد. حال آن‌كه درواقع بايد گفت از روزي كه بريتانيا از خليج‌فارس رفت تا تاريخ آمدن امريكا به منطقه در زمان جنگ ايران و عراق، خليج‌فارس امن‌ترين دوره تاريخ خود را گذراند؛ چنان‌كه براي نمونه حتي يك مورد هم رخ نداد كه اروپا، امريكا و يا شوروي نگراني امنيتي ابراز كنند. تمام مسائل سرزميني ما و عرب همه در همين دوره حل شد. مرزهاي ما با عربستان در همين دوره تعيين گرديد. مرزهاي ما با بحرين و قطر، همچنين خود مساله بحرين در همين دوره بود كه حل شد. مساله ما با عراق و شط‌العرب در اين دوره مرتفع گرديد. همچنين عراق و عربستان و كويت نيز مسائل مربوط به مناطق بي‌طرف را ميان خودشان حل كردند. البته از اواخر دولت آقاي رفسنجاني و اوايل دولت آقاي خاتمي هم اين همكاري ايراني و عربي دوباره بروز يافت و تا همين جنگ جديد امريكا و صدام، يك دوره بسيار عالي را پشت سرگذاشتيم كه البته هنوز هم ادامه دارد، ولي اين شيوخ ابوظبي و قطر آن را به هم مي‌زنند. جالب‌آن‌كه اين دوره بسيار خوبي كه از آن حرف مي‌زنم، علي‌رغم حضور ايالات‌متحده در منطقه‌ بود، ولي آنها هيچ مشاركتي در اين كارها نداشتند. همين الان هم امريكا فقط خودش را در عراق مشغول كرده است، وگرنه در بقيه خليج‌فارس ــ كه عمده قسمت آن هم مي‌باشد ــ فقط ما و عربها هستيم و البته دوره همكاري و امنيتي بسيار عالي‌اي را هم با يكديگر داشته‌ايم. حالا امريكا براي اين‌كه خودش را توجيه كند، اين شيوخ را تحريك مي‌كند؛ كه البته امري جداگانه است.
در صحبتهايتان به برخي اقدامات ايران مثل پياده‌كردن نيروها و افراد براي تحقيق و بازرسي و يا احيانا نصب پرچم اشاره كرديد. آيا اين اقدامات در اين دوره 1930 تا 1970 و 1971، در مراحل و مقاطع بعدي به دعواي ايران كمك كرد؟
o اين اقدامات و حركات در كشمكشهاي حقوقي مستقيما تاثيري نداشته، چون اين كشمكشها تابع فضاي سياسي و حركتهاي تاكتيكي دو طرف، يعني ايران و بريتانيا، در اين مدت بوده است. اما به‌صورت سوابق تاريخي مطمئنا بي‌تاثير نيست؛ يعني هروقت كه احتياج داشته باشيم، همه اين اقدامات و حركات به كمك مباحث حقوقي خواهد آمد. به‌عنوان‌مثال، گرچه اين كه مصدق گفته «خوب است مساله را به سازمان ملل متحد ببريم» در آن روز تاثير حقوقي نداشته، ولي در آينده اگر وارد بحث حقوقي بشويم، اين مساله هم جزو سوابق اقدامات ما خواهد بود؛ يعني خواهيم گفت ما از خيلي وقتها پيش از اين گفته‌ايم كه بايد به داوري بين‌‌المللي برويم و اين حرف تازه‌اي از سوي ما نيست. البته اين‌كه ما الان مخالف داوري بين‌المللي هستيم، به اين خاطر نيست كه ما به داوري بين‌المللي اعتقاد نداريم، بلكه به اين دليل است كه يك‌بار اين مراجعه انجام شده و طبق مصوبات بين‌المللي يك مساله را بيش‌ازيك‌بار نمي‌توان در مجامع بين‌‌المللي مطرح كرد؛ چرا كه قبلا اين مساله در سازمان ملل متحد مطرح شده است. منظورآن‌كه مي‌خواستم بگويم اين اقدامات در آن زمان البته موثر بودند، به‌ويژه از اين جهت كه در مقاطعي اشغال را منقطع نموده و يا در مساله اشغال از نظر حقوقي ترديد ايجاد كردند. لذا بايد گفت: اين اقدامات سوابق حقوقي‌اي را در جهت تثبيت وضع حقوقي ايران به‌وجود آوردند و همگي صددرصد موثر بودند، گرچه تا سال 1971 نتوانستند رفع اشكال كنند؛ اما خوب منكر هم نمي‌توان شد كه همه اين اقدامات ارزنده و قابل‌استفاده است.
اصطلاحي كه بارها درخصوص اين مساله جزاير بيشتر از جانب بريتانيا و اخيرا از سوي اماراتيها مطرح شده، اصل مرور زمان مي‌باشد. بفرماييد كه اصل مذكور تا چه حد با دعوي جزاير سه‌گانه قابليت تطبيق دارد؟
o اين بحث اصل مرور زمان به‌كلي وارد نيست؛ چون اولا چه زماني را بايد ملاك بحث قرار بدهيم؟‌ براي‌اين‌كه مسلما قبل از سال 1903، زمان كاملا به‌نفع ايران مي‌باشد؛ چراكه براي هزاران سال اين جزاير متعلق به ايران بوده است. ثانيا بعد از سال 1904 بود كه اين جزاير اشغال شدند ــ البته جزيره تنب كوچك در سال 1908 اشغال گرديد ــ و اين اشغال بيش از يك‌سال طول نكشيد، چون بعد از يك‌سال طرفين موافقت كردند كه مساله بلاتكليف باشد؛ لاجرم مشمول اشغال نيست و مرور زماني شامل آن نمي‌شود؛ چراكه وقتي طرفين تصميم گرفتند مساله بلاتكليف باشد، اين بلاتكليفي تا ابد هم مي‌تواند تداوم يابد، بي‌آنكه چيزي مشمول اصل مرور زمان قرار گيرد. ثالثا ايران با اقدامات مختلف خود در مقاطع مختلف تاريخي، اشغال را منقطع كرده است و اشغالي كه منقطع گردد، مشمول مرور زمان نمي‌شود، چون قطع شده است و لذا بايد گفت ايران در مقاطع مختلف اشغال را به ترديد انداخته است. مرور زمان، موقعي صحيح است كه اشغال طولاني و بدون انقطاع و چالش باشد، به‌علاوه طرف مقابل اصلا قضيه را فراموش كرده باشد و بعد از مدتي درصدد پيگيري آن برآيد. در حالي‌كه هيچ‌كدام از اين موارد درباره جزاير اصلا صدق نمي‌كند. درواقع اين هم فريب ديگري است كه انگليسيها در گذشته در بحثهايشان به‌كار مي‌بردند و الان هم اماراتيها آن را مطرح مي‌كنند. منتها بازهم بايد تكرار ‌كنم، ادعاهاي امارات از نظر حقوقي به‌هيچ‌وجه حتي قابل‌توجه نيست و آنها فقط شعار مي‌دهند. آنچه امارات متحده عربي تا اين تاريخ مطرح كرده، هنوز از حد شعار فراتر نرفته و آنها كوچكترين كار حقوقي نكرده‌اند. تنها كار حقوقي كه شده، انتشار كتابي بوده است كه در آن چندين نامه خصوصي بين شيخ شارجه و شيخ بندر لنگه درخصوص وضعيت اين جزاير رد و بدل مي‌شود و از اين ميان نيز، فقط يكي از نامه‌ها احتمالا مي‌تواند از نظر حقوقي باري داشته باشد كه طي آن شيخ لنگه، تحت فشار بريتانيا، به شيخ راس‌الخيمه ــ كه با يكديگر، البته نه بر سر جزيره، بلكه بر سر اسب‌چراني و گاوچراني در جزيره، دعوا داشتند و بريتانيا پس از ده‌سال دعوا مي‌خواست آنها را وادار ‌به آشتي كند ــ مي‌نويسد: «يا اخ، يا ابن امي و جزيرةٌ الطنبِ جزيرةٌ لكم.» كسي كه عربي مي‌داند، كاملا واقف است كه او درواقع دارد تعارف مي‌كند؛ چون نمي‌گويد: جزيرتُكم، مي‌گويد: جزيرةٌ لكم. حالا اماراتيها مي‌‌گويند اين نامه سند مالكيت ما است. در حالي‌كه اولا ايشان (شيخ لنگه) حق چنين تعاريفي را نداشته، چون مامور دولت ايران و نايب‌الحكومه ايران در لنگه بوده است، ثانيا اصلا منظور خاصي دال بر اين‌كه واقعا بخششي در كار باشد نداشته، بلكه او درحقيقت مي‌خواسته بگويد حالا كه داريم آشتي مي‌كنيم، فرقي نمي‌كند، اينجا هم مال شما؛ يعني استفاده از اينجا هم در اختيار شما باشد كمااينكه قبل از انقلاب به اين شيخ‌نشينها رفتم، شيخ قطر وقتي كه ما وارد كاخ او شديم، گفت: من به شما خوش‌آمد نمي‌‌گويم چون اينجا خانه خود شماست، سند مالكيت ما بر قطر نيست. يا همين‌طور يك‌بار در اسناد مي‌گشتم،‌ به نامه‌اي از شيخ بحرين خطاب به پادشاه سعودي برخوردم كه در جواب پادشاه سعودي كه گله كرده بود با اتباع ما در بحرين خيلي بدرفتاري مي‌شود، مي‌نويسد: اين چه حرف است، ما خودمان جزو شما هستيم. منظور اين كه اين‌جور چيزها نمي‌تواند سند مالكيت ابوظبي باشد.
خوشبختانه آنها در موضعي نيستند كه بتوانند يك دوسيه حقوقي در اين زمينه درست كنند، كمااينكه تاكنون موفق هم نشده‌اند. البته كتابها و مقالات فراواني را با فحاشي و شعار و نژادپرستي نوشته‌اند ولي چيزي كه مثل كتاب بنده، سوابق تاريخي و حقوقي را ذكر كند ندارند. آنها از همان اول تنها كاري كه مي‌كنند اين است كه به دنيا دروغ تحويل مي‌دهند و مي‌گويند جزاير در نزديكي سواحل امارات واقع شده است.

 

[vahid_007_006]

در كتب مختلف و گزارشها آمده است كه دولت بريتانيا براي اعمال فشار بر ايران همواره سعي مي‌كرد در مناطق ديگري دعاوي و ادعاهاي ارضي جديدي را مطرح و فضايي را ايجاد كند كه بتواند مساله جزاير را از اين طريق متاثر سازد و كشورمان را به سمت يك تهاتر سياسي سوق دهد، نظر شما چيست؟
o مساله بسيار مهمي كه در ايران درخصوص تاريخ خليج‌فارس كمتر مطرح شده است و آن اين‌كه كاري را كه بريتانيا از سال 1820 تابه‌امروز شروع كرده، درحقيقت ايران‌زدايي خليج‌فارس بوده است؛ يعني هدف آنها صرفا محدود به تبديل قبايل تابعه دولت ايران به حكومتهاي شيخ‌نشين مستقل تحت حمايت نبوده،‌ بلكه آنها درواقع مي‌خواستند از خليج‌فارس ايران‌زدايي كنند؛ كه تغيير نام خليج‌فارس، ادعا در مورد جزاير و حمله صدام براي گرفتن خوزستان، همگي بخشي از فرايند رسيدن به اين هدف مي‌باشد؛ يا همين‌طور وقتي قطر ادعا مي‌كند كه به آبهاي ايران حمله كرده و ملوان ماهيگيري ايران را كشته است، باز براي اين است كه ايران را بدنام كند تا بتواند ادعا كند كه بوشهر و لنگه هم عربي است. اين قبيل اقدامات كه گفته شد، همگي بخشي از آن استراتژي ايران‌زدايي خليج‌فارس بوده كه بريتانيا از سال 1820 آن را شروع كرده و همچنان ادامه مي‌دهد. انگليس حتي امروز كه ظاهرا كاري به اين مسائل ندارد و مثلا در مسائل بين‌المللي بي‌طرف است، بازهم از طريق ايادي خود، مثل بي‌بي‌سي فارسي و روزنامه‌هاي مختلف، در اين قبيل موارد طرف عربها را مي‌گيرد؛ يعني ميراث‌خواري استعمار را كه بعضي از شيخها همچنان از آن متنعم هستند، او هم تقويت مي‌كند.
پيش‌ازاين گفته شد كه بريتانيا چه‌طور از سال 1820 به‌اين‌طرف با بستن يك‌سلسله قراردادها با قبايلي از امارات متحده عربي در شرق تا كويت در غرب ــ كه تابع ايران بودند ــ آنها را به‌تدريج به حكومتهاي تحت‌الحمايه خودش تبديل كرد. اين اقدامات بريتانيا، چون به نتيجه رسيده‌اند، لذا بهتر شناخته‌شده هستند و در تاريخ نيز ثبت گرديده‌اند، اما اقدامات آنها فقط محدود به اين موارد نبود، بلكه ــ همان‌طور كه در خلال بحثها اشاره كرديم ــ اين اقدامات شمال خليج‌فارس را نيز شامل مي‌شد. تشريح كردم كه در بندرعباس چه وضعيتي وجود داشت و دولت ايران چطور با آنها مقابله كرد، يا در بندر لنگه هم همينطور. همچنين در خوزستان نيز بريتانيا با شيخ خزعل قرارداد رسمي بست ــ كه اخيرا اين قرارداد را پيدا كردم ــ كه در آن خطاب به شيخ خزعل مي‌گويد تا وقتي كه والاحضرت خزعل تابع و فرمانبردار دولت فخيمه باشد، دولت فخيمه جلوي ارتش ايران را خواهد گرفت كه به خوزستان حمله نكند. يعني بريتانيا آنجا را هم مي‌خواست به يك شيخ‌نشين تبديل كند. مجموع اين مسائل و يا اين‌كه در دهه‌ 1930 سر چارلز بلگريف، نماينده سياسي بريتانيا در خليج‌فارس، براي اولين‌بار پيشنهاد تغيير نام خليج‌فارس به خليج عربي را مي‌دهد، همگي مجموعه‌‌اي از عمليات و حركات بريتانيا را در راستاي ايران‌زدايي از خليج‌فارس نشان مي‌دهد. اما خوشبختانه در طول تاريخ عده‌اي نگذاشتند كه اين برنامه تكميل شود. بااين‌وجود، برنامه تغيير نام خليج‌فارس همچنان با تعصب شديد و خرج‌كردنهاي ميلياردي، اخيرا توسط صدام حسين و اينك از سوي ميراث‌بران او در ابوظبي و قطر پيگيري مي‌شود. ما درواقع بايد اين مسائل را در آن متن ايران‌زدايي خليج‌فارس نگاه كرده و علل اين حركات عجيب و غريب را در آنجا جستجو كنيم. مساله فقط اين نيست كه شيخ ابوظبي با وجود نام خليج‌فارس احساس بي‌هويتي مي‌كند، بلكه شيخ ابوظبي از وقتي كه به‌وجود آمد تا امروز حتي آدرسش خليج‌فارس بوده و هميشه آدرس خود را نوشته‌اند: دوحه، قطر، خليج‌فارس. اصلا سند استقلال كويت با كلمه خليج‌فارس شروع مي‌شود كه در آغاز آن آمده است: «‌قرارداد بين دولت فخيمه بريتانيا به نمايندگي . . . در خليج‌فارس و شيخ . . . در خليج‌فارس.» اين شيوخ موجوديتشان به‌نام خليج‌فارس است، حالا امروز چون پولشان زياد شده، كلمه خليج‌فارس آنها را از هويت مي‌اندازد؟ سه‌هزارسال اين نام وجود داشته، هيچ‌كس را اذيت نمي‌كرد، امروز چطور شده كه حضرات اذيت مي‌شوند؟
آقاي دكتر، علت خروج انگليس از خليج‌فارس چه بود و اين مساله چه تبعاتي داشت؟ برخي معتقدند كه در قضيه بحرين در اين مقطع درواقع معامله‌‌اي صورت گرفت؛ يعني به‌عبارتي ايران پذيرفت بحرين را از دست بدهد تا جزاير سه‌گانه را به دست آورد.
o البته داستان چگونگي خروج بريتانيا از خليج‌فارس بسيار شنيدني و جالب است. اما به بخش دوم سوال شما اعتقادي ندارم؛ البته مستندا اين حرف را مي‌زنم، چون به اسنادي برخوردم كه خلافش را ثابت مي‌كند.
علت خروج بريتانيا اين بود كه پس از جنگ جهاني دوم با مستقل‌شدن هندوستان، امپراتوري عظيم بريتانياي كبير نيز از بين رفت و تنها چيزي كه براي آن باقي ماند، هزينه‌هاي زياد نيروهاي نظامي در گوشه و كنار جهان بود؛ چون بريتانيا ديگر با جهان كاري نداشت. درواقع اين خود بريتانيا بود كه پاي امريكا را به مسائل ژئوپولتيك و توازنهاي جهاني باز كرد. بريتانيا براساس اين استدلال كه اينك وضعيتي پيش آمده است كه روسيه جاي خود را به شوروي سپرده و تازه بسيار هم قوي‌تر مي‌باشد، درحالي‌كه بريتانيا امپراتوري خود را از دست داده و فوق‌العاده هم در وضعيتي ضعيف قرار دارد و چنانچه چاره‌اي انديشيده نشود تمام جهان به‌سرعت كمونيست خواهد شد، به‌زور پاي امريكا را به وسط كشاند و همه مسئوليتهاي گذشته خود را هم به گردن امريكاييها انداخت. اين‌چنين بود كه ايالات متحده به مسائل بين‌المللي وارد شد. حضور امريكا در صحنه جهاني، تا دهه 1960 تثبيت گرديد و بريتانيا به يك قدرت درجه دو اروپايي تبديل شد. امريكا ديگر به يك ابرقدرت جهاني تبديل شده و جنگ سرد بين شرق و غرب آغاز گرديده بود، اما براي بريتانيا اين مقطع ديگر حاصلي جز خرج‌كردنهاي زياد نداشت؛ به‌علاوه، اقتصاد اين كشور هم در نتيجه جنگ ضربه زيادي ديده بود و درنتيجه دولت انگليس تصميم گرفت براي صرفه‌جويي در هزينه‌ها، نيروهايش را از گوشه‌ و كنار جهان جمع كند. در اينجا بلافاصله اين سوال پيش مي‌آيد كه يعني بريتانيا دنيا را رها كرد؟ نه؛ به‌هيچ‌وجه اينطور نيست. بريتانيا تصميم گرفت از اين پس، اهداف جهاني خود را در گوشه و كنار جهان از طريق امريكا پيش ببرد و اين زرنگي را هنوز هم ادامه مي‌دهد. درواقع آنها خودشان هم معتقدند كه خيلي عاقلانه عمل كرده‌اند. در سال 1968 بريتانيا رسما اعلام كرد كه نيروهاي خود را از شرق سوئز خارج خواهد كرد. آنها‌ غير از خليج‌فارس، در چند جاي ديگر نيز پايگاه داشتند كه همه را خارج كردند و لذا به تبع خالي‌كردن نيروي نظامي خود از مناطق تحت‌الحمايه‌شان، به آنها استقلال دادند و خود را از مسئوليتهاي سياسي اين مناطق نيز فارغ كردند. انگليسيها در خليج‌فارس به اين نتيجه رسيدند كه از مجموع اين تحت‌الحمايه‌ها بايد يك ساختار سياسي درست كنند تا آنها بتوانند پس از خروج بريتانيا روي پاي خودشان بايستند. اينجا بود كه ايرانيها يك بازي با زمان را به منظور احقاق حقوق خودشان شروع كردند، خيلي هم خوب شروع كردند اما متاسفانه به دليل عدم تجربه كافي در اين قبيل مسائل ژئوپولتيك و ژئواستراتژيك، نتوانستند فعاليتهاي خود را به ثمر نهايي برسانند. البته نتيجه‌هايي عايد ايران شد، اما آن چيزي كه بايد، نبود. چون بريتانيا در اين زمينه مهارت كافي داشت و لذا در آخرين لحظات بازي با زمان را به عليه خود ايران تبديل كرد و نتيجه‌ اين شد كه هنوز هم كه هنوز است دردسر آن موقع را مي‌كشيم. ايران از بازي زماني به اين صورت استفاده كرد كه وقتي قرار شد از مجموع اين شيخ‌نشينها كشور جديدي ( امارات عربي متحده فعلي كه قرار بود قطر و بحرين هم جزو آن باشد) تاسيس شود، اعتراض كرده و رسما اعلام داشت ما اين تشكيلات را به رسميت نخواهيم شناخت. ايران مي‌گفت چون اين تشكيلات بخشي از خاك ما، يعني جزاير تنب و ابوموسي را نيز شامل خواهد شد، ما آنها را به رسميت نخواهيم شناخت و از هر اقدامي براي شكست‌دادن اين طرح كوتاهي نخواهيم كرد.
جالب آن‌كه عربستان سعودي هم بلافاصله اعلاميه مشابهي را صادر كرد، مبني‌براين‌كه آنها نيز اين تشكيلات را به رسميت نخواهند شناخت، به اين دليل كه بخشي از خاك عربستان سعودي نيز جزو آن مجموعه قرار مي‌گرفت؛ يعني قسمتهاي مربوط به دعواي عربستان سعودي با ابوظبي بر سر واهه الليوا و واهه بوريمي مطرح شد. اين موضع‌گيري عربستان، درواقع خيلي به نفع ايران بود. علاوه‌براين، عراق هم اعلاميه مشابهي صادر كرد و گفت كه ما اين تشكيلات را به رسميت نمي‌شناسيم. البته عراقيها دليل خاصي هم نداشتند، تنها علت اين بود كه آنها معمولا با همه چيز مخالف بودند؛ گرچه توجيه ظاهري‌شان به اين صورت بود كه مي‌گفتند بريتانيا نوكران خود را در يك تشكيلات جمع كرده و با اين كار، مي‌خواهد از در بيرون رفته و دوباره از پنجره داخل شود. البته اين حرف احمقانه بود‌؛ چون بريتانيا هنوز هم هست. بريتانيا از نظر فرهنگ سياسي از مغز شيوخ هيچ‌وقت خارج نشد و هميشه آنجا بوده و هنوز هم آنجا هست. كافي است كه روزنامه تايمز مقاله‌اي بنويسد و به آنها ياد بدهد كه اين كار را بكنيد و آنها هم همان كار را انجام ‌دهند. اما به‌هرحال اين مخالفتهاي عربستان و عراق، خيلي به سود ايران تمام شد؛ چون بريتانيا به اين نتيجه رسيد كه اين‌چنين نمي‌تواند تشكيلات مذكور را به‌وجود آورد؛ چون با اين كار در‌حقيقت يك خلاء سياسي و نظامي و دفاعي در منطقه درست مي‌شد، درحالي‌كه شيوخ اين مجموعه حتي نمي‌توانستند در مقابل يك فوج كوچك اين سه كشور مخالف شكل‌گيري آن مقابله كنند. لذا اينجا بود كه انگليس تصميم گرفت با قوي‌ترين اين مخالفان، يعني با ايران كنار بيايد. اينجا تنگناي زماني به ‌‌نفع ايران مورد استفاده قرارگرفت و بريتانيا بار ديگر مجبور شد بر سر وضعيت اين جزاير با ايران مذاكره كند. يعني انگليس وعده‌اي را كه شصت‌وهشت‌سال به تاخير انداخته بود و هردفعه مي‌گفت مذاكره مي‌كنم اما به آن عمل نمي‌كرد، اينك بالاجبار به آن تن مي‌داد. در‌حقيقت تنگناي زماني بود كه بريتانيا را به مذاكره با ايران مجبوركرد والا آنها هيچ‌وقت حاضر نبودند جزاير را به ايران بازگردانند؛ يعني ناچار شدند و كار خودشان هم آنها را به اين كار ناچار كرد؛ البته بازي درست ايران هم موثر بود. لازم به ذكر است كه در اين مذاكرات درواقع ابتدا بريتانيا بود كه استفاده از زمان را شروع كرد؛ يعني كاري را انجام دادند كه در آن مهارت دارند. آنها سعي كردند تا مي‌توانند مذاكرات با ايران را طولاني كنند. علت آن هم اين بود كه خود شاه ايران مطرح كرد كه چون بريتانيا اين جزاير را از ايران گرفته، بنابراين خود بريتانيا هم بايد آنها را به ايران برگرداند. او گفت: ما نمي‌توانيم صبركنيم كه بريتانيا از منطقه بيرون برود و مسئوليت خود را فراموش كرده، ما را با عربها طرف كند. البته اين بحث خيلي منطقي بود، اما اين امكان را به بريتانيا داد كه با زمان بازي كند و مدام مذاكرات را كش دهد.
صرفا در آخرين لحظات بود كه انگليس با برگرداندن جزاير تنب به ايران موافقت كرد؛ آن‌هم بي هيچ حرف و گفت‌وگويي و حتي بدون هيچ‌گونه اعلاميه‌اي؛ يعني آنها حتي اعلاميه مشترك هم امضاء نكردند؛ در حالي‌كه اگر اين كار را انجام مي‌دادند، امروز ديگر بحثي باقي نمانده بود. البته دولت ايران اعتقاد داشت هرگونه نوشته‌اي در اين زمينه ممكن است مالكيت مطلق ايران بر اين جزاير را به خدشه ‌‌اندازد. البته اين مساله هم يك بحث حقوقي است؛ يعني وقتي چيزي به‌طورمطلق مال ما است، ديگر چه توافقي. اما من معتقدم كه اگر آن موقع اعلاميه مشترك صادر مي‌شد، درواقع قضيه را تثبيت مي‌كرد. به‌هرحال درخصوص جزيره ابوموسي هم تصميم گرفته شد كه اين جزيره تحت حاكميت مشترك استفاده شود، يعني قسمتهاي شمالي جزيره متعلق به ايران باشد و قسمتهاي جنوبي هم در اختيار شارجه بماند. البته هيچ‌جا صحبت از موقت‌بودن اين توافق نيست، ولي به‌دلايلي عربها بعدا اين استنباط را پيش آوردند كه اين توافق موقت بوده است.
در اين رابطه شايعه‌اي مطرح شد كه اين شايعه را هم، در وهله اول، الاهرام مصر مطرح نمود. آنها شايع كردند كه ايران در اين توافقهاي خود با بريتانيا، در ازاي پس‌گرفتن ادعاي خود نسبت به بحرين، سه جزيره را از انگليس گرفته است؛ در حالي‌كه اين شايعه كاملا بي‌اساس است. من، هم با مذاكره‌‌كنندگان ايراني و هم با مذاكره‌كنندگان انگليسي در اين رابطه صحبت كردم و از طريق ويليام لوسو هم اسناد و مداركي را ديدم؛ اما هيچ سندي كه نشان دهد اين دو موضوع در اين مقطع زماني با هم ارتباطي داشته باشند وجود ندارد. همه طرف‌ها منكر بودند كه اصلا چنين بحثي صورت گرفته باشد. من هم با توجه به اسناد و مدارك قبول دارم كه چنين بحثي وجود نداشته است؛ چون به اسنادي دست يافتم كه حكايت دارد شاه ايران درواقع از سال 1966 بود كه درصدد برآمد مساله بحرين را حل كند؛ يعني موقعي كه اصلا بحث جزاير مطرح نبود؛ چراكه بحث جزاير درحقيقت از سال 1968 مطرح شد. اين اسناد حاكي از اين هستند كه شاه به اين نتيجه رسيد كه گرچه بريتانيا از خليج‌فارس مي‌رود، ايران هرچه هم پافشاري كند، با دستيازي به هركدام از مسائل حقوقي، تاريخي و يا جغرافيايي نخواهد توانست بحرين را به دست آورد؛ ضمن‌آن‌كه خود ايرانيها هم خوب مي‌دانستند كه ادعايشان درخصوص بحرين به چه دليلي صورت گرفته است. لذا شاه به اين نتيجه رسيد كه اگر مساله را حل نكند، ايران هرگز در خليج‌فارس شاخص نخواهد شد و نخواهد توانست حرف اول را بزند، چون اين مساله همواره عامل جنگ و جدال مي‌شد؛ چون در اين فاصله زماني كه انگليسيها آنجا را در اختيار داشتند، آنها به‌قدري مهاجر عرب به آنجا برده بودند كه ايرانيها ديگر جلوه نمي‌كردند و بحرين به‌كلي عربي شده بود. علت اصلي تمكين ايران در مساله بحرين درواقع همين بود كه گفته شد و لذا هيچ ربطي به مساله جزاير نداشت. البته بعدها كه در طول مذاكرات بحث جزاير هم پيش آمد، ــ چون ايران مذاكراتي را هم قبل از سال 1970 با انگلستان درخصوص بحرين انجام داده بود ــ يكي‌دوبار اول ايرانيها ــ تيمورتاش در سال 1928 ــ پيشنهاد كردند كه بحرين را پس بدهند و انگلستان هم جزاير را بازگرداند كه آن‌موقع انگليسيها اين پيشنهاد را رد كردند. اما بعدا انگليسيها اين پيشنهاد را مطرح كردند، اين‌بار ايرانيها قبول نكردند و گفتند اين جزاير اصلا ملك مطلق ما بوده و ما اگر چنين كاري را انجام دهيم، آن وقت حقوق ما در آنجا هم از بين خواهد رفت. به‌هر‌حال سوابقي اين‌چنين نيز هست كه در مقاطعي ايرانيها و در مقاطعي نيز انگليسيها اين صحبت را كردند اما هربار، طرف مقابل اين پيشنهاد را رد مي‌كرد. البته اين پيشنهادها هيچ‌وقت در مذاكرات رسمي مطرح نشده است. يعني درواقع الاهرام مصر براساس ظن و گمان بود كه اين بحث را مطرح كرد. آنها پيش خود فكر كردند كه انگليسيها شصت‌وهشت‌سال حاضر نشدند با ايرانيها مذاكره كنند، حالا چطور شده مذاكره انجام مي‌شود، لذا نتيجه گرفتند كه انگليس و ايران دارند معامله مي‌كنند. اين شك را آنها ايجاد كردند، اما من با قاطعيت مي‌گويم دروغ است. ما ايرانيها بايد متوجه باشيم كه دامن‌زدن به اين شك از نظر حقوقي وضع ما را در مساله جزاير متزلزل خواهد كرد. منظور من اين است كه فرهنگ سياسي ما و عربها ايجاب مي‌كند كه هميشه از مبهمات صحبت كنيم و به چيزهاي واضح زياد توجه نداشته باشيم؛ چراكه مبهم براي ما شيرين است. اما لازم مي‌دانم به كساني كه اين مبهمات براي آنها شيرين است هشدار بدهم كه متوجه اين كارهاي خودشان باشند؛ چون ممكن است همين حرفها از نظر حقوقي به زيان ما تمام شود.
آقاي دكتر، جريان دخالت نظامي ايران در سال 1350 چه بوده كه اماراتيها و ديگران همواره از آن با عنوان اشغال نظامي ياد مي‌كنند.

 

[vahid_007_006]

o ما هيچ‌گونه دخالت نظامي، حتي در يك سطح حداقل هم نداشتيم، اصلا چنين چيزي صحت ندارد. حتي يك سرباز ما هم وارد جزيره نشد. در روابط و قواعد و اصول بين‌المللي، وقتي سرزميني دست‌به‌دست مي‌شود، حاكميت جديد كه مي‌خواهد پرچم خود را بزند. براي اين كار چه كسي را مامور مي‌كند؟ رئيس اداره ثبت را كه نمي‌فرستد، بلكه اگر خشكي باشد، يك دسته نيروي زميني و اگر دريا باشد، يك دسته نيروي دريايي را مي‌فرستد تا پرچم را بزنند. كجاي اين كار به معناي اشغال و عمليات نظامي است؟ در اين ماجرا هم، يك واحد ايراني براساس قول و قرارهايي كه با بريتانيا داشتند، مامور اين كار شد و البته همه چيز هم مانند تمام كارهاي آن‌موقع با تشريفات انجام گرفت؛ يعني آقاي دريادار عظيما خودش رفت كه اين كار را انجام دهد. حالا كسي نبود بگويد به تو ربطي ندارد، يك ستوان با سه سرباز هم مي‌توانند اين كار را انجام دهند. اما مي‌بينيم كه فرمانده كل نيروي دريايي خودش با يك كشتي تشريفاتي خيلي زيبا به همراه عده‌اي راه مي‌افتد تا پرچم نصب كنند. البته همه آنهايي هم كه با او رفتند، افسر نبودند بلكه بعضي افراد شخصي و همين‌طور عده‌اي خبرنگار هم براي تشريفات حضور داشتند. براساس قول و قراري كه از قبل گذاشته شده بود، در جزيره ابوموسي كه رفتند پرچم بزنند برادر شيخ شارجه به استقبال آنها آمد و اين افراد هم از برادر شيخ دعوت كرده و روي كشتي از او پذيرايي نمودند و بعد هم پياده با هم رفتند و پرچم ايران را نصب كردند، اهالي هم جمع شدند و هورا كشيدند. يعني حتي يك سرباز هم آنجا نرفت تا گفته شود كه عمليات نظامي صورت گرفت. البته در جزيره تنب بزرگ مسائل ديگري اتفاق افتاد و عربها هم درواقع اين ماجرا را مستمسك قرار مي‌دهند.
ماجرا از اين قرار بود كه برخلاف دو جزيره ابوموسي و تنب كوچك، در مورد تنب بزرگ هماهنگي لازم صورت نگرفته بود. يعني از طرف ايران اين‌طور تصور شد كه بريتانيا هماهنگيهاي لازم را به عمل آورده و لذا لزومي به اقدام اضافي نيست. آن زمان، در تنب بزرگ يك پاسگاه راس‌الخيمه از قبل وجود داشت كه فرمانده آن هم يك افسر انگليسي بود و ايرانيها فكر مي‌كردند لابد اين افسر توجيه شده است. اما بعدا كه درگيري پيدا شد، اين سروان ادعا كرد كه از هيچ چيز خبر نداشته است. درگيري به اين صورت بود كه وقتي ايرانيها به تنب بزرگ رسيدند، باز‌هم ابتدا دسته‌‌اي را با پرچم پايين فرستادند تا شايد فرمانده پاسگاه يا كسي به استقبال بيايد. اما همين‌كه پياده شدند، از داخل پاسگاه تيراندازي شد. البته اين تيراندازي، به سوي ايرانيها نبود (درباره همه مسائل تحقيق شده و ثبت گرديده است، خبرنگار اطلاعات هم كه همراه آنها بود جزئيات را براي من تشريح كرد كه متن انگليسي آن به‌زودي منتشر خواهد شد.) فرمانده دسته‌اي كه پياده شد، سروان سوزنچي بود كه به همراه سه سرباز پياده شده و به طرف ايستگاه پليس راس‌الخيمه رفتند. بعد از آن كه آنها پياده شدند، دو سرباز از داخل ايستگاه بيرون آمده و تفنگهاي خود را بالا گرفتند. اما ناگهان صداي تير آمد و اين دو سرباز بر زمين افتادند. يعني از داخل ايستگاه به اين دو نفر ــ نه به ايرانيها‌ ــ شليك شد. اين مساله نشان مي‌دهد كه آنها خودشان دعوا داشته‌اند؛ كماآنكه اخبار حاكي از اين بود كه چند ليبيايي و عراقي هم آنجا به‌ عنوان چريك حضور داشتند. خود ليبي و عراق هم تاييد كردند كه نيروي نظامي به آنجا فرستاده بوده‌اند. به‌هرحال، ايرانيها هم چون غافلگير شده بودند، تير خوردند؛ كه در نتيجه آن، سروان سوزنچي همانجا جابه‌جا مرد و از جمعي كه پياده شده بودند فقط يك نفر زنده ماند. بعدا معلوم شد كه سروان سوزنچي حتي هفت تيرش را هنوز از كمرش باز نكرده بوده؛ كه نشان مي‌دهد آنها واقعا غافلگير شدند. بعد از اين ماجرا، از كشتي هم شروع به شليك كردند و دسته ديگري پياده شدند تا براي اين‌كه از خونريزي جلوگيري شود، بروند و ايستگاه را بگيرند. پس از آن دسته‌‌اي‌ از افراد، سينه‌خيز رفتند و پاسگاه را ‌گرفتند و سرانجام اين‌چنين قضيه تمام ‌شد. افرادي را كه از داخل پاسگاه دستگير كرده بودند، به تهران آورده و سپس آنها را با هواپيما به راس‌الخيمه فرستادند. حالا كجاي اين اشغال نظامي است؟ حادثه‌اي بود كه خودشان درست كرده بودند.
يعني مي‌فرماييد از منظر حقوقي هم اشغال به حساب نمي‌آيد؟
o نه، از نظر حقوقي هم اشغال نيست. اشغال، زماني است كه از قبل برنامه‌اي براي آن چيده شده باشد وگرنه اگر بدون برنامه چنين مساله‌اي هم صورت گرفت، اشغال به حساب نمي‌آيد. چون عمليات جنگي تعريف دارد. به‌علاوه، ايرانيها براساس قول و قراري كه با بريتانيا داشتند، رفته بودند كه پرچم بزنند و اين اقدامي صلح‌آميز بود. بازهم مي‌گويم: ما كه نمي‌توانستيم رئيس اداره ثبت را براي اين كار بفرستيم، بلكه چون يك جزيره بود، به‌ناچار بايد نيروي دريايي را مي‌فرستاديم؛ كمااينكه امريكا هم وقتي آلاسكا را از روسيه تحويل گرفت،‌ نيروي دريايي آنها رفت و آنجا پرچم زد.
در فاصله سالهاي 1971 تا 1980، شاهد بوديم كه در اقدامي شگفت‌انگيز، دولت عراق اين مساله جزاير را مطرح مي‌كرد و بعد از آن كه جنگ تحميلي در‌گرفت، دولتهاي عرب منطقه به طرح مساله جزاير حتي حالت رسمي هم دادند و با طرح آن در جاهايي مثل اتحاديه عرب، شوراي همكاري خليج‌فارس و گروه 2+6 و . . . اين بحث را به مجامع عمومي رسمي و نيمه‌رسمي هم كشاندند. لذا ضمن تبيين وضعيت مساله جزاير پس از پيروزي انقلاب اسلامي، لطفا به اين اقدامات دول عربي و نيز بار سياسي و حقوقي اين تلاشهاي آنها اشاره بفرماييد.
o پس از پيروزي انقلاب اسلامي كشورهاي همسايه عرب از وضعيت ايران تلقيهاي متفاوتي داشتند: بعضي‌ها خيلي استقبال كردند و خوشحال شدند، برخي نيز ابراز ناراحتي نمودند و عده‌اي مثل صدام نيز دشمني كردند. اين برخوردهاي متفاوت براي مدت زيادي طول كشيد و دولت جمهوري اسلامي هم در ابتداي تشكيل خود همين حالت را پيدا كرد؛ يعني ديدگاه آن نسبت به اين كشورها چندگانه بود. نه‌تنها در اين مساله خاص، بلكه در همه مسائل كشور چنين وضعيتي پيش آمد. يعني در آن شرايط انقلابي، هنوز افكار مختلف، نظم خاصي نيافته بود و افراد بيشتر براساس اين‌كه انقلابي هستند و براي انقلاب زحمت كشيده‌اند، مي‌آمدند و امور را به دست مي‌گرفتند، كه البته اين وضعيت طبيعي هم است. لذا در همين مساله جزاير، گاه مي‌بينيم بي‌هيچ مقدمه‌اي فقط يك خبرنگار عرب سوال مي‌كند كه شما با جزاير چه كار خواهيد كرد؟ در جواب او، به‌عنوان مثال آقاي شهيد رجايي گفت ما راجع به آن فكر خواهيم كرد. يعني اين حرف زده شد بي‌آنكه نظر دولت ايران باشد. اين مساله از اينجا ناشي مي‌شد كه اين افراد كه تازه‌كار بودند، لزوما هم در تمام مسايل تبحر كافي نداشتند شهيد رجايي هم كه چنين حرفي را زد، بدين معنا نبود كه واقعا ايران قصد تجديد نظر را دارد، اما همين گفته را عربها مدتها بهانه كردند كه رئيس‌جمهور شما چنين حرفي زده است. يا همين‌طور آقاي خلخالي، راجع به اسم خليج‌فارس گفت: حالا براي اين‌كه اين دعوا بخوابد، نام خليج‌فارس را به خليج اسلامي تغيير مي‌دهيم؛ كه در يك اقدام تاريخي و تحسين‌برانگيز امام‌ خميني(ره) خوشبختانه به همه آنها تذكر داد؛ چراكه ايشان درايت لازم را در حفظ اين آب و خاك داشت و لاجرم از اين بي‌نظميها جلوگيري كرد. درواقع همين برخوردهايي كه گفته شد، باعث به‌وجودآمدن اين حالت چندگانه نسبت به انقلاب اسلامي و تداوم آن بود؛ از آن سو، صدام از همان اول خط و نشان مي‌كشيد كه من حساب ايران را خواهم رسيد. بااين‌وجود، عربها در اين مقطع مساله جزاير را به‌طورجدي و رسمي اصلا مطرح نكردند؛ يعني هيچ دولت عرب، حتي دولت امارات، به‌طوررسمي چيزي در اين خصوص نگفت و هرچه تا سال 1992 در محافل آنها ابراز مي‌شد، بيشتر جنبه خصوصي داشت. اتفاقا اين مساله از نظر حقوقي براي ما بسيار مهم است كه چرا اعراب در تمامي اين مدت سكوت كرده بودند تا اين‌كه وقتي در سال 1992 امريكا به بهانه اخراج عراق از كويت در خليج‌فارس مستقر شد، آنها اين مساله را مطرح ‌كردند. از نظر حقوقي طرح اين سوال بسيار مهم است. آنها از سال 1971 تا 1992،‌ بيست‌و‌يك‌سال هيچ حرف رسمي نزدند. چرا؟ چون خودشان هم به حقانيت ايران واقف بودند ولي الان كه امريكا آمده و از حقوق كشورهاي كوچك دم مي‌زند، آنها هم به قدرت امريكا مي‌نازند و فكر مي‌كنند كه امريكا چون موفق شد رژيم عراق را نابود كند، لابد ايران را هم مي‌تواند! اما اين محاسبه غلط آنها از كجا ناشي مي‌شود؟ از اينجا كه آنها فكر مي‌كنند شيخ كويت بود كه امريكا را به منطقه آورد تا عراق را نابود كند؛ در حالي‌كه چنين نيست. درواقع واقعيت مساله از اين قرار بود كه عراق شيخ كويت را درهم كوبيد و امريكا هم با طرح و قصد خودش بود كه به خونخواهي كويت بلند شد. اما اين آقايان اماراتي، تفاوت‌ قضيه را درست نفهميدند و لذا خودشان را در مخمصه‌اي انداختند كه تا‌به‌حال طول كشيده است.
اما آنچه در سال 1992 باعث طرح رسمي دعوا از سوي عربها شد، درواقع اتفاقاتي بود كه در ابوموسي رخ داد. حادثه، اين بود كه ماموران ايراني جلوي ورود عده‌‌اي از تردد مستخدمين دولت شارجه كه مرتب به جزيره ابوموسي رفت و آمد داشتند، ممانعت كرد. قبلا هم گفته شد كه شيخ شارجه در نيمه جنوبي ابوموسي حاكميت دارد و دهكده‌ ابوموسي در آنجا تحت حاكميت او مي‌باشد و اهالي و مدرسه و معلماني هستند كه مرتب اين معلمان به‌خاطر اين مدرسه رفت و آمد مي‌كردند. اين افراد ظاهرا استخدام‌شدگان دولت شارجه و شايد هم غيرامارتي ــ بيشتر اردني، پاكستاني و فيليپيني ــ بودند. اما چرا اين اتفاق بايد زماني رخ دهد كه امريكا به منطقه آمده و براي ما شاخ و شانه مي‌كشد، جداً جاي سوال دارد. به‌هر‌حال اين مساله بهانه‌اي شد كه آنها هم دعواي مفصلي راه انداختند و در بيست‌وهفتم اكتبر 1992 اطلاعيه‌اي رسمي در سازمان‌ملل‌متحد در ميان نمايندگان پخش كردند و در آن اعلام داشتند كه اين يك ادعاي رسمي است كه از طرف آنها عليه ايران صورت مي‌گيرد.
يك ماه قبل از اين اقدام رسمي، شوراي عالي امارات، طي جلسه‌اي به يك كار حقوقي دست زد كه ظاهرا به نفع خودشان بود اما كاملا به نفع ايران تمام شد. آنها تصويب كردند كه تعهدات بين‌المللي هريك از امارات در دوران قبل از تشكيل‌شدن، جزو تعهدات بين‌المللي دولت فعلي خواهد بود؛ يعني با اين كار خودشان به قرارداد مربوط به ابوموسي كه ايران و انگليس بسته بودند، رسميت دادند، درحالي كه اگر تصويب مي‌كردند كه ما هيچكدام از اين قراردادها را قبول نداريم، درواقع مي‌توانستند پدر ايران را در بياورند؛ چون دولت جديدي كه تشكيل مي‌شود، مي‌تواند همه قراردادها را لغو كند و اگر آنها اين كار را مي‌كردند، ديگر از دست كسي كاري ساخته نبود و مساله به طرزعجيبي پيچيده مي‌شد. آنها با اين تصويب خود، قراردادهاي قبلي و از جمله توافق بر سر ابوموسي را به رسميت شناختند. اما جالب آن كه بعد از اين رسميت‌دادن، گفتند كه اينجا اشغال شده است. اي بابا، خودت الان به اين قرارداد رسميت دادي، حالا چطور باز هم ادعا مي‌كني كه اينجا اشغال شده؟
جالب است هرچه پيش‌تر مي‌رويم، قدم‌به‌قدم آنها عليه خودشان خرابكاري مي‌كنند و امثال من توجه داشتيم و مساله را مطرح ‌كرديم.
آنها در اطلاعيه خود، نه‌تنها ابوموسي بلكه هر سه جزيره را مدعي شدند و در شرايط تاسف‌باري كه خودشان گفته‌اند ما آن قرارداد را قبول داريم، اما بازهم مدعي شده‌اند كه هر سه جزيره مال آنها است و تازه گفتند كه ايران بايد به قراردادها وفادار باشد. هر سه جزيره مال آنها، ولي ايران بايد وفادار باشد. خوب، وفاداري ايران جز اين‌كه جزاير مال ايران است، چه مي‌تواند باشد؟ در تمام اين مدت، ابوظبي و هم‌داستانهايش ــ كه اخيرا قطر هم رسما به اين جمع پيوسته ــ در حرفهايشان جز شعار هيچ بحث حقوقي پسنديده‌اي را نتوانسته‌اند عنوان كنند و بحثهايي هم كه مطرح كرده‌اند هميشه ضد و نقيض بوده، چنان‌كه هنوز هم كسي دقيقا نمي‌داند بالاخره آنها يك جزيره را مي‌خواهند يا هر سه را.

 

[vahid_007_006]

دو طرف براي تاييد ادعاي خودشان درخصوص مالكيت جزاير سه‌گانه، گزارشات، اسناد و مدارك رسمي و غيررسمي بسياري را تاكنون ارائه داده‌اند. لطفا ضمن ارزيابي ميزان و نيز ارزش اين مدارك، بفرماييد كه كشور ما تاكنون در زمينه تهيه، تدارك و عرضه چنين اسناد و مداركي چه تلاشهايي انجام داده است؟
o فكر مي‌كنم باتوجه به آنچه پيشتر گفته شد، كم‌وبيش روشن شده باشد كه ارزش ادعاها و اسنادي كه طرفين ارائه داده‌اند به لحاظ كمي و كيفي چگونه بوده است. طبيعي است هركدام از طرفين اسناد خودشان را حقيقي و قانوني قلمداد مي‌كنند. طبيعتا ديدگاه من هم درباره اسنادي كه ارائه مي‌دهم، چنين چيزي خواهد بود؛ ولي آنهايي كه در صداقت من شك مي‌كنند، بروند خودشان تحقيق كنند و اسناد را ببينند. براي‌نمونه اولين سند امارات‌متحده را در اينجا مطرح مي‌كنم. آنها مي‌گويند اين جزاير از ابتداي تاريخ بشر به امارات تعلق داشته است! اگر من بگويم اين ادعاي آنها مسخره است، آيا مي‌توان گفت چون من بي‌طرف نيستم اين حرف را مي‌زنم؟ خوب كسي كه اين جمله را مي‌نويسد، اين درايت را ندارد كه ابتداي تاريخ بشر خيلي طولاني‌تر از عمر امارات‌متحده‌عربي است؛ گذشته از اين، سابقه تاريخي موجوديت حكومتها را هم كه در نظر بگيريم، ايران كجا و شيخ ابوظبي كجا! پس اين بحث منطقي نيست.
سند بعدي آنها، اين است كه مي‌گويند اين جزاير از نظر جغرافيايي در سواحل امارات واقع شده‌‌اند؛ در حالي كه اين ادعا درست خلاف قضيه است؛ چراكه دو تنب در نزديكي سواحل ايران قرار گرفته‌اند و ابوموسي هم تقريبا در وسط دريا واقع شده است.
مهمترين سندي كه دارند و آن را در جريان بحث تشريح كردم، همان نامه شيخ لنگه به شيخ راس‌الخيمه است. در مورد آن هم بايد گفت: ابوظبي مطلقا نمي‌تواند اين را كه شيخ لنگه به پسرعموي خود در شارجه چنين چيزي گفته است براي خود سند قرار دهد؛ چرا كه شيخ لنگه، يك شيخ مستقل عرب و يا يك شيخ‌نشين كه نبود، بلكه او مامور و نايب‌‌‌الحكومه دولت ايران در بندر لنگه به حساب مي‌آمد و لذا اصلا حق نداشت كه خاك ايران را به كسي بدهد وگرنه پدرش را درمي‌آوردند.
اينها مهم‌ترين اسناد آنها بودند. چنان‌كه مشاهده مي‌كنيد، قضاوت درباره اين اسناد هم چيز دشواري نيست.
خوشبختانه وزارت خارجه ما به‌خصوص در اين زمينه خيلي هوشياري به خرج داد و از مدتها قبل، يعني از همان زماني‌كه اين ادعا مطرح شد، به دنبال جمع‌آوري اسناد مربوطه بود. البته دولت ايران در سابق، به دليل قدرتي كه داشت، زياد به فكر جمع‌كردن اسناد نبود. آنها با بيشتر از چند سند آشنايي نداشتند و بريتانيا هم قبول كرد كه به استناد همانها وضعيت مساله را حل كند. اما امروز وضعيت طور ديگري است؛ چون ما در شرايطي قرار گرفته‌ايم كه قدرتهاي جهاني با ما نظر دوستانه ندارند، درحالي‌كه آن موقع داشتند؛ به‌علاوه، طرف ما ديگر آن شيخ ضعيف قبيله فلان نيست، بلكه امروزه اين شيوخ ميلياردها پول نفت را در اختيار دارند كه با آن مي‌توانند جنگ تبليغاتي بزرگي را عليه ما دامن بزنند. در اين شرايط ما به‌ناچار بايد تا آنجا كه ممكن است اسناد و مدارك جمع‌آوري و تقويت كنيم و آن را به پروسه تذهيب حقوقي دربياوريم تا به‌مرور اين اسناد را عرضه كنيم؛ به‌مرور، چون همانطور كه عرض كردم، برخلاف تصور شيخ ابوظبي ما خيلي وقت است كه در اين زمينه در دادگاه افكار عمومي بين‌‌المللي حضور داريم و در اين دادگاه تابه‌حال ايران مرتبا اسناد معرفي كرده، درحالي‌كه آنها تا اين تاريخ جز شعار حتي يك سند قانع‌كننده هم نتوانسته‌اند ارائه دهند.
كنفرانسي درخصوص روابط ايران و عرب، داير بود كه با حضور من و يك نفر ديگر در آنجا نظرات ايران را ارائه مي‌‌كرديم. شخصي كه از ابوظبي آمده بود و خيلي هم عصباني و ناراحت بود، همان شعارهاي معمول ضدايراني را سر مي‌داد كه طبعا من هم يك مقدار ناراحت شدم‌. كتابي را كه خودم نوشته‌ام، در دسترس داشتم. گفتم: من با شما دعواي شخصي ندارم، ملت من هم با ملت شما دعواي ملي ندارد، شما ادعاهايي را مطرح كرديد ما داريم جواب مي‌دهيم. شما حرفهاي من را نمي‌توانيد گوش كنيد، خواهش مي‌كنم آرام كه شديد، اين كتاب را بخوانيد. كتاب را پرت كرد آن طرف و گفت: كاغذ‌پاره است. گفتم: مشكل قضيه هم همين است كه شما حتي حاضر نيستيد ببينيد اصلا طرف وجود دارد يا ندارد. مشكل شما اين است كه بنده را دعوت مي‌‌كنيد بيايم اينجا و نظرات ايران را تشريح كنم، اما حاضر نيستيد بگوييد حتي ايران وجود دارد.
حفظ مالكيت جزاير سه‌گانه از سوي كشورمان، تا چه ميزان مي‌تواند بر هويت ملي، تاريخ، استقلال و ساير جوانب هويت‌بخشي اجتماع ما تاثيرگذار باشد؟
o اين مساله از نظر من دو بعد دارد: يكي هويتي است و ديگري به مالكيت و موجوديت سرزمين ما مربوط مي‌شود. اين مساله زماني جنبه هويتي خواهد داشت كه ما آن را جزئي از اجزاء طرح بزرگ ايران‌زدايي خليج‌فارس بدانيم؛ چراكه از اين پس، هدف طرف مقابل ما اين است كه ايراني در خليج‌فارس نباشد؛ يعني اسم آن را عوض كنند، خاك ايران را مورد تهديد قرار دهند و امثال صدام حمله ‌كنند و خوزستان را بگيرند، همه اين حرفها در آن بعد ايران‌زدايي خليج‌فارس ــ كه يك طرح انگليسي ــ مي‌گنجد و اگر نگاه كنيم متوجه خواهيم شد كه مسلما اگر در اين مساله جزاير عربها موفق شوند ــ كه البته به‌هرصورت باشد، ناروا، نامشروع و غيرقانوني است ــ از نظر حيثيتي براي ما لطماتي خواهد داشت.
اما از بعد ديگر قضيه كه جنبه جغرافيايي و سرزميني و استقلال كشور باشد، اهميت مساله صد‌چندان و بسيار حساس است؛ براي‌اين‌كه اين مساله در چارچوب طرح ايران‌زدايي خليج‌فارس و در رابطه با به‌‌كار‌گرفتن ابزار قدرتي ايالات‌متحده در چالشهاي عمده و عمومي امريكا با ايران مطرح مي‌شود. حالا نمي‌دانم با اين توافقهايي كه اخيرا صورت گرفته، در آينده وضع به چه صورت خواهد بود، ولي تابه‌حال ايالات‌متحده امريكا يا سعي كرده همسايگان را عليه ايران بشوراند و خاك ايران را تجزيه كند ــ كه صدام حسين يك نمونه آن است ــ يا در فكر اين بوده كه خودش يك وقتي به ايران حمله كند؛ كه خوشبختانه حمله به عراق ظاهرا اين قضيه را منتفي كرده است. همچنين امريكا به ادعاهايي كه جمهوري آذربايجان ممكن است مطرح كند دامن مي‌زند. لذا درمجموع بايد گفت: ايالات متحده در اين چالشهاي سياسي، استراتژيك و ژئوپلتيكي خود با ايران، تا اين تاريخ هميشه تجزيه ايران را، ولو به‌طورغيرمستقيم تعقيب كرده است. حالا شايد هم اين استنباط ما از مسائل باشد. يعني مي‌خواهم بگويم امريكا به نظر نمي‌رسد كه از اين كارها قصدش اين باشد كه مثلا اين رژيم را بردارد و رژيم ديگري را جاي آن بگذارد، بلكه اين ضديت امريكا عليه ايران جنبه عمومي دارد كه بهترين نمونه آن جنگ هشت‌ساله تحميلي بود كه درحقيقت امريكاييها آن را بر ما تحميل‌كردند و تا انتها هم از عراق حمايت كردند، هدف آنها هم تجزيه ايران بود و در اين شكي نيست. در اين شرايط، در پي توافقهايي كه با اروپا داشتيم، شايد در آينده وضع تغييركند، اما به‌هرحال، تا اين تاريخ، اگر در شرايط فعلي جزاير را از دست بدهيم مقدمه فروپاشي ايران خواهد بود. يعني ازدست‌رفتن سرزمينهاي ايران آسان خواهد شد و ديگر تابو نخواهد بود. اين‌جا است كه مساله به استقلال ما،‌ به موجوديت ما‌،‌ به حاكميت ملي ما و به همه چيز ما مربوط مي‌شود. به اين دليل است كه اغلب كساني كه در اروپا و امريكا هستند و به كم و كيف مساله به خوبي واقف نيستند، مي‌گويند ايرانيها چقدر نسبت به دو ‌سه جزيره خالي كه پر از مار است حساسيت دارند. از نظر آنها، انگار ما زماني بايد روي يك جزيره حساس باشيم كه نفت فراواني در آن وجود داشته باشد. درحالي‌كه اين مساله مستقيما با هويت، ژئوپولتيك‌، استقلال و تماميت ارضي ما در ارتباط مي‌باشد و مساله حساس و مهم واقعي، همين است. لذا ما بايد كاملا در اين زمينه هوشيار باشيم و فريب بعضي بحثهاي جسته و گريخته‌اي را كه ادعاي ايراني‌بودن دارند نخوريم.
l آقاي دكتر مجتهدزاده، مجددا از اين كه‌ وقتتان را در اختيار ما گذاشتيد، از شما صميمانه تشكر و سپاسگزاري مي‌كنم. چنانچه فرمايشي داريد، در خدمت شما هستيم.
o فكر مي‌كنم در حدي كه در چارچوب مصاحبه مي‌گنجد و لازم بود صحبت شد. لذا من هم به نوبه خودم از شما و همكارانتان در ماهنامه زمانه تشكر مي‌كنم و براي همه شما آرزوي بهروزي دارم.

 

[vahid_007_006]

نام خلیج فارس و رسانه های عرب زبان


معرفی کتاب ارزشمند "اسناد نام خلیج فارس میراثی کهن و جاودان"
مولف: محمد عجم(حقوقدان)
ادعاهای تکراری، بی پایه، بدون سند، مغلطه و سفسطه بازی مضحک آندسته از رسانه های افراطی برای وارونه جلوه دادن حقایق بدنبال هشدار ايران به شركتهاي هواپيمايي در مورد نام خليج فارس، یکبار دیگر حقانیت طرفداران نام خلیج فارس این میراث کهن را که که صدها سند، کتاب و نقشه کهن اسلامی پشتوانه آن است را آشکارتر نمود .
روشنفکران قوم گرای عرب در طول چند دهه گذشته و در سالهای اخیر سلفی های تکفیری، علی رغم تبلیغات و وعده های توخالی هنوز نتوانسته اند حتی یک سند تاریخی و یا مستند قانونی ارایه نمایند که بر مبنای آن بتوان نام تاریخی و کهن خلیج فارس را تغییر داد. آنها بطور غیر قانونی و بدون اینکه رای و اجماع( UNCSGN )مجمع عمومی کنفرانس یکسان سازی نامهای جغرافیایی و رای موافق بدنه کارشناسی سازمان (UNGEGN ) را داشته باشند بطور یکجانبه و غیر قانونی نام این آبراه بین المللی را تغییر داده اند. اخیرا در پاسخ به هشدار وزیر راه و ترابری کشورمان ، قومچی ها و تکفیری ها که در ارائه سند عاجز هستندبا مغلطه و سفسطه بازی برای اولین بار در لباس دلسوز وحدت اسلام و مسلمین ظاهر شده و اشک تمساح ریخته و اصرار ایران بر عدم تغییر نام این آبراه را خلاف وحدت جهان اسلام خوانده اند!
پاسخ به تمامی ادعاهای روشنفکران قوم گرا و یا سلفی و تکفیری در خصوص این نام، در کتاب "اسناد نام خلیج فارس میراثی کهن و جاودان" بطور مستند وبا اشاره به 300 کتاب اسلامی و عربی، یکصد نقشه اسلامی، 2000 نقشه خارجی و بیشتر از 30 قرارداد و عهدنامه دوجانبه و یا بین المللی ارائه شده است.
مروری بر ادعاهای رسانه های افراطی در خصوص تغییر نام خلیج فارس
توجيه وزيرامور خارجه كويت
وزير امور خارجه كويت ضمن درخواست پرهيز از دامن زدن به اختلافات مربوط به نام خليج فارس، در عين حال استفاده از نام جعلي آن را توجيه كرد، شيخ محمد صباح
السالم الصباح روز سه شنبه88/12/11 هنگام ترك كويت به مقصد قاهره براي شركت در نشست وزيران امور خارجه كشورهاي عرب در پاسخ به پرسشي درباره موضعگيري ايران در قبال اقدام سفارت كويت در تهران مبني بر استفاده از نام جعلي به جاي خليج فارس گفت: ما اين گونه امور را مدتهاست پشت سر گذاشته و پايان داده ايم و نام آن براي ما خليج عربي و براي ايراني ها خليج فارس است و از اين رو نبايد اين موضوع محل اختلاف باشد! وي افزود: زيرا ما از سمت عربي به آن" خليج عربي" اطلاق مي كنيم و ايراني ها نيز از سمت ايراني به آن خليج فارس می گویند. وزير امور خارجه كويت در تاریخ 12/12/ 88 در مصاحبه با شبکه تلویزیون جهانی الجزیره مجددا بر همین سخنان تاكيد كرد و گفت اختلاف درباره نام خليج فارس نبايد باعث اختلاف با ايران شود.
گفتنی است که 13 دسامبر 2009 نیز(نقل از شرق الاوسط) وزیر امورخارجه بحرین خطاب به وزیر محترم امورخارجه کشورمان گفته بود من از دوران مدرسه خلیج فارس بکار می برم حالا مدتی هم شما خلیج عربی بکار برید تا حساسیتها از بین برود!
دکتر سعدبن طفله عجمی وزیر پیشین فرهنگ کویت نیز در مطلب مشابهی که در روزنامه الاتحاد امارات مورخ 7/12/88 چاپ شده گفته است در بسیاری از مکانها بر سر نامها اختلاف هست مثلا انگلیسی ها تنگه بین انگلستان و فرانسه را کانال انگلیسی می خوانند و دیگران آن را کانال مانش می نامند جزایر فالکلند را اسپانی زبان ها مالویناس می نامند. اگر ایران تهدید خود برای جلوگیری از پروازها را عملی کند در واقع روابط خود را با کشورهای بسیار و همسایگانش قطع می کند و خود را تحریم می کند.
روزنامه الرای چاپ امان،9/12/88 شورای سازمان ها و انجمن های اسلامی در اردن که یک گروه سنی افراطی است اظهارات اخیر حمید بهبهانی را برخلاف اسلام دانسته است. این گروه که تا کنون در خصوص هوس قوم گرایان عرب برای تغییر نام کهن و مورد قبول جهانی به نام یک قومیت منطقه ای هیچگونه واکنشی نشان نداده است حتما می داند که اگر کار ایران در اصرار بر حفظ نام تاریخی خلاف اسلام است بطریق اولی اقدام قوم گرایان عرب حتما غیر اسلامی تر و غیر منطقی تر است. بدیهی است که افراط گرایی عربی برای تغییر این نام تاریخی بنفع هوسهای قومی گناهی بزرگتر و خلافی عمده تر و اقدامی ضد اسلامی تر می باشد. زیرا که نام تاریخی خلیج فارس در طول دو هزاره گذشته به میراث فرهنگی تمام ملیت های منطقه و جهان تبدیل شده است.
در بیانیه مذکور آمده است:" نام خود ایران نیز از هر عبارت و کلمه فارسی خالی است! ایران دست به تهدیدی زده که منجر به خسارت های بسیاری برای شرکت های هواپیمایی عربی و اسلامی در منطقه می شود این اقدام ایران، منطقه را در مسیر رویارویی قرار می دهد ولی ایران خود خواهان هم پیمانی وهمبستگی میان مسلمانان است. ایران گفته که از اجماع اسلامی دفاع کرده و برای برقراری آن تلاش می کند و برای رسیدن به این هدف موسسه های بسیاری را برای گفت وگو و تقریب ایجاد کرده است."
شورای سازمان ها و انجمن های اسلامی در اردن در بیانیه خود اضافه کرده است: تهدید کشورهای همسایه در خلیج ع ربی به صورت عام به سود منافع منطقه و به صورت خاص به سود ایران نیز نیست. این نشان دهنده موفقیت طرحی است که براساس آن صهیونیسم جهانی به دنبال ایجاد تفرقه بین ایران و جهان عرب است تا بتواند منطقه را به سمت نزاع بکشاند."
این گروه که در پوشش طرفدار وحدت جهان اسلام ظاهر شده اگر واقعا این همه به وحدت و منافع مسلمانان توجه دارد، بهتر بود به جای صغرا و کبرا چیدن های مضحک، از قوم گرایان عرب می خواست که بر تغییر نام خلیج فارس اصرار نداشته باشند و به واقعیت های تاریخی پایبندبوده وبرای تغییر نام واقعی "خلیج فارس" اینهمه هزینه نکنند.
کویت:
عايد المناع تحليلگر سياسي در كويت در گفتگو با العربيه مي گويد :
نام خليج فارس نامگذاري استعماري است نه نامگذاري فارسي(ایرانی) يعني كشورهاي غربي چنين نامي را رایج کرده اند.
ایران به نام رسمي شط العرب اعتماد و اعتقادي ندارد و به جاي آن از اروند روداستفاده مي كند و با اين حال از تغيير نامهاي عربي در منطقه اهواز خودداري نمي كند. نمي توان فقط از احساسات ايرانيان سخن گفت و احساسات مردم عرب را از ياد برد زيرا مردم عرب بيشتر جزء غربي خليج فارس را تشكيل مي دهند و حتي در جزء شرقي در منطقه اهواز همه عرب هستند فقط مردم يك سوم از خليج فارس در جهتي كه به سمت ايران است غير عرب هستند و بقيه مردم عرب هستند پس چرا ايران براي احساسات مردم عرب احترام قائل نيست وي مي افزايد نامگذاري خليج فارس و مسئله تاريخي آن پذيرفتني است و نيز درست است كه جمال عبدالناصر اسم خليج عربي را رایج کرد اما اين نامگذاري پيش از جمال عبدالناصر هم وجود داشته است يعني در قرن اول ميلادي شخصي به نام بليني وينگا اين نام را براي اين منطقه به كار برده است!! به گفته وي قولي وجود دارد كه چهارصد و شصت سال پيش از ميلاد مسيح اين منطقه با نام خليج عربي شناخته مي شده است بلكه نامهاي ديگري داشته مانند خليج بصره خليج بحرين و خليج عمان و همه اين نامها وجود دارد همانطور كه نام خليج فارس هم موجود است به گفته عايد المناع سوال اين است كه اگر ايران از اين سخن مي گويد كه نام خليج فارس در مستندات سازمان ملل و نقشه هاي بين المللي وجود دارد چرا اين همه اصرار مي ورزد كشورهاي عربي هم آنرا به كار ببرند وي مي افزايد البته نام خليج فارس در نهايت نامگذاري استعماري است نه نامگذاري فارسي يعني كشورهاي غربي چنين نامي را به كار بردند هرچند پس از برپايي انقلاب اسلامي اين مسئله مطرح شد كه انرا خليج اسلامي بنامند ولي متاسفانه ايران همچنان اصرار مي ورزد كه نام خليج فارس را به كار ببرد و اين بسيار عجيب است به گفته اين تحليلگر كويتي هدف ايران اين است كه بگويد ما از بحرانها هراسي نداريم يا اينكه دست كم هدف ايران اين است كه توجه جهانيان را از مسائل داخلي ايران به موضوعات خارجي و به ويژه به كشورهاي همسايه معطوف كندوي مي افزايد اين توجيهات در حقيقت توجيهات ضعيفي است ولي متاسفانه ايران از اين توجيهات استفاده مي كند و حتي هواپيماي پاكستاني را وادار مي كند كه به سبب مسائل امنيتي در تهران بنشيند و اين نوعي خود را برتر دانستن نسبت به كشورهاي خليج فارس است و اينكه اين كشورها قدرت عكس العمل ندارند در حالي كه چنين رفتاري شايسته حكومت جمهوري اسلامي ايران نيست كه بخواهد درمورد نامگذاري خليج به خليج فارس اصرار بورزد و حق ديگران را از نامگذاري عربي سلب كند به گفته عايد المناع شاه نيز در گذشته هنگامي كه كشورهاي عربي تصميم گرفتند نام خبرگزاري خليج عربي را به كار ببرند اعتراض كرد و تهديد كرد و باعث شد كه انها از اين نامگذاري خودداري كنند ايا كشورهاي عربي هم اكنون نيز با شاه جديدي روبرو هستند وي مي افزايد من معتقدم مقامات ايراني هر چند قابل احترامند ولي هم اكنون در حالت بحران به سر مي برند و اين نتيجه مقابله با تلاشهاي بين المللي است و در واقع نوعي ابراز قدرت و مبارزه طلبي و جبروت است و تصور مي كنند ممكن است فشار سياسي را كاهش دهد وي مي گويد ايران در وضعيتي شبيه به محاصره اقتصادي به سر مي برد به ويژه با جهان ايران به كشورهاي عربي بيشتر نياز دارد تا كشورهاي خليج فارس به ايران ايران نياز دارد كه از شركتهاي هوايي خليج فارس هواپيما اجاره كند و از طرق خليج فارس عبور كند و همچنين مردمي كه مي خواهند از خليج فارس براي زيارت مشهد و مكانهاي ديگر در ايران سفر كنند نياز به كشورهاي خليج فارس دارند و در نتيجه به مصلحت ايران نيست كه بحران جديدي ايجاد كند ولي با تاسف بسيار دولت ايران با حالتي عصباني چنين تصميمي گرفته است و در نتيجه بحراني براي هيچ پديد امده است و اصلا ضرورتي نداشته است كه يك شركت هوايي يوناني اصطلاح خليج عربي را به كار ببرد و ايران چنين تصميمي بگيرد بلكه مي توانستند از شركت يوناني بخواهند چنين اصطلاحي را به كار نبرد و در نتيجه بحران پايان يابد در حالي كه مي بينيم اين مسئله ادامه يافته و به مداخله در امور شركتهاي هواپيمايي عربي كشيده شده است و اگر فرض كنيم كشورهاي عربي داخل هواپيما يا كابين هواپيما نقشه هاي خود را نصب كنند چه زياني براي ايران خواهد داشت و ايا مي توان گفت كه كشورهاي عربي از شركتهاي هواپيمايي ايران بخواهند كه نوشته هاي فارسي يا اصطلاح خليج فارس را به كار نبرند به گفته اين تحليلگر عرب كشورهاي عربي به اين علت اصطلاح خليج را بيشتر به كار مي برند تا خليج عربي تا مقامات ايران ناراحت نشوند و انان نيز بايد متقابلا چنين برخوردي داشته باشند و نگذارند قضيه تا اين حد بزرگ شود.

 

[vahid_007_006]

امير موسوي تحليلگر سياسي در تهران نيز در گفتگو با العربيه در پاسخ به اين سوال كه ايران در پي چه هدفي است كه چنين بحراني را پديد اورده است مي گويد در واقع چنين درخواستي بحران نيست بلكه يك سوء تفاهم است و ايران خواهان اين است كه اين مسئله را از طريق سياسي حل كند زيرا نوعي توهين به احساسات ايرانياني است كه بيشترين جمعيت مسافراني را تشكيل مي دهند كه از طريق شركتهاي هواپيمايي عربي راهي تهران مي شوند در حقيقت مسافراني در پروازها هستند كه اصرار مي ورزند كه در نامگذاري دقت شود و اصطلاح خليج فارس به كار رود و اصطلاح ديگر را توهين به خود و توهين به حاكميت ايران مي دانند و اين نامگذاري بنابر تاريخ و مدارك سازمان ملل متحد خليج فارس است و اين نام در زمان حکومت جمال عبدالناصر تغيير كرد يعني در زماني كه شاه سابق در ايران با رژيم صهيونيستي همكاري داشت و از طريق اعطاي نفت به آن كمك مي كرد و اين تغيير به سبب مواضع سياسي كشورهاي عربي تغيير كرد و سپس بر ان اصرار ورزيدند و به ان پايبند ماندند نامگذاري خليج عربي در اغاز دهه شصت اتفاق افتاد موسوي مي افزايد مردم ايران هنگامي كه مي بينند در فضاي ايران از اصطلاح خليج عربي استفاده مي شود ناراحت مي شوند زيرا به اعتقاد ايرانيان اين اصطلاح جدید وغير واقعي و ساختگي است و به همين علت مقامات ايراني درخواست كرده اند كه احساسات مردم ايران محترم شمرده شود به ويژه در فضاي ايران و البته ممكن است شركتهاي هواپيمايي نيز براي احترام به احساسات ايرانيان هرچند در فضاي ايران از به كار بردن اين اصطلاح خودداري كنند به ويژه انكه شركتهاي هوايي كشورهاي عربي ماهيانه صدها هزار دلار از طريق مسافران ايراني به دست مي اورند و تقريبا همه مسافران انها جز عده اي معدود ايراني هستند و درصورتي كه به درخواست تهران عمل نكنند خود انها خسارت خواهند ديد موسوي مي افزايد كشورهاي عربي بيش از ايران اين مسئله را بزرگ كرده اند و متاسفانه كشورهاي عربي ماه گذشته از شركت ورزشكاران خود در مسابقات كشورهاي اسلامي در تهران ممانعت كردند به اين علت كه هيئت المپيك در تهران مدالهايي را كه تهيه كرده بود نام خليج فارس را روي انها نوشته بود و عربها مسابقات را تحريم كردند و در نتيجه مسابقات تعطيل شد و در ان زمان بلواي تبليغاتي بر سر اين موضوع پديد نيامد در حالي كه اين مسئله براي ايران بسيار مهم بود در حالي كه هم اكنون مي بينيم درمورد مسئله خليج يا خليج عربي كه مربوط به كشورهاي عربي است اين همه سر و صداي تبليغاتي به پا كرده اند وي تا كيد مي كند اين مسئله بسيار مهمي بود كه كشورهاي عربي جلوي برگزاري مسابقات بين المللي اسلامي را گرفتند ولي ايران انرا چندان بزرگ نكرد ولي متاسفانه در مسئله اي كه به احساسات مردم ايران مربوط مي شود ايران چنين تصميمي گرفت و از شركتهاي هواپيمايي خواست بنابر دلايل اخلاقي چنين احترامي را براي احساسات ايرانيان قائل شوند علاوه بر اينكه نام خليج فارس مسئله اي تاريخي و غير قابل انكار است و ديديم صدام هنگامي كه وارد كويت شد و نام انرا به كاظمه تغيير داد ايران برضد صدام موضعگيري كرد و ايا مي توان اسم مكانهاي مختلف را تغيير داد و ايران خواستار اين است كه همه براي چنين نامگذاريهايي احترام قائل شوند زيرا ملتها انها را ميراث تاريخي مي دانند.
ملاحظه: برخلاف ادعای کذب روشنفکران عرب، پلینی جغرافی دان قرن اول میلادی هم از خلیج فارس و هم از خلیج عربی نام برده است که منظور وی دریای سرخ بوده است و تصور وی این بوده که این دو خلیج به هم وصل هستند وی خلیج فارس را دریایی بزرگ در امتداد بسوی شرق نامیده است.
العربيه مدعي شد نام خليج فارس باعث بحران جديد ميان ايران و كشورهاي عربي شد. 1388/12/4.
العربيه مدعي است نام خليج فارس باعث بحران جديد ميان ايران و كشورهاي عربي شده است به گزارش شبكه تلويزيوني العربيه ايران تهديد كرده است درصورتي كه كشورهاي عربي به جاي اصطلاح خليج فارس آنگونه كه تهران مي گويد از خليج عربي استفاده كنند به شركتهاي هواپيمايي اين كشورها اجازه نخواهد داد از فضاي هوايي ايران استفاده كنند تصميم تهران نشانه بحراني جديد ميان ايران و كشورهاي عربي در افق روابط ميان اين كشورها به شمار مي رود سوال اين است كه تهران در حالي كه تحت فشار شديد بين المللي در ارتباط با پرونده هسته اي است از اينكه با كشورهاي اطراف خود وارد بحران جديدي شود چه سودي خواهد برد و چه بهره اي نصيب ايران خواهد شد اگر شركتهاي هواپيمايي كشورهاي عربي پروازهاي خود را به ايران متوقف كنند زيرا در اين صورت كشورهاي عربي نيز ورود هواپيماهاي شركتهاي هوايي ايران را به اسمان خود ممنوع خواهند كرد حسن فحص گزارشگر العربيه مي گويد ايا اقدام جديد ايران يك عكس العمل سياسي مطالعه نشده است يا تلاشي است كه هدف ان ايجاد موازنه قدرت جديد منطقه اي است تلاشي كه منطقه را به طور مستقيم تهديد مي كند يا شايد بتوان گفت هدف ايران اين است كه از كشورهاي عربي اعتراف بگيرد كه ايران را به عنوان كشوري قدرتمند مي پذيرند انهم به سبب نامگذاري محدوده آبي بين ايران و جهان عرب اين در حالي است كه نامگذاري در واقع از نظر قوانين بين المللي هيچ چيز را تغيير نمي دهد همانگونه كه به اعتقاد كارشناسان در امور پروازهاي غير نظامي ايران نيز اين حق را ندارد كه طرفهاي ديگر را مجبور كند نامگذاري مورد نظر ايران را استفاده كنند تصميم ايران كه هر شركت هواپيمايي كه نام خليج فارس را به كار نبرد نخواهد توانست از پانزده تا سي روز در فضاي ايران براي پرواز استفاده كند و درصورت تكرار چنين شركتهايي به طور كامل از پرواز بر فراز ايران منع خواهند شد قابل قبول نيست علاوه بر اينكه اگر اين تصميم عملي شود تاثير منفي بر اقتصاد ايران خواهد گذاشت زيرا از بسياري از خدمات اين پروازهاي هوايي محروم خواهد شد و در نتيجه كشورهاي عربي مجبور خواهند شد شركتهاي هواپيمايي غير نظامي ايران را از پرواز بر فراز اسمان خود منع كنند آنهم در فضايي كه پل ارتباطي بين ايران و قسمت بزرگي از جهان محسوب مي شود كارشناسان معتقدند تصميم جديد ايران بر مشكلات اين كشور خواهد افزود و اين كشور را وارد نزاعي جانبي خواهد كرد انهم در زماني كه ايران در معرض فشارهاي بين المللي بر سر پرونده هسته اي است همچنين اين تصميم در مرحله اي گرفته شده كه اختلاف ايران با امارات متحده عربي بر سر جزاير سه گانه و نيز اختلاف بر سر فلات قاره با كويت به نتيجه اي نرسيده و همچنان پابر جاست در مقابل اين سوال مطرح مي شود كه چرا ايران به نامگذاري بين المللي و رسمي شط العرب اعتماد و اعتقادي ندارد و به جاي ان از اروند رود استفاده مي كند و با اين حال از تغيير نامهاي عربي در منطقه اهواز خودداري نمي كند.
عايد المناع تحليلگر سياسي در كويت در گفتگو با العربيه مي گويد نمي توان فقط از احساسات ايرانيان سخن گفت و احساسات مردم عرب را از ياد برد زيرا مردم عرب بيشتر جزء غربي خليج فارس را تشكيل مي دهند و حتي در جزء شرقي در منطقه اهواز همه عرب هستند فقط مردم يك سوم از خليج فارس در جهتي كه به سمت ايران است غير عرب هستند و بقيه مردم عرب هستند پس چرا ايران براي احساسات مردم عرب احترام قائل نيست وي مي افزايد نامگذاري خليج فارس و مسئله تاريخي آن پذيرفتني است و نيز درست است كه جمال عبدالناصر اسم خليج عربي را به رایج کرد اما اين نامگذاري پيش از جمال عبدالناصر هم وجود داشته است يعني در قرن اول ميلادي شخصي به نام بليني وينگا اين نام را براي اين منطقه به كار برده است به گفته وي قولي وجود دارد كه چهارصد و شصت سال پيش از ميلاد مسيح اين منطقه با نام خليج عربي شناخته مي شده است بلكه نامهاي ديگري داشته مانند خليج بصره خليج بحرين و خليج عمان و همه اين نامها وجود دارد همانطور كه نام خليج فارس هم موجود است به گفته عايد المناع سوال اين است كه اگر ايران از اين سخن مي گويد كه نام خليج فارس در مستندات سازمان ملل و نقشه هاي بين المللي وجود دارد چرا اين همه اصرار مي ورزد كشورهاي عربي هم انرا به كار ببرند وي مي افزايد البته نام خليج فارس در نهايت نامگذاري استعماري است نه نامگذاري فارسي يعني كشورهاي غربي چنين نامي را به كار بردند هرچند پس از برپايي انقلاب اسلامي اين مسئله مطرح شد كه انرا خليج اسلامي بنامند ولي متاسفانه ايران همچنان اصرار مي ورزد كه نام خليج فارس را به كار ببرد و اين بسيار عجيب است به گفته اين تحليلگر كويتي هدف ايران اين است كه بگويد ما از بحرانها هراسي نداريم يا اينكه دست كم هدف ايران اين است كه توجه جهانيان را از مسائل داخلي ايران به موضوعات خارجي و به ويژه به كشورهاي همسايه معطوف كندوي مي افزايد اين توجيهات در حقيقت توجيهات ضعيفي است ولي متاسفانه ايران از اين توجيهات استفاده مي كند و حتي هواپيماي پاكستاني را وادار مي كند كه به سبب مسائل امنيتي در تهران بنشيند و اين نوعي خود را برتر دانستن نسبت به كشورهاي خليج فارس است و اينكه اين كشورها قدرت عكس العمل ندارند در حالي كه چنين رفتاري شايسته حكومت جمهوري اسلامي ايران نيست كه بخواهد درمورد نامگذاري خليج به خليج فارس اصرار بورزد و حق ديگران را از نامگذاري عربي سلب كند به گفته عايد المناع شاه نيز در گذشته هنگامي كه كشورهاي عربي تصميم گرفتند نام خبرگزاري خليج عربي را به كار ببرند اعتراض كرد و تهديد كرد و باعث شد كه انها از اين نامگذاري خودداري كنند ايا كشورهاي عربي هم اكنون نيز با شاه جديدي روبرو هستند وي مي افزايد من معتقدم مقامات ايراني هر چند قابل احترامند ولي هم اكنون در حالت بحران به سر مي برند و اين نتيجه مقابله با تلاشهاي بين المللي است و در واقع نوعي ابراز قدرت و مبارزه طلبي و جبروت است و تصور مي كنند ممكن است فشار سياسي را كاهش دهد وي مي گويد ايران در وضعيتي شبيه به محاصره اقتصادي به سر مي برد به ويژه با جهان ايران به كشورهاي عربي بيشتر نياز دارد تا كشورهاي خليج فارس به ايران ايران نياز دارد كه از شركتهاي هوايي خليج فارس هواپيما اجاره كند و از طرق خليج فارس عبور كند و همچنين مردمي كه مي خواهند از خليج فارس براي زيارت مشهد و مكانهاي ديگر در ايران سفر كنند نياز به كشورهاي خليج فارس دارند.
88/12/04 مطبوعات روز سه شنبه امارات به طور گسترده به سخنان وزير راه و ترابري ايران در مورد نام خليج فارس پرداختند و با گزارشهاي مغرضانه اين موضوع را منعكس كردند.
گلف نيوز نوشت: تصميم وزير راه ايران مبني بر توقيف هواپيماهايي كه از نامهاي ديگري به جز خليج فارس در نمايشگر هواپيماهاي خود استفاده كنند، منجر به ايجاد تنش در منطقه شده است.
اين روزنامه ادعا كرد: علاوه بر آن نزاع ايران با آمريكا و متحدانش بر سر فعاليتهاي هسته اي اين كشور و موقعيت كشورهاي عرب منطقه كه بين ارتباط با واشنگتن و ترس از ايران گير كرده اند، نيز مزيد بر علت شده است.
روزنامه اماراتي افزود: كشورهاي عرب حاشيه خليج (فارس ) نيز مانند آمريكا از بلندپروازي هاي هسته اي تهران نگرانند.
بسياري از اين كشورها امكاناتي را به نيروهاي نظامي ايالات متحده اختصاص داده و برخي نيز طي سالهاي اخير اقدام به خريد تسليحات نظامي از آمريكا كرده اند.
اين منبع افزود: ايران با همسايگان عربش بر سر نامگذاري آبهايي كه آنها را از هم جدا مي كند، اختلاف دارد.
در حالي كه اعراب در برابر كساني كه اين دريا را خليج فارس مي نامند، انعطاف نشان داده اند، اما ايران همواره مصر بوده كه از لحاظ تاريخي و در ميان همه ملتها به عنوان پارس شناخته شده و همواره در برابر هر فرد و يا سازماني كه از نامي غير از خليج فارس استفده كرده ، موضع گرفته است.

 

[vahid_007_006]

اين در حالي است كه در ماه ژوئن گذشته محمود احمدي نژاد رييس جمهوري ايران از حاميان پر و پا قرص نامگذاري خليج فارس ، ضمن حضور در نشست غزه كه در دوحه تشكيل شد، به خاطر نشستن زير پرچمي كه روي آن خليج عربي نوشته شده بود، شديدا مورد انتقاد قرار گرفت.
روزنامه نشنال نيز در گزارش تحريك آميزي از اقدام اخير ايران مبني بر منع پرواز هواپيماهايي كه در مانيتور خود به جاي واژه خليج فارس از كلمات جعلي استفاده مي كنند، با عنوان تهديد نام برد. اين روزنامه نوشت: سخنگوي خطوط هواپيمايي امارات ايرلاين در اينباره گفته است، سعي ما بر اين بوده كه در اشاره به اين منطقه هيچ نامي ذكر نشود. ما تنها به شهرهاي مقصد خود در مجله و يا سايت اشاره مي كنيم.
ساير خطوط هواپيمايي امارات از جمله ايرعربيا و الاتحاد هنوز اظهار نظري در اين مورد نداشته اند. خطوط هوايي گلف اير نيز اعلام كرده كه هيچ نامي را در اشاره به اين منطقه به كار نخواهد برد.
دكتر عبدالخالق عبدالله استاد علوم سياسي در دانشگاه امارات در اين خصوص مي گويد: گمان نمي كنم كه اين اقدام يك تهديد به حساب آيد. به نظر موضوع كم اهميتي است كه ايران دارد آن را سياسي مي كند. به نظر موضوعات بسيار مهمتري در منطقه وجود دارد كه بتواند توجه ايران را به خود جلب كند.
روزنامه عرب زبان" الامارات" نيز به اين مساله پرداختند و الاتحاد در اين ارتباط نوشت : اقدام ايران خشم شديد كشورهاي عربي را برانگيخته است.
اين روزنامه افزود: عربستان در واكنش به اين اقدام سخن گفته و با سياسي توصيف كردن اين تصميم آن را اقدامي بس اشتباه در زماني اشتباه خوانده استايران با دست خود آن هم در زماني كه با قدرتهاي غربي بر سر موضوع هسته اي با چالش روبه رو است، خود را به دردسر انداخته است.
البيان نيز نوشت: ايران با اين اقدام، خود را از دريافت هزينه هاي ترانزيت محروم كرده و البته بايد عواقب رفتارهاي متقابل كشورهاي عربي نسبت به خطوط هوايي خود را بپذيرد. كشورهاي عربي موضع خليج فارس را حساس نمي دانند، آنها موضعگيري خود را عليه خواسته ايران مبني بر ناسيوناليست گرايي و بلندپروازي هاي اين دولت در منطقه اعلام كرده اند. سرمقاله روزنامه اماراتي درباره نام خليج فارس
88/12/05 روزنامه خليج تايمز امارات در سرمقاله روز چهارشنبه خود در خصوص نام خليج فارس، نوشت: ايران بخاطر برنامه بحث انگيز هسته اي ، در سطح منطقه و بين المللي روز بروز خود را منزوي تر مي يابد.
اين روزنامه در اين سرمقاله با عنوان خليج عربي يا فارس افزود: در چنين شرايطي انتظار مي رود كه آيت الله ها در تعامل با همسايگان عرب و مسلمانشان با احتياط بيشتر و به صورت منطقي تري عمل كنند.
حميد بهبهاني وزير راه ايران به خطوط هواپيمايي خارجي هشدار داده كه در صورت استفاده نكردن از واژه خليج فارس در نمايشگر هواپيماهايشان، اجازه نخواهند داشت كه در حريم هوايي ايران پرواز كنند.
بر پايه اين گزارش ، وي حتي تا آنجا پيش رفته كه اين شركتها را به توقيف هواپيماهايشان در صورت استفاده از اسم خليج عربي به جاي خليج فارس ، براي ناميدن اين آبراه افسانه اي كه ايران و شبه جزيره عرب را از هم جدا مي كند، تهديد كرده است. روزنامه اماراتي نوشت : هنوز معلوم نيست كه وزير راه و ترابري ايران اين اظهارات را با مسووليت شخصي ابراز كرده ، يا اينكه اين نيز يك سياست جديد از سوي دولت جمهوري اسلامي است.
خليج تايمز افزود: توجيه اين اقدام هرچه كه باشد، موضعگيري تند تهران در اين زمينه مايه تاسف بوده و تاثير بدي بر روابط ايران با دنياي عرب و همينطور ثبات و امنيت منطقه خواهد داشت.
صراحتا با توجه به چالشهاي بي شماري كه مردم منطقه با آن دست به گريبانند، مي توانيم به گونه اي عمل كنيم كه از ايجاد چنين چالش ناخوشايند و بيهوده اي در زمينه روابط ايران و اعراب خودداري شود.
به نوشته روزنامه اماراتي، چه چيزي در يك اسم است، ناميدن اين آبراه تحت عنوان خليج فارس يا خليج عربي چيزي را از نظر سياسي يا جغرافيايي در منطقه تغيير نخواهد داد و مطمئنا هر دو طرف دلايل كافي براي دفاع از عقيده خود دارند.
اين آبراه هميشه تحت عناوين خليج عربي و فارسي شناخته شده و شايد هيچكدام از اين اسامي نادرست نيستند. لذا اينكه اعراب يا ايراني ها چه اسمي براي آن انتخاب كنند نبايد مساله ساز باشد. خليج تايمز افزود: اين موضوع زماني مشكل ساز مي شود كه يكي از طرفين نه تنها اصرار دارد كه حق با او است، بلكه مي خواهد طرف مقابل نيز نظر وي را برسميت بشناسد. اين كاري است كه ايران انجام مي دهد.
بياييد نگاهي به ماهيت طبيعي خليج(فارس ) بيندازيم.
اگر اين خليج (فارس ) دولتهاي عربي را در يك كرانه خود دارد ( امارات، عربستان سعودي ، عمان، قطر، بحرين و كويت ) در آن سوي سواحل خود نيز ايران را دارد، لذا عملا هم اعراب و هم ايرانيان از حقوق مساوي در اين زمينه برخوردار بوده و محق هستند بر آن هر اسمي كه مي خواهند بگذارند.
روزنامه اماراتي افزود: شايد به همين دليل است كه شش كشور عضو شوراي همكاري مدتها قبل تصميم گرفتند از اسم شوراي همكاري كشورهاي عربي ناحيه خليج (فارس ) براي خود استفاده كنند، به اين ترتيب حضور كشوري غير عرب را نيز در منطقه خليج (فارس ) برسميت شناخته اند.
لذا تمامي اين اظهارات خشن و منازعات ديپلماتيك از سوي ايران، عبث و غيرضروري به نظر مي رسد، مضافا اينكه ايجاد تنش در روابط كشورهاي مسلمان آن هم بر سر مساله اي چنين كم اهميت، فايده اي براي هيچيك از طرفين نداشته و تنها باعث تشديد خصومت آنها خواهد شد.
خليج تايمز افزود: در حال حاضر امارات سخت در تلاش است تا بر سر مساله ترور فرمانده حماس در دبي با اسراييل برخورد كند و در اين زمينه حمايت هر چه بيشتر همسايگان و دوستانش را مي طلبد.
با اين اوصاف ايران از كدام طرف حمايت مي كند؟ پس بگذاريد اين فاصله را كمتر كنيم.

 

[vahid_007_006]

استاد دانشگاه در مصر: ايراني ها درباره نام خليج فارس بسيار حساس هستند.

استاد دانشگاه در مصر: ايراني ها درباره نام خليج فارس بسيار حساس هستند.

استاد روابط بين الملل مصر با اين توجيه كه ايراني ها درباره نام خليج فارس بسيار حساس هستند مدعي شد كه ايراني ها به دنبال احياء امپراطوري فارسي در منطقه هستند. اميره الشنواني در گفتگو با شبكه تلويزيوني العربيه درباره تصميم جمهوري اسلامي ايران مبني بر جلوگيري از عبور هواپيمايي هاي كه به جاي واژه خليج فارس از واژه مجعول خليج ع رب ي استفاده مي كنند گفت اين تصميمي بسيار خطرناك و عجيبي است چرا كه سبب افزايش تنش در منطقه خواهد شد منطقه اي كه با وجود مساله هسته اي ايران و تهديدهايي كه هم اكنون وجود دارد ظرفيت تنش بيشتري را ندارد وي گفت دقايقي پيش در كنفرانسي كه در باشگاه ديپلماسي مصر برگزار شده بود حضور داشتم كه درباره مساله هسته اي ايران برگزار شده بود و مجتبي اماني رئيس مركز حافظ منافع ايران در قاهره نيز در انجا حضور داشت از وي درباره اين مساله پرسش كردم كه گفت برخي از خبرگزاري ها اين خبر را بطور نادرست منعكس كرده اند و خبر اين بوده كه يك فروند هواپيماي خطوط هوايي ايران با خدمه پرواز يوناني در اسمان بوده است كه يكي از كارمندان يوناني به مسافران با توجه به نقشه اي كه داشته توضيح مي داده است كه هم اكنون بر فراز خليج ع رب ي پرواز مي كنند. مجري العربيه پرسيد ايران خليج را فارسي و كشورهاي عربي ان را عربي مي دانند اين مساله در قوانين بين المللي چگونه بايد حل و فصل مي شود اين استاد روابط بين الملل مصري پاسخ داد من به نماينده ايران گفتم كه بهتر است با توافق بين ما و شما اسم آن فقط خليج باشد و صفت عربي يا فارسي بر ان اضافه نشود تا اين مشكل حل و فصل شود اما وي لبخندي زد و چيزي نگفت به نظر مي رسيد كه اين پيشنهاد خوشايند او نبود بلكه انها خواهان اين هستند تا ان را خليج فارس بدانند و ما نيز در مقابل نيز مي خواهيم صفت عربي بر ان اضافه كنيم به نظر من راه ديگري ندارد ايراني ها به اين مساله با حساسيت زياد نگاه مي كنند كه اين مساله سبب نگراني ما از طمع ورزي هاي ايران در منطقه است و اينكه انها خواهان احياء امپراطوي فارسي هستند.
كارشناس كويتي ادعاهاي پوچ و بی اساسی را درخصوص خليج فارس مطرح كرد.
كارشناس كويتي مدعي شد اسناد و مدارك زيادي دال بر عربي بودن خليج فارس وجود دارد به گزارش شبكه تلويزيوني بي بي سي عربي عبدالهادي العجمي در گفتگوي اختصاصي با اين شبكه درباره ماجراي نام خليج و اين كه اين خليج فارس در اصل خليج فارس است يا خليج عربي گفت بدون شك اين خليج با توجه به انكه ساكنان اطراف آن عرب هستند خليج عربي است اعراب در سواحل شرقي و غربي اين خليج فارس زندگي مي كنند بر اين اساس اين خليج عربي است و هيچ شكي نيز در اين وجود ندارد وي در ادامه در پاسخ به سخنان امير موسوي ديگر مهمان برنامه كه از وجود حقايقي تاريخي دال بر فارس بودن اين خليج فارس حكايت مي كنند گفت واقعيت هاي تاريخي كه ايشان از انها سخن مي گويند نادرست است اسناد انگليسي نشان مي دهد كه در زمان هاي گذشته از عنوان خليج عربي به طور گسترده استفاده مي شده است وي ادامه داد پيشينه تاريخي كه بايد به ان اشاره كنم اين است كه وقتي فارس ها اقدام به اشغال سرزمين هاي عربي كردند كوشيدند هويت ساكنان عرب ساحل شرقي خليج فارس را تغيير دهند به همين سبب مسئله بسيار حساس شد شما هيچ كشور عربي در حاشيه اين خليج پيدا نمي كنيد كه از شركت هاي هواپيمايي ايران بخواهند نام خليج فارس را تغيير دهند اما اين مسئله به دو علت براي ايران اهميت دارد يكي اين كه اين كشور مي خواهد هويت اعراب را كه در سواحل شرقي خليج فارس زندگي مي كنند از جمله سرزمين هاي عربي كه انها را اشغال كرده است از بين ببرد و نامگذاري ها را تغيير دهد به همين سبب فارس ها بر انكار هويت اعراب موجود در داخل ايران اصرار مي ورزند نكته ديگر انكه اسناد زيادي وجود دارد كه نشان مي دهد از اين خليج با نام هاي خليج عربي خليج بصره و نام هاي ديگر ياد شده است العجمي در ادامه با اشاره به درخواست ايران از شركت هاي هواپيمايي كشورهاي حوزه خليج فارس براي استفاده از نام خليج فارس گفت ايا كشورهاي حوزه خليج چنين درخواستي را مطرح كرده اند و از شركت هاي هواپيمايي ايران خواسته اند نام خليج فارس را كه روي انها نوشته شده است تغيير دهند وي در پاسخ به اين كه سازمان ملل اين خليج را خليج فارس مي داند گفت كشورهاي حوزه خليج فارس صدها نقشه براي سازمان ملل فرستاده اند و بارها با اين سازمان مكاتبه كرده اند كه در انها از نام خليج عربي استفاده شده است اما هيچگاه سازمان ملل انها را به سبب وجود نام خليج عربي رد نكرده است در همه اسناد و توافقنامه هايي كه كشورهاي حوزه خليج فارس با سازمان ملل و ديگر كشورهاي جهان امضا كرده اند از نام خليج عربي استفاده شده است سازمان ملل طرف ذيربط در اين ماجرا به شمار نمي رود.
پافشاري نماينده سلفی مجلس كويت بر نام جعلي براي خليج فارس
88/12/12 نماينده سلفي مجلس كويت بار ديگر طي مقاله اي در روزنامه كويتي الوطن مدعي عربي بودن هويت خليج فارس شد و بر استفاده از نام جعلي آن تاكيد كرد. وبدون آنکه حتی یک سند را ارایه مند مدعی جعل اسناد توسط ایران شد این در حالی است که در خود کشورهای عربی تا کنون 5 اطلس با نامهای مختلف چاپ شده و حداقل 800 نقشه را با نام خلیج فارس نشان می دهد و تمام اسناد و قراردادهای کشورهای عربی ماقبل از سال 1960 خلیج فارس را با همین نام ثبت کرده اند.
وليد الطبطبايي در اين مقاله تحت عنوان خليج عربي تنها يك اسم نيست، اظهارات مجدي الظفيري سفير كويت در تهران را مبني بر اينكه اختلاف بر سر نام خليج فارس اهميتي ندارد و تغيير نام خليج فارس به زمان انقلاب عربي ناصري (جمال عبدالناصر) مربوط مي شود، مردود دانست.
وي در اينباره نوشت: اين اظهارات در حالي است كه ما در اين زمينه شاهد تندروي ايران در سطح رسمي در ارتباط با نامگذاري خليج به خليج فارس هستيم و اظهاراتي عنوان مي شود مبني بر اينكه هر نامگذاري ديگري غير از فارس ، جعلي و غير قابل قبول است و ايران از هويت تاريخي خليج فارس دفاع مي كند و خليج فارس بخش جدايي ناپذير هويت ملي ايران است.
وي افزود: از اين گذشته طي سالهاي اخير درخواستهايي در روزنامه هاي رسمي ايران مطرح شده است، مبني بر اينكه ايران حق سلطه بر ساير خليج عربي (فارس ) را دارد و سواحل عربي و كرانه غربي خليج در اصل مستعمره بلاد فارس قبل از اسلام بوده است و نام خليج فارس تنها نامي است كه بر خليج عربي ( فارس ) اطلاق مي شود و هيچ نام ديگري براي خليج وجود ندارد.
الطبطبايي همچنين نوشت: در سال 2004 مقامات ايران از ورود اطلس موسسه نشنال ژئوگرافيك به كشور به خاطر اينكه نام خليج عربي را در كنار نام خليج فارس به كار برده بود، جلوگيري كردند.
همچنين درسال 2006 نيز از ورود مجله اكونوميست به ايران به دليل استفاده از نام خليج به جاي خليج فارس جلوگيري شد. در سال 2008 نيز تظاهراتي عليه پايگاه اينترنتي گوگل به خاطر استفاده از نام خليج عربي در نقشه خود، صورت گرفت.
وي همچنين نوشت: دليل تندروي و گرايش ناسيوناليستي ايران در استفاده از نام خليج فارس توجيهاتي است كه مي كوشد ساير قوميتهاي غير فارس را از كنار بزند.
وي در ادامه ادعاهاي خود افزود: با مراجعه به تاريخ پي مي بريم كه ساكنان خليج ع ربي حتي در سمت ايران نيز داراي ريشه هاي عربي بوده اند كه از شبه جزيره عرب به سرزميني كه امروزه فارس ناميده مي شود، مهاجرت كرده اند.
وي ادعا كرد: از اين رو ساكنان سواحل و بنادر خليج اغلب شان عرب هستند و اطلاعي در دست نيست كه فارس ها اهتمام و توجهي به دريانوردي داشته اند به ويژه اينكه كوه هاي مرتفع زاگرس كه بين بلاد فارس و خليج عربي (فارس ) واقع شده آنان را از دريا جدا كرده است.
اين نماينده مجلس كويت افزود: به لحاظ جغرافيايي نيز طول ساحل غربي از راس مسندم تا فاو حدود يك هزار و 350 كيلومتر و اين در حالي است كه طول نوار ساحلي ايران از 860 كيلومتر تجاوز نمي كند و به بيان ديگر سواحل عربي سه پنجم كل طول خليج را در بر مي گيرد.
وي نوشت: علاوه بر اين، ايران آميخته اي از قوميت هاست و فارس ها چيزي بيش از نيمي از جمعيت را تشكيل نمي دهند و نيم ديگر جمعيت ايران آميخته اي از اعراب، كردها، بلوچ ها، تركمنها و آذري ها هستند و آنان نيز قطعا راضي به سياست فارسي كردن و ناديده گرفتن حقوق اقليتها به ويژه در حالي كه نظام اسلامي همواره از حفظ حقوق مستضعفان دم مي زند، نيستند.
وي افزود: از اين رو پافشاري شديد ايران بر فارس بودن خليج عربي مايه شگفتي است.
نماينده مجلس كويت افزود: هدف سياسي ايران از دامن زدن و پافشاري بر فارس بودن نام خليج عربي نه تنها به دلايل قومي بلكه براي تحميل سلطه خود بر خليج عربي و نشان دادن ايران به عنوان يك ابر قدرت منطقه اي است كه بر اساس آن حق تحميل منافع خود در سطح منطقه اي و بينالمللي را داشته باشد.وي با انتقاد از سخنان سفير اين كشور افزود: بايد بر اسلام و عربي كه زبان قرآن كريم و آخرين كتاب آسماني است و به عنوان دو ركن اساسي از اركان هويت ملي كشورهاي شوراي همكاري به شمار مي رود، تاكيد شود.
الطبطبايي نوشت: بدون شك اين هويت از طريق دامن زدن به موضوع نام خليج و نفي عربيت آن، مورد هدف قرار گرفته است.
وي افزود: كاري كه در حال حاضر بايد صورت گيرد، اين است كه از مطالعات و پژوهشهاي تاريخي درباره كيان عربي و هويت عربي خليج عربي و ايستادگي در برابر جعل حقايق و لطمه زدن به هويت اسلامي و عربي ساكنان شرقي و غربي خليج، حمايت شود. چندي پيش نيز مقاله اي در الوطن با مضمون مشابه از همين نماينده مجلس بر علیه اظهارات مجدي الظفيري سفير كويت در تهران به چاپ رسيد.
ادعاي نماينده كويتي اصرار ايران بر نام خليج فارس مصرف داخلي دارد

 

[*** s.mahdi ***]

به شهادت تاریخ، گستره نیلگون خلیج فارس همواره تحت حمایت حاکمیت پارسیان بوده، و ایرانیان نه تنها بر این قلمرو آبی، بلکه بر فرسنگ‌ها دورتر از آن- در زمانه‌ای که هنوز نامی از بسیاری از کشورهای تازه رسمیت یافته امروزی در بین نبوده- حکمروایی داشته اند.

​

در سفرنامه‌ها و نقشه‌های کهن جغرافیایی از خلیج فارس تحت عنوان «بحر الفارس» و Persian Gulf یاد شده است که رجوع به این آثار جای هیچگونه شک و شبهه‌ای را در اصالت این واقعیت باقی نمی‌گذارد. لذا با عنایت به واقعیات و اسناد غیر قابل انکار تاریخی اصرار بر تغییر نام خلیج فارس به هر عنوان دیگری یا ناشی از جهل و بی سوادی تاریخی و جغرافیایی و یا حرکتی گستاخانه به تحریک کشورهای استعمارگر خارجی است که همواره سعی در ایجاد شکاف و اختلاف و فتنه انگیزی در بین مسلمانان منطقه داشته اند.
جعل نام فارس پدیده بیمار گونه‌ای است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران شدت افزونتری یافته است و از سوی برخی شیوخ مرتجع عرب که بلند گوهای استکبار جهانی در منطقه اند، دامن زده شده و به تدریج مطالبات ناصواب دیگری بر آن افزوده شده است که بیانگر خود فروختگی و وابستگی چنین رژیم‌هایی به غرب است. در پاسخ به چنین جسارت‌های کورکورانه‌ای اصحاب قلم و هنر ایران زمین دست به خلق آثار ارزنده و ماندگاری زده‌اند که بیانگر روایت شور انگیز دیگری از اعتقاد و دلبستگی ایرانیان به خلیج آبی همیشه فارس است. به ویژه اشعار زیبا و دلپذیری که در این خصوص سروده شده است، پاسخ محکم و دندان شکنی است به تمامی جاعلان یاوه گو.
خلیج فارس پیوسته در طول تاریخ، بخش پر اهمیتی از جهان بوده و بنابر بررسی‌های تاریخی تمدن بشری در نزدیکی آبهای این دریا پدید آمده است. در قرن اخیر، خلیج فارس یکی از مهمترین و حساس‌ترین نقاط جهان بوده است که با گذشت زمان روز به روز بر اهمیت این منطقه افزوده شده، چنان که به تعبیر کارشناسان ژئوپلتیک این منطقه «هارتلند» یا قلب زمین لقب گرفته است. موقعیت راهبردی، ثروت‌های بسیار و دیگر ویژگی‌های خلیج فارس موجب شده است تا بیگانگان در قرون اخیر با هدف تاراج این منابع و فرصت‌ها به نحو آشکار و پنهان در این منطقه حضور یابند و با استفاده از جهل و بی خبری و وابستگی حکام این منطقه حضور نا مشروع خویش را توجیه نموده و همچنان به غارت ذخایر و منابع این منطقه ادامه دهند.
دول غربی همواره با ایجاد ترفندهای نفاق افکنانه، افکار عمومی منطقه را از اصل ماجرا که حضور شوم و مصیبت آفرین غرب در منطقه است منحرف ساخته، و با طرح موضوعات تنش آفرین، کشورهای این منطقه را گرفتار هراس‌های بی موردی کرده است که در نتیجه به بازار تسلیحات و مصنوعات خویش رونق بیشتری ببخشد.
در خصوص مسائل خلیج فارس تا کنون از زوایای گوناگونی سخن گفته شده است، لیکن انعکاس این مهم در قلمرو ادبیات و هنر خاصه شعر معاصر ایران که آیینه تمام نمای روزگار ماست، موضوعی است که دارای گفتنی‌های فراوان است و در سرزمینی که سرزمین سخن سرایان پر آوازه است و جهانیان ادب و هنر دیر پای این دیار را به تحسین نگریسته‌اند، پیوند خلیج فارس با اصحاب ادب و هنر حکایتی سرشار از زیبایی و معناست.

 

[*** s.mahdi ***]

ویژگی‌های خلیج فارس
خلیج فارس به موقعیت جغرافیایی 24 و 30 درجه شمالی و 48 و 57 درجه طول شرقی در حاشیه شمال غربی اقیانوس هند واقع شده و از شمال شرقی به کرانه‌های ایران، از شرق به بحر عمان و از جنوب و مغرب به شبه جزیره عربستان محدود می‌شود.


مساحت تقریبی خلیج فارس معادل 251226 کیلو متر مربع و عمق متوسط آن معادل 35 متر است. طول خلیج فارس از دهانه اروند رود تا تنگه هرمز معادل 1259 کیلو متر و عرض آن از دهانه مذکور تا ساحل عمان به تقریب بین 180 تا 250 کیلو متر متغیر و در تنگه هرمز تقریبا معادل 85 کیلومتر است.
از نظر اقلیمی خلیج فارس در منطقه فوق حاره‌ای نیمکره شمالی قرار دارد و هوای گرم پدیده غالب اقلیمی این منطقه محسوب می‌گردد.


(گزیده اسناد خلیج فارس- ص11)
خلیج فارس در عصر حاضر هم به عنوان یک شاهراه بازرگانی و هم به عنوان یک حلقه پر اهمیت در زنجیر استراتژیک غرب مورد توجه خاص است.
از سال 1908 که نخستین چاه در «مسجد سلیمان» به نفت رسید، اهمیت جهانی نوین خلیج فارس آغاز شد، امروز، این اهمیت جهانی در ذخایر گسترده انرژی منطقه که گسترده‌ترین ذخایر جهان است نهفته است.
خلیج فارس دارای ذخایر بزرگی از نفت است. ذخایر نفتی منطقه تا 565 میلیارد برآورد می‌شود که 63 درصد کل ذخایر نفتی جهان شمرده می‌شود. ذخایر گاز طبیعی منطقه تا 31 تریلیون متر مکعب بر آورد شده که 30 درصد ذخایر گاز طبیعی جهان است.
(کشورها و مرزها در منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس - ص 13)
مواد معدنی، ثروتهای گوناگون موجود در آبهای خلیج فارس، جـــزایـــر و ویژگی‌هایی که می‌تواند در صنعت گردشگری مورد بهره برداری قرار گیرد و... از دیگر جهات قابل ذکر درباره جایگاه خلیج فارس است.

 

[*** s.mahdi ***]

خلیج فارس از منظر مورخان و نقشه‌های جغرافیایی


خلیج فارس یکی از مشهورترین دریاهای جهان است که از دیر باز به عنوان یکی از مهمترین مراکز تبادل فرهنگی شناخته شده و همچنین از جایگاه والایی به عنوان تجلیگاهی از تمدن شکوهمند ایران به شمار می‌آید.
از آثاری که در سواحل خلیج فارس، در نتیجه حفاری‌های باستان شناسان به دست آمده، تاریخ مدنیت در این منطقه به هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد. قدیمی‌ترین نام خلیج فارس، پیش از مهاجرت آریایی‌ها، «نارموتو» به معنای رود تلخ بوده است.
از زمان آغاز حکمرانی قوم ایرانی «پارس» این دریا به عنوان خلیج فارس نامگذاری و آثاری که از آن روزگار باقی مانده است، گواه این مدعاست. مورخ یونانی فلاویوس آریا نوس (قرن دوم میلادی) و هم زمان با وی بطلمیوس و مورخان رومی نیز از این دریا با عنوان «دریای پارس» یاد کرده‌اند.
(خلیج فارس - ص 27)
در دوره اسلامی، از شروع فتوحات تا عصر حاضر تمامی جغرافی دانان و مورخان مسلمان نیز از این دریا با عنوان «بحر الفارس» یا «خلیج الفارسی » یاد کرده‌اند که فهرست مفصلی از این موضوع در تحقیق ارجمندی که دکتر محمد جواد مشکور در این زمینه انجام داده‌اند ذکر شده است. تحقیقی که در بر گیرندة اسامی بزرگترین مورخان و جغرافی دانان مسلمان(ایرانی، عرب، ترک و.....) و آثار آنان است.
(نام خلیج فارس در طول تاریخ، ص 7)
نام خلیج فارس در سفر نامه‌ها و آثار مورخان و جغرافی دانان دیگر ملل جهان نیز آمده است و به علاوه در نقشه‌های جغرافیایی بسیاری که از زمانهای بسیار دور تا امروز در نقاط مختلف جهان ترسیم شده است، این دریا با عنوان پارس یا فارس معرفی شده است.
(نقشه‌های تاریخی خلیج فارس، ص 24)

 

[*** s.mahdi ***]

خلیج فارس در آینه ادب پارسی


تا هنگامی که تحرکات مرموز و موذیانه اخیر برای جعل نام خلیج فارس وجود نداشت، در ادبیات پارسی نیز حساسیتی در این باره دیده نمی‌شد و سخنوران لزومی برای یاد آوری نام قطعی و مشخص خلیج فارس نمی‌دیدند. چنانچه ناصر خسرو قبادیانی در جریان سفرخویش از خلیج فارس نیز عبور کرده و در سواحل آن به سیاحت پرداخته است. لیکن این شاعر بلند آوازه در آن عصر به مشاهدات خویش درباره زندگانی مردم و هر آنچه که به نظرش جالب توجه آمده است اکتفا کرده است.


(سفر نامه ناصر خسرو - ص 104)
البته هنوز در آن روزگاران، سیاست پای خویش را از گلیمش آنقدر دراز نکرده بود که در قلمرو جغرافیا هم مداخله کند و از این رو در ادب پارسی تا هنگامی که ناسیونالیسم عربی به صورت یک ویروس که ساخته استعمار غرب بود، خود نمایی نکرده، خبر چندانی از اصرار و اعتراض شاعران ارجمند و بلند مرتبه ادب پارسی دیده نمی‌شود و گاه اگر در سروده‌ای تنها به نام خلیج و یا دریای جنوب اکتفا شده است، خیال شاعر پارسی از هر جهت راحت بوده که هیچ مدعی ابله و مغرضی که منظور وی را نفهمد وجود ندارد و به واقع نیز چنین بوده است و قطعیت در این مهم به اندازه‌ای بوده است که هیچکس را یارای چنین گستاخی بزرگی نبوده است. همان گونه که در عصر حاضر بر هیچ شاعر اندیشوری پنهان نیست که چنین ادعاهایی از سر بی سوادی گویندگان آن نیست و در پس پرده فتنه‌ها و اغراض آلوده‌ای وجود دارد که می‌بایست به مبارزه و افشای آن برخاست.


البته اصرار بر این موضع را نباید خدای نکرده ضدیت با ملل عرب به شمار آورد، بلکه بالعکس روشن شدن چنین حقایقی موجب آشکار شدن ماهیت رژیم‌های وابسته و خود فروخته جهان عرب و نیز افشای توطئه‌های شوم و نفاق افکنانه غرب در منطقه خواهد شد. توطئه‌هایی که همواره در زرورق‌های رنگین و فریبنده پیچیده شده و در نتیجه آن جدایی بین ملل مسلمان بیشتر و خسارات جبران ناپذیری را در پی داشته است.


اصولاً ذکر این نکته حائز اهمیت بسیار است که هر واقعه‌ای به آسانی استحقاق آن را ندارد که قدم در قلمرو شگفت و سحر انگیز هنر و ادبیات بگذارد و مورد استقبال جمع کثیری از شاعران، نویسندگان و هنرمندان قرار گیرد؛ مگر آن که در پشت این واقعه، حقیقتی سترگ ایستاده باشد و نیاز و حمایت از حقانیتی مورد هجوم قرار گرفته، احساس شود.


در طول تاریخ غالباً رویکرد شاعران و هنرمندان جنبة حق طلبانه داشته است، چنان که از آنان به عنوان قانون گذاران گمنام بشریت یاد شده است و در این معنا شواهد و سخن بسیار می‌توان گفت.
اشعاری را که تا کنون درباره خلیج فارس سروده شده، می‌توان به چند گروه تقسیم کرد که عبارتند از:
ـ اشعاری که در ستایش ایران سروده شده و در بخشی از آن به خلیج فارس اشاره شده است.
ـ اشعاری که درباره خلیج فارس سروده شده و زیبایی‌ها و ویژگی‌های آن بیشتر مورد نظر شاعر بوده است.
ـ اشعاری که درباره جزایر و یا شهرهای ساحلی خلیج فارس سروده شده و از خلیج فارس نیز در شعر سخن گفته شده است.
ـ اشعاری با حال و هوای حماسی درباره خلیج فارس که مشخصا پیرامون جعل نام خلیج فارس توسط برخی از سران وابسته عرب و توطئه گران غربی می‌باشد.
ـ اشعاری درباره سلحشوری‌ها و جانبازی‌های رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس و پاسداری از حریم دریایی ایران در خلیج فارس.

 

[vahid_007_006]

نماينده اسلامگراي مجلس كويت در مقاله اي در شماره امروز روزنامه الوطن1388/12/14 اين كشور مجددا به بررسي اختلاف بر سر نام خليج فارس پرداخت دكتر وليد الطبطبائي در مقاله اي با عنوان خليج عربي تاريخ و جغرافيا در كنار يكديگر نوشت در مقاله اي در گذشته تاكيد شد كه نامگذاري خليج فارس به نام خليج عربي فارس آنطور كه طرف ايراني ادعا مي كند وارونه جلوه دادن واقعيت ها نيست اگر عربها خليج عربي را در گذشته درياي فارس مي خواندند درياي مديترانه را هم درياي روم و درياي سرخ را درياي حبشه مي گفتند اما اين نامها در زمانهاي بسيار دور استفاده مي شد و با گذشت قرنها نامها هم تغيير مي كند و بلاد فارس به بلاد خراسان تبديل شد و در زمان امپراتوري عثمان از بلاد فارس چيزي باقي نماند تا اينكه در قرن اخير خانواده پهلوي ان را بار ديگر مطرح كرد و تلاش كرد امپراتوري كوروش فارسها را احيا كند حقايق تاريخي ثابت مي كند كه در بخش شمالي خليج عربي فارس عربها و قبايل عربي به ويژه در بنادر و جزاير ان سكونت داشتند عربها در فاصله بين قرن هشتم ميلادي تا قرن نوزدهم حاكميت خود بر خليج عربي فارس زا حفظ كردند اما فارسها نزديك سواحل زندگي نمي كردند و كوههاي زاگرس بين بلاد فارس و سواحل خليج عربي فارس فاصله ايجاد كرده بود كاري فرستاده فرانسه كه در قرن هفدهم ميلادي به خليج عربي فارس سفر كرده بود در نوشته هاي خود تاكيد مي كند كه بيشتر ساكنان بين بندر ريگ و بندرعباس از عربها بودند ديگر محققان تاريخي هم مانند كارستن نيپر گردشگر اروپايي هم در سال 1962 بر اين مساله تاكيد مي كند و نام روستاهاي عربي در سواحل خليج عربي فارس را ذكر مي كند كه عبارتند از بندر عباس هرمز لارستان قشم مخا نخيلوه نابند عسلويه كنكون بوشهر بندر ريگ و هويزه نيبهاوزن كنسول هلند در سال 1756 هم در گزارش خود جزئيات بيشتري درباره تسلط عربها بر دريانوردي در خليج عربي فارس و نفوذ انان در بندر بوشهر بيان مي كند و ان را منطقه عربي مي خواند مقاله نويس الوطن كويت مي افزايد بسياري از محققان معاصر اروپايي هم به اشتباه در نامگذاري خليج فارس اشاره مي كنند كه يكي از انان روديك اوين مورخ انگليسي است كه در دهه پنجاه قرن بيستم كتابي درباره مدارك خليج عربي فارس منتشر كرد اين مورخ تاكيد مي كند كه به خليج عربي فارس كه تصور مي كرد خليج فارس است سفر مي كند زيرا در نقشه هاي جغرافيايي فقط نام خليج فارس را ديده بوده است او مي گويد كه نام خليج عربي فارس درست تر است زيرا بيشتر ساكنان سواحل ان عرب هستند ارنولد ويلسون ديگر مورخ انگليسي هم مي گويد حكومت فارسها تسلط عملي بر سواحل شرقي خليج فارس نداشت بلكه اين منطقه از دوره شاپور دوم در قرن چهار در نفوذ عربها قرار داشت و اين نفوذ پس از تشكيل كشور اسلامي هم ادامه داشت در ادامه اين مقاله امده است اينها از نظر تاريخي بود اما از نظر جغرافيايي هم طول ساحل غربي خليج فارس از فاو در شمال تا جنوب ان صد و سي و پنج كيلومتر است در حالي كه ساحلي فارسي خليج فارس كمتر از هشتصد و شصت كيلومتر است يعني شصت درصد سواحل خليج فارس در طرف عربي و چهل درصد در طرف فارسي قرار دارد بنابراين ادعاي نظام ايران درباره اصرار بر خليج فارس خواند خليج عربي فارس درست نيست و در واقع اين ادعا براي تحريك افكار عمومي داخل ايران و نيز با اهدف تسلط ايران بر خليج فارس و توسعه طلبي مطرح مي شود
ادعاي وزارت خارجه عربستان تهديدهاي ايران مساله اي داخلي است
1388/12/5.
وزارت خارجه عربستان سعودي در واكنش به تهديد ايران مبني بر تحريم ان دسته از شركتهاي هواپيمايي كه از نام جعلي خليج عربي استفاده كنند تصريح كرد اين تهديد ايران يك مساله داخلي است به نوشته شماره امروز روزنامه الشرق الاوسط اسامه نقلي سخنگوي رسانه اي وزارت خارجه عربستان سعودي گفت تهديد ايران به تحريم شركتهاي هواپيمايي كه در پروازهاي خود از واژه خليج عربي استفاده كنند و جلوگيري از ورود انها به حريم هوايي ايران يك مساله داخلي مربوط به اين كشور است در همين حال عبدالرزاق ابو داوود استاد جغرافيايي سياسي در دانشگاه عبدالعزيز در جده اين تهديد ايران را امتداد و كش دادن يك مساله جدلي طولاني مدت و قديمي درباره نامگذاري خليج به خليج عربي يا خليج فارس دانست وي افزود اين تهديد و اصرار ايران بر نامگذاري خليج فارس تهديدي ناشايست است بويژه كه نام كشور پارس رسما در زمان رضا پهلوي به ايران تغيير نام داد بگونه اي كه وي در بيست و هفتم ماه دسامبر هزار و نهصدو سي وشش دستور داد كلمه فارس به شكل نهايي از معاملات رسمي حذف و به جاي ان از كلمه ايران استفاده شود اما حال معلوم نيست اين اصرار ايران براي استفاده از واژه خليج فارس به خاطر چيست اين استاد دانشگاه ملك عبدالعزيز جده گفت حقايق موجود حاكي از ان است كه سواحل عربي در امتداد خليج فارس بسيار طولاني تر از سواحل ايران است و حتي بخشي از ايران كه بر حاشيه خليج فارس واقع است يعني اهواز و بندر لنگه انها نيز سواحل عربي هستند كه قبايل عرب در انها اسكان دارند وي تصريح كرد نامگذاري ها نمي تواند واقعيتهاي موجود را تغيير دهد ضمن انكه منافع كشورهاي عربي در خليج بسيار بيشتر از منافع ايران است بويژه كه هفت كشور عربي در سواحل خليج مقابل يك دولت فارس كه ايران است قرار دارند و اين اصرار ايران به استفاده از خليج فارس مرتبط با گرايشهاي سياسي نظام ايران است و به ديگر عوامل مرتبط نيست.
گزارش العربيه درباره تصميم اخير ايران درخصوص خليج فارس
مجري شبكه تلويزيوني العربيه در برنامه نهايت الاسبوع (پايان هفته) 1388/12/7.گفت در پيام سياسي و اقتصادي ايران به كشورهاي حوزه خليج فارس و به طور كلي كشورهاي عربي كه بسيار تنش افرين تلقي شد دولت تصميم گرفت به هر شركت هواپيمايي كه به جاي خليج فارس از عبارت خليج عربي استفاده كند اجازه ندهد از حريم هوايي ايران استفاده كند يا در خاك اين كشور فرود بيايد مجري العربيه افزود اين تصميم همزمان با اقدامات بين المللي در جهان ازجمله جهان عربي براي جلب حمايت از صدور قطعنامه اعمال تحريم هاي جديد بين المللي اتخاذ شد و اكنون اين سئوال مطرح مي شود كه اين تصميم ايران چه معناي دارد و تنش چگونه اغاز شده است سيها بن سموش گزارشگر العربيه در گزارشي درباره اين موضوع گفت اين موضع ايران تنش افرين تلقي شد و تهران با اين موضع كشورهاي حوزه خليج فارس را غافلگير كرد و تهران تصميم گرفته است به كساني كه خليج فارس را عربي مي دانند اجازه ندهد از حريم هوايي اين كشور استفاده كنند گزارشگر العربيه افزود ايران به شركتهاي هواپيمايي خارجي كه از فضاي ايران استفاده مي كنند شرط كرده است كه از اصطلاح خليج عربي استفاده نكنند بلكه ان را خليج فارس بنامند و تهران گفت به طور تدريجي از ورود هواپيماهاي كشورهايي كه برخلاف دستورات ايران در اين خصوص عمل كنند به فضاي ايران جلوگيري خواهد كرد نامگذاري خليج اخيرا ابعاد جديدي به خود مي گيرد و چند روز پيش يك كارمند يوناني بعد از اينكه از اصطلاح خليج عربي در تابلوي نمايش شركت هواپيمايي تجاري ايران كيش اير استفاده كرد از سمتش بركنار شد اين اقدام كارمند يوناني خشم مقامات ايران را برانگيخت و مقامات از شركت خواستند از اين حادثه عذرخواهي كند گزارشگر العربيه اظهار داشت همچنين فدراسيون ورزشي همبستگي اسلامي در عربستان ماه گذشته بعد از پافشاري طرف ايراني بر نامگذاري خليج عربي به خليج فارس دوره بازيهاي همبستگي اسلامي را كه قرار بود اوريل اينده در ايران برگزار شود لغو كرد گزارشگر العربيه در پايان اين گزارش گفت هفت كشور عربي يعني عراق كويت عربستان بحرين قطر امارات و عمان و يك كشور هشتم يعني ايران بر خليج فارس مشرف هستند و به نظر مي رسد اختلاف قديمي با ابعاد جديد ان تنش كنوني در منطقه درباره نگرانيهاي عربي از بلندپروازيهاي منطقه اي ايران را منعكس مي كند.
پژوهشگر روابط بين الملل در رياض مدعي شد تصميم ايران درباره خليج فارس به ضرر اقتصاد اين كشور خواهد بود مجري شبكه تلويزيوني العربيه در برنامه نهايه الاسبوع پايان هفته در مصاحبه اختصاصي با عبدالله الشمري( 1388/12/7.) پرسيد تصميم ايران درباره خليج فارس به چه معنا است و در چه چارچوبي مي توان آن را قرار دادآيا در چارچوب اعمال فشار در موضوع تحريم هاي بين المللي است يا فراتر از ان است وي پاسخ داد اين مسئله بسيار نگران كننده است و تنش داخلي نظام ايران را منعكس مي كند وي افزود انچه روي مي دهد باعث خواهد شد به ايران در سطح داخلي و روابط با كشورهاي همسايه خسارت وارد شود و اين تصميم اصلا صحيح نيست و به حاكميت كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس آسيب وارد مي كند الشمري اظهار داشت اين اقدام كاملا برخلاف قانون بين المللي و حسن همجواري با كشورهاي خليج فارس است و در عين حال برخلاف ادعاي ايران درباره جمهوري اسلامي است و ايران بايد گزينه هاي خود را مشخص كند كه آيا جمهوري اسلامي است يا يك كشور فارسي است وي گفت اين مسئله به علت اختلافات موجود در داخل ايران است و از نظر تاريخي اين در تركيه در اوايل قرن گذشته و در برخي كشورهاي عربي رخ داده است كه تلاش كردند به قومگرايي متوسل شوند و با شكست مواجه شدند و توسل به قومگرايي ممكن است در مراحل موقت مفيد باشد اما در دراز مدت با شكست مواجه خواهد شد پژوهشگر روابط بين الملل اظهار داشت به خاطر دارم كه رئيس جمهور ايران در سال دو هزار و شش مهمان خود امير قطر را در تهران زماني كه از خليج عربي استفاده كرد در تنگنا قرار داد و پاسخ شديدي داد كه با ساده ترين قواعد ديپلماسي متناسب نيست مجري العربيه پرسيد اين مسئله بيشتر از نظر اقتصادي زيان بار است يا از نظر سياسي وي پاسخ داد ايران قصد دارد موفقيت داخلي بدست اورد و شايد از نظر اقتصادي اسيب ببيند به ويژه با توجه به اينكه خبرهايي در خصوص عزم كشورهاي اروپايي و امريكا براي اعمال محاصره اقتصادي منتشر مي شود الشمري گفت متاسفانه انچه روي مي دهد اقدامات نسنجيده برخي نيروها در نظام ايران است و به ايران اسيب زيادي وارد خواهد كرد و من از زمان اين تنش افريني ايران كه به خسارتهاي سياسي و اقتصادي منجر خواهد شد تعجب مي كنم و به نظر من خطرناك تر از ان خسارتهاي ديني است عبدالله الشمري تصريح كرد واضح و روشن است كه در نهادهاي تصميم گيرنده ايران طرفهايي هستند كه براي منافع شخصي خود تلاش مي كنند و به منافع مردم بزرگ ايران كه داراي تمدن است توجه نمي كنند و كسي كه از اصول اقتصاد اگاهي داشته باشد مي داند كه اين تصميم به ضرر اقتصاد ايران خواهد بود وي گفت من خطاب به برخي از مسئولان ايراني مي گويم بايد بدانند كه زبان فارسي از حدود پنجاه درصد زبان عربي تشكيل مي شود ايا اين مسئول مي تواند كلمات عربي را كه با انها سخن مي گويد حذف كند

 

[vahid_007_006]

ادعاي القبس درباره نام و هويت خليج فارس
88/12/10 روزنامه القبس چاپ كويت روز دوشنبه در مقاله اي با انتقاد از پافشاري ايران روي نام خليج فارس ، مدعي عربي بودن هويت آن شد.
اين روزنامه نوشت: اظهارات و تصميمات مقامات ايراني درباره نام خليج عربي كه استفاده آن به جاي نام خليج فارس توسط شركتهاي هواپيمايي هنگام عبور بر فراز ايران ممنوع شده است، بيش از آنكه نگران كننده باشد تنش زا است.
محمد عبدالمحسن المقاطع در مقاله خود با عنوان همسايگي ايران و عربي بودن خليج، افزود: ايران و هوادارنش بايد بدانند كه در خليج ع ربي ملت هايي در كنار نظامها و دولتهاي خود حضور دارند.
وي افزود: آيا ايران مي داند كه لحن تعامل با منطقه از روي زور و قدرت در ارتباط با موضوعاتي كه جزو اختلافات قديمي و كش دار به شمار مي رود، از يك سو فضايي از تنش و حساسيت در روابط بين الملل و از سوي ديگر در روابط مربوط به حسن همجواري با كشورها و ملتهاي منطقه ايجاد مي كند.
از اين رو ايران و برخي رهبران تحريك كننده آن كشور بايد بدانند كه چنين روشي دخالت براي سلطه ايران بر سرزمين خليج (فارس ) است و ما آن را نمي پذيريم.
القبس نوشت: به ويژه اينكه ايران با چنين تصميمي در صدد نشان دادن تعصبات ناسيوناليستي خود بوده و پيش از آن نيز فرقه گرايي خود را نشان داده بود و اين موضوع بار ديگر انديشه صدور انقلاب ايران را در اذهان به ياد مي آورد.
به نوشته القبس ، اين روشي است كه ايران متاسفانه در عمل، براي تغذيه تندروها در منطقه با آن همراهي دارد و حتي دخالتهاي آشكار در امور برخي كشورهاي منطقه كرده و اصول حسن همجواري را از ياد برده است.
القبس افزود: هم اكنون حرف و حديثهاي زيادي درباره حضور اطلاعاتي و امنيتي ايران در برخي از اين كشورها وجود دارد و از اين رو اين پرسش پيش مي آيد كه ايران به كدام سمت پيش مي رود و نيات آن كشور و نقشه هاي آينده آن كشور به چه سمتي گرايش دارد؟ اين روزنامه همچنين نوشت: در تاريخ و جغرافيا حقايقي وجود دارد كه قطعنامه ها و اقدامات سياسي ، هرچند هم از پشتوانه قدرت بينالمللي برخوردار باشد نمي تواند آنها را از بين ببرد و لغو كند.
القبس افزود: همان گونه كه اسرائيل نمي تواند حقايق وجودي خود به عنوان يك دولت اشغالگر و جنايات خود در قبال فلسطيني ها و اعراب را كه جنايات جنگي است لغو كند، ايران نيز نمي تواند حقيقت عربي بودن ملتهاي خليج و عربي بودن ساكنان مناطق مشرف بر خليج عربي (فارس ) از جمله ساكنان عرب ايرن را تغيير دهد زيرا اين چيزي است كه خليج را عربي خالص گردانيده و از اين رو ايران نيز بايد در تعامل با اين موضوع به منطق و عقل رجوع كند.
- روزنامه اماراتي البيان روز سه شنبه 88/12/11 در تحليلي استفاده از نام خليج فارس را مقدمات دشمني ايران با كشورهاي عربي به بهانه نام خليج فارس عنوان كرد. البیان نوشت: تاكيد ايران آن است كه "خليج" را فارسي بنامد و اصرار كشورهاي خليج و عربي آن است كه آن را خليج ع ربی بدانند.
روزنامه اماراتي افزود: هفت كشور در حاشيه خليج (فارس ) شامل عراق ، كويت ، عربستان ، بحرين، قطر ، امارات و عمان قرار دارند كه هر كدام داراي سواحلي هستند و از نظر جغرافيايي در جنوب و غرب خليج قرار گرفته اند. ايران هم در سواحل شمالي خليج (فارس ) قرار دارد. اما از نظر عرف بين المللي هيچ كشوري حق استفاده قومي و نژادي از مناطق مشترك را ندارد. مساله در مورد خليج (فارس ) فقط جغرافيايي است و مساله نبايد سياسي شود زيرا هر دولتي نمي تواند به مقتضاي منطقه جغرافيايي خود نامي را براي آن تعيين كند. لذا نامي كه انتخاب مي شود باید تابع اکثریت باشد.
بنابر اين تمام مردم حاشيه خليج (فارس ) بر اساس زبان خود آن را خليج ع ربي مي نامند و آشنایی با نام فارسي آن ندارند. اما ايران نسبت به اين تسميه عربي حساسيت ويژه اي از خود نشان مي دهد. در شوراي همكاري خليج (فارس ) نيز گفته مي شود شوراي همكاري خليج العربي نه خليج ايراني اما ايران اصرار بي اندازه اي حتي در زمان شاه و بعد از انقلاب به اين نام داشته حتي نام خيلج اسلامي كه از سوی دوستان ايران پيشنهاد شد، از سوي تهران رد شد.
اين گونه فشار از سوی ایران مي تواند روابط ايران با كشورهاي عربي را به خشونت و دشمني بكشاند كه به نفع منطقه نخواهد بود
شورای سازمان های اسلامی اردن از ایران خواست در تصمیمات گرفته شده درباره کاربرد خلیج فارس در هواپیماهای خارجی تجدید نظر کند. ادعاي عرب تايمز حليج عربي واژه مجعول نيست
روزنامه عرب تايمز 1388/12/15 چاپ كويت در مقاله اي مفصل در پايگاه اينترنتي خود بدون ارایه هیچ سندی سعي كرد با مغلطه و سفسطه بازی و بازی با واژگان به مخاطب عرب خود تلقین کند که خليج عربي درست است نه خليج فارس.
اين روزنامه افزوده است در شماره قبلي از خليج عربي نام برديم اين واژه آنگونه كه ايران ادعا مي كند مجعول(جعل شده) نيست همانطور که دكتر وليد طباطبايي در روزنامه الوطن نوشت در گذشته اعراب عادت داشتند خليج عربي را درياي فارس بنامند آنها درياي مديترانه را نيز درياي رومي ها و يا درياي سرخ را دريايي اتيوپي مي ناميدند زيرا پرشيا در سواحل خليج و اتيوپي نيز در ساحل درياي سرخ واقع شده است اين در حالي است كه در طي قرون نام اين كشورها تغيير كرده است پرشيا در زمان خلافت عثمان محو شد نام پرشين در زمان سلطنت خاندان پهلوي كه سعي داشتند امپراتوري فارس ها را زنده كنند بار ديگر مطرح شد اما پيش از اين همه واقعيتهاي تاريخي نشان مي دهد كه همه كساني كه در سواحل خليج عربي زندگي مي كردند حتي در ايران همگي عرب بوده اند همچنين تاريخ نشان مي دهد كه اعراب از قرن هشتم تا قرن نوزدهم ميلادي تسلط خود را بر خليج عربي حفظ كرده بودند و در واقع فارس ها نه در سواحل و نه حتي در نزديكي بنادر ان زندگي نكرده اند در واقع كوههاي زاگرس بين پرشيا و سواحل خليج عربي واقع شده است و انها را از هم جدا مي كند نويسنده در ادامه با طرح مطالب پراكنده اعراب را به اتحاذ موضع واحد و وحدت نظر در زمينه هاي اين چنيني فرا خوانده است. در رد این نظریه مضحک بهتر است کتاب خلیج عربی قدری قلعه جی را مطالعه کنید که این نویسنده عرب ناچار به عظمت دریانوردی و قدرت نظامی ایران در دوره های مختلف تاریخی در خلیج فارس بویژه و در دوره افشاریان و صفویان اعتراف می کند.
گاردين اختلاف ايران و اعراب بر سرنام خليج فارس بار ديگر در كانون توجه
قرار گرفت. 1388/12/4.
روزنامه گاردين نوشت نگهباني ايران از مرزهايش به خطوط هوايي بين المللي نيز گسترش يافته است اين روزنامه در اينترنت نوشت ممنوعيت استفاده از واژه خليج عربي بجاي خليج فارس در هواپيماهاي خطوط هوايي بين المللي كه به ايران مي روندتازه ترين تحول در مناقشه ميان ايران و كشورهاي عربي بر سر يك ابراه در خاورميانه است اين روزنامه افزود نگهباني پرشور ايران از خاكش ظاهرا به خطوط هوايي بين المللي نيز گسترش يافته استاين كشور اعلام كرده است از اين پس هر هواپيمايي كه به ابراه ميان ايران و كشورهاي عربي واژه خليج عربي اطلاق كندخق ورود به حريم هوايي اين كشور را نخواهد داشتخميد بهبهاني وزير راه ايران گفته است خطوط هوايي كشورهاي جنوب خليج فراس كه به ايران پرواز مي كنند بايد در مانيتورهاي الكترونيك خود از واژه خليج فارس استفاده كننددر غير اين صورت از ورود به حريم هوايي ايران منع خواهند شد ماه گذشته نيز فدراسيون بازي هاي همبستگي كشورهاي اسلامي در عربستان اعلام كرد به علت اختلاف نظر بر سر نام اين خليج از برگزاري اين بازي ها در تهران صرف نظر مي كند گاردين افزودنام خليجي كه براي نقل و انتقال نفت و گاز جهان حياتي است به يك مسئله درد سرساز ميان كشورهاي اطراف ان مانند عربستان كويت قطربحرين امارات عمان عراق و ايران تبديل شده است ايران آن را خليج فارس مي نامد و كشورهاي عربي ان را عربي مي دانندتعاريف زبان هاي خارجي نيز از اين خليج به نفع هر طرف باشدظرف ديگر را مي رنجاند برخي از كشورهاي عربي كه از امريكا تسليحات مي خرند و پايگاههاي نظامي دراختيار اين كشور قرار مي دهند در نگراني واشنگتن از برنامه هسته اي ايران نيز سهيم هستندمناقشه هسته اي ايران بخشي از نگراني هاي اعراب سني در خصوص توسعه طلبي ايران در خاورميانه است ايران شبكه اي از متحدان از جمله سوريه و گروههايي در عراق حزب الله لبنان و حماس در غزه دارد.

 

[vahid_007_006]

بازتاب هشدارايران در مورد نام خليج فارس در روزنامه الموندو 5 /12/88
الموندو چاپ اسپانيا روز سه شنبه نوشت: ايران بازي با كلمات در مورد مسايلي مانند نقشه را نمي پذيرد. بنابر نوشته اين روزنامه ، ايران توانسته با استفاده از هنر دو زباني با يك دست در مجامع بين المللي در مورد برنامه هسته اي خود با ديگر كشورها بازي كند و با دست ديگرش چرخ سانتريفيوژها را به گردش در مي آورد.
حميد بهبهاني وزير راه و ترابري ايران در اين راستا به شركتهاي هواپيمايي هوايي كه مسير كشورهاي عربي تا ايران را پوشش مي دهند، هشدار داده كه بايد در صفحات ديجيتالي خود از نام خليج فارس استفاده كنند.
روزنامه الموندو اضافه كرد: بهبهاني به اين شركتها يك ماه فرصت داده تا اين موضوع را تصحيح كنند و در غير اينصورت هواپيماهاي آنها را مجبور به فرود در ايران كرده و مجوز پرواز آنها را لغو خواهد كرد.
اين روزنامه با اشاره به اينكه ايران و كشورهاي غربي آن را خليج فارس ناميده و كشورهاي عربي آن را خليج عربي مي نامند، مي نويسد: دولت ايران با آن دسته از خطوط هوايي كه از نام -خليج فارس استفاده نكنند، درگير شده است.
اين روزنامه همچنين به نقل از خبرگزاري فرانس پرس مدعي شد: وزير راه و ترابري كه با خطر جايگزيني در ايران روبرو است، حتي ديگر همكاران مهماندار يوناني (ايرانيان و خارجي ها) را تهديد كرده و گفته است كه آنها نيز بايد تاوان اشتباه همكارشان را بدهند و به آنها اجازه كار در ايران داده نشود.
اين روزنامه با اشاره به اينكه شركتهاي داخلي در ايران هواپيما و خدمه خارجي را براي پوشش پروازها اجاره مي كنند، افزود: اين اولين مرتبه اي نيست كه اين موضوع (نام خليج فارس ) در بين همسايگان ايجاد ناراحتي مي كند.
بنا براين نوشته، در ژانويه گذشته فدراسيون ورزشي همبستگي كشورهاي اسلامي بخاطر حك شدن نام خليج فارس بر روي مدالها در مسابقاتي كه در ايران برگزار مي شد ، شركت نكردند.
عذرخواهي مشاور شهردار پاريس به علت استفاده از واژه جعلی خليج
1388/12/5.
مشاور شهردار پاريس كه هنگام سخنراني در افتتاحيه همايش توسعه سبز از واژه مجعول خليج استفاده كرده بود پس از تذكر رييس همايش عذرخواهي كرد به گزارش خبرنگار ما ژرالد پي پوت پس از تذكر دكتر مجيد عباسپور رئيس همايش از طريق مترجم خود اعلام كرد منظورم از خليج خليج فارس بود و همه اسناد تاريخي خليج فارس را به اين نام شناخته است و از اين كه من در سخنراني براي اختصار نام كامل خليج فارس را به كار نبردم عذرخواهي مي كنم وي هنگام سخنراني درباره الودگي هاي ناشي از انفجار چاه هاي نفت در جنگ اول خليج فارس از واژه مجعول خليج استفاده كرد مشاور شهردار پاريس گفت36سال از عمر خود را در زمينه هاي تخصصي پيش گيري از الودگي هواي شهري كار كرده و هرگز سياسي نبوده ام وي اضافه كرد حاضر است حاصل تجربيات و تحقيقات علمي خود را در زمينه الودگي هوا در اختيار دانشگاه ازاد اسلامي و دانشجويان و متخصصان ايراني قرار دهد ژرالد پي پوت15سال پيش زماني كه ژاك شيراك شهردار پاريس بود سمت مشاور وي را برعهده داشت و فرانسوا ميتران رئيس جمهور سوسياليست فرانسه نيز هنگامي كه صدام در جنگ با كويت برخي چاه هاي نفت را منفجر كرده بود پي پوت را مامور بررسي الودگي ناشي از اين انفجارها كرده بود ژرالد پي پوت هم اكنون مشاور شهردار پاريس است.
هافينگتون پست استفاده از نام خليج فارس شرط ورود به حريم هوايي ايران
1388/12/5.
ايران اعلام كرد خطوط هوايي در صورت استفاده نكردن از نام خليج فارس با محدوديت حريم هوايي روبرو مي شوند به نوشته شماره امروز روزنامه هافينگتون پست وزير حمل و نقل ايران اعلام كرد خطوط هوايي بايد براي اشاره به اب هايي كه ايران را از شبه جزيره عربي جدا مي كند از نام خليج فارس به جاي خليج ع ر ب ي استفاده كنند در غير اين صورت با ممنوعيت ورود به حريم هوايي ايران روبرو مي شوند حامد بحريني گفت به خطوط هوايي كشورهاي جنوب خليج فارس كه به ايران سفر مي كنند هشدار داده شده است كه عبارت خليج فارس را بر تابلوهاي اعلانات الكترونيك خود درج كنند در غير اين صورت از ورود به حريم هوايي ايران منع مي شوند نام صحيح اين ابراه مدت ها است كه مسئله اي مناقشه اميز بين ايران و همسايگان عرب ان بوده است.
خبرگزاري آسوشيتدپرس از تهران گزارش داد 88/12/4 :
در اواخر سال 2004 ، ايران نشريه نشنال جيوگرافي را به دليل استفاده از نامي جعلي براي خليج فارس ممنوع كرد. این موسسه، اطلس جهاني خود را با نام قبلی و مطابق کاربرد گذشته به نام خليج فارس اصلاح كرد.
وزير راه و ترابري ايران روز دوشنبه به مطبوعات داخلي گفت، شركتهاي هواپيمايي كه از اشاره به نام خليج فارس براي آبراه بين ايران و شبه جزيره عربستان خودداري كنند از ورود به حريم هوايي ايران منع خواهند شد.
اين هشدار بويژه متوجه شركتهاي هواپيمايي كشورهاي همجوار عرب خليج فارس است. روزنامه ايران از حميد بهبهاني نقل كرد : شركتهاي هواپيمايي كشورهاي جنوب خليج فارس كه به ايران پرواز مي كنند بايد در مونيتورهاي پرواز خود از نام خليج فارس استفاده كنند. وي افزود:شركتهايي كه اين هشدار را ناديده بگيرند از ورود به حريم هوايي ايران منع خواهند شد و در عين حال تكرار اين تخلف باعث خواهد شد تا هواپيماي آنها در ايران زمين گير شود و مجوز پرواز اين هواپيماها به ايران لغو گردد.
در اين گزارش گفته شده است كه ايران يك ميهماندار يوناني شركت خصوصي را به دليل استفاده از نامي جعلي براي خليج فارس در مونيتور خود در طول آخر هفته اخراج كرده است.
ايرانيان به طور سنتي نسبت به نام تاريخي خليج فارس حساسيت نشان مي دهند و ماه گذشته، فدراسيون بازيهاي همبستگي اسلامي مستقر در عربستان اعلام كرد كه اين فدراسيون به دليل آنكه ميزبان ايراني آنان قصد داشت از نام خليج فارس بصورت پارچه نوشته و مدال استفاده كند اين مسابقات را لغو كرد.
وب سایت بی بی سی انگلیسی و عربی نیز در تاریخ 5/12/88 مقاله ای به قلم جون لینز تحت عنوان در یک نام چه چیزی هست؟
http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8527729.stm
به تهدید وزیر راه اشاره کرده و نوشته است نقشه ها و اسناد کهن دلالت بر کاربرد خلیج فارس دارد و هم اکنون ایران و کشورهای غربی از همان نام تاریخی استفاده می کنند اما کشورهای عربی از این نام ناراحت می شوند. و بنابراین روش بی بی سی کاربرد فقط اصطلاح خلیج است.
به هر حال اقدام وزیر راه اگرچه دیر هنگام اما مناسب و در خور تحسین است

 

[*Chakavak*]

بازتاب هشدارايران در مورد نام خليج فارس در روزنامه الموندو 5 /12/88
الموندو چاپ اسپانيا روز سه شنبه نوشت: ايران بازي با كلمات در مورد مسايلي مانند نقشه را نمي پذيرد. بنابر نوشته اين روزنامه ، ايران توانسته با استفاده از هنر دو زباني با يك دست در مجامع بين المللي در مورد برنامه هسته اي خود با ديگر كشورها بازي كند و با دست ديگرش چرخ سانتريفيوژها را به گردش در مي آورد.
حميد بهبهاني وزير راه و ترابري ايران در اين راستا به شركتهاي هواپيمايي هوايي كه مسير كشورهاي عربي تا ايران را پوشش مي دهند، هشدار داده كه بايد در صفحات ديجيتالي خود از نام خليج فارس استفاده كنند.
روزنامه الموندو اضافه كرد: بهبهاني به اين شركتها يك ماه فرصت داده تا اين موضوع را تصحيح كنند و در غير اينصورت هواپيماهاي آنها را مجبور به فرود در ايران كرده و مجوز پرواز آنها را لغو خواهد كرد.
اين روزنامه با اشاره به اينكه ايران و كشورهاي غربي آن را خليج فارس ناميده و كشورهاي عربي آن را خليج عربي مي نامند، مي نويسد: دولت ايران با آن دسته از خطوط هوايي كه از نام -خليج فارس استفاده نكنند، درگير شده است.
اين روزنامه همچنين به نقل از خبرگزاري فرانس پرس مدعي شد: وزير راه و ترابري كه با خطر جايگزيني در ايران روبرو است، حتي ديگر همكاران مهماندار يوناني (ايرانيان و خارجي ها) را تهديد كرده و گفته است كه آنها نيز بايد تاوان اشتباه همكارشان را بدهند و به آنها اجازه كار در ايران داده نشود.
اين روزنامه با اشاره به اينكه شركتهاي داخلي در ايران هواپيما و خدمه خارجي را براي پوشش پروازها اجاره مي كنند، افزود: اين اولين مرتبه اي نيست كه اين موضوع (نام خليج فارس ) در بين همسايگان ايجاد ناراحتي مي كند.
بنا براين نوشته، در ژانويه گذشته فدراسيون ورزشي همبستگي كشورهاي اسلامي بخاطر حك شدن نام خليج فارس بر روي مدالها در مسابقاتي كه در ايران برگزار مي شد ، شركت نكردند.
عذرخواهي مشاور شهردار پاريس به علت استفاده از واژه جعلی خليج
1388/12/5.
مشاور شهردار پاريس كه هنگام سخنراني در افتتاحيه همايش توسعه سبز از واژه مجعول خليج استفاده كرده بود پس از تذكر رييس همايش عذرخواهي كرد به گزارش خبرنگار ما ژرالد پي پوت پس از تذكر دكتر مجيد عباسپور رئيس همايش از طريق مترجم خود اعلام كرد منظورم از خليج خليج فارس بود و همه اسناد تاريخي خليج فارس را به اين نام شناخته است و از اين كه من در سخنراني براي اختصار نام كامل خليج فارس را به كار نبردم عذرخواهي مي كنم وي هنگام سخنراني درباره الودگي هاي ناشي از انفجار چاه هاي نفت در جنگ اول خليج فارس از واژه مجعول خليج استفاده كرد مشاور شهردار پاريس گفت36سال از عمر خود را در زمينه هاي تخصصي پيش گيري از الودگي هواي شهري كار كرده و هرگز سياسي نبوده ام وي اضافه كرد حاضر است حاصل تجربيات و تحقيقات علمي خود را در زمينه الودگي هوا در اختيار دانشگاه ازاد اسلامي و دانشجويان و متخصصان ايراني قرار دهد ژرالد پي پوت15سال پيش زماني كه ژاك شيراك شهردار پاريس بود سمت مشاور وي را برعهده داشت و فرانسوا ميتران رئيس جمهور سوسياليست فرانسه نيز هنگامي كه صدام در جنگ با كويت برخي چاه هاي نفت را منفجر كرده بود پي پوت را مامور بررسي الودگي ناشي از اين انفجارها كرده بود ژرالد پي پوت هم اكنون مشاور شهردار پاريس است.
هافينگتون پست استفاده از نام خليج فارس شرط ورود به حريم هوايي ايران
1388/12/5.
ايران اعلام كرد خطوط هوايي در صورت استفاده نكردن از نام خليج فارس با محدوديت حريم هوايي روبرو مي شوند به نوشته شماره امروز روزنامه هافينگتون پست وزير حمل و نقل ايران اعلام كرد خطوط هوايي بايد براي اشاره به اب هايي كه ايران را از شبه جزيره عربي جدا مي كند از نام خليج فارس به جاي خليج ع ر ب ي استفاده كنند در غير اين صورت با ممنوعيت ورود به حريم هوايي ايران روبرو مي شوند حامد بحريني گفت به خطوط هوايي كشورهاي جنوب خليج فارس كه به ايران سفر مي كنند هشدار داده شده است كه عبارت خليج فارس را بر تابلوهاي اعلانات الكترونيك خود درج كنند در غير اين صورت از ورود به حريم هوايي ايران منع مي شوند نام صحيح اين ابراه مدت ها است كه مسئله اي مناقشه اميز بين ايران و همسايگان عرب ان بوده است.
خبرگزاري آسوشيتدپرس از تهران گزارش داد 88/12/4 :
در اواخر سال 2004 ، ايران نشريه نشنال جيوگرافي را به دليل استفاده از نامي جعلي براي خليج فارس ممنوع كرد. این موسسه، اطلس جهاني خود را با نام قبلی و مطابق کاربرد گذشته به نام خليج فارس اصلاح كرد.
وزير راه و ترابري ايران روز دوشنبه به مطبوعات داخلي گفت، شركتهاي هواپيمايي كه از اشاره به نام خليج فارس براي آبراه بين ايران و شبه جزيره عربستان خودداري كنند از ورود به حريم هوايي ايران منع خواهند شد.
اين هشدار بويژه متوجه شركتهاي هواپيمايي كشورهاي همجوار عرب خليج فارس است. روزنامه ايران از حميد بهبهاني نقل كرد : شركتهاي هواپيمايي كشورهاي جنوب خليج فارس كه به ايران پرواز مي كنند بايد در مونيتورهاي پرواز خود از نام خليج فارس استفاده كنند. وي افزود:شركتهايي كه اين هشدار را ناديده بگيرند از ورود به حريم هوايي ايران منع خواهند شد و در عين حال تكرار اين تخلف باعث خواهد شد تا هواپيماي آنها در ايران زمين گير شود و مجوز پرواز اين هواپيماها به ايران لغو گردد.
در اين گزارش گفته شده است كه ايران يك ميهماندار يوناني شركت خصوصي را به دليل استفاده از نامي جعلي براي خليج فارس در مونيتور خود در طول آخر هفته اخراج كرده است.
ايرانيان به طور سنتي نسبت به نام تاريخي خليج فارس حساسيت نشان مي دهند و ماه گذشته، فدراسيون بازيهاي همبستگي اسلامي مستقر در عربستان اعلام كرد كه اين فدراسيون به دليل آنكه ميزبان ايراني آنان قصد داشت از نام خليج فارس بصورت پارچه نوشته و مدال استفاده كند اين مسابقات را لغو كرد.
وب سایت بی بی سی انگلیسی و عربی نیز در تاریخ 5/12/88 مقاله ای به قلم جون لینز تحت عنوان در یک نام چه چیزی هست؟
http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8527729.stm
به تهدید وزیر راه اشاره کرده و نوشته است نقشه ها و اسناد کهن دلالت بر کاربرد خلیج فارس دارد و هم اکنون ایران و کشورهای غربی از همان نام تاریخی استفاده می کنند اما کشورهای عربی از این نام ناراحت می شوند. و بنابراین روش بی بی سی کاربرد فقط اصطلاح خلیج است.
به هر حال اقدام وزیر راه اگرچه دیر هنگام اما مناسب و در خور تحسین است

مرسی دوست عزیز ،
جالب بود
باشد که با سرسختی بیشتر مسولان کشور در مورد خلیج همیشه فارس در عرصه بین المللی این نام جاودان بمونه .

 

[*Chakavak*]

آخرین نتایج نظر سنجی :
از 2281212 رای دهنده، 62 درصد به خلیج همیشه فارس ایران رای دادن .

مشاهده پیوست 52978
​

***زنده باد خلیج همیشه فارس ایران***


​

 

[abnoos69]

زنده باد خلیج همیشه فارس​

 

[abnoos69]

نقشه خلیج همیشه فارس متعلق به قرن 1​

 

[امیرحسین دولتی]

دوستان سعی کنید روزی یک رای بدین.
الان نسبت به چند روز گذشته درصد خلیج همیشه فارس 3 درصد کمتر شده. این به خاطر رای دادن های تکراریه طرفداران عنوان جعلی هستش.
پس اهتمام کنید تا نگذاریم این قضیه ادامه پیدا کنه.

 

[amirhm]

یک نقشه اسلامی مربوط به 320 هجری که خلیج فارس را نمایش میدهد
​

 

[amirhm]

یک سند تاریخی دیگر
نقشه ترکیه در آسیا (نام خلیج فارس در گوشه پایین سمت راست دیده میشود)
​

 

[amirhm]

امپراطوری ساسانیان
​

 

[vahid_007_006]

ما و خلیج فارس


دکتر حسین اخانی
سال گذشته روز ملی خلیج فارس با شكوه خاصی برگزار شد. به خصوص صداوسیما و اغلب رسانه های مكتوب از جهات مختلف به آن پرداختند. اما دیری نگذشت كه همه چیز فراموش شد. ولی امسال شاید به دلیل كم رنگ شدن مسئله و عادت كردن ما به آن، حساسیت به این موضوع كمتر شده و شاید جو انتخاباتی در این بی توجهی بی تاثیر نیست. البته برگزاری همایش 9 اردیبهشت كه در آن جمع زیادی از مسئولان و سیاستمداران شركت داشتند حائز اهمیت است. در سال گذشته پیشنهادهای زیادی از سوی مردم و نخبگان برای حفظ نام خلیج فارس و جلوگیری از گسترش نام جعلی ارائه شد ولی به نظر نمی رسد چندان پیشرفتی در پیگیری پیشنهادها صورت گرفته باشد و اگر هم صورت گرفته، نگارنده از آن اطلاع ندارد و لازم است توسط دستگاه های مسئول اطلاع رسانی شود. رد گیری نام خلیج فارس در مقایسه با نام جعلی در نمایه علمی Web of Science نشان از بهبود نسبی مقالات علمی بین المللی دارد ولی هنوز وضعیت قرمز است و به برنامه ریزی جدی و دراز مدت و همكاری همه جانبه مردم ایران در داخل و خارج با هر مرام و گرایش سیاسی و به خصوص دولت نیاز است.
متأسفانه این عادت ما ایرانیان است كه همه تقصیرها را به گردن دیگران می اندازیم و كمتر به ناتوانی خودمان در حفظ نام خلیج فارس فكر می كنیم. رفتار ما چون بیماری است كه از سر لجبازی حاضر نیست به پزشك مراجعه كند. تكرار كلیاتی چون قدمت بیش از 2هزار ساله نام خلیج فارس یا دریای پارس و شعار خلیج همیشه فارس فقط می تواند ما را تسلی دهد اما دردی از فرآیند حساب شده تغییر نام خلیج فارس درمان نخواهد كرد. تاریخ پر است از بی عدالتی، ظلم و خونریزی.
آنچه امروز بر نقشه جغرافیایی جهان برجا مانده میراث همین تاریخ نه چندان پاك است. بنابر این به جای آنكه تقصیر را به گردن انگلیسی ها و اعراب بیندازیم باید كلاه خود را قاضی كنیم و به دلایلی بپردازیم كه طی نیم قرن توانسته است نام جعلی را به راحتی رقیب نام تاریخی خلیج فارس كند. باید پذیرفت كه نیم قرن گذشته و به خصوص دهه اخیر، عصر انفجار اطلاعات است و حجم نوشتارهای چاپی و الكترونیكی به حدی است كه اگر نتوان سهم خود را در آن حفظ كرد، دیگرانی هستند كه از ناتوانی ما بهره جسته و تاثیر زیادی بر افكار عمومی جهان می گذارند. شاید یكی از مهم ترین و تاثیر گذار ترین شگردهایی كه كشورهای عربی در جعل نام خلیج فارس در این چند دهه از آن بهره جسته اند نفوذ در منابع علمی، اطلس ها و نقشه هاست. تردیدی نیست كه عصبانیت عرب ها و غربیان از وقوع انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی فرصتی بود كه توانست جو روانی لازم را در تغییر دیدگاه غربیان در تغییر نام خلیج فارس فراهم كند. پیشرفت های اقتصادی كشورهای اطراف خلیج فارس و اتحاد این كشورها در حفظ منافع مشترك و جذب سالانه میلیون ها توریست و سرمایه گذاران تمامی جهان و از جمله سرمایه گذاران ایرانی، فرصتی به دست داده تا این كشورها راحت تر بتوانند به اهداف سیاسی خود برسند. باید دانست كه غربیان هیچ حساسیتی در استفاده از نام جعلی ندارند. شاید به جز اندك محققانی كه به تاریخ احترام می گذارند - و هنوز وجود دارند كسانی كه سال ها در كشور های عربی خدمت كرده اند و همچنان نام خلیج فارس را استفاده می كنند - اما بخش اعظم نسل جوان غربی شناخت درستی نسبت به تاریخ و به خصوص ما ایرانیان ندارند.
حال اگر كاربرد این نام بتواند برای آنها سود مادی نیز داشته باشد به راحتی آن را به كار می برند. بنابراین اگر ما سودای حفظ افتخارات تاریخی خود را در سر داریم باید از همین امروز دست به كار شویم و بپذیریم وقتی نام جعلی توانسته در كمتر از نیم قرن در بخشی از منابع علمی و اطلاعاتی جهان جای باز كند در اندك زمانی خواهد توانست بخش قابل توجهی را به خود اختصاص دهد كه در آن صورت ما تك تك ایرانیان در مقابل تاریخ شرمنده خواهیم بود. لذا به جای پرداختن به شعار، باید دست به عمل بزنیم و از تمامی مراكز علمی، تحقیقاتی و به خصوص دولتی بخواهیم به طور جدی در مقابل تجاوز نرم افزاری بیگانه بسیج شوند. در این راستا پیشنهادهای زیر اعلام می شود.
1- دستگاه دیپلماسی خارجی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان حفظ محیط زیست، سازمان میراث فرهنگی، قوه قضاییه و نیز سازمان و وزارتخانه هایی كه به شكلی می توانند در این زمینه فعال شوند با همكاری سازمان های غیردولتی و مردم نهاد (NGO) دست به كار شوند و كمیته ای ملی تشكیل دهند تا این كمیته به بررسی راهكار های قانونی و اجرایی در جهت حفظ و دفاع از نام خلیج فارس در مجامع بین المللی اقدام نماید. یكی از اقدامات این كمیته می تواند ارائه لایحه ای به دولت و مجلس شورای اسلامی باشد كه شركت های خارجی و به خصوص نفتی و هوایی و شركت های داخلی كه با افراد حقیقی و حقوقی خارجی همكاری دارند درصورتی كه رعایت مصالح ملی و افتخارات تاریخی را در حفظ نام خلیج فارس ننمایند طبق قانون قابل پیگرد و اعمال مجازات و تحریم شوند. 2- تاسیس یك نهاد مردم نهاد (NGO) به نام بنیاد حفظ خلیج فارس كه بتواند فارغ از دسته بندی های سیاسی در داخل و خارج به پیگیری مستمر حفظ نام و هویت تاریخی و طبیعی خلیج فارس اقدام نماید. در گفت وگویی كه در 10 اردیبهشت با جناب آقای محمدرضا سحاب مولف اطلس خلیج فارس داشتم ایشان با سخاوتمندی تمام اعلام داشتند حاضرند 50 سكه ای كه به عنوان جایزه كتاب به ایشان اهدا شده جهت تاسیس چنین نهادی هدیه نمایند. امید است با پیگیری علاقه مندان و مساعدت وزارت كشور به ایشان كمك شود تا با تاسیس چنین بنیادی تلاش علاقه مندان به طور متمركز و مستمر در این راستا صرف شود. 3- با اذعان به این واقعیت كه ما بیشترین مرز آبی را با خلیج فارس داریم و از نظر تنوع زیستی در محیط دریایی و خشكی به مراتب از كشور های جنوب خلیج فارس غنی تر می باشیم، بودجه ای خاص از طرف دولت و به خصوص وزارت نفت و شركت های وابسته به پژوهش در مورد خلیج فارس اختصاص داده شود. می توان با تعریف یك دورنمای مشخص اعلام كرد كه در سال بتوان 500 مقاله ISI در مورد خلیج فارس منتشر كرد. اگر به ازای هر مقاله 10 میلیون تومان بودجه اختصاص داده شود فقط با 5میلیارد تومان می توان حجم تحقیقات علمی در مورد خلیج فارس را به چند برابر انتشارات فعلی افزایش داد. توجه كنید كه 5میلیارد تومان فقط معادل 6 درصد پولی است كه جهت احداث سد سیوند خرج شده است! جهت جلوگیری از بوروكراسی می توان مطابق فرمولی كه قبلا جهت تشویق مقالات علمی در وزارت علوم اعمال شد (كه متأسفانه متوقف شد) اعمال شود. نمی توان خلیج فارس را فقط محلی برای استخراج نفت و گاز دانست و صنعت از آن به عنوان محل تخلیه پساب و فاضلاب خود استفاده كند و ما انتظار داشته باشیم مردم سایر كشورها به ما احترام بگذارند. نگاه سودجویانه و ناپایدار به خلیج فارس توهینی به تاریخ پرافتخار آن است.
4- صندوق حمایت های پژوهشگران ریاست جمهوری، یكی از اولویت های خود را تحقیقات خلیج فارس اعلام و بودجه طرح های پژوهشی كه منجر به چاپ مقالات با سطح بالای علمی می شود را تامین نماید.5- وزارت امور خارجه، وزارتخانه های نفت، علوم و تحقیقات و فناوری، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی بودجه ای جهت حمایت از تحقیقات بین المللی خلیج فارس اختصاص دهند و تسهیلاتی را برای تمامی محققان خارجی كه تمایل دارند در مورد خلیج فارس با همكاری محققان ایرانی تحقیق كنند در نظر گرفته شود تا بتوان سهم مقالاتی را كه خارجی ها در مورد خلیج فارس منتشر می كنند، افزایش داد.
6- سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برنامه مشخصی در مورد تورهای گردشگری در خلیج فارس تدارك و با اعطای وام به شركت های خصوصی آنها را در این خصوص حمایت كند. در این راستا با انتشار بروشورهای تبلیغاتی، تاریخی می توان نام خلیج فارس را پاس داشت. در این راستا بایستی كلیه فعالیت های تخریبی در مناطق پر ارزش خلیج فارس مانند پارك ملی نایبند، منطقه حفاظت شده حرا و جزیره قشم را متوقف و با كمك سازمان های مسئول امكانات طبیعت گردی را گسترش و تبلیغ كرد.
7- سازمان محیط زیست با كمك دانشگاه ها و مؤسسات تحقیقاتی داخلی و خارجی پروژه بزرگی در مورد انتشار اطلس های علمی در مورد خلیج فارس به زبان انگلیسی تعریف و طبق یك برنامه مشخص كتاب هایی تحت عنوان فلور خلیج فارس، ماهیان خلیج فارس، پرندگان خلیج فارس، جلبك های خلیج فارس و سایر آبزیان خلیج فارس در سطح بین المللی منتشر نماید. اولویت به پروژه هایی داده شود كه محققان برجسته خارجی در آن مشاركت دارند.
8- سازمان های مسئول مراكز مهمی كه به نحوی در رابطه با خلیج فارس هستند را به نام خلیج فارس نام گذاری كنند. برای نمونه مطابق پیشنهادی كه قبلا در یكی از روزنامه ها اعلام شد نام نیروگاه هسته ای بوشهر را به نیروگاه هسته ای خلیج فارس، مجتمع پتروشیمی ماهشهر و عسلویه به مجتمع های خلیج فارس 1 و 2، پردیس كیش دانشگاه تهران به پردیس خلیج فارس تغییر نام داده شوند. حتی می توان خطوط هوایی با نام خلیج فارس را داشت مثلا به جای كیش ایر از نام Persian Gulf Airline استفاده كرد و همین طور نام شركت های كشتیرانی.9- با همكاری سازمان ها و وزارتخانه های مسئول مجله ای بین المللی به زبان انگلیسی تحت عناوین پیشنهادی مانند:
International Journal of Persian Gulf Studies
، Journal of Persian Gulf Studies
تاسیس و با كمك تیم تحریریه قوی بین المللی اقدام به انتشار مقالات علمی بین المللی و با كیفیت بالای علمی چاپ و منتشر كرد.10- روابط بین المللی دانشگاه و گروه های آموزشی نامه هایی را تهیه و به امضای استادان دانشگاه برسانند و به كلیه كسانی كه از نام جعلی استفاده می كنند را با استفاده از استدلال های علمی گوشزد نمایند تا از بی احترامی به حقایق تاریخی پرهیز كنند.نگارنده چندین بار اقدام به چنین نامه نگاری هایی كرده و بسیار هم مؤثر است. 11- صدا و سیمای جمهوری اسلامی یكی از شبكه های بین المللی خود (مانند شبكه سحر یا Press TV) را به نام شبكه خلیج فارس تغییر نام دهد و یا شبكه جدیدی به این نام راه اندازی كند.12- یك خبرگزاری به نام خبرگزاری خلیج فارس تاسیس و یا یكی از خبرگزاری های فعال كشور، به این نام تغییر داده شود. 13- قوه قضاییه لایحه ای را تنظیم و به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید تا تمام كسانی كه به هر شكلی در نوشتارها و همكاری های داخلی و بین المللی خود جهت اشاعه نام جعلی اقدام كرده اند و یا بی توجه بوده اند را تحت پیگرد قانونی قرار دهد.14- یكی از فرودگاه های بین المللی جنوب كشور (مانند كیش)، به نام فرودگاه خلیج فارس نام گذاری شود.
15- كلیه محققان زیست شناسی نام گونه های گیاهی و جانوری جدیدی را كه از منطقه اطراف خلیج فارس می یابند به نام های تاریخی خلیج فارس مثلا Sinus Persici وSinus-Persica و یا حتی نام فارسی و عربی Khalijefarsica نام گذاری كنند مثل نام ماهی Torpedo sinuspersici در سال 1831 است كه توسط Olfers به نام خلیج فارس نام گذاری شده است و یا گیاه Bienertia sinuspersici و Salicornia sinus-persica كه توسط این نگارنده به عنوان گونه های جدیدی از گیاهان حوزه خلیج فارس نام گذاری شده است.
16- یكی از مناطق آزاد كشور مثلا منطقه آزاد قشم و یا حتی كیش را به نام منطقه آزاد خلیج فارس نام گذاری و امكاناتی جهت جذب بسیاری از توریست هایی كه به كشورهای حوزه عربی خلیج فارس می آیند به راحتی و بدون اخذ ویزا به آن مناطق سفر و با برنامه ریزی كتاب هایی درخصوص خلیج فارس به آنها عرضه شود.تردیدی نیست كه می توان ده ها مورد دیگر را به لیست بالا اضافه كرد و به عنوان راهكار ارائه داد تا به جای استناد به تاریخ گذشته، تاریخ حال را جاودان و برای آینده خلیج فارس سرمایه گذاری كرد. كشورهای امروز محصول نیم قرن سرمایه گذاری خود را می چینند و اگر ما محصول بهتری تولید كنیم می توان در این نبرد نرم افزاری چون 8سال دفاع مقدس سرفراز بیرون آمد.كلام آخر آنكه ما معمولا در گفتارهای محاوره ای روزانه و حتی در نوشتارهای خود همیشه مدعی باهوش ترین و متمدن ترین مردم جهان هستیم و برای اثبات ادعای خود تمدن درخشان گذشته را به رخ می كشیم و با نام هایی چون ابوعلی سینا، ابوریحان و حافظ و... خود را راضی می كنیم اما ناكامی های خود را به گردن دیگران می اندازیم و با ادعای آنكه مثلا انگلیسی ها، اعراب و یا مغول ها، غربی ها و... سعی در تبرئه خود از وظیفه ای كه بر دوشمان است داریم.
باید بپذیریم كه ما از زمانی كه نام جعلی توسط هر فردی و سیاستی وارد شد آنطور كه باید و شاید در مورد آن حساسیت به خرج ندادیم و اگر امروز -همین امروز- این كار را نكنیم باید این نام را چون بسیاری از افتخارات تاریخ خود فقط در كتاب های تاریخی جست وجو كنیم. پس بیایید صرف نظر از هر عقیده ای كه دارید این میثاق مشترك كه هنوز زنده است را چون مرزهای فیزیكی كشور حفظ كنیم و بدانیم كه ماندگاری یك تمدن به مردمان آن بستگی دارد و بس.
منبع: http://hamshahrionline.ir/News