DDDIQ
مدیر ارشد
بازشناسي معماري دوره اتابکان يزد از متون تاريخي نمونه موردي: مجموعه دولتخانه اتابک قطب الدين
عليرضا عيني فر ,محمدحسن خادم زاده
عليرضا عيني فر ,محمدحسن خادم زاده
آثار معماري دوره اتابکان از جمله آثار سرزميني ايران است که در سير مطالعات تاريخ شناسانه (کرونولوژيک) کمتر مورد توجه قرار گرفته است. اتابکان ابتدا از سوي سلجوقيان به عنوان مباشر و کمک کار شاهزادگان سلجوقي برگزيده شدند و در نهايت، در زمان افول قدرت مرکزي تبديل به سلسله هاي محلي شدند. اينان در هنگامه حمله مغول، آرامشي نسبي را در نواحي مرکزي ايران- که تحت تسلط آنها بود- حفظ کردند. حاصل اين اقدام گسترش شهرها و آفرينش آثار معماري فراوان با ويژگي هاي سرزميني بارز بود. اين مقاله با رجوع به متون تاريخي، با بازشناسي و تحليل مجموعه دولت خانه اتابک اسفهسالار ابي منصور، معروف به سلطان قطب الدين (615 تا 624) شامل خانه مقبره و مدرسه، به منزله نمونه اي از آثار اتابکان مي پردازد. روش تحقيق، تفسيري- تاريخي با رجوع به متون تاريخي و مقايسه و تطبيق بناهاي مرتبط است. اين مطالعه نشان مي دهد که در ترکيب بناهاي دوره اتابکان، مدرسه با گنبدخانه به عنوان مدفن در کنار خانه هاي بزرگ افراد متمول يا حاکمان که معمولا با عناصر مهم شهري مانند ميدان و يا بازار هم جوار بودند. وجود داشته است. در اين ميان عناصري چون دو منار در دو طرف ورودي بناها، گنبدهاي يک پوسته بر روي پلان مربع، گردن هشت گوش گنبد، استفاده از رنگ لاجورد در ترکيب با طلا براي تزئين داخلي بنا در معماري اين دوره رايج بوده است.
كليد واژه:
اتابکان، مدرسه، گنبدخانه، خانه (سرا)، دولتخانه
