« تجارت الكترونيكي امكان تجارت جهاني به مفهوم واقعي را بوجود آورده است . اين پديده جديد چگونه بر تجارت و اقتصاد سنتي تأثير مي گذارد و آيا اقتصاد سنتي قادر به سازگاري با آن مي باشد ؟ »
فن آوري اطلاعات و به تبع آن ، تجرات الكترونيكي ، نه تنها شروع به تعبير شكل داد و ستد كرده ، بلكه نقشه اقتصاد جهاني را نيز متأثر كرده است در واقع ، يك انقلاب جديد در حال تكوين است كه مرز جديدي را به نام مرز ديجيتال بين كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه بوجود آورده است ، چرا كه اين تحول بزرگ در اقتصاد به كشورهايي قدرت مي دهد كه در فرآيند بهره برداري از اين فن آوري و محصولات جديد مرتبط با آن قرار گرفته باشند .
در فاصله سال هاي 1980 – 1960 صنايع ژاپني از مديريت جديدي به نام مديريت توليد ناب ، كه مبتني بر استفاده از فن آوري در توليد با تكيه بر كاهش هزينه ها و تلفات در توليد بود ، استفاده كردند و اين امر موجب پيشي گرفتن آنها در صنايع اتومبيل ، اتوماسيون ، نيمه هادي ها و الكترونيك از آمريكا شد .
در دهه 1990 ، آمريكا از نظر رشد اقتصادي به جايگاه رتبه اول خود بازگشت و عليرغم بهبود و رشد سريع در چند كشور اروپايي ، هنوز هم اين كشور جايگاه خود را در خيلي از بخش ها حفظ كرده است . يكي از دلايل مهم اين امر نيز استفاده از فن آوري اطلاعات مي باشد . بر اساس گفته اقتصاددانان در Board US Federal Reserve سهم فن آوري اطلاعات در رشد اقتصادي امريكا از سال 1996 تا سال 1999 بيش از 20 درصد بوده است ( 1/1 درصد از 9/0 درصد رشد اقتصادي ) ، البته استفاده ازپديده بهره وري ، همزمان با بوجود آمدن ناگهاني تجارت الكترونيكي عامل موثري در اين رشد بوده اند .
براي دو كشور انگليس و كانادا ( اعضاي گروه G7 ) نيز تصوير به همين شكل است . عليرغم برخي نظريات كه اين فن آوري خيلي از شاغلان را بيكار مي كند ، اين كشورها ، نرخ بيكاري خود را به پايين ترين حد در گروه OECD كاهش داده اند . تاكنون ژاپن و سه كشور مهم اقتصادي اروپايي شامل فرانسه ، آلمان و ايتاليا ، رشد معتدلي در زمينه سرمايه گذاريروي فن آوري اطلاعات داشته اند و به همين دليل ، خروجي و دريافت هاي آنها نيز نسبتاً كم بوده است .
شبكه تجارت
در حال حاضر ، داستان هاي عجيب و غريبي راجع به انواع تجارت الكترونيكي – از فروشگاههاي همزمان كتاب تا فروش مجازي آپارتمان – گفته مي شود اما اصل داستان ، شركت هاي مشهور به دات كام مي باشند ، شركتهايي كه اسم آنها با انشعاب Com روي اينترنت ديده مي شود . اينترنت امكان جديدي را براي تهيه كنندگان و ارايه دهندگان خدمات بوجود آورده است و مهم نيست كه آنها در كجا قرار دارند . يك معامله مي تواند بدون انجام سفرهاي پرهزينه تجاري تنها در چند دقيقه انجام شود و نتيجه آنست كه ارتباطات تجاري دقيق و بلند مدت بين شركتها – كه براي مدت زيادي كليد موفقيت ژاپن و آلمان بود و اين شركت ها را به طور متقابل از نظر سهام و سرمايه به طور محكم به هم مرتبط كرده بود ، اكنون در حال فروپاشي است . در واقع ، تجارت الكترونيكي موجب شد كه اين مدل تجارت منسوخ شود .
وقتي كه صنايع و بخش هاي خدماتي كاملاً به تجارت الكترونيك روي آوردند . كارمندان تشريفاتي ( يقه سفيدان ) شركت ها كاهش خواهند يافت . به عنوان مثال ، اين كار در بانكداري اتفاق افتاده است و انواع شغل ها كم كم غير مطمئن مي شوند حتي مديران رده مياني نيز در درازمدت به كار خود مطمئن نيستند و اين امر وضعيت فعلي را از وضعيت 20 سال قبل كه اين افراد بسيار مهم بودند ، متفاوت كرده است . در نتيجه اين افراد مجبورند كه تجربيات و مهارت خود را توسعه دهند . اين افراد حتي مجبورند كه به صورت پيمانكار در آيند . در واقع ، پيمانكاري به وسيله تاجران در شركت هاي بزرگ و كوچك يك نشاني از اقتصاد جديد است . پيمانكاري كه در ابتدا در آگهي هاي مطبوعاتي به كار مي رفت ، اكنون براي عمليات مركزي شركت ها نيز گسترش يافته و در كارهايي مانند مديريت مالي و پرسنلي هم از آن استفاده مي شود . پيمانكاري در شركت هاي بزرگ – كه مشخصه آنها تشكيلات اداري بزرگ بي فايده بود – موجب شده است كه اين شركت ها نيز همانند شركت هاي كوچك نفس تازه كنند و از طريق شبكه اطلاعاتي ارتباط بيشتري با مشتريان خود داشته باشند . از نقطه نظر پيمانكار ، آنها داراي پتانسيلي هستند كه به عنوان يك واحد از كمپاني عمل مي كنند . با وجود اين بايد قبول كرد كه پيمانكاران نيز مجبور به استخدام يك فرد با يك سيستم هستند تا كار خود را خوب انجام دهند .
اين امر موجب ايجاد پرسش جالبي راجع به محدودهاي عملكرد شركت ها خواهد شد . محدوده يك شركت در كجا تمام مي شود و محدوده كار شركت ديگر از كجا شروع خواهد شد ؟
بديهي است كه درك غير عادي شدن سرويس هاي مالي و ارتباطات به درك مفهوم تجارت الكترونيكي وابسته است . بانك ها و موسسات مالي يكي از استفاده كنندگان پرتلاش از تكنولوژي جديد بوده اند و به زودي بيشتر مبادلات مالي و خدمات به اين صورت ممكن خواهند شد .
نشاني هاي اينترنتي ( Dot . Com ) دارند . همانند نشاني خيابانهاي اصلي شهر و محل مهم مي شوند و در بعضي از شاخه هاي تجاري حتي مهم تر هم خواهند شد . اين بدان معني است كه ديگر عمر « شعبه » به سر رسيده و حتي يك توسعه عظيم و رعد آسادر تجهيزات IT و خدمات مشاوره بوجود آمده است .
حركت آرام به جلو
البته بايد اعتراف كرد كه پيشرفت تجارت الكترونيكي در بعضي از صنايع قديمي صاحب قدرت به كندي بوده است . يك علت آن مقاومت بعضي از كشورها براي‌حفظ تجارت سنتي و ارتباطات صنعتي خود مي باشد ، زيرا مسأله بيكاري و جابجايي كاركنان مورد توجه مديران بوده است و اين ها افرادي هستند كه هميشه در برابر تغيير تا آخر ايستاده اند . بعضي از مديران و رهبران تجاري نسبت به اين كه اقتصاد جديد واقعي است ، شك دارند . آنها اين امر را همانند ارتباطات تجاري بلند مدت و داراي ريسك مي دانند . اين احتياط غيرقابل فهم است ، مخصوصاً در شركت هاي بزرگ .
اما اين البته تنها بخش مشكل است . براي تجارت الكترونيكي « سرعت » يك كليد موفقيت است . نبايد مطمئن بود كه باقيمانده جهان همانند آمريكا ازتكنولوژي اطلاعات سود ببرند .
بدون ترديد كشورهاي داراي تصميم هاي سياسي و اجتماعي مختلف مي باشند و به طور متفاوت با مقوله تكنولوژي اطلاعات برخورد مي كنند اما آنها ناگزير هستند كه در اين مسيرگام بردارند . در ماه مارس سال2000 رهبران اتحاد به اروپا جلسه ايدر ليسمبون – پرتقال داشتند و تصميم گرفتند كه به بخش هاي تكنولوژي اطلاعاتي ( ICT ) آمريكا اجازه ندهند كه غير قابل رقابت شوند .
آزاد سازي بيشتر در زمينه مخابرات هم شايد دربرنامه باشد و در ژاپن كه به طور عجيبي از كشورهاي عضو OECD در استفاده از اينترنت عقب بود ، صنايع و دولت نوعي همكاري را شروع كرده اند تا برنامه اي را پياده كنند و كشور خود را قادر سازند تا به سرعت تصميم گيري كند و حتي همانند دوره رنسانس حرفه اي را در ژاپن بوجود آورده اند .
درآسيا نيز حس رقابت وجود خواهد داشت . پديدار شدن واحدهاي تجاري در آسيا مي تواند اين كشورها را به جهان پيشرفته منتقل كند . البته اگرآنها با مديريت خود بتوانند افسارتكنولوژي جديد را با نوآوري و روش هاي كارا در دست گيرند و آن را مهار كنند . به عنوان مثال ، كشورهايي مانند چين و هند اكنون شروع كرده اند تا در اقتصاد جديد نفوذ كنند و پايگاه خود را در جهان تجارت گسترش دهند .
يك امر مطمئن آنست كه تحقق روياي حماسه تجارت الكترونيكي نزديك است و سال هاي آغازين قرن بيست و يكم به راستي براي قدرت هاي صنعتي كه تلاش مي كنند رهبر و پيشرو باشند ، سالهاي پرحادثه اي است . چه كسي مي داند كه شايد در اين گيرودارها سرحدات و مرزهاي جديديدرقدرت اقتصادي بوجود آيد .
شكل شماره يك رشد تجارت الكترونيك راتا سال 2000 نمايش مي دهد . دراين شكل ، محور افقي نمايانگر سال است و محورعمودي هم مبلغ را به ميليون دلار نمايش ميدهد .
مراجع :
1 – www . OECD observer . org / news / fullstory . php / aid / 344 .
2 – www . CSPP . org / projects / gec / Index . html .
فن آوري اطلاعات و به تبع آن ، تجرات الكترونيكي ، نه تنها شروع به تعبير شكل داد و ستد كرده ، بلكه نقشه اقتصاد جهاني را نيز متأثر كرده است در واقع ، يك انقلاب جديد در حال تكوين است كه مرز جديدي را به نام مرز ديجيتال بين كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه بوجود آورده است ، چرا كه اين تحول بزرگ در اقتصاد به كشورهايي قدرت مي دهد كه در فرآيند بهره برداري از اين فن آوري و محصولات جديد مرتبط با آن قرار گرفته باشند .
در فاصله سال هاي 1980 – 1960 صنايع ژاپني از مديريت جديدي به نام مديريت توليد ناب ، كه مبتني بر استفاده از فن آوري در توليد با تكيه بر كاهش هزينه ها و تلفات در توليد بود ، استفاده كردند و اين امر موجب پيشي گرفتن آنها در صنايع اتومبيل ، اتوماسيون ، نيمه هادي ها و الكترونيك از آمريكا شد .
در دهه 1990 ، آمريكا از نظر رشد اقتصادي به جايگاه رتبه اول خود بازگشت و عليرغم بهبود و رشد سريع در چند كشور اروپايي ، هنوز هم اين كشور جايگاه خود را در خيلي از بخش ها حفظ كرده است . يكي از دلايل مهم اين امر نيز استفاده از فن آوري اطلاعات مي باشد . بر اساس گفته اقتصاددانان در Board US Federal Reserve سهم فن آوري اطلاعات در رشد اقتصادي امريكا از سال 1996 تا سال 1999 بيش از 20 درصد بوده است ( 1/1 درصد از 9/0 درصد رشد اقتصادي ) ، البته استفاده ازپديده بهره وري ، همزمان با بوجود آمدن ناگهاني تجارت الكترونيكي عامل موثري در اين رشد بوده اند .
براي دو كشور انگليس و كانادا ( اعضاي گروه G7 ) نيز تصوير به همين شكل است . عليرغم برخي نظريات كه اين فن آوري خيلي از شاغلان را بيكار مي كند ، اين كشورها ، نرخ بيكاري خود را به پايين ترين حد در گروه OECD كاهش داده اند . تاكنون ژاپن و سه كشور مهم اقتصادي اروپايي شامل فرانسه ، آلمان و ايتاليا ، رشد معتدلي در زمينه سرمايه گذاريروي فن آوري اطلاعات داشته اند و به همين دليل ، خروجي و دريافت هاي آنها نيز نسبتاً كم بوده است .
شبكه تجارت
در حال حاضر ، داستان هاي عجيب و غريبي راجع به انواع تجارت الكترونيكي – از فروشگاههاي همزمان كتاب تا فروش مجازي آپارتمان – گفته مي شود اما اصل داستان ، شركت هاي مشهور به دات كام مي باشند ، شركتهايي كه اسم آنها با انشعاب Com روي اينترنت ديده مي شود . اينترنت امكان جديدي را براي تهيه كنندگان و ارايه دهندگان خدمات بوجود آورده است و مهم نيست كه آنها در كجا قرار دارند . يك معامله مي تواند بدون انجام سفرهاي پرهزينه تجاري تنها در چند دقيقه انجام شود و نتيجه آنست كه ارتباطات تجاري دقيق و بلند مدت بين شركتها – كه براي مدت زيادي كليد موفقيت ژاپن و آلمان بود و اين شركت ها را به طور متقابل از نظر سهام و سرمايه به طور محكم به هم مرتبط كرده بود ، اكنون در حال فروپاشي است . در واقع ، تجارت الكترونيكي موجب شد كه اين مدل تجارت منسوخ شود .
وقتي كه صنايع و بخش هاي خدماتي كاملاً به تجارت الكترونيك روي آوردند . كارمندان تشريفاتي ( يقه سفيدان ) شركت ها كاهش خواهند يافت . به عنوان مثال ، اين كار در بانكداري اتفاق افتاده است و انواع شغل ها كم كم غير مطمئن مي شوند حتي مديران رده مياني نيز در درازمدت به كار خود مطمئن نيستند و اين امر وضعيت فعلي را از وضعيت 20 سال قبل كه اين افراد بسيار مهم بودند ، متفاوت كرده است . در نتيجه اين افراد مجبورند كه تجربيات و مهارت خود را توسعه دهند . اين افراد حتي مجبورند كه به صورت پيمانكار در آيند . در واقع ، پيمانكاري به وسيله تاجران در شركت هاي بزرگ و كوچك يك نشاني از اقتصاد جديد است . پيمانكاري كه در ابتدا در آگهي هاي مطبوعاتي به كار مي رفت ، اكنون براي عمليات مركزي شركت ها نيز گسترش يافته و در كارهايي مانند مديريت مالي و پرسنلي هم از آن استفاده مي شود . پيمانكاري در شركت هاي بزرگ – كه مشخصه آنها تشكيلات اداري بزرگ بي فايده بود – موجب شده است كه اين شركت ها نيز همانند شركت هاي كوچك نفس تازه كنند و از طريق شبكه اطلاعاتي ارتباط بيشتري با مشتريان خود داشته باشند . از نقطه نظر پيمانكار ، آنها داراي پتانسيلي هستند كه به عنوان يك واحد از كمپاني عمل مي كنند . با وجود اين بايد قبول كرد كه پيمانكاران نيز مجبور به استخدام يك فرد با يك سيستم هستند تا كار خود را خوب انجام دهند .
اين امر موجب ايجاد پرسش جالبي راجع به محدودهاي عملكرد شركت ها خواهد شد . محدوده يك شركت در كجا تمام مي شود و محدوده كار شركت ديگر از كجا شروع خواهد شد ؟
بديهي است كه درك غير عادي شدن سرويس هاي مالي و ارتباطات به درك مفهوم تجارت الكترونيكي وابسته است . بانك ها و موسسات مالي يكي از استفاده كنندگان پرتلاش از تكنولوژي جديد بوده اند و به زودي بيشتر مبادلات مالي و خدمات به اين صورت ممكن خواهند شد .
نشاني هاي اينترنتي ( Dot . Com ) دارند . همانند نشاني خيابانهاي اصلي شهر و محل مهم مي شوند و در بعضي از شاخه هاي تجاري حتي مهم تر هم خواهند شد . اين بدان معني است كه ديگر عمر « شعبه » به سر رسيده و حتي يك توسعه عظيم و رعد آسادر تجهيزات IT و خدمات مشاوره بوجود آمده است .
البته بايد اعتراف كرد كه پيشرفت تجارت الكترونيكي در بعضي از صنايع قديمي صاحب قدرت به كندي بوده است . يك علت آن مقاومت بعضي از كشورها براي‌حفظ تجارت سنتي و ارتباطات صنعتي خود مي باشد ، زيرا مسأله بيكاري و جابجايي كاركنان مورد توجه مديران بوده است و اين ها افرادي هستند كه هميشه در برابر تغيير تا آخر ايستاده اند . بعضي از مديران و رهبران تجاري نسبت به اين كه اقتصاد جديد واقعي است ، شك دارند . آنها اين امر را همانند ارتباطات تجاري بلند مدت و داراي ريسك مي دانند . اين احتياط غيرقابل فهم است ، مخصوصاً در شركت هاي بزرگ .
اما اين البته تنها بخش مشكل است . براي تجارت الكترونيكي « سرعت » يك كليد موفقيت است . نبايد مطمئن بود كه باقيمانده جهان همانند آمريكا ازتكنولوژي اطلاعات سود ببرند .
بدون ترديد كشورهاي داراي تصميم هاي سياسي و اجتماعي مختلف مي باشند و به طور متفاوت با مقوله تكنولوژي اطلاعات برخورد مي كنند اما آنها ناگزير هستند كه در اين مسيرگام بردارند . در ماه مارس سال2000 رهبران اتحاد به اروپا جلسه ايدر ليسمبون – پرتقال داشتند و تصميم گرفتند كه به بخش هاي تكنولوژي اطلاعاتي ( ICT ) آمريكا اجازه ندهند كه غير قابل رقابت شوند .
آزاد سازي بيشتر در زمينه مخابرات هم شايد دربرنامه باشد و در ژاپن كه به طور عجيبي از كشورهاي عضو OECD در استفاده از اينترنت عقب بود ، صنايع و دولت نوعي همكاري را شروع كرده اند تا برنامه اي را پياده كنند و كشور خود را قادر سازند تا به سرعت تصميم گيري كند و حتي همانند دوره رنسانس حرفه اي را در ژاپن بوجود آورده اند .
درآسيا نيز حس رقابت وجود خواهد داشت . پديدار شدن واحدهاي تجاري در آسيا مي تواند اين كشورها را به جهان پيشرفته منتقل كند . البته اگرآنها با مديريت خود بتوانند افسارتكنولوژي جديد را با نوآوري و روش هاي كارا در دست گيرند و آن را مهار كنند . به عنوان مثال ، كشورهايي مانند چين و هند اكنون شروع كرده اند تا در اقتصاد جديد نفوذ كنند و پايگاه خود را در جهان تجارت گسترش دهند .
يك امر مطمئن آنست كه تحقق روياي حماسه تجارت الكترونيكي نزديك است و سال هاي آغازين قرن بيست و يكم به راستي براي قدرت هاي صنعتي كه تلاش مي كنند رهبر و پيشرو باشند ، سالهاي پرحادثه اي است . چه كسي مي داند كه شايد در اين گيرودارها سرحدات و مرزهاي جديديدرقدرت اقتصادي بوجود آيد .
شكل شماره يك رشد تجارت الكترونيك راتا سال 2000 نمايش مي دهد . دراين شكل ، محور افقي نمايانگر سال است و محورعمودي هم مبلغ را به ميليون دلار نمايش ميدهد .
مراجع :
1 – www . OECD observer . org / news / fullstory . php / aid / 344 .
2 – www . CSPP . org / projects / gec / Index . html .
