ضايعات توليدي در صنايع فرآيندي
ضايعات توليدي در صنايع فرآيندي
ضايعات توليدي در صنايع فرآيندي
به وجود آمدن ضايعات درصنايع مختلف به تخريب محيط زيست منجر مي شود و اقدام هايي براي از بين بردن اين ضايعات تنها، مشكل را از بخشي به بخش ديگر منتقل مي كند. در موارد خيلي خاص آلودگي هاي ايجاد شده به محصول و يا پليمر تبديل مي شود. متخصصان و کارشناسان همواره بايد در جلوگيري از به وجود آمدن اين ضايعات کوشا باشند و اين کار اگر چه دشوار است اما مي توان با در نظر گرفتن اين هدف، در جهت کاهش ضايعات توليدي در صنايع قدم برداشت.
واحد تبديل بخار، برق و آب سرد (Utility Section) در كليه صنايع وجود دارد كه در آن آب مورد نياز صنعت تأمين مي شود و به صورت هاي مختلف گرم و يا سرد در اختيار بخش هاي مختلف قرار مي گيرد.
در نخستين مرحله، اين واحد آب از منابع چاه، رودخانه و يا دريا با سيستم پمپاژ به سمت مخازن كلاريفاير برده مي شود و در اين دستگاه به وسيله موادي مانند سود و كلرو آهن سختي موقت آب گرفته مي شود. در اين دستگاه ضايعاتي كه در نخستين مرحله توليد مي شود، لجن آهكي و به عبارت ديگر، دوغاب است. در بسياري از كارخانه ها اين دو غاب بارگيري شده و به زمين هاي متروكه برده و تخليه مي شوند. ريختن اين لجن آهكي در خاك علاوه بر اين كه استعداد رشد گياه در خاك را از بين مي برد، براي پرندگان منطقه نيز خطرهاي بسياري دارد. با نشستن پرنده بر روي اين لجن و چسبيدن آن به پاي پرنده، لجن آهكي و يا دوغاب سبب قطع شدن پاي پرندگان مي شود.
اما درصورت استفاده درست و اندكي سرمايه گذاري، علاوه بر اين كه به محيط زيست آسيبي وارد نمي شود، يك منبع درآمد نيز براي كارخانه ايجاد مي شود. با نصب دستگاه ***** پرس مي توان با عبور لجن آهكي ازاين دستگاه آب آن را جدا كرد. آنچه كه باقي مي ماندآهك، است. كلوخه هاي ايجاد شده آهك، خوراكي بسيار مطلوب براي كارخانه هاي كاشي سازي است. جاي بسي تأسف است كه پس از 30 سال تخريب محيط زيست، اين دستگاه در چند ماه گذشته آن هم به صورت بسيار محدود در اختيار بعضي كارخانه ها قرار گرفته است. دستگاه سانتريفوژ با كارآيي بالاتر، اما هزينه خريد و نگهداري بيشتر نيز اين عمل را انجام مي دهد، اما به دليل بالابودن هزينه تعمير آن، دستگاه *****پرس فوايد بيشتري دارد.
پس از دستگاه كلاريفاير و گرفتن سختي موقت آب، براي از بين بردن ويروس ها و باكتري ها، همچنين يون هاي مثبت و منفي، آب وارد دستگاه اسمز معكوس Ro (Reverse Osmosis) مي شود. آبي كه وارد اين دستگاه مي شود، حاوي املاح بالاست و اين دستگاه قدرت جذب اين املاح را دارد.
ضايعات و پسماندهاي باقي مانده در اين دستگاه، هايساليد(High Solid) نام دارد كه پسابي بسيار شور است. استفاده نكردن از اين آب و جاري كردن آن در زمين هاي اطراف نه تنها با بهره برداري مناسب از آب در تضاد است بلكه به علت نمك زياد در اين آب ها، حاصل خيزي زمين هاي اطراف را تحت تأثير قرار مي دهد. براي رهايي از اين پساب ها، بهتر است كه با مقداري آب مناسب ديگر مخلوط شود تا شوري آن كاهش يابد. سپس براي آبياري درختان از آن استفاده شود. در بسياري از پالايشگاه ها اين آب را در مخازن تبخير كه وسعت زيادي دارند، مي ريزند تا آب به صورت طبيعي بخار شود كه با وجود ميزان بسيار بالاي اين پساب ها، اين روش مقرون به صرفه نيست.وجود پساب ها در بخش هاي مختلف صنايع، امروزه يكي از مشكلات بزرگ و عظيم آنهاست كه ضرورت كاهش اين پساب ها و استفاده از فناوري هاي برتر دركمتر كردن آن يك نياز محسوب مي شود. پس از گذشتن آب از دستگاه RoوIon Exchange آب مقطر به دست مي آيد كه ممكن است اين آب براي سيستم گرمايشي و يا سرمايشي به كار رود. آب در سيستم گرمايشي وارد ديگ بخار (Boiler) به بخار با فشار بالا تبديل مي شود. در اين مرحله اگر آب ورودي به ديگ بخار آب مقطر نباشد، يك پساب هايساليد وجود دارد كه مشكل ديگر اين پساب دماي بالاي آن است و تنها پساب داغ صنعت محسوب مي شود. آب ورودي به سيستم سرمايشي، پس از گذشتن از اين سيستم يك پساب بر جاي مي گذارد كه از جنس هايساليد، اما سمي است.
براي جلوگيري از به وجود آمدن پساب ها چه بايد کرد؟ رفع كامل اين پساب ها امري ناممكن است اما با انجام يك رشته عمليات، پساب هاي ايجاد شده را مي توان كمتر كرد. پساب ايجاد شده در يک مرحله مي توان به عنوان آب در مرحله بعد استفاده کرد و در نتيجه آب خام كمتري استفاده شود. گاهي پساب بايد احيا، سپس استفاده شود و گاهي هم تمام پساب ها جمع، سپس تصفيه مي شوند و به اول خط بر مي گردند. اما در صنايع نوع ديگري از پساب ها وجود دارد که به پساب نفتي (oily ) معروف است. اين پساب نخست به وسيله يک تصفيه اوليه يا فيزيکي توسط دستگاه API جمع آوري مي شود.
ذرات ريز نفت که هنوز در اين پساب وجود دارد، به وسيله دستگاه هاي ديگر جدا مي شود. در تصفيه ثانويه به وسيله راکتورهاي هوادهي، ميکروب هاي مختلفي را که از خاک منطقه گرفته مي شود، ذرات بسيار ريز نفت را نابود و به دي اکسيد کربن و ترکيبات الکلي تبديل مي کند. در اين مرحله لجن بيولوژيک باقي مي ماند که ماده اي بسيار بيماري زا است و در تعدادي از کارخا نه ها اين مواد در زمين هاي اطراف ريخته مي شود. براي دور بودن از عوارض لجن بيولوژيک، مي توان پس از عبور از دستگاه ***** پرس و خشک کردن لجن، ماده به دست آمده را بسوزانند.
