Loving Geologist
عضو جدید
کیمبرلیت:
کیمبرلیت نخستین بار توسط لویس (1887) برای توصیف سنگ های برسی آتشفشانی الماس دار به شدت سرپانتنیزه شده معدن الماس کیمبرلی واقع در آفریقای جنوبی به کار رفت. کلمنت و همکارانش (1984) کیمبرلیت را به عنوان یک سنگ آذرین اولترابازیک، پتاسیک و غنی از مواد فرار تعریف نموده اند که به صورت پایپ های آتشفشانی کوچک، دایک ها، و سیل ها دیده می شوند. کیمبرلیت دارای بافت دانه ای غیرهم بعد بوده که خود حاصل حضور بلورهای بسیار درشت در یک خمیره دانه ریز است. فنوکریست ها در این سنگ شامل اولیوین، فلوگوپیت، ایلمنیت، اسپینل کروم دار، گارنت غنی از منیزیم، کلینوپیروکسن، و اورتوپیروکسن است و زمینه سنگ هم شامل اولیوین، فلوگوپیت، کانی های کربناته، مونتی سیلیت، آپاتیت، ایلمنیت، و اسپینل است.
دلایل اهمیت کیمبرلیت ها:
1- به عنوان منبعی مهم برای الماس محسوب می شوند.
2- در آن مجموعه ای از کانی های استثنائی و زینولیت هایی دیده می شوند که از گوشته بالایی سرچشمه گرفته اند و به این ترتیب امکان مطالعه و شناخت غیرمستقیم گوشته را برای دانشمندان مهیا می کند.
3- کیمبرلیت حاوی مقادیر بسیار بالاتری از عناصر فرعی ناسازگار در مقایسه با سایر سنگ های اولترامافیک است.
در مورد نحوه تشکیل کیمبرلیت هاریس و میدلموست (1970) یک فرایند دو مرحله ای را جهت تشکیل کیمبرلیت پیشنهاد نمودند. درمرحله نخست، یک ماگمای رقیق و بسیار غنی از مواد فرار احتمالا بر اثر خروج مواد فرار از گوشته عمیق ( در عمق تقریبی 600کیلومتری) و در اثر ذوب منطقه ای تشکیل می گردد و به طرف بالا صعود می کند. سپس در سطوح بالاتر گوشته فوقانی (260 کیلومتر) این ماگمای اولیه باعث ذوب بخشی گوشته (گارنت لرزولیت) و تشکیل ماگمایی با ترکیب پیکریتی می گردد که به طور قابل ملاحظه اس از نظر عناصر ناسازگار غنی است. در نهایت این ماگما از عمق حدود 200 کیلومتری و با سرعت بسیار زیاد به سطح زمین صعود می کند. مواد کیمبرلیت در عمق 200 کیلومتری اساسا به حالت ماگما بوده ولی به محض صعود به مناطق بالاتر به یک مخلوط مکانیکی شامل ماگمای مایع، درشت بلور، گزنوکریست، گزونولیت به همراه مقادیر زیادی فاز سیال مجزا با غلظت کم تبدیل خواهند شد. اولین بخش از این مواد که حین رسیدن به سطح زمین به طور انفجاری خارج می شود احتمالا مخروط کم ارتفاع دهانه داری را تولید می کند که اطراف آن را مواد پیروکلاستیک کیمبرلیتی احاطه می کنند.
منابع: جزوه درسی دکتر همام
کتاب ماگماها و سنگ های ماگمایی میدلموست
کیمبرلیت نخستین بار توسط لویس (1887) برای توصیف سنگ های برسی آتشفشانی الماس دار به شدت سرپانتنیزه شده معدن الماس کیمبرلی واقع در آفریقای جنوبی به کار رفت. کلمنت و همکارانش (1984) کیمبرلیت را به عنوان یک سنگ آذرین اولترابازیک، پتاسیک و غنی از مواد فرار تعریف نموده اند که به صورت پایپ های آتشفشانی کوچک، دایک ها، و سیل ها دیده می شوند. کیمبرلیت دارای بافت دانه ای غیرهم بعد بوده که خود حاصل حضور بلورهای بسیار درشت در یک خمیره دانه ریز است. فنوکریست ها در این سنگ شامل اولیوین، فلوگوپیت، ایلمنیت، اسپینل کروم دار، گارنت غنی از منیزیم، کلینوپیروکسن، و اورتوپیروکسن است و زمینه سنگ هم شامل اولیوین، فلوگوپیت، کانی های کربناته، مونتی سیلیت، آپاتیت، ایلمنیت، و اسپینل است.
دلایل اهمیت کیمبرلیت ها:
1- به عنوان منبعی مهم برای الماس محسوب می شوند.
2- در آن مجموعه ای از کانی های استثنائی و زینولیت هایی دیده می شوند که از گوشته بالایی سرچشمه گرفته اند و به این ترتیب امکان مطالعه و شناخت غیرمستقیم گوشته را برای دانشمندان مهیا می کند.
3- کیمبرلیت حاوی مقادیر بسیار بالاتری از عناصر فرعی ناسازگار در مقایسه با سایر سنگ های اولترامافیک است.
در مورد نحوه تشکیل کیمبرلیت هاریس و میدلموست (1970) یک فرایند دو مرحله ای را جهت تشکیل کیمبرلیت پیشنهاد نمودند. درمرحله نخست، یک ماگمای رقیق و بسیار غنی از مواد فرار احتمالا بر اثر خروج مواد فرار از گوشته عمیق ( در عمق تقریبی 600کیلومتری) و در اثر ذوب منطقه ای تشکیل می گردد و به طرف بالا صعود می کند. سپس در سطوح بالاتر گوشته فوقانی (260 کیلومتر) این ماگمای اولیه باعث ذوب بخشی گوشته (گارنت لرزولیت) و تشکیل ماگمایی با ترکیب پیکریتی می گردد که به طور قابل ملاحظه اس از نظر عناصر ناسازگار غنی است. در نهایت این ماگما از عمق حدود 200 کیلومتری و با سرعت بسیار زیاد به سطح زمین صعود می کند. مواد کیمبرلیت در عمق 200 کیلومتری اساسا به حالت ماگما بوده ولی به محض صعود به مناطق بالاتر به یک مخلوط مکانیکی شامل ماگمای مایع، درشت بلور، گزنوکریست، گزونولیت به همراه مقادیر زیادی فاز سیال مجزا با غلظت کم تبدیل خواهند شد. اولین بخش از این مواد که حین رسیدن به سطح زمین به طور انفجاری خارج می شود احتمالا مخروط کم ارتفاع دهانه داری را تولید می کند که اطراف آن را مواد پیروکلاستیک کیمبرلیتی احاطه می کنند.
منابع: جزوه درسی دکتر همام
کتاب ماگماها و سنگ های ماگمایی میدلموست