مشخصات نفت خام و فرآورده هاي نفتي

[P O U R I A]

سلام
در این تاپیک اطلاعاتی در مورد مشخصات نفت خام و فراوره های آن به اشتراک گذاشته می شود که شامل موارد زیر می باشد :
فرآورده هاي نفتي
روشهاي آزمايش فرآورده هاي نفتي
بررسي مشخصات فرآوردهاي نفتي
تركيب نفت خام و روشهاي شناسايي آن
تركيب نفت خام
مشخصات شيمي فيزيكي فرآورده هاي نفتي

 

[P O U R I A]

مقدمه
نفت خام اساساً از هيدروكربنهاي پارافيني ، نفتني وآروماتيك تشكيل شده است . علاوه بر ايـن مقـدار كمـي تركيبـاتگوگردي ، نيتروژن دار ، اكسيژن دار و مقدار جزيي فلزات نيز در نفت خام وجود دارد .
ترتيب و تنظيم عمليات مختلفي كه بايد در پالايشگاه بر روي نفت خام انجام گيرد ، مستلزم شناسايي موارد زير است :
- فرآورده هاي نفتي و مشخصات آنها
- تركيب نفت خام
- خواص شيميايي فيزيكي فرآورده هاي نفتي

فرآورده هاي نفتي
فرآورده هاي هر پالايشگاه را مي توان در يكي از سه گروه زير قرار داد :
- فرآورده هاي تمام شده كه ميتوانند مستقيماً مصرف شوند مانند بنزين ونفت گاز .
- فرآورده هاي نيمه تمام كه به عنوان پايه در مخلوطهاي بعدي بـه كـار مـي رونـد و بـراي بهبـود كيفيـت نيـاز بـه مـوادافزودني مختلف دارند ، مانند برشهاي پايه روان كننده براي ساخت روغنها .
- فرآورده هاي جنبي يا واسطه اي نظير مواد اوليه پتروشيمي .

طبقه بندي فرآورده هاي نفتي اصلي به ترتيب افزايش جرم مولكولي به قرار زير است :

1- گازهاي سبك : اين گازها شامل هيدروژن و هيدروكربن هاي سبك مي باشند و عنوان سوخت صـنعتي ويـا ماده اوليه پتروشيمي به كار مي روند .
2- گازهاي مايع شده (L.P.G=Liquefied Petroleum Gases) : اين گازها عبارتند از پروپان و بوتان و يا مخلوط تجارتي اين دو كه به عنوان سوخت خانگي يا صنعتي مي باشد .
3- بنزين(Gasoline) : به عنوان سوخت موتورهاي اتومبيل مي باشد .
4- بنزينهاي مخصوص و نفتا (Naphtha) : به عنوان حلال رنگها وحلال صنعتي در استخراج روغنها وعطرهـا بـه كـارمي روند .
5- سوخت جت(Jet Fuel) : در موتورهاي واكنشي ، توربينهاي گازي و موشكها مصرف مي شوند .
6- نفت سفيد(Kerosene) : در انواع چراغها براي ايجاد روشنايي وگرما به كار مي رود .
7- گازوئيل يا نفت گاز(Diesel Oil) : به عنوان سوخت موتورهاي ديزلي مصرف مي شود .
8- نفت سوخت سبك : به عنوان سوخت تاسيسات حرارتي خانگي يا تاسيسات صنعتي كم قدرت به كار مي رود .
9- روغنهاي سبك (Spindles) : هم به عنوان پايه در تركيب روغنهاي موتور وهم به عنـوان روان ك ننـده در مكانيـكظريف به كار مي رود .
10- روغنهاي سنگين(Bright Stock) : به عنوان پايه با گرانروي بالا در تركيب روغنهاي موتور وارد مي شود .
11- روغنهاي سيلندر(Cylinder Oil) : در ماشين هاي بخار وصنايع سنگين به مصرف مي رسند .
12- پارافينها و مومها (Waxes) : در عايقكاري الكتريكي وحفاظت مواد غذايي كاربرد دارند .
13- نفت سوختهاي سنگين (Heavy Fuel Oil) : به عنوان سوخت تاسيسات حرارتي پـر قـدرت و سـوخت ديزلهـايبزرگ .
14- آسفالت وقير(Asphalt & Bitumen) : مصارف آن در جاده سازي وساختمانها ست .
15- كك(Coke) : به عنوان سوخت صنعتي ونيز در ساخت الكترودها به كار مي رود .​

 

[P O U R I A]

روشهاي آزمايش فرآورده هاي نفتي
در اين قسمت تعدادي از معمولترين آزمايشهاي استاندارد كه براي تعيين مشخصات فرآوردهاي نفتي به كار مـي رونـد ، ارائه مي شود :

1- چگالي
نسبت جرم معيني از نمونه دردماي t به جـرم همـان حجـم آب در دمـاي اسـتاندارد مـي باشـد . انتخـاب حالـتاستاندارد در t=48C باعث مي شود ، كه مقادير چگالي وچگالي نسبي يكي باشد . در فرانسه چگـالي درC 20 انـدازهگيري مي شود :

(جرم همان حجم آب در 4درجه سانتی گراد)/(جرم حجم معینی از نمونه در دمای 20 درجه سانتی گراد)=d[SUB]4[/SUB][SUP]20[/SUP]​

در كشورهاي انگليسي زبان كلمه Specific Gravity براي بيان چگالي به كار مي رود .
در مورد فرآوردهاي نفتي دماي استاندارد 60 درجه F انتخاب شده است ، وچگالي نسبي به صـورتsp.gr.60/60F بيـان مي شود .
در سيستم آمريكايي چگالي فرآوردهاي نفتي به صورت درجه API بيان مي شود :

API = 141.5 / (sp.gr.60/60 F) - 131.5​

 

[P O U R I A]

2- فشار بخار رد (R.V.P)


آزمايش فشار بخار مختص فرآوردهاي سبك (بنزين-گاز مايع) اسـت. دسـ تگاه مربوطـه شـامل ظـرف حـاوي نمونـه ، محفظه يا اتاق هوا و مانومتر مي باشد . اين مجموعه دريك حمام ترموستاتيك F 100 قرار مي گيرد . پس از رسيدن به تعادل فشار بخار در روي مانومتر رقم ثابتي را نشان مي دهد كه همان فشار بخار رد مي باشد .

نكته : به علت وجود هوا در دستگاه ، فشار اندازه گيري شده فشار بخار حقيقي نمونـه نيسـت . اهميـت ايـن آزمـايش بـهلحاظ نشان دادن ميزان فرآوردهاي بسيار سبكي است ، كه از نظر ايمني بايد مورد توجه قرار گيرد .

دستگاه اندازه گيري فشار بخار Reid​

 

[P O U R I A]

3- تقطير ASTM
دستگاه تقطير شامل بالن تقطير ، لوله كندانسور غوطه ور در مخلوط آب و يخ و استوانه مدرج براي جمع آوري نمونه تقطير شده مي باشد .
هنگام آزمايش، 100 ccنمونه باسرعت معيني تبخير مي شود . بخارهاي حاصل پس از عبور از كندانسـور ، مـايع شـدهدر استوانه جمع آوري مي شوند . در اين آزمايش منحني تغيرات دما بر حسب حجم تقطيـر شـده رسـم مـي شـود .حـداكثر دمـامعرف نقطه نهايي تقطير است ، كه مطابق با حجم كل تقطير شده (d) مي باشد . قسمتهاي سـنگيني كـه تقطيـر نمـي شـوند ، در بالن باقي مي مانند (r) . بيلان حجمي تقطير به قرار زير است :

d+r+l=100​

كه l حجم تلف شده در تقطير است . اغلب يك برش را به وسيله فاصله يا گسـتره جـوش آن مشـخص مـي كننـد ، كـه عبارتند از :

نقطه جوش اوليه – نقطه جوش نهايي = گستره جوش​

دستگاه و منحني تقطير ASTM​

 

[P O U R I A]

4- رنگ (Color)
در اين آزمايش رنگ نمونه را با رنگ شيشه هاي استاندارد مقايسه مي كنند .
در فرآورده هـاي سـبك ، رنـگ يكـي ازنشانه هاي كيفيت تفكيك است ، مثلاً رنگ سياه گازوئيل معرف حضور ذرات آسفالت در آن است .

 

[P O U R I A]

5- نقطه اشتعال (Flash Point)

در اين آزمايش مقداري معين نمونه در ظرف سر باز يا سر بسته با سرعت ثابت گرم مي شود . هنگامي كه مقـدار كـافياز تركيبات فرّار تبخير ودر بالاي نمونه جمع مي شود ، باعث ايجاد جرقه مي گردد . دراين حال دماي نمونه نشـان دهنـده نقطـهاشتعال است .

اگر گرم كردن نمونه ادامه يابد ، به نقطه اي مي رسيم كه ديگر جرقه ايجاد شده خاموش نمـي شـود. ايـن دمـا معـرفنقطه احتراق (Fire Point) است . اين آزمايش ميزان مواد فرار نمونه را مشخص مي كند و معلوم مي كند كه تا چه دمايي مـيتوان يك فرآوده را بدون ايجاد خطر گرم كرد .

 

[P O U R I A]

6- (Pour Point) نقطه ريزش -(Cloud Point ) نقطه ابري شدن

اگر نمونه را به آهستگي و بدون به هم زدن سرد كنيم ، دمايي كه در آن نمونه كدر مي شود و يا ابر شيري رنگ پديدار مي گردد ، نقطه ابري شدن است و اگر سرد شدن را ادامه دهيم ، نمونه به نقطه انجماد (Freezing Point) مي رسد . اگر پـساز انجماد نمونه كمي گرم شود ، دمايي كه نمونه شروع به مايع شدن مي كند ، نقطه ريزش است . هدف اين آزمايش مشـخصكردن ميزان پارافين ها در روغن و يا مقدار هيدروكربنهاي با نقطه انجماد بالا در ساير فرآورده هاي نفتي است .

به هنگام كار برد فرآورده هاي نفتي ، به ويژه براي پمپ كردن آنها در زمستان بايد نقطه ريزش آنها را در نظر داشت .

 

[P O U R I A]

7- گرانروي (Viscosity)

گرانروي ميزان مقاومت داخلي يك سيال را در مقابل جريان نشان مـي دهـد . در سيسـتم cgs ، گرانـروي ديناميک يـامطلق بر حسب پواز بيان مي شود .


يك پواز عبارتست از نيروي يك دين كه سطح يك سانتيمتر مربعي را با سرعت يك سانتيمتر در ثانيه نسـبت بـه سـطحديگري به فاصله يك سانتيمتر از آن جابجا مي كند :

M/LT=(سرعت * سطح)/(نیرو * طول) = µ​

عكس گرانروي ، سياليت نام دارد .


گرانروي قابليت پمپ شدن مواد و نوع جريان آنها در لوله ها را مشخص مي كند .

 

[P O U R I A]

8- مقدار خاكستر (Ash Content) و باقيمانده كربن كنرادسون

مقدار خاكستر در فرآورده هاي سنگين اندازه گيري مي شود . در اين آزمايش نمونه را در يك بوتـه حـرارت داده و ازاشتعال بخارها جلوگيري مي كنند . سپس باقيمانده زغالي را در كوره قرار مي دهند . پس از مدتي بوته را از كوره خارج ساخته ، سرد مي كنند . آنچه در بوته باقي مي ماند ، خاكستر نمونه است كه اساساً از املاح معدني غير فرار تشكيل شده است .

باقميانده كربن كنرادسون در مورد فرآورده هاي غير فرار اندازه گيري مي شود . در اين آزمـايش نمونـه در يـك بوتـه تبخير و تجزيه مي شود . سپس بخارها مشتعل مي شوند . پس از پايان يافتن احتراق ، باقيمانده را در بوته تكليس مي كنند . بعـداز سرد كردن بوته ، يك باقيمانده زغالي به دست مي آيد كه بايد مقدار خاكستر را از آن كم كرد تا باقيمانده كربن كنرادسون به دست آيد .

مقدار خاكستر معرف باقيمانده جامدي است كه يك فرآورده نفتـي در بهنـرين شـرايط احتـراق ، در سـيلندر بـاقي مـيگذارد و باقيمانده كربن نشانگر تمايل سوخت به تشكيل كك و رسوبهاي زغالي در طي احتراق ناقص است .

 

[P O U R I A]

9- (Penetration) درجه نفوذ

درجه نفوذ در فرآورده هاي جامد يا نيمه جامد (قيرها – گريسها - پارافينها - مومها) اندازه گيري مي شود و براي طبقـه بندي قيرهاي جاده سازي به كار مي رود .

 

[P O U R I A]

10 - (Softening Point) نقطه نرم شدن

براي تعيين نقطه نرم شدن قير از روش حلقه و ساچمه استفاده مي شود . يك حلقه را روي صفحه قرار مي دهنـد واز قيـرگرم پر مي كنند .
پس از آنكه قير سفت شد ، روي قير يك ساچمه فولادي استاندارد مي گذارنـد وسـپس ايـن مجموعـه را درحمام آب مي گذارند ودماي آب را با سرعت معين افزايش مي دهند . زماني كه ساچمه از قير عبور كند ، دما را مي نويسند كه همان نقطه نرم شدن قير است .

 

[P O U R I A]

11- (Ductility)كشش قير

نمونه قيري كه در قالب قرار دارد را در يك حمام با دماي معين قرار مي دهند و سپس فكهايي كه قير را در ميان گرفتـهاند ، به تدريج از هم دور مي شوند .
قير كشيده مي شود وهنگامي كه دو پاره شد ، فاصله بين دو فك را اندازه مـي گيرنـد و بـهعنوان كشش قير مي نويسند .

 

[P O U R I A]

12- نقطه ترك(Frass)

يك صفحه نازك فولادي را با لايه نازكي از قير مي پوشانند وبين دو گيره قرارمي دهنـد كـه بـه يـك پايـه وصـل انـد.
مجموعه را در يك حمام سرد (استون ويخ كربنيك) قرار مي دهند . در فواصل دمايي معـين ، صـفحه قابـل انعطـاف را خـارج نموده ، خم مي كنند .
هنگامي كه كه شكافهايي در لايه قير ايجاد شود ، دماي مربوطه كه همان نقطه ترك است را مي خوانند.

 

[P O U R I A]

13- گوگرد

مقدار گوگرد فرآورده هاي نفتي با روشهاي مختلفي مانند روش چراغ و روش بمـب انـدازه گيـري مـي شـود. در ايـن روشها نمونه را در يك چراغ و يا بمب مي سوزانند .
گازهاي حاصل از احتراق جذب محلولهـاي جـاذب مناسـب مـي شـوند و سپس به روش تيتر كردن يا به روش وزني مقدار كل گوگرد در نمونه تعيين مي شود . گوگرد خاصـيت آرام سـوزي بنزينهـا راكاهش مي دهد .
در اثر احتراق ، گوگرد تبديل به دي اكسيد گوگرد مي شود ، كه در حضور آب توليد اسيد سولفوريك مـي كند و باعث خوردگي در لوله هاي اگزوز و دود كشها مي شود . همچنين تركيبات گـوگردي مسـائل زيـادي از نظـر آلـودگي محيط زيست به وجود مي آورند .

 

[P O U R I A]

14- روشهاي طبقه بندي سوختها

علاوه بر آزمايشهاي سريعي كه در آزمايشگاه بر روي فرآورده هاي نفتي انجام مي شـود ، يـك رشـته آزمـايش جهـت شناخت كيفيت احتراق سوختهاي موتور (بنزين وگازوئيل) وجود دارد كه در موتور تك سيلندر استاندارد انجام مي شود .

 

[P O U R I A]

كيفيت احتراق بنزين در موتورهاي درون سوز

بر اساس رابطه زير بازده حرارتي موتورهاي درون سوز بستگي به نسبت تراكم دارد :

η = 1 - (1/R)n-1
​

بازده حرارتي = η
n= نسبت گرماي ويژه در فشار ثابت به گرماي ويژه در حجم ثابت = CP/CV
R= نسبت تراكم = نسبت حجم سیلندر در ابتدای تراکم به حجم سیلندر در انتهای تراکم =V/V

براي افزايش بازده موتور بايد نسبت تراكم بالا برد ، ولي اگر اين نسبت از حد معيني تجاوز نمايد ، پديده اي به نـام تقـهيا كوبش (Knock)كه صدايي شبيه به كوبيدن چكش دارد در موتور بوجود مي آيد . تقه باعث گرم شدن بيش از حـد موتـور و افت قدرت آن مي شود .

​

 

[P O U R I A]

C.F.R موتور
براي تعيين كيفيت احتراق كه بستگي به تركيب سوخت دارد ، از موتور C.F.R استفاده مي شود كه يـك موتـور تـك سيلندر با نسبت تراكم متغير مي باشد .

C.F.R موتور​

در اين موتور ، بالا رفتن ناگهاني فشار ناشي از انفجار ، باعث پرش سوزني مي شود كه بر روي يك غشاي قابل انعطاف قرار دارد و به اين ترتيب مدار الكتريكي مربوط بسته مي شود . در اين مدار يك آمپر سنج وجود دارد كه شدت جريان عبوري و در نتيجه كوبش را مشخص مي كند .

 

[P O U R I A]

(Octane Number) عدد اكتان

مقياس عدد اكتان (O.N.) براي مشخص كردن كيفيت احتراق سوخت موتورها به كار مي رود . ايـن مقيـاس بـر مبنـاياستعداد كوبش دو هيدرو كربن خالص كه داراي نقطه جوش نزديكند قرار دارد :

- نرمال هپتان (nC7H16) هيدروكربن پارافيني با زنجير مستقيم هفت كربني كه خاصيت انفجاريش زياد اسـت وبه طور قرار دادي عدد اكتانش صفر است .
- ايزو اكتان كه در حقيقت 2,2,4 تري متيل پنتان است ، پارافين شاخه داري است كه خاصيت غير انفجاري دارد و عدد اكتانش را 100 قرار داده اند .​

براي اندازه گيري عدد اكتان يك سوخت از موتور CFR استفاده مي شود . در اين موتور كيفيت احتراق سوخت مورد نظر ومخلوطهاي مختلفي از ايزو اكتان و نرمال پنتان مورد آزمايش قرار مي گيرد .
عدد اكتان يك سوخت درصد حجمي ايزو اكتان در مخلوط با نرمال پنتـان اسـت. در صـورتيكه كيفيـت احتـراق ا يـنمخلوط وسوخت مورد نظر هنگام آزمايش با يكي از روشهاي استاندارد يكسان باشد .
عدد اكتان را به دو روش تعيين ميكنند :
1- روش پژوهش
2- روش موتور

در هر دو روش از موتور CFR استفاده مي شود . تفاوت اصلي اين دو روش در شرايط عملياتي آنهاست . روش موتـورنشان دهنده رفتار يك سـوخت در راننـدگي بـا سـرعت زيـاد در جـاده اسـت ، ولـي روش پـژوهش مشخصـات سـوخت را دررانندگي شهري و با سرعت كم نشان مي دهد .

(Anti-Knock) مواد ضد كوبش
ازسال 1922در آزمايشگاههاي (جنرال موتور) مشاهده شده بود كه افزايش مقدار كمي از بعضي تركيبات آلي – فلـزي(آهن- سرب- قلع- يد- سلنيوم) به بنزين ، باعث جلوگيري از تشكيل پر اكسيدها شده ، در نتيجه مانع حالت انفجاري سـوختمي شود . پس از آزمايشات متعدد تترا اتيل سرب 4(Pb(C2H5 را كه ميتوان تا 8/10[SUP]4[/SUP] حجم به بنزين افزود ، انتخاب كردند .
تترا اتيل سرب مايعي سمي به چگالي 1/66 نا محلول در آب وبا نقطه جوش حدود C 200 است . افزايش مقادير اوليـهسرب سبب افزايش عدد اكتان مي شود ، اما بالاتر از در صد معيني ديگر تترا اتيل سرب عدد اكتان را افزايش نمي دهد .

ساير مواد افزاينده عدد اكتان
- الكلها و متيل ترشيئري بوتيل اتر جايگزين مناسبي براي تترا اتيـل سـرب مـي باشـند . الكلهـا از مـواد غيرهيـدروكربنيهستند كه به علت داشتن عدد اكتان بالا مي توانند در بهبود خاصـيت آرام سـوزي بنزينهـا مـوثر باشـند. در ايـن مـورد بيشـتر ازالكلهاي سبك مانند متانول واتانول استفاده مي شود .
افزودن 10% متانول به بنزين عدد اكتان آنرا 2 تا 4 واحد افزايش مي دهد ، امـا باعـث فراريـت خورنـدگي وحلاليـت درآب مي شود . يكي از مشكلات عمده كاربرد متانول در بنزين ، مسأله دو فازي شدن مخلوط بنـزين – متـانول و ناپايـداري ايـن سيستم در دماهاي پايين است . براي رفع اين مشكل ، از الكلهاي بالاتر از متانول نظير پروپانول و بوتانول به همـراه خـود متـانولپيشنهاد شده است . همچنين متانول از نظر ايمني بسيار سمي وتنفس آن خطرناك است .

- متيل ترشيئري بوتيل اتر (MTBE)
متيل ترشيئري بوتيل اتر هيدروكربن اكسيژن داري است كه به عنوان يك افزاينده عدد اكتان از دهه 80 مـيلاديمورد توجه بوده است . متيل ترشيئري بوتيل اتر به فرمول CH3-O-C(CH3)2-CH3 در اثـر افـزايش متـانول بـه ايـزو بـوتن درحضور كاتاليزور اسيدي توليد مي شود . MTBE در برابر اكسيداسيون پايدار است و به علت مشخصات فيزيكي مناسب وعدد اكتان بالا يك افزودني عالي محسوب مي شود . تنها اشكال آن گراني است . شكل زيـر افـزايش عـدد اكتـان رادر اثـر افـزودندرصدهاي مختلف MTBE به بنزينهاي مختلف نشان مي دهد .

اثر افزايش MTBE بر عدد اكتان بنزينهاي مختلف​

از ديگر مواد افزاينده عدد اكتان مخلوط MTBE والكلهاي C[SUB]4[/SUB] است ، كه علاوه بر خاصيت بالاي آرام سوزي موجب افزايش قدرت موتور وكاهش مصرف بنزين و كاهش CO خروجي از اگزوز مي شود .


(Performance Number) عدد پر فرمانس
براي ارزيابي بنزين هواپيما از يك معيار قراردادي به نام عدد پر فرمانس استفاده مـي شـ ود . ايـن معيـار بـه طـور تجربـيانتخاب شده است ، كه معرف بازده قدرت نسبت به حداكثر قدرت حاصل از ايزو اكتان در شرايط عمل مشـابه باشـد. بـه طـورمثال عدد پرفرمانس براي يك سوخت در موتور معين ، نشانگر آنست كه قدرت ايجاد شده توسط اين سـوخت در حالـت آرامسوزي تقريباً 120% قدرتي است كه ايزو اكتان در شرايط عمل مشابه مي تواند توليد كند .

 

[P O U R I A]

كيفيت احتراق در موتورهاي ديزلي

عدد ستان (Cetane Number)

براي مشخص كردن كيفيت سوختهاي ديزلي معيار عدد ستان را بكار مي برند . معيار عدد ستان بر اساس كيفيت احتراق دو هيدروكربن مبنا يعني نرمال ستان (C16H34) وآلفامتيل نفتالن قرار دارد . عدد ستان نرمال ستان به علت كوتاهي دوره تـاخير ، 100در نظر گرفته شده است وعدد ستان آلفامتيل نفتالن به علت دوره تاخير طولاني ودر نتيجه كيفيت بد احتراق آن صـفر قـرارداده شده است .
بر حسب تعريف ، عدد ستان يك نمونه سوخت ديزل ، درصد حجمي نرمال ستان در مخلوط با آلفا متيل نفتـالن اسـت .


عدد ستان سوختهاي ديزلي در درجه اول به تركيب شيميايي هيدروكربنهاي سازنده بستگي دارد. هيدروكربنهاي با عدد اكتـانبالا داراي عدد ستان كمتري مي باشند و بالعكس .

(Diesel Index) انديس ديزل
چون اندازه گيري عدد ستان نياز به موتور مخصوص CFR دارد واز طرفي آزمايش آن وقتگير است ، براي تخمين درجه آرام سوزي سوخت ، به جاي عدد ستان ، معمولا انديس ديزل را طبق رابطه زير به دست مي آورند :

F)/100) نقطه انيلين D.I = API انديس ديزل​

منحني ارتباطي عدد ستان و انديس ديزل​

با اندازه گيري نقطه انيلين (Anilin) ودرجه API به سادگي مـي تـوان انـديس ديـزل را يافـت وسـپس از روي آن بـااستفاده از منحني فوق ، عدد ستان مشخص مي شود .

نقطه انيلين پايين ترين دمايي است ، كه در آن حجمهاي مساوي از انيلين و فرآوردهـاي نفتـي كـاملا در يكـديگرحل مي شوند .

 

[P O U R I A]

15- ارزش گرمايي
براي اندازه گيري ارزش گرمايي يك سوخت از بمب كالريمتر استفاده مي شود . ارزش گرمايي نفت سـوختها معمـولا حدود 10000 cal/kg است.


16- (Gum)صمغ
صمغها تركيباتي هستند كه در اثر اكسيد شدن وپليمري شدن اولفينهاي ناپايدار موجود در بنزين توليد مي شوند .

17- سرب بنزين
سوخت را با محلول اسيد كلريدريك حرارت مي دهند تا تترا متيل سرب به كلريد سرب تبديل شود . به محلول كلريد سرب مقدار مشخصي كلريد كادميوم اضافه مي كنند . سپس اين مخلوط به وسيله پولا رو گراف مورد آزمايش قرار مي گيرد .

18- مقدارآروماتيكها
هيدروكربنهاي آلفيني و آروماتيك بوسيله مخلوطي از اسيد سولفوريك وانيدريد فسـفريك جـذب مـي شـود. ميـزانآلفينها بوسيله انديس برم تعيين مي شود ومقدار آروماتيكها از روي اختلاف به دسـت مـي آيـد . انـديس بـرم عبـارت اسـت ازمقدار برمي كه برروي صد گرم نمونه در شرايط استاندارد اثر مي كند .

19- (Smoke Point) نقطه دود
نقطه دود ارتفاع شعله ايجاد شده (بر حسب ميليمتر) به وسيله سوخت را در يـك چـراغ اسـتاندارد در لحظـه شـروع دودزدن مشخص مي كند .


Thermal Stability) -20) ثبات حرارتي
هدف اين آزمايش تعيين مقاومت يك روغن در مقابل حرارت و اكسيژن هواست .
ديگر روشهاي آزمايش فرآوردهاي نفتي عبارت از ميزان آب و رسوب ، ميزان آب ، قـدرت اسـيدي و درصـد روغـن مي باشند .

 

[P O U R I A]

بررسي مشخصات فرآوردهاي نفتي
مشخصات فرآوردهاي نفتي تابع كيفيت مورد نظر مصرف كننده و امكانات پالايشگر و مسائل اقتصادي است .

1-گازهاي مايع شده

تحت اين عنوان بوتان تجارتي ، پروپان تجارتي و يا مخلوطي از اين دو عرضه مي شوند . چون جداسازي كامـل هيـدروكربنهاي سبك از نظر اقتصادي مقرون به صرفه نيست ، بنابراين هميشه مقـداري از ايـن هيـدروكربنها در گازهـاي مـايع شده باقي مي ماند . به همين دليل يكي از مشخصات گاز مايع در صد مجاز هيدرو كربنهـاي سـبكتر و نيـز سـنگينتر مـي باشـد .
محدوديت تركيبات سبك در گاز مايع از نظر ايمني الزامي است .

2-سوختهاي موتورهاي اتومبيل

بنزين مخلوطي است از گروههاي مختلف هيدروكربني كه مولكولشان بين 4 تا 10 (وگاهي 12) كربن دارنـد. در حـال
حاضر دو نوع سوخت موتور در بازار عرضـه مـي شـود : بنـزين معمـولي (Regular Gasoline)و بنـزين سـوپر (Premium Gasoline) كه اختلافشان در عدد اكتان است . بررسي مشخصات بنزينها معمولاً از نظر كاربردشان در موتور مطرح است .

 

[P O U R I A]

مشخصات بنزينها
چگالي
چگالي نمي تواند به تنهايي كيفيت يك بنزين را مشخص كند . چگـالي بنـزين معمـولي حـدود 0.76 ودر مـورد بنـزينسوپر 0.77 است .

تقطير
منحني تقطير ASTM انعكاسي از تركيب بنزين است و اطلاعاتي در بـاره سـهولت راه انـدازي موتـور در سـرما ، رقيـق شدن روغن كارتر وامكان فرسايش و پوششها مي دهد .
چنانچه دماي 10% تقطير بين C 60-50 باشد ، مقـدار حـداقلي از برشـهاي سـبك وجـود دارد كـه تبخيرشـان بـراي راهاندازي موتور در سرما كفايت مي كند . اگر نقطه 50% بين C 110-90 باشـد ، فراريـت قسـمت ميـاني بنـزين مناسـب اسـت و تبخير سوخت به خوبي صورت مي گيرد ، در نتيجه امكان استفاده از حداكثر قدرت موتور ميسر مي شود . براي قسمت انتهـاييبنزين نقطه 95% كمتر از C 195 ونقطـه نهـايي پـايين تـر از C 205 در نظـر گرفتـه شـده اسـت. در قسـمت انت هـايي بنـزين ،هيدروكربورهاي سنگين قرار دارند كه از نظر ارزش گرمايي مفيدند ولي فراريـت اندكشـان موجـب بعضـي اشـكالات از قبيـلتبخير نا مناسب بنزين و توليد رسوب در نتيجه احتراق ناقص مي شود .

فشار بخار
مواد فرار باعث سهولت راه اندازي موتور در زمستان مي شوند ، ولي احتمال انجماد سوخت را نيز بوجود مي آورند كـهبا كاهش فشار بخار و افزايش ضد يخ به بنزين از اين امر جلوگيري مي شود . در تابستان نيز مقدار زياد هيدروكربنهاي سبك به علت تشكيل سدي از بخار در لوله بنزين باعث توقف موتور مي شود .

​ (Gums) صمغها
غلظت صمغ موجود در بنزين نبايد از 10 ميلي گرم در cc100 تجاوز كند . صمغها تركيباتي هستند كـه در اثـراكسيد شدن و پليمري شدن اولفينهاي ناپايدار تشكيل مي شوند . تشكيل صمغ ميتواند 2تا 3 واحد عدد اكتان را كاهش دهد .

پايداري
يكي از ويژگيهاي بنزين پايداري آن در برابر اكسيژن است . براي بهبود پايـداري مـي تـوان از مـواد ضـد اكسـيد شـدناسنفاده كرد .

گوگرد
حد مجاز مقدار گوگرد در بنزين معمولي %0.17 وزني ودر مورد بنزين سوپر %0.15 مي باشد . با وجود اين مصرف بنزينهايي با %0.25 و حتي %0.4 گوگرد هم اشكال عمده اي ندارد .
بعضي اشكالا ت حضور گوگرد در بنزين عبارتند از :

- توليد انيدريدهاي سولفورو و سولفوريك بر اثر احتراق كه در مجاورت بخار آب اسيد سولفوريك خورنده توليد مي كند .
- آلودگي محيط زيست بر اثر دوده هاي سولفوروي مسموم كننده .
- كاهش حساسيت سرب بنزين . هر چه ميزان گوگرد سوخت بيشتر باشد ، افزايش عدد اكتـان سـوخت بـه ازاي مقـدار معيني سرب ، كمتر خواهد بود.​

عدد اكتان
شرط مرغوبيت يك بنزين تنها بالا بودن عدد اكتان نيست . ساير ويژگيها نظير فشار بخار ، منحني تقطير ، مقدار صـمغ وگوگرد نيز بايد در حد مطلوب باشند .
انواع مواد افزودني كه مي توانند در بهبود كيفيت بنزين مؤثر باشند عبارتند از :

- مواد افزايش دهنده عدد اكتان مانند تترا اتيل سرب كه ماده بسيار موثري است ولي سمي و آلوده كننده محيط زيسـتمي باشد . متيل ترشيئري بوتيل اتر (MTBE) جانشين مناسبي براي تترا اتيل سرب است .
- مواد باز دارنده تشكيل صمغ نظير فنلها وآمينها .
- مواد باز دارنده تشكيل رسوبهاي سخت .
- مواد ضد يخ .
- رنگها براي تمايز بنزينهاي سرب دار ، كه البته رنگ هيچ رابطه اي با كيفيت بنزين ندارد .​

 

[P O U R I A]

3-حلالهاي نفتي و بنزينهاي مخصوص

حلالهاي نفتي برشهاي سبكي اند كـه از نفـت خـام تهيـه شـده ، داراي هيـدروكربنها ي پـارافيني نفتنـي وآرومـاتيكي بـانسبتهاي متفاوند . اين حلالها معمولا بيرنگ بوده ودر آب حل نمي شوند . حلال ها كاربردهاي گوناگون دارند ، مثلا به عنوان حل كننده صمغها در صنايع رنگ سازي ، چسب سازي و لاستيك سازي به كار مي روند .
همچنين در اسـتخراجمواد مختلف روغني وآروماتيكي و نيز در بعضي از واكنش هاي شيميايي به عنوان واسطه مورد استفاده مي گيرند .

حلالهاي نفتي به چهار گروه تقسيم شده اند :

- . قرار دارند 160 C تا 30 C با نقطه جوش ويژه كه بين SBP (Special Boiling Point Spirits) حلالهاي
- حلالهاي آروماتيكي مانند بنزن ، تولوئن و زايلن .
- حلالهاي سفيد (White Spirits) با نقطه جوش بينC°150 تا C°210 .
- حلال نوع نفت سفيد (Kerosene Type Solvent) با نقطه جوش بين C°160 تا C°300 .​

حلالهاي نوع SBP و حلالهاي سفيد از تقطير نفت خام به دست مي آيند و نا خالصي شان به روشهاي شيميايي جدا مـيگردد . ساير حلال ها از روش هاي استخراج ، كراكينگ ، رفرمينگ و آلكيلاسيون بدست مي آيند .

 

[P O U R I A]

ويژگيهاي حلالها
بر حسب نوع كاربرد ، حلال نفتي بايد داراي ويژگيهاي زير باشد :

حلاليت
قدرت حل كنندگي حلال را نشان مي دهد كه بستگي بـه نـوع سـازندهاي آن دارد . از ايـن نظـر آروماتيكهـا بيشـترينقدرت حلاليت را دارند و نفتني ها داراي قدرت متوسطند .

فراريت
فراريت در نوع كاربرد حلال مناسب است . بهترين روش براي تعيين فراريت روش تقطير است .

آتش زايي
نقطه اشتعال حلالهاي SBP كمتر از دماي محيطC)881) ودر مورد بعضي حلالهاي سـفيد حـدودC 238 اسـت . نقطـهاشتعال و فراريت و فشار بخار به يكديگر وابسته اند .

بو
بوي حلال بستگي به هيدروكربنهاي سازنده آن دارد . به اين ترتيب كه پارافين ها بوي ملايم ، نفتنيها بوي نه ملايم و نـهتند و آروماتيك ها بوي تند دارند . تركيبات گوگردي به علت داشتن بوي تند و زننده بر ساير بوها غلبه دارد .

گرانروي
گرانروي حلالها از ساير فرآوردها ي نفتي كمتر است . به طور كلي هرچه چگالي و دماي جوش يك حلال بالاتر باشد گرانروي آن بيشتر است .

 

[P O U R I A]

بنزينهاي مخصوص

بنزينهاي مخصوص از هيدروكربنهاي C[SUB]4[/SUB] تا C[SUB]10[/SUB] تشكيل شده اند . كاربرد آنها به عنوان حلال بستگي به سرعت تبخيرشان دارد و بر حسب فاصله جوش دسته بندي مي شوند . مشخصه مشترك آنها مقدار اندك گوگرد است . از تقطير جـزبه جز برش بنزين بدست مي آيند و به شدت گوگردگيري مي شوند . محدوديت گوگرد بيشـتر بـراي حلالهـايي اسـت كـه درصنايع رنگسازي به كار مي روند ، چون در تركيب رنگها املاح واكسيدهاي سربي موجود است ، كه در مجاورت يـك حـلال گوگرد دار ، سولفيد سرب سياهرنگ توليد مي كنند .

 

[P O U R I A]

4-نفت سفيد
اين برش شامل هيدروكربنهايي است كه گستره جوشهاي آنها بلا فاصله پس از بنزينهـا قـرار گرفتـه انـد. شـامل هيـدروكربنهاي 10C تا 14 Cاست . نفت سفيد را مي توان پس از تخليص و بي بو كردن به عنوان حلال حشره كشها استفاده كرد .

5- (Jet Fuel) سوخت جت
با ظهور هواپيماي جت كاربرد ديگري براي بـرش كـروزن بـه عنـوان سـوخت جـت پيـدا شـد . سـوختهاي جـت انـواعگوناگون دارند واز نظر ويژگيها به سه گروه اصلي تقسيم مي شوند :

سوختهاي جت بنزيني
اين سوختها از بنزين هواپيما سنگينتر وفشار بخارشان پايينتر است . اين نوع سوختها معمولاً در هواپيماهاي نظامي استفاده مي شوند .

سو ختهاي جت نفتي
اين سوختها در واقع همان برش نفت سـفيدند ، كـه كيفيتشـان انـدكي بهبـود يافتـه واز نظـر نقطـه دود ، نقطـه انجمـاد و خورندگي وضعيت بهتري پيدا كرده اند . در هواپيماي نظامي ومسافربري به كار مي روند .

سوختهاي جت نفتي سنگين
اين سوختها از سوختهاي قبلي سنگينترند ، نقطه اشتعالشان بالاتر است ومصارف نظامي دارند .

برخي از ويژگيهاي سوختهاي جت

چگالي
چگالي سوختهاي جت در حدود 0.8 است .

فشار بخار
اين مشخصه فقط در مورد JP4 وجود دارد . فشار بخار اين سوخت بايد بين 140 تا 210 گرم بر سانتي متر مربع باشد تـادر شرايط فشار كم (در ارتفاع زياد) سوخت تبخير نشود . زيرا اين نوع تبخير سدي از بخار ايجـاد مـي كنـد و باعـث از كار افتادن پمپها و اتلاف در مخازن مي شود .

ميزان آروماتيكها
ميزان آروماتيكها بايد از %25 كمتر باشد تا تشكيل رسوبهاي كربني محدود شود .

نقطه انجماد
40°C- براي JP1 و60- °C برايJP4 در نظر گرفته شده است تا امكان پمپ كردن سوخت در دماهاي خيلي پايين 55- °C ميسر باشد .

ميزان آب
سوخت جت بايد عاري از قطرات معلق آب باشد . پايين آمدن دما در ارتفـاع زيـاد ، بـه دليـل كـاهش حلاليـت آب دردماي پايين باعث جدا شدن آب از سوخت مي شود . اين آب بلافاصله منجمد شده ، باعث انسداد صافيها مي شود .

به طور خلاصه JP1 از برش كروزن تهيه شده است وJP4 مخلوطي ازبنزينهاي سبك وسـنگين و بـرش كـروزن اسـت .
نقطه انجماد اين سوختها با تنظيم نقطه نهايي تقطير و يا افزودن مواد مناسب ، به حد مطلوب مي رسد .

 

[P O U R I A]

6- نفت گاز
در تقطير نفت خام برشي كه پس از نفت سفيد بدست مي آيد ، نفت گاز مي باشد . اين برش مخلوطي از هيدروكربنهاي مختلفي است كه در مولكولشان بـين 14 تـا 20 كـربن دارنـد. مهمتـرين مصـرف نفـت گـاز بـه عنـوان سـوختموتورهاي ديزلي و تأسيسات حرارتي است .
ويژگيهاي نفت گاز بستگي به نفت خام اوليه دارد .

برخي از ويژگيهاي نفت گاز

چگالي
بين 0.81 تا 0.89 مي باشد. هر چه ميزان هيدروكربنهاي نفتني و آروماتيك بيشتر باشد ، چگالي آن بالاتر است.

تقطير
نقطه جوش اوليه نفت گاز حدود 220 °Cاست .

گرانروي
نوع جريان و ريزي ذرات پخش شده بستگي به گرانروي آن دارد . گرانروي بايد كمتر از 12 سانتي استوك باشد .

عدد ستان
بايد بيشتر از 50 باشد تا موتور نرم و بي صدا كار كند . افزايش نيترات اتيل باعث بهبود عدد ستان مي شود .

نقطه جوش
حدود نقطه ريزش در زمستان -10 °C ودر تابستان -7 °C قرار داده شده است . با افزودن مواد مناسب مي توان نقطه جوش را پايين آورد .

ميزان خاكستر
بايد ناچيز باشد تا از تشكيل رسوب هاي جامد در قسمتهاي سرد نظير سوپاپها جلوگيري كند .

ميزان آب
مقدار مجاز آب بايد جزيي وغير قابل اندازه گيري باشد .

ميزان گوگرد
حداكثر ميزان مجاز گوگرد در نفت گاز %0.5 وزني است .

 

[P O U R I A]

7-نفت سوختها

نفت سوخت يا نفت كوره سنگين ترين قسمت نفت خام است ، كه از باقيمانده تقطير خلاء مستقيماً و يا پس از عمليات كاهش گرانروي بدست مي آيد . از نفت سوختها در موتور هاي ديزلي كُند مثل موتور كشتيها و تأسيسات بزرگ صنعتي مثـلنيروگاههاي برق استفاده مي شود .
در ايران نفت سوختها را به سه دسته تقسيم كرده اند :

نفت كوره سبك
گرانروي نفت كوره سبك ، پايين است . براي تهيه آن از فرآورده هاي سبك (نفت سفيد ونفت گاز ) استفاده مي شـودو در واحدهايي كه سيستم گرم كننده ندارند ، به كار مي رود .

نفت كوره معمولي
گرانروي نفت كوره معمولي در دماي F1008 حدود 600SC اسـت و در واحـدهاي مجهـز بـه سيسـتم گـرم كننـده و مراكز حرارتي و نيروگاهها مصرف مي شود .

نفت كوره سنگين
گرانروي نفت كوره سنگين در دماي F1008حدود 2000SC است . اين سوخت در نيروگاههاي صنايع سـنگين كـهبه سيستم هاي گرم كننده مجهزند ، استفاده مي شود .
غير از گرانروي ساير ويژگيهاي نفت سوخت مانند چگـالي ، پايـداري حرارتـي ، نقطـه ريـزش ، نقطـه اشـتعال ، مقـدارگوگرد وفلزات بايد در حد مناسب باشند .

ويژگي نفت سوختها چگالي
هر چه چگالي نفت كوره بالاتر باشد ، ارزش گرمايي آن بيشتر است .

نقطه ريزش
بر حسب نوع نفت سوخت ، مي تواند در گستره 20 – 70 °F تغيير كند .

پايداري حرارتي
اين ويژگي با يكي از روشهاي ASTM ارزيابي مي شود .

نقطه اشتعال
بايد بالاتر از 70 °C باشد تا ايمني آن در هنگام ذخيره تضمين شود .

ميزان آب
مقدار مجاز آب از %0.1 در مورد نفت سوخت سبك تا%1.5 در مورد نفت سوخت سنگين تغيير مي كند .

ميزان گوگرد
در گستره %5 - %0.5 تغير مي كند .

فلزات
در نفت سوخت فلزاتي چون آهن ، سرب ، مس، سديم و... يافت مي شود ، كه از ميان آنها واناديم و سديم خورندگي بيشتر دارند .

باقي مانده كربن
در مورد نفت سوخت سبك تعيين مي شود ومقدارمجاز آن %0.35 است .

 

[P O U R I A]

8- روغنها
روغنهاي نفتي از فرآورده هاي تقطير در خلاء نفت خام مي باشـند ، كـه پـس از طـي چنـدين مرحلـه عمليـات پـالايش
(استخراج با حلال ، موم گيري ، تصفيه ) آماده مصرف مي شوند . گستره جوش روغنها بين 750 تا F10008 ، تعـداد كربنشـانبين 25 تا 37 و جرم مولكوليشان بين 350 تا 495 مي باشد .
انواع اصلي روغنها

1- روغنهاي موتور Lub oil​

2- روغنهاي توربين Turbine oil​

3- روغنهاي ماشين آلات Machine oil ( اسپيندل ، حركتي و انتقالي ، فشار بالا ، ماشين هاي بافندگي )​

4- روغنهاي عايق Insulating oil ( ترانسفورماتور ، خازن ، سوئيچ ، عايق كابل )​

5- روغنهاي متفرقه ( روغنهاي برش ، روغنهاي سفيد ، روغنهاي سياه ) روغنهاي موتور گرانروي​

در ارتباط با نقش روان كنندگي روغنهاي موتور ، مهمترين ويژگي آنها گرانروي است . چون موتور در شرايط ايزوترم كار نمي كند ، هنگام راه اندازي موتور به ويزه در زمستان ، روغن سرد و غلـيظ اسـت ، در حـالي كـه در شـرايط كـار عـادي ،دماي روغن در كارتر به 80 تا 100 درجه سانتي گراد مي رسد . در لايه اي كه سيلندر را مي پوشاند ، ممكن است دمـا بـه 200 درجه سانتي گراد و حتي بيشتر نيز برسد و در اين گستره دمايي ، روغن بايـد نقـش روان كننـدگي خـود را حفـظ كنـد ، يعنـي تغييرات گرانروي آن چندان زياد نباشد .

خاصيت پاكسازي
اين خاصيت براي پاكسازي موتور لازم است . حضور هيدرو كربنها نفتني در روغن و يا افزايش سولفوناتها يا فنات هاي كلسيم و باريم به روغن ، موجب انحلال رسوبهاي زغالي و يا فرآورده هاي اكسيداسيون مي شود . روغنهاي با انديس گرانروي متوسط به طور طبيعي حاوي تركيبات نفتني مي باشند و به آنها روغن هاي نيمه پاكساز گويند .

كربن كنرادسون
باقيمانده كربن روغن بايد اندك باشد . اين باقيمانده نشان دهنده رسوبهاي زغالهايي است كه از تكليس روغن بـر روينقاط داغ و يا احتراق روغن در بعضي شرايط به وجود مي آيند .

نقطه انجماد
نقطه انجماد روغن بايد پايين باشد تا راه اندازي موتور در سرما به سهولت انجام شود . اين خاصيت مستقيماً با گرانـرويو انديس گرانروي ارتباط دارد .

پايداري
روغني پايدار است كه پس از مدتي كار خواصش را حفظ كند . ولي معمولاً در اثر حرارت مولكول هاي روغن اكسيد مي شوند و رسوب آسفالتي تشكيل مي دهند . مواد افزودني از نوع دكسوني و فنلي باعث كاهش اين پديده مي شود .

جدول زير مشخصات تعدادي از روغنهاي روان كننده را بر حسب استانداردهاي آمريكايي مي دهد .

روغن سنگين V40	روغن سنگين حلال	موتور 500	500 حلال خنثي	200 حلال خنثي	150 حلال خنثي	حركتي V20	حركتي V4/5	100 حلال	اسپيندل A1	مشخصات
0/915	0/895	0/915	0/880	0/870	0/870	0/940	0/930	0/875	0/910	چگالي
6	5	3	2/5	2	2	6	4	1/8	2	N.P.A رنگ
280	280	220	230	210	200	215	200	180	180	نقطه اشتعال [SUP]C[/SUP][SUP]8[/SUP]
44	35	7	7/9	3/6	3	20	4/5	2/2	2/2	گرانروي انگلر در [SUP]C[/SUP]50[SUP]8[/SUP]
85	95	70	95	95	95					انديس گرانروي
- 9	- 9	-12	-15	-15	-15	-5	-6	21	-21	نقطه انجماد [SUP]C[/SUP][SUP]8[/SUP]
1/6	0/6	0/22	0/06	0/06	0/06					كربن كنرادسون
0/05	0/05	0/06	0/05	0/05	0/1	0/1	0/1	0/05	0/1	اسيديته

روغنهاي ماشين آلات
برحسب نوع و اندازه ماشين ، از روغنهايي با خواص بسيار متفاوت استفاده مي شود .
- روغنهاي سبك اسپيندل : در مكانيك ظريف نظير ساعت سازي ، چرخ خياطي و دوچرخه به كار مي روند .
گرانروي آنها در C508 از 5/16 سانتي استوك كمتر است .
- روغنهاي حركتي و انتقالي : در ماشين هاي بخار به كار مي روند و اغلب با روغنهاي گياهي و يا حيواني مخلـوط مـيشوند تا بعضي خواص از قبيل قابليت روغنكاري و تشكيل امولسيون را به دست آورند . گرانروي آنها درC508 بين 20 و 150 سانتي استوك است .
- روغنهاي فشار بالا : هنگاميكه فشارهاي موضعي در چرخ دنده ها زياد باشـد بـه روغـن روان كننـده هـاي جامـد نظيـرگرافيت ، تالك ، ميكا ، تركيبات گوگردي يا كلردار مي افزايند . اين روغنها براي جعبه دنده و چرخ دنـده ماشـينهاي ابـزار بـهكار مي رود .

روغنهاي عايق
روغنهاي عايق در ترانسفورماتورهاي بزرگ و بعضي كليدهاي قطع و وصل فشار قوي به كار مي روند . ايـن روغنهـا ازنوع اسپيندل مي باشند كه تصفيه اسيدي شده اند .

روغنهاي سياه
اين روغنها نامرغوبند و از مخلوط كردن باقيمانده هـاي سـنگين بـا پـارافين هـا و كولوفـان بـه دسـت مـي آينـد و بـرايروغنكاري واگن ها ، ماشـين هاي كشاورزي و كابل يدك كش ها به كار مي روند .

وازلين
مصرف اصلي وازلين در داروسازي است كه به آن روغن سفيد نيز گفته مي شود .

روغنهاي برش
هنگام كار بر روي فلزات ( تراش ، مفتول كردن ، ورقه كردن ) از روغنهاي برش استفاده مي شود .