[FONT=arial,helvetica,sans-serif]پزشكي از راه دور Telemedicine[/FONT]
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]تعريف و ضرورت وجود[/FONT]
استفاده از اطلاعات پزشكي منتقل شده توسط ابزارهاي ارتباطي، به منظور تامين بهداشت، مراقبت هاي درماني يا آموزش بيمار با هدف ارتقاء وضعيت بيمار «پزشكي از راه دور» ناميده مي شود. به عبارت ساده، پزشكي از راه دور با بهره گيري از تكنولوژي ارتباطات و اطلاعات دستيابي به اطلاعات متخصصين پزشكي را تسهيل مي كند و هدف آن افزايش كيفيت و كاهش هزينة مراقبت بهداشتي و درماني از طريق تبادل اطلاعات پزشكي است.
. Telepathology
با توجه به تعريف فوق، ضرورت استفاده از سيستم پزشكي از راه دور در موارد زير به صراحت روشن است:
1. مناطق دور افتاده و روستايي
2. روي كشتي، داخل هواپيما
3. مناطق جنگي
4. زندان هاي دور
با توجه به اينكه امكان حضور پزشكان متخصص مجرب در مكان هاي فوق الذكر دشوار است، به كار بردن روشي براي بهره مندي از تجربيات و دانش متخصصين در اين محل ها لازم است. از طرفي در بسياري موارد افراد به دليل مشغله ها يا ساير علل معمولاً پس از چند روز يا چند هفته پس از بروز علائم بيماري به پزشك مراجعه مي كنند در نتيجه ممكن است بيماري پيشرفته تر شده و درمان آن سخت تر شود. پس اگر به هر صورت خدمات پزشكي سهل تر در اختيار افراد قرار گيرد مي تواند در اجتناب از بروز اين معضل موثر باشد. با توجه به اين نكات پزشكي از راه دور مي تواند كمك مهمي به گسترش بهداشت و سلامت عمومي كند. البته بايد توجه داشت كه تجهيزات مربوط به سيستم پزشكي از راه دور گران بوده و در برخي موارد استفاده از آن مقرون به صرفه نيست. البته پيشرفت هاي بيشتر در تكنولوژي باعث ارزان تر و متداول تر شدن دسترسي به امكانات پزشكي از راه دور خواهد شد.
ارتباطات در سيستم پزشكي از راه دور
ارتباط بين طرفين درگير در پزشكي از راه دور كه عمدتاً پزشك و بيمار هستند به دو صورت كلي انجام مي شود:
1. ارتباط همزمان : شامل مكالمة مستقيم از طريق تلفن، ويدئو كنفرانس يا صفحة وب است. در طي اين نوع ارتباط بيمار بايد در همان لحظه به موضوعات مطرح شده توجه كامل داشته باشد.
2. ارتباط غيرهمزمان از طريق نامة الكتريكي و مانند آن صورت مي گيرد. در اين حالت امكان استفادة موثرتر و منعطف تر از زمان متخصص فراهم مي شود.
با توجه به مطالب فوق پزشكي از راه دور با توجه به نوع ارتباط به چندين روش انجام مي شود:
1. ارتباط ويدئويي زمان حقيقي
2. ذخيره و ارسال
3. مراقبت بهداشتي و مونيتورينگ خانگي
متدوال ترين روش پزشكي از راه دور از طريق ارتباط زمان حقيقي ويدئويي است كه با به كار بردن تجهيزات ويدئو كنفرانس و ملحقات تصويربرداري مخصوص مانند Endoscope و ملحقات صوتي مانند گوشي پزشكي الكتريكي و خطوط انتقال با ظرفيت مناسب صورت مي گيرد.
در روش «ذخيره و ارسال» خلاصة موضوع به صورت متني نوشته مي شود مثلاً در قالب پست الكترونيكي. تصوير يا در صورت لزوم فيلم با دوربين عكس برداري يا فيلم برداري ديجيتال گرفته مي شود. مورد با پست الكترونيك به مركز بهداشتي ارسال مي شود. متخصص مربوطه در مركز موضوع را بررسي مي كند و جواب لازم را به بيمار يا اطرافيان او ارائه مي كند.
افزايش بيماري هاي مزمن از يك طرف و تمايل به كاهش طول مدت بستري در بيمارستان و هزينه هاي گزاف آن از سوي ديگر تمايل به مراقبت خانگي از بيمارانرا افزايش داده است. از ديد پزشكي راه دور امكان ارتباط سريع بين بيمارستان و خانه اي كه بيمار در آن بستري و تحت مراقبت است وجود دارد. از امكانات اينترنت و وب مي توان براي اين منظور استفاده كرد. علاوه بر اين بايد در نظر داشت كه با پيشرفت تكنولوژي تجهيزات پرتابل اندازه گيري الكترونيكي ميزان فشار خون، گلوكز خون، نرخ تنفس و سيگنال هاي حياتي در دسترس عموم است. اين موضوع نيز مي تواند به مراقبت بهداشتي از طريق سيستم هاي پزشكي از راه دور كمك كند.
پزشكي از راه دور براي مونيتورينگ خانگي پارامترهاي حياتي نيز مورد استفاده قرار مي گيرد. به اين ترتيب كه پارامترهاي حياتي فرد در خانه توسط دستگاه هاي اندازه گيري ثبت شده و به مراكز باليني تخصصي ارسال مي شود. مونيتورينگ آريتمي هاي قلبي، مونيتورينگ گلوكز خون بيماران ديابتي براي كنترل قند خون آنها، مونيتورينگ وزن در رژيم هاي لاغري، كنترل آسم با استفاده از Peak Flow Meter متصل به كامپيوتر شخصي نمونه هاي متداول مونيتورينگ پارامترهاي فيزيولوژيكي از طريق سيستم پزشكي از راه دور مي باشند.
سيستم پزشكي از راه دور امكان مراقبت خانگي از بيماران دچار نارسايي قلبي را فراهم مي سازد. مونيتورينگ پيوستة وضعيت بيماران دچار نارسايي قلبي طول زندگي آنها را افزايش مي دهد. از برنامه هاي تحت وب براي مرتبط كردن بيماران در منزل و پزشك يا پرستار در مراكز تخصصي كلينيكي استفاده مي شود. به اين منظور وزن، فشار خون، علائم و سيگنال هاي حياتي مونيتور مي شوند.
در پزشكي از راه دور هم بين پزشك متخصص و بيمار يا اطرافيان او تعامل[9] دو طرفه وجود دارد. فرايند ارتباط دوجانبه شامل گرفتن دادة بيمار، انتقال داده و ارائه جواب مساله به بيمار تعامل ناميده مي شود.با توجه به اين موضوع مولفه هاي اصلي مورد نياز سيستم پزشكي از راه دور به ترتيب زيرند:
1. وسيله اي براي گرفتن اطلاعات
2. وسيله اي براي انتقال اطلاعات
3. وسيله اي براي نمايش اطلاعات
قرار گرفتن اين ابزارها به دنبال هم و عملكرد صحيح آنها سخت افزار لازم براي سيستم پزشكي از راه دور را تعيين مي كند.
مثال هاي كاربردي پزشكي از راه دور
در اين بخش چند نمونة ساده از سيستم هاي كاربردي پزشكي از راه دور كه در عمل مورد استفاده قرار مي گيرند ارائه شده است:
پزشكي از راه دور براي درمان امراض پوستي (Teledermatology)
تشخيص بيماري هاي پوستي از طريق بررسي سوابق بيماري، معاينه و بيوپسي صورت مي گيرد. در پزشكي از راه دور براي درمان بيماري هاي پوستي بايد تصاوير رنگي با رزولوشن بالا از محل عارضه تهيه شود. بيوپسي را مي توان از طريق پست به مركز تخصصي ارسال كرد. همچنين در مورد اين نوع امراض تعامل زمان حقيقي بين متخصص و بيمار ضروري نيست. در يك مركز Teledermatology از كاربران خواسته مي شود كه با دوربين ديجيتال 608*832 پيكسلي و 24 بيت رنگي تصاويري از محل عارضة پوستي خود تهيه كنند. بررسي توسط 4 متخصص پوست انجام مي شود. در يك مطالعة آماري 308 نفر كه 104 تاي آنها بيوپسي هم داشته اند سوابق بيماري و تا 5 تصوير را فرستاده اند، زمان متوسط بررسي توسط هر پزشك 6/22 ثانيه بوده است.
تصويرگيري التراسوند از راه دور(Tele-ultrasound)
تصويرگيري التراسوند يك روش ايمن، بدون درد و بدون استفاده از تشعشع است كه سخت افزار آن هزينة نسبتاً پاييني هم دارد . اپراتور مي تواند نحوة تصوير گيري با تجهيزات التراسوند را به سادگي بياموزد ولي توانايي تفسير تصاوير حاصل را ندارد و اين كار بايد توسط متخصص انجام شود. در كلينيك هاي محلي تصويرگيري التراسوند از نواحي مورد نظر انجام شده و تصاوير به صورت زمان حقيقي توسط پزشك متخصص مشاهده مي شود.
دستگاه التراسوند پرتابل
منبع: انجمن بیوالکتریک ایران
آخرین ویرایش:
