بازشناسي خانه در ابيانه

[DDDIQ]

بازشناسي خانه در ابيانه
​

شاكري زادابيانه عباس- کارشناس ارشد معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه شهید بهشتی
مسگري هوشيار سارا -کارشناس ارشد بازسازی پس از سانحه دانشکده هنر و معماری دانشگاه شهید بهشتی
حسن ميري- کارشناس ارشد معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه شهید بهشتی


چکیده
مفهوم خانه به عنوان کانون زندگي خانوادگي براي انسان در زمان و مکان، همواره متفاوت بوده است و اين مفهوم تابع انتظارات و توقعات از خانه و پاسخ هاي به آن بوده است. در اين ميان خانه روستايي علاوه بر محيطي براي زندگي، در برگيرنده فضاهاي لازم براي توليد و معيشت روستاييان نيز هست که اغلب مجموع اين فضاها در محدوده مشخصي گرد هم آمده اند. با اين حال، در روستاي تاريخي ابيانه خانه يا به زبان محلي «کيا» يک چهار ديواري بسته و محصور نيست و با آنچه از مفهوم عام خانه حتي خانه روستايي در ذهن وجود دارد، متفاوت است. براي ابيانه اي ها خانه تنها اتاقي نيست که در آن منزل کرده اند، در آن مي خوابند، مي پزند، مي نشينند، از ميهمان ها پذيرايي مي کنند و وسايل ضروري زندگي را در آن جاي مي دهند. خانه به اين جزء ختم نمي شود، بلکه مجموعه اي است از فضاهايي که به طور غير منسجم در روستا پراکنده اند. خانواده ابيانه اي نان را در نانوايي عمومي مي پزد، انبار وسايل و آذوقه اش ممکن است اتاقي دور از محل زندگي اش باشد. گاه اجاقش کنار کوچه جاي دارد، چهارپايش را درون طويله اي گوشه ديگري از ده مي بندد، ابزار و لوازم کشاورزي و دامداري و هيزم و چوب و ... را اطراف روستا در فضاي حفرشده در کوه نگهداري مي کند و ... و ((مجموعه)) اين فضاها ست که براي وي مفهوم «خانه» را به همراه دارد. به عبارت ديگر مجموعه فضاهايي جدا از يکديگر و پراکنده در سطح روستا متعلق به خانواده، تشکيل خانه يا «کيا» را مي دهد. با اين نگرش يک ابيانه اي هر کجاي ده که فضايي بسازد يا مالک شود، خانه اش را گسترش داده است. اين شيوه زندگي پيچيده ترين قوانين و مقررات مالکيت را در روستا پديد آورده که کماکان زنده و پوياست. در اين مقاله سعي شده است تا با شناخت زندگي مردم روستا، تشريح فعاليت هاي روزانه و نيازهاي فضايي آن ها به معرفي مفهوم خانه در ابيانه پرداخته شود. بدين منظور نقشه بسيار دقيقي از بافت روستا و کاربري هاي آن تهيه شود. بيش از 60 واحد مسکوني رولوه و نقشه چند بلوک ساختماني تهيه شد. بدين ترتيب با تطبيق زندگي مردم و اين فضاها و تجزيه و تحليل آن ها مفهوم کالبدي خانه در ابيانه تشريح شده است. شناخت مفهوم خانه در ابيانه موجب مي شود که با درک درست و صحيح از يک گونه خاص و پيچيده سکونت و ويژگي هاي آن، مداخلات احتمالي در اين روستا و بلکه در ساير روستاها نيز مفيد واقع شود.

کلمات کلیدی
ابيانه، کيا، خانه و مسکن روستايی

..............................