"Pejman"
دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
اقتصادي ترين روش توليد پروتئين در خوراك دام ، طيور و آبزيان
استفاده از ضايعات كشاورزي ، اقتصادي ترين روش توليد پروتئين افزودني به خوراك دام ، طيور و آبزيان است . با توجه به موضوع امنيت غذايي و به خصوص پروتئين ، در دنيا روش هاي مختلفي براي توليد پروتئين به روش ميكروبي ايجاد شده است . اين روش ها عمدتاً به ماده اوليه اي بستگي دارد كه به عنوان سوبسترا مورد استفاده قرار مي گيرد . امروزه دو ماده اوليه متانول و ضايعات كشاورزي به دليل ايمني و سلامت غذايي ، براي توليد پروتئين ، به صورت (( ضايعات غني شده پروتئين )) يا ((پروتئين تك ياخته ( مطرح هستند.در خصوص توليد پروتئين تك ياخته (SCP) ، فعاليتهاي بسيار زيادي در دانشگاه تربيت مدرس صورت گرفته است كه مي توان به توليد scp از متانول ، غني سازي پروتئين ضايعات و محصولات فرعي كشاورزي نظير سبوس گندم ، تفاله چغندر قند ، پساب كارخانه الكل سازي و آب پنير اشاره كرد . لذا با توجه به انتشار مقالات متعدد در اين زمينه و كسب تجارب لازم اطلاعات كامل و لازم براي صنعتي شدن توليد اين محصول حياتي وجود دارد.
Scp و ضايعات غني شده ، از مواد اوليه مختلف از قبيل تركيبات نفتي ، گازوئيل ، متان (گاز طبيعي )، متانول و ضايعات كشاورزي توليد مي شوند . در بين اين مواد اوليه ، توليد scp از متانول و ضايعات كشاورزي از نظر سلامت با توجه به نوع ميكروارگانيزم كاملاً ايمن هستند . اما در مورد استفاده از گاز طبيعي (متان ) براي توليد scp به دليل وجود گازهاي اكسيژن و متان ، طراحي مشكل است و ايمني كار بايد بالا باشد ، چون در اينجا با باكتري سروكار داريم ، ايمني خاص خود را لازم دارد .
مزيت استفاده از ضايعات كشاورزي
با اين حال در شرايط فعلي، اقتصادي ترين روش براي توليد اين پروتئين افزودني ، استفاده از ضايعات كشاورزي مي باشد . با توجه به اينكه توانايي اصلاح محصولات كشاورزي خصوصاً اصلاح ژنتيكي وجود دارد ، ضايعات كشاورزي و حتي خود محصولات كشاورزي تجديد پذير در مقياس وسيعي قابل استفاده هستند . مزيت هاي استفاده از ضايعات كشاورزي عبارتند از:
1- ايمن و سالم بودن سوبستراي مورد استفاده
2- ايمن بودن قارچ مورد استفاده نسبت به باكتري
3- تجديد پذير بودن و فراوان بودن ماده خام
تنها مشكل در اين روش ، رشد قارچ ها نسبت به باكتري كمتراست و البته مي توان بر روي بهبود آن نيز كار كرد.عليرغم اينكه استفاده از فراورده هاي نفت و گاز براي توليد Scp در دنيا منسوخ است ، متاسفانه ديده مي شود به دليل عدم اطلاعات كافي ، برخي بخش ها يا سازمان ها طرح توليد scp از متان يا نفت را مطرح كرده اند . با توجه به تجربيات 7 يا 8 ساله اي كه ما با وزارت جهاد كشاورزي در اين خصوص داشته ايم ، اين روش را كاملاً غيراقتصادي و غيرايمن مي دانيم .
نكته : استفاده از ضايعات كشاورزي علاوه بر محاسن بالا، يك حسن ديگر نيز دارد و آن اينكه از نقطه نظر زيستي مي توان تا حدي مشكلات محيط زيست را كم كرد و اين روش هر دو موضوع توسعه پايدار يعني استفاده از منابع تجديدپذير و سازگاري با محيط زيست را دارا مي باشد .
استفاده از ضايعات كشاورزي ، اقتصادي ترين روش توليد پروتئين افزودني به خوراك دام ، طيور و آبزيان است . با توجه به موضوع امنيت غذايي و به خصوص پروتئين ، در دنيا روش هاي مختلفي براي توليد پروتئين به روش ميكروبي ايجاد شده است . اين روش ها عمدتاً به ماده اوليه اي بستگي دارد كه به عنوان سوبسترا مورد استفاده قرار مي گيرد . امروزه دو ماده اوليه متانول و ضايعات كشاورزي به دليل ايمني و سلامت غذايي ، براي توليد پروتئين ، به صورت (( ضايعات غني شده پروتئين )) يا ((پروتئين تك ياخته ( مطرح هستند.در خصوص توليد پروتئين تك ياخته (SCP) ، فعاليتهاي بسيار زيادي در دانشگاه تربيت مدرس صورت گرفته است كه مي توان به توليد scp از متانول ، غني سازي پروتئين ضايعات و محصولات فرعي كشاورزي نظير سبوس گندم ، تفاله چغندر قند ، پساب كارخانه الكل سازي و آب پنير اشاره كرد . لذا با توجه به انتشار مقالات متعدد در اين زمينه و كسب تجارب لازم اطلاعات كامل و لازم براي صنعتي شدن توليد اين محصول حياتي وجود دارد.
Scp و ضايعات غني شده ، از مواد اوليه مختلف از قبيل تركيبات نفتي ، گازوئيل ، متان (گاز طبيعي )، متانول و ضايعات كشاورزي توليد مي شوند . در بين اين مواد اوليه ، توليد scp از متانول و ضايعات كشاورزي از نظر سلامت با توجه به نوع ميكروارگانيزم كاملاً ايمن هستند . اما در مورد استفاده از گاز طبيعي (متان ) براي توليد scp به دليل وجود گازهاي اكسيژن و متان ، طراحي مشكل است و ايمني كار بايد بالا باشد ، چون در اينجا با باكتري سروكار داريم ، ايمني خاص خود را لازم دارد .
مزيت استفاده از ضايعات كشاورزي
با اين حال در شرايط فعلي، اقتصادي ترين روش براي توليد اين پروتئين افزودني ، استفاده از ضايعات كشاورزي مي باشد . با توجه به اينكه توانايي اصلاح محصولات كشاورزي خصوصاً اصلاح ژنتيكي وجود دارد ، ضايعات كشاورزي و حتي خود محصولات كشاورزي تجديد پذير در مقياس وسيعي قابل استفاده هستند . مزيت هاي استفاده از ضايعات كشاورزي عبارتند از:
1- ايمن و سالم بودن سوبستراي مورد استفاده
2- ايمن بودن قارچ مورد استفاده نسبت به باكتري
3- تجديد پذير بودن و فراوان بودن ماده خام
تنها مشكل در اين روش ، رشد قارچ ها نسبت به باكتري كمتراست و البته مي توان بر روي بهبود آن نيز كار كرد.عليرغم اينكه استفاده از فراورده هاي نفت و گاز براي توليد Scp در دنيا منسوخ است ، متاسفانه ديده مي شود به دليل عدم اطلاعات كافي ، برخي بخش ها يا سازمان ها طرح توليد scp از متان يا نفت را مطرح كرده اند . با توجه به تجربيات 7 يا 8 ساله اي كه ما با وزارت جهاد كشاورزي در اين خصوص داشته ايم ، اين روش را كاملاً غيراقتصادي و غيرايمن مي دانيم .
نكته : استفاده از ضايعات كشاورزي علاوه بر محاسن بالا، يك حسن ديگر نيز دارد و آن اينكه از نقطه نظر زيستي مي توان تا حدي مشكلات محيط زيست را كم كرد و اين روش هر دو موضوع توسعه پايدار يعني استفاده از منابع تجديدپذير و سازگاري با محيط زيست را دارا مي باشد .
