وظايف مهندسي بهره برداري
مهندسي بهره برداري با در نظر گرفتن ديدگاه فني كه دارد و نوع كاري كه با آن مرتبط است لااقل مي بايست مختصري از وظايف بعضي بخش هاي مربوطه ديگر يك كمپاني نفتي را بداند ، و در اين صورت است كه با نظر صائب تري مسائل مربوط به قسمت خود را حل نموده و بازدهي كارش چندين برابر خواهد بود .
به طور مثال يك مهندس بهره برداري خوب بايد اطلاعاتي راجع به مخزن نفتي و بعضي محاسبات مربوط به آنها را بداند و يا اينكه قابليت طراحي لوله ها وظروف مختلف را تا آن حدي كه در تصميم گيري هايش لازم دارد ، داشته باشد . و به طور قطع از نحوه عمليات بهره برداري و طرز كار وسايل مورد احتياج بدين منظور اعم از ابزار دقيق ، پمپها ، توربينها ، شيرهاي مختلف و غيره ، بايستي سررشته كافي داشته باشد . در رابطه با وظايف مهندسي بهره برداري مسئله بسيار مهمي كه بد نيست بدان اشاره شود اينست كه اقدام به هر كار بايستي پس از جمع آوري تمامي اطلاعات لازم و تجزيه و تحليل آنها در حداقل وقت و كمترين خرج با حداكثر بازدهي صورت پذيرد . فاكتور قابل اهميت در عمل كرد يك مهندس بهره برداري در نظر گرفتن ايمني كار است كه مسلماً و مستقيماً به نوع كار بستگي دارد . بديهي است قسمتي از وظايف مهندسي بهره برداري جنبه نظارت بر عملكرد بعضي از گروههاي ديگر دارد .
وظايف مهندسي
بهره برداري را شايد بتوان از نظر نوع كار به چند بخش تقسيم نمود كه طبيعتاً اكثر آنها در رابطه با يكديگر هدف نهائي را برآورده مي نمايند . تقسيم بندي كارهاي مهندسي بهره برداري به قرار زير است :
1-عمليات مربوط به چاه كه شامل وظايف ذيل مي شود . (Well Perfor.) Jobs on well
الف-لايه آزمائي چاه با ساق مته (Drill stem test)
ب- به جريان انداختن چاه . اين عمل به طريق مختلف صورت مي گيرد . (Bring in)
ج- تميزكردن چاه ، كه اين بدانمعني است كه مواد زائد توليدي همراه گاز و نفت خروجي از چاه به حداقل ممكن و لازم رسانده شود . (Cleaning up)
د- مشبك كردن لايه توليدي چاه (Perforation) كه خود برنامه ريزي خاصي دارد .
هـ -اندازه گيري فشار داخلي و سرچاه چه زماني كه چاه در جريان است و چه وقتي كه بسته مي باشد . Bottom hole " surface pressure survey
و- جمع آوري نمودارهاي مختلف از وضع داخلي چاه به منظور بررسي موقعيت لايه توليدي آن . در اين حالت نمودارهاي متفاوت با ابزار مختلف تهيه مي گردند . Logging
ز- مسدودكردنلايهتوليديبهطورموقتويادائمبهمنظورانجامبرنامههايطرحريزيشدهبهخصوص plug setting
ح -اندازهگيريعمقنهائيچاهدرهر مرحله توليدي و از بين بردن موانع به وجود آمده در مسير لوله توليدي چاه Check and remove obstruction
ط-اسيدزدن به سنگ مخزن ، به منظورهاي مختلف و همچنين ايجاد شكاف و تركهاي مصنوعي در لايه توليدي براي بالا بردن قدرت توليد چاه . Acidization & fracturing
ي-بررسي قابليت نفوذپذيري لايه توليدي چاه . Injectivity test
ك - كشتن چاه كه در حقيقت به صفررساندن (منظور صفر مطلق نيست) فشار سرچاه مي باشد اين عمل بهعللمختلف وبه منظور انجام هدف هاي متفاوت صورت مي پذيرد . Well Killing
ل – نمونه برداري از سيال توليد شده از چاه كه ممكن است از سرچاه و يا از داخل چاه جمع آوري شود بدين ترتيب به كمك اين نمونه ها در آزمايشگاه بسياري از مجهولات راجع به سيال مزبور روشن خواهد شد . Bottom hole and surface sampling
م -بررسي وضع لوله هاي داخلي چاه از نظر فرسودگي و اندازه گيري قطر داخلي آن در موارد لازم ، كه توسط وسايل مخصوصي انجام مي گيرد . Caliper survey
ن -آزمايش كامل چاه همراه با نمودار برداري و به كمك تفكيك كننده سيار سرچاهي . Well Testing
ص -مواظبت از لوله هاي داخلي چاه و همچنين وسايل سرچاه از لحاظ خورندگي و فرسودگي سريع با استفاده از مواد بازدارنده مخصوص جهت اهداف مذكور . Inhibition
ع -به طور كلي شناخت وسايل و طرز عملكرد تمامي ابزار موجود سرچاه و به خصوص شيرهاي ايمني سرچاه و داخل چاه X – mas tree (Well head facilities)
ف - مشخص كردن سطح تماس گازونفت و آب در داخل چاه و مخزن نفتي
2-وظايف مربوط به انجام كارهاي محوله در واحد بهره برداري و در مسير جريان نفت و يا گاز از چاه به قرار زير است : Production facilities
الف-شناخت كامل دستگاهها و وسايل و ابزار دقيق موجود در يك واحد بهره برداري و همچنين نحوه عملكرد هر يك به طور نسبي اعم از پمپها ، توربينها ، كمپرسورها ، تفكيك كننده ها ، ابزار دقيق ، شيرها و غيره
ب -اندازه گيري ظرفيت تفكيك كننده ها Separator capacity
ج –محاسبه ظرفيت و همچنين اندازه گيري نسبت گاز به نفت توليدي چاه Capacity & GOR test
د -بررسيوسايلموجوددرمسيرتوليدچاهوبرطرفكردن موانع به منظور بازدهي بهتر چاه . De – bottlenecking
هـ-آزمايش از پمپها و كمپرسورها به منظور دريافت قدرت و ظرفيت آنها .Pump and Prim Mover Performance
و –شناخت كارخانه هاي نمك زدائي و نحوه استفاده از آنها
Desalting Plants 3- وظايففنيكهمربوطبهطراحيوسايلوانجاممحاسباتلازمروياطلاعاتجمعآوريشدهازچاهازواحدبهرهبردارياست .
الف- محاسبات مربوط به مقدار نفت وياگاز و ميزان جريان آنها در لوله ها و ظروف متفاوت .Oil & Gas Measurments
ب – طراحي ومحاسبه اندازه كاهنده جريان سيالات . Orifice Siza Calculations
ج - طرح ريزي و محاسبات مربوط به اسيدزدن و يا ايجاد شكاف مصنوعي در سنگ مخزن . Acid Stimulation and fracture job desing
د -فن محاسبه وبررسي افزايش و يا افت فشار مخزن در اثر بستن و يا توليد از چاه به منظور مطالعه وضع آن و طرح اقدام لازم . Pressure Build up and Draw Down Analysis
هـ -محاسبات مربوط به جريان و روان بودن سيالات مختلف در حالتهاي يك فازودوفاز One and Two Phase Flow Calculations
و -طراحي و طرز استفاده ار لوله ها اعم از اينكه هر نوع سيالي در آنها روان باشد . Process and Mechanical Design of Pipes
ز -طراحي واحد بهره برداري و چند راهه ها و مجموعه انشعابات در مصارف مربوطه . Design of Production Units and Manifolds
ح -انتخاب صحيح طرز جريان سيالات Selection of Proper Oil and Gas (One & Two Phase) Flow Profile .
ط -طرح و انتخاب مناسب انواع شيرهاSelection & Design of all Valves
ي –مطالعات مربوط به پمپها . محل احتياج آنها و محاسبه ظرفيت آنها . Pump Requirement study and Configurations .
ك -مطالعه در رفع نواقص و بررسي بازدهي وسايل لازم براي بهره برداي De – Bottle Necking of Production Facilities
ل –محاسبات مربوط به انواع طرق بهره برداري از چاهها نظير گازراني و يا راه اندازي به وسيله گازوغيره . Calculations of Gas Lift , Gas Kick - off etc .
م -برنامه ريزي و انتخاب مواد زنگ زدائي كننده . Programming and Selection of Corrosion Inhibitors
ن -برنامه ريزي و محاسبات مربوط به آزمايش اوليه چاههاي اكتشافي با كمك تفكيك كننده سيار سرچاهي Initial well testing on exploration gas and oil wells with the use of portable separator ص-بررسي ها و محاسبات روي نمودارهاي مختلف تهيه شده از چاهها . Logging (production ,T.D.T,Y – ray , etc .)
ع - مطالعه بر روي پيشرفت مخروطي سيالات مخزن نفتي و انتخاب بهترين دبي توليدي براي چاه . Coning theory and safe production rate calculations
ف -پيش بيني دبي توليدي چاهها در سالهاي آينده .Long range potential forcast
ص –رسم فني
Technical drawing 4-كاربرد ماشين هاي محاسبه الكترونيكي Computer applications
الف -جريانهاي يك فاز و دو فاز در حركتهاي عمودي و افقي One and two phase calculations , vertical and horizental
ب-كاربرد مدلهاي مربوط به وسايل بهره برداري Production facilities model
ج –مدلهاي مربوط به فشار كاهي Flash calculations
د – محاسبات مربوط به دستگاههاي اندازه گيري و كاهنده هاي دبي گاز و نفت Choke and meter calculations for gas and crude .
هـ- تئوريهاي مقدماتي روي مدلهاي مختلف مخازن زيرزميني
Fundamentals of reservoir simulation models . 5- گزارش نويسي فني Technical reports به طور كلي يك مهندس بهره برداري پس از اتمام و به نتيجه رساندن يك برنامه مي بايست اعمال انجام شده و نتايج حاصله را بنحوي كه مورد استفاده ساير بخش هاي مربوطه باشد ، گزارش كند . بديهي است اين گزارش در مرحله نخست مشخص كننده هدف و علت انجام آن پروژه خواهد بود . سپس حاوي كليه اطلاعات موجود وجمع آوري شده مي بايست . محاسبات انجام شده تا حد لازم در آن گنجانيده شده است . و در آخر حاصل نتايج و احياناً پيشنهادات و دستور كار نيز ذكر گرديده است . علاوه بر گزارش مربوط به هر كار ، شمه اي از وظايف گزارش نويسي مهندسي بهره برداري به قرار زير است :
الف- گزارش مربوط به احتياج وسايل مورد لزوم در بهره برداري كه هر سه ماه يكبار تهيه مي گردد . Quarterly advice for flowline and material requirements
ب – درخواست كشيدن لوله ها و تعبيه وسايل مربوطه Request for construction of flow lines .
ج - تهيه فرم مخصوص درخواست وسايل مورد احتياج براي يك پروژه بخصوص . R , statement of requirements .
د – درخواست تعمير چاهها Workover request هـ- تهيه گزارش ماهيانه Monthly report