طی سالهای گذشته و همزمان با پیشرفتهای چشمگیری كه در زمینه استفاده از انرژی هستهای به ویژه در كشورمان صورت گرفته است، مجموعهای از مفاهیم و عبارات علمی نیز وارد زبانها از جمله زبان فارسی میشود كه اگرچه به صورت روزمره بارها و بارها در رسانهها شنیده میشوند اما برخی از آنها در اذهان مردم شفافیت چندانی ندارند. یكی از این عبارات «سانتریفیوژ» است كه در سالهای اخیر در كشورمان نیز پیشرفتهای خیرهكنندهای در زمینه تولید و به كارگیری آن در استفاده صلح آمیز از انرژی هستهای صورت گرفته است. با این حال بد نیست بدانیم كه سانتریفیوژ انواع و اقسام مختلفی داشته و استفاده از آن در بحث انرژی هستهای تنها یكی از موارد كاربردی آن است. شاید سادهترین نوع استفاده از این تكنیك، ریختن سبزیهای شسته شده در سبدی مخصوص و چرخاندن آن با استفاده از دستگیره و خارج نمودن آب اضافی از آنها باشد.
سانتریفیوژ به هر دستگاهی گفته میشود كه با سرعت زیادی به دور خود چرخیده و در همین حال با استفاده از نیروی گریز از مركز ایجاد شده مواد درون خود را نیز به بیرون پرتاب میكند. بررسی این فرآیند در نوع خود كار سادهای است. آزمایشی ساده میتواند بسیاری از علامت پرسشها را از میان بردارد. سطل آبی را برداشته و درحالی كه تا نیمه پر از آب است با سرعت به دور خود چرخانده و پس از چند دور پرتاب كنید. به خوبی دیده میشود كه به واسطه نیروی گریز از مركز ایجاد شده، آب درون سطل از آن بیرون نمیریزد. این پایه و اساس سیستمهای سانتریفیوژ به حساب میآید.
در یك سانتریفیوژ واقعی نیز فرآیند مشابهی روی میدهد. به واسطه چرخش بسیار سریع محفظهای به دور خود، هر آنچه در درون آن وجود دارد به سمت بیرون تحت فشار قرار میگیرد. این دستگاه میتواند در برگیرنده هر مادهای باشد. از نمونههای خونی گرفته تا مواد شیمیایی مختلف. از این رو نمونههای آن بسیار متنوع است. به عنوان مثال ناسا دارای سانتریفیوژ عظیمی است كه از آن برای قرار دادن فضانوردان در معرض نیروهای شدید استفاده میشود. نیروی گریز از مركز تولید شده در این سانتریفیوژ میتواند شبیهسازی بسیار مناسبی از نیروی گرانشی باشد كه در زمان پرتاب فضاپیماها بر بدن فضانوردان وارد میشود.
سانتریفیوژ به هر دستگاهی گفته میشود كه با سرعت زیادی به دور خود چرخیده و در همین حال با استفاده از نیروی گریز از مركز ایجاد شده مواد درون خود را نیز به بیرون پرتاب میكند. بررسی این فرآیند در نوع خود كار سادهای است. آزمایشی ساده میتواند بسیاری از علامت پرسشها را از میان بردارد. سطل آبی را برداشته و درحالی كه تا نیمه پر از آب است با سرعت به دور خود چرخانده و پس از چند دور پرتاب كنید. به خوبی دیده میشود كه به واسطه نیروی گریز از مركز ایجاد شده، آب درون سطل از آن بیرون نمیریزد. این پایه و اساس سیستمهای سانتریفیوژ به حساب میآید.
در یك سانتریفیوژ واقعی نیز فرآیند مشابهی روی میدهد. به واسطه چرخش بسیار سریع محفظهای به دور خود، هر آنچه در درون آن وجود دارد به سمت بیرون تحت فشار قرار میگیرد. این دستگاه میتواند در برگیرنده هر مادهای باشد. از نمونههای خونی گرفته تا مواد شیمیایی مختلف. از این رو نمونههای آن بسیار متنوع است. به عنوان مثال ناسا دارای سانتریفیوژ عظیمی است كه از آن برای قرار دادن فضانوردان در معرض نیروهای شدید استفاده میشود. نیروی گریز از مركز تولید شده در این سانتریفیوژ میتواند شبیهسازی بسیار مناسبی از نیروی گرانشی باشد كه در زمان پرتاب فضاپیماها بر بدن فضانوردان وارد میشود.