از آنجایی که لایه های رسوبی بیش از 75 درصد سطح زمین را پوشانده و وسعت جغرافیایی نسبتا مهمی از قاره ها را اشغال نمونه اند، مطالعه آنها در اولویت قرار دارد. البته این موضوع بدان معنی نیست که سنگ های غیر رسوبی جایگاهی در مطالعات چینه شناسی نداشته و کم اهمیت تلقی می شوند، بلکه مطالعه تمامی سنگ ها خصوصا از دیدگاه سنگ چینه ای مد نظر بوده و واحدهای سنگی شاخص در تطابق چینه شناسی مهم مهمی دارند. بر همین اساس به منظور انجام مطالعات و برداشت های صحرایی به موارد زیر توجه خاص نموده و از تمامی اطلاعات و روش های مختلف چینه نگاری با در نظر گرفتن وضعیت و موقعیت زمین شناسی منطقه مورد مطالعه استفاده نماید:
1-مطالعه وضعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه از نظر: موقعیت شهرها، بخش ها، روستاها، راه های ارتباطی اصلی و فرعی، توپوگرافی، آب و هوا و ... که در این مورد می توان از نقشه های زمین شناسی ناحیه که قبلا تهیه شده اند (در صورت موجود بودن) به عنوان نقشه های پایه (Base maps) استفاده کرد. تهیه و بررسی عکس های هوایی به مقیاس های مورد نظر (10000/1، 20000/1، 50000/1، 100000/1 و 250000/1) بر حسب نیاز و نوع مطالعه. ناگفته نماند که برای مطالعات معدنی از عکس های هوایی بزرگ مقیاس چون (5000/1، 2000/1، 1/1000 و یا 500/1) نیز استفاده می گردد.
2-مطالعه کلیه گزارشات و کارهای انجام شده قبلی، لازمه مطالعات جدید می باشد تا از دوباره کاری ها احتراز گردیده و اطلاعات جدید و نوینی نسبت به آنها ارائه گردد.
3-استقرار کمپینگ و مرکز مطالعات روی زمین در منطقه مورد مطالعات روی زمین در منطقه مورد مطالعه د رمحلی باشد که به رخنمون ها نزدیک تر و قابل دسترس باشد. بدیهی است شرایط آب و هوایی، توپوگرافی و میزان رخنمون های زمین شناسی نیز در زمان و مکان انجام کارهای صحرایی دخالت دارند.
4-شناسایی اولیه ناحیه مورد مطالعه با استفاده از عکس های هوایی و نقشه های زمین شناسی موجود نیز ضروری بوده و چینه شناس با آشنایی با انواع سنگ ها و رهنمون های آنها، میزان آنها، تکتونیک منطقه و ... می تواند محل برداشت کاملترین مقطع یا مقاطع چینه شناسی را انتخاب نماید. ناگفته نماند که یک مقطع چینه شناسی مناسب، مقطعی است که قاعده و رأس آن کاملا از نظر چینه شناسی مشخص بوده و لایه ها و سنگ ها کاملترین ضخامت را در ناحیه مورد مطالعه داشته باشند. ضمنا حوادث تکتونیکی نظیر گسل خوردگی ها و برگشتگی و به هم ریختگی طبقات و سنگ ها در مقطع مورد برداشت وجود نداشته باشد. البته اگرمنطقه از لحاظ تکتونیکی فعال بوده و حرکات شدید تکتونیکی را تحمل نموده باشد، باید سعی کرد که مقطعی انتخاب گردد که نسبتا کمتر تحت تأثیر این حرکات قرار گرفته باشد.
5-مسیر برداشت نمونه و اندازه گیری ضخامت حقیقی لایه ها باید طوری انتخاب شود که پیمایش در جهت عمود بر امتداد طبقات صورت گیرد. در غیر اینصورت می توان مسیر مقطع را در جایی که امکان ادامه آن به حالت عمود بر امتداد لایه های وجود ندارد جابجایی (Offsetting) انجام داد.
6-توصیف لیتولوژی مقطع مورد برداشت باید دقیقا مورد توجه قرار گرفته و یادداشت گردد.
7-تمامی یادداشت ها باید در دفترچه یادداشت عملیات صحرایی با تاریخ روز ثبت گردد و مقاطع زمین شناسی بطور تقریبی با توپوگرافی طبیعی منطقه مورد مطالعه ترسیم گردیده و حتی لایه ها و طبقات کلیدی شاخص در روی آن مشخص شوند. نمونه برداری می تواند از قاعده به سمت رأس آن و یا برعکس انجام گردد. معمولا نمونه های نرم در کیسه و نمونه های سخت در جعبه قرار داده می شوند. شماره گذاری نمونه های در روی مقطع ترسیم شده در دفترچه یادداشت نیز به همان ترتیبی که از مقطع مورد نظر برداشت شده ثبت می گردد. در حال حاضر برای نامگذاری نمونه ها سال و نام اختصاری زمین شناس نیز ثبت گردد.
8-محل برداشت مقطع روی عکس های هوایی نیز باید توسط چینه شناس مشخص شده و حتی شماره نمونه های مربوط به حد بین دوره ها و دوران ها و کنتاکت های مهم زمین شناسی در پشت عکس های هوایی ثبت گردد.
9-در ترسیم مقطع زمین شناسی (Cross section) لازم است جهت پیمایش مشخص گردیده و وضعیت طبقات با شیب طبیعی و شیب دامنه (توپوگرافی) نوع لایه بندی،جنس سنگ و احتمالا وجود گسل و ساختمان های تکتونیکی عینا منعکس گردد.
10-پس از برداشت های لازم به صورت مقطع زمین شناسی لازم است ضخامت ظاهری برداشت شده لایه ها و طبقات با استفاده از روش مثلثاتی یاروش ترسیمی به ضخامت حقیقی تبدیل شده و مقطع ستونی چینه شناسی لایه ها از قدیم به جدید ترسیم گردد.
11-پس از تهیه مقاطع ستونی چینه شناسی منطقه مورد مطالعه، آنها را از نظر زمانی با هم تطبیق داده و بدینوسیله تطابق چینه شناسی را برقرار می نماییم. نتیجه حاصل از این تطابق د رتوجیه وضعیت حوضه رسوبی، تغییرات آن و سرانجام معرفی پالئوژئوگرافی منطقه می باشد.
12-کلیه مطالعات فوق الذکر باید به صورت گزارشی عرضه گردد که در آن نکات زیر گنجانده شده باشد:
1-مطالعه وضعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه از نظر: موقعیت شهرها، بخش ها، روستاها، راه های ارتباطی اصلی و فرعی، توپوگرافی، آب و هوا و ... که در این مورد می توان از نقشه های زمین شناسی ناحیه که قبلا تهیه شده اند (در صورت موجود بودن) به عنوان نقشه های پایه (Base maps) استفاده کرد. تهیه و بررسی عکس های هوایی به مقیاس های مورد نظر (10000/1، 20000/1، 50000/1، 100000/1 و 250000/1) بر حسب نیاز و نوع مطالعه. ناگفته نماند که برای مطالعات معدنی از عکس های هوایی بزرگ مقیاس چون (5000/1، 2000/1، 1/1000 و یا 500/1) نیز استفاده می گردد.
2-مطالعه کلیه گزارشات و کارهای انجام شده قبلی، لازمه مطالعات جدید می باشد تا از دوباره کاری ها احتراز گردیده و اطلاعات جدید و نوینی نسبت به آنها ارائه گردد.
3-استقرار کمپینگ و مرکز مطالعات روی زمین در منطقه مورد مطالعات روی زمین در منطقه مورد مطالعه د رمحلی باشد که به رخنمون ها نزدیک تر و قابل دسترس باشد. بدیهی است شرایط آب و هوایی، توپوگرافی و میزان رخنمون های زمین شناسی نیز در زمان و مکان انجام کارهای صحرایی دخالت دارند.
4-شناسایی اولیه ناحیه مورد مطالعه با استفاده از عکس های هوایی و نقشه های زمین شناسی موجود نیز ضروری بوده و چینه شناس با آشنایی با انواع سنگ ها و رهنمون های آنها، میزان آنها، تکتونیک منطقه و ... می تواند محل برداشت کاملترین مقطع یا مقاطع چینه شناسی را انتخاب نماید. ناگفته نماند که یک مقطع چینه شناسی مناسب، مقطعی است که قاعده و رأس آن کاملا از نظر چینه شناسی مشخص بوده و لایه ها و سنگ ها کاملترین ضخامت را در ناحیه مورد مطالعه داشته باشند. ضمنا حوادث تکتونیکی نظیر گسل خوردگی ها و برگشتگی و به هم ریختگی طبقات و سنگ ها در مقطع مورد برداشت وجود نداشته باشد. البته اگرمنطقه از لحاظ تکتونیکی فعال بوده و حرکات شدید تکتونیکی را تحمل نموده باشد، باید سعی کرد که مقطعی انتخاب گردد که نسبتا کمتر تحت تأثیر این حرکات قرار گرفته باشد.
5-مسیر برداشت نمونه و اندازه گیری ضخامت حقیقی لایه ها باید طوری انتخاب شود که پیمایش در جهت عمود بر امتداد طبقات صورت گیرد. در غیر اینصورت می توان مسیر مقطع را در جایی که امکان ادامه آن به حالت عمود بر امتداد لایه های وجود ندارد جابجایی (Offsetting) انجام داد.
6-توصیف لیتولوژی مقطع مورد برداشت باید دقیقا مورد توجه قرار گرفته و یادداشت گردد.
7-تمامی یادداشت ها باید در دفترچه یادداشت عملیات صحرایی با تاریخ روز ثبت گردد و مقاطع زمین شناسی بطور تقریبی با توپوگرافی طبیعی منطقه مورد مطالعه ترسیم گردیده و حتی لایه ها و طبقات کلیدی شاخص در روی آن مشخص شوند. نمونه برداری می تواند از قاعده به سمت رأس آن و یا برعکس انجام گردد. معمولا نمونه های نرم در کیسه و نمونه های سخت در جعبه قرار داده می شوند. شماره گذاری نمونه های در روی مقطع ترسیم شده در دفترچه یادداشت نیز به همان ترتیبی که از مقطع مورد نظر برداشت شده ثبت می گردد. در حال حاضر برای نامگذاری نمونه ها سال و نام اختصاری زمین شناس نیز ثبت گردد.
8-محل برداشت مقطع روی عکس های هوایی نیز باید توسط چینه شناس مشخص شده و حتی شماره نمونه های مربوط به حد بین دوره ها و دوران ها و کنتاکت های مهم زمین شناسی در پشت عکس های هوایی ثبت گردد.
9-در ترسیم مقطع زمین شناسی (Cross section) لازم است جهت پیمایش مشخص گردیده و وضعیت طبقات با شیب طبیعی و شیب دامنه (توپوگرافی) نوع لایه بندی،جنس سنگ و احتمالا وجود گسل و ساختمان های تکتونیکی عینا منعکس گردد.
10-پس از برداشت های لازم به صورت مقطع زمین شناسی لازم است ضخامت ظاهری برداشت شده لایه ها و طبقات با استفاده از روش مثلثاتی یاروش ترسیمی به ضخامت حقیقی تبدیل شده و مقطع ستونی چینه شناسی لایه ها از قدیم به جدید ترسیم گردد.
11-پس از تهیه مقاطع ستونی چینه شناسی منطقه مورد مطالعه، آنها را از نظر زمانی با هم تطبیق داده و بدینوسیله تطابق چینه شناسی را برقرار می نماییم. نتیجه حاصل از این تطابق د رتوجیه وضعیت حوضه رسوبی، تغییرات آن و سرانجام معرفی پالئوژئوگرافی منطقه می باشد.
12-کلیه مطالعات فوق الذکر باید به صورت گزارشی عرضه گردد که در آن نکات زیر گنجانده شده باشد:
- عنوان مطالعه.
- موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی منطقه همراه با نقشه راه ها.
- اشاره ای به کارهای انجام شده قبلی.
- هدف و منظور از مطالعات.
- شرح مختصر روش های مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی.
- شرح مطالعه چینه شناسی و چینه نگاری (صحرایی و آزمایشگاهی) هر یک از مقاطع برداشت شده همراه با مقطع زمین شناسی و مقطع ستونی چینه شناسی.
- تطابق چینه شناسی مقاطع برداشت شده و نتیجه گیری از آن.
- استفاده از مطالعات انجام شده در تهیه نقشه های زمین شناسی منطقه با بکارگیری عکس های هوایی با مقیاس مورد نظر.
- نتیجه گیری نهایی از مطالعات انجام شده.
- مراجع مورد استفاده به زبان فارسی و لاتین.
- اطلس ساختمان ها، لایه ها و پدیده های زمین شناسی قابل توجه در منطقه مورد مطالعه با شرح هر یک.
