طراحی مبلمان شهری

[mani24]

[h=2]طراحی مبلمان شهری[/h]

حضور طراحان صنعتی در عرصه طراحی شهری ، یکی از نیازها و ضرورت های عمده کشور است. (( طراحی مبلمان شهری)) از جمله حوزه های تخصصی طراحی است که در کشور خود شاهد کمبودهای بسیاری در آن می باشیم و طراحان صنعتی قابلیت های بسیاری در انجام فعالیت های تخصصی در این حوزه دارا هستند. تبدیل فضاهای شهری به محیط های انسانی، صمیمی، دوست داشتنی و مملو از تجربه های لذت بخش، در حوزه های تخصصی طراحی شهری در بعد کلان و طراحی مبلمان شهری در نگاهی جزئی تر صورت می گیرد. طراحی هوشمندانه عناصر مبلمان شهری نقش تاثیرگذاری در توسعه زندگی شهری، زیباسازی منظر شهری و هویت بخشی به فضاها خواهد داشت و در یک نگاه کل نگرانه می توان آن را از عوامل مهم آفرینش " شهرهای انسان گرا" در راستای ارتقای کیفیت زندگی شهری به شمار آورد که از رئوس راهبرد توسعه شهری usd)) برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد نیز هست. به عبارت دیگر می توان این گونه بیان کرد که فلسفه طراحی مبلمان شهری، زیباسازی شهری نیز که در مصوبه کمیته زیباسازی کلان شهرهای کشور ارائه شده، این مسئله تصریح شده است. بر مبانی این مصوبه، زیباسازی شهری به کلیه اقدامات آگاهانه ای گفته می شود که به ارتقای کیفیت محیط شهری و ارتباط بیشتر شهر و شهروندان بینجامد ( مصوبه کمیته زیباسازی کلان شهرهای کشور ، اصفهان ، 1380) . در نگاهی این چنینی به زیباسازی شهری که طراحی مبلمان شهری از اجزای مهم آن است، شهر به مثابه یک کانون زیستی فعال و دارای شور و نشاط در نظر گرفته می شود که در تعاملی ناگسستنی با ساکنانش، برای آنها سلامت، امنیت، رفاه و جذابیت به ارمغان می آورد. نکته مهمی که در اینجا باید به آن اشاره نمود، این است که زیباسازی شهری فقط به اقدامات روبنایی و سطحی محدود نمی شود و فراتر از آن می تواند باعث اصلاح الگوهای رفتاری ، کاهش ناهنجاری های اجتماعی ، توسعه تعامل بین انسانها و ارتقای سطح شور و نشاط اجتماعی نیز گردد. در همین راستا، بسیاری از جامعه شناسان و روان شناسان عقیده دارند که زیبایی یک شهر، پاشنه آشیل امنیت آن شهر است ؛ یک شهر زیبا، محیط اجتماعی بزرگی است که انسان را به آرامش ، تکامل و پویایی هدایت کرده و باعث بهبود روحیه مردمان آن در تعاملات اجتماعی می شود. بدون شک طرح عناصر مبلمان شهری ، به عنوان عناصر تکمیل کننده فضاهای شهری و واسطه های تعاملی شهری ، نقشی تاثیرگذار در تحقق راهبرد ذکر شده دارا هستند. عناصر مبلمان شهری، در واقع آرایه های سیما و منظر شهری هستند و جایگاه مهمی در شکل گیری هویت شهری، نظم بصری و " خوانایی شهر" دارند. این عناصر همچنین می توانند تصویری هوشمند، اصیل و صمیمی از یک شهر در ذهن ساکنان آن پدید آورند. " زیبایی شناسی شهری" ، از جمله موارد مهمی است که بعضاً شاهد غفلت از آن در پروژه های طراحی شهری کشورمان هستیم. وجود نظم، هارمونی و تناسبات طبیعی و انسانی در عناصر مبلمان شهری، علاوه بر هماهنگ تر کردن این عناصر با فضای طبیعی شهرها، آن ها را از منظر انسانی جذاب تر و پذیرفتنی تر خواهد نمود. یک شهر زیبا، در واقع یک موزه و گالری بزرگ است که عناصر مبلمان شهری ، مجسمه های کاربردی آن هستند و طراحان ، آفرینندگان این آثار هنری محسوب می شوند. ماهیت چنین شهری، احساسی و پر از ایده های خلاق خواهد بود و انگیزه حضور مردم در فضاهای عمومی آن دوچندان خواهد شد. آفریدن تجربه های لذت بخش شهری، ارمغان یک " شهر طراحی شده" برای ساکنانش خواهد بود. در این زمینه، تمرکز بر ایجاد کشش های احساسی در کنار تمامی جنبه های عملکردی و عقلانی ، از راهکارهای مناسب برای استقبال مردم از عناصر مبلمان شهری است . امروزه عناصر مبلمان شهری در شهرهای انسان گرای دنیا، علاوه بر کارکردهای اولیه خود که در قالب مفاهیمی چون استراحت کردن، منتظر ماندن ، بازی کردن ، خوردن و آشامیدن و نظایر آن مصداق پیدا می کنند، واجد کارکردهای ثانویه ای نیز شده اند که بیشتر ناظر به مفاهیم کیفی هستند ؛ مانند راحت بودن، لذت بخش بودن ،آرامش بخش بودن، ایمن بودن، جذاب بودن و مفاهیمی از این دست، در زمینه نیازمندی های کارکردی عناصر مبلمان شهری ، با توجه به استفاده عمومی از این عناصر و عدم وجود مالکیت فردی در آن ها ، توجه به وندالیزم(خراب کاری) نیز از موارد مهم دارای اهمیت در طراحی این گونه تجهیزات محسوب می شوند. در کنار مباحثی که به آن ها اشاره شد، بحث هویت شهری نیز بحث مهم دیگری است که در طراحی عناصر مبلمان شهری نباید از آن غفلت نمود. اصولاً دستیابی به هویت عناصر مبلمان شهری نیازمند نگاهی راهبردی و کلان نگرانه در شهرهاست. این مبحث از دو منظر قابل بررسی است ؛ یکی رابطه طرح عناصر مبلمان شهری با شخصیت شهر_ که ریشه در تاریخ وفرهنگ و هنر آن شهر دارد- می باشد ، و دیگری ایجاد
" همسانی" در بین اجزای مبلمان شهری، به نحوی که اعضای یک خانواده به نظر برسند. در دستیابی به هویت عناصر شهری ، مبحث نشانه شناسی فرم و رنگ نیز از جمله مباحث مهم و اثر گذار به شمارمی رود. در واقع می توان این گونه بیان کرد که هر یک از عناصر مبلمان شهری ، نشانه هایی هستند که علاوه بر کاربردشان، پیام هایی را نیز به مردم منتقل می سازند . طراحی هوشمندانه عناصر مبلمان شهری را می توان از مهمترین عوامل شکل گیری " برند شهری" نیز دانست. طراحی بر اساس راهبر " شهر برای همه " نیز ، از دیگر موارد با اهمیت در طراحی عناصر مبلمان شهری است. در این رویکرد که دارای نگاهی " انسان محور" است ، استفاده با بالاترین میزان پوشش اجتماعی، مد نظر طراحان است. این رویکرد که در ادبیات طراحی صنعتی از آن با عنو ان " طراحی فراگیر" نیز یاد می شود دارای اصول هفت گانه ایست که تفسیر آنها در حوزه طراحی شهری عبارتند از : قابلیت استفاده از عناصر مبلمان شهری متناسب با تمامی توانمندی ها، انعطاف پذیری عناصر مبلمان شهری برای استفاده بیشترین تعدادکاربران ، استفاده ساده و شهودی از عناصر مبلمان شهری ، ارائه اطلاعات قابل درک از عناصر مبلمان شهری به کاربران، در نظرگرفتن امکان استفاده اشتباه از عناصر مبلمان شهری، صرف کمترین تلاش فیزیکی برای استفاده از عناصر مبلمان شهری و انطباق اندازه ها و فضاها با اندازه های بدنی کاربران. دستاورد ، امید است با توجه ویژه مدیران شهری به مقوله طراحی عناصر مبلمان شهری ، شاهد شکل گیری شهرهایی انسان گرا ، زیبا، با هویت، خوانا و کارآمد در کشورمان باشیم.

نویسنده: مهدی فلاح
منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران​

​