ژيارديازیس، بوسيله تك ياخته انگلي به نام ژيارديا لامبليا ايجاد مي شود. عامل اين بيماري ، اولين بار در سال ۱۶۷۴ توسط ون هوك گزارش شد. او ، اولين تك ياخته را در نمونه مدفوع اسهالي خود بوسيله يك ميكروسكوپ تك لنزي كه خودش ساخته بود تشخيص داد. اين تك ياخته بعدها بوسيله پژوهشگر ديگري به نام ژيارديا و سپس در سال ۱۸۵۹ بوسيله لامبل تشريح گرديد. در سال ۱۹۱۵ اشتايلز پس از تشخيص و بررسي هاي لازم آن را ژيارديالامبليا نامگذاري كرد.
اهميت بيماري
اين انگل در تمامي نقاط دنيا گزارش شده است و ميزان آلودگي انسانها در مناطق مختلف جهان از ۱تا ۲۵درصد متفاوت مي باشد و شيوع آن ارتباط مستقيم با عدم رعايت بهداشت و كمبود تسهيلات بهداشتي دارد ، موارد آلودگي به ژيارديا در مدارس ابتدايي ، مهد كودك ها و پرورشگاهها بيشتر مشاهدهمي شود. انسان تنها مخزن شناخته شده اين انگل است، ضمناً در صورت آلوده شدن آب شرب به عفونت ژيارديا يي بايد توجه داشت كه كلر با غلظت معمول در آب (PPM ۸/۰ ــ ۲/ ۰ ) كيست ژيارديا را نابود نمي كند. به طور معمول با توجه به پايين بودن سطح بهداشت در روستاها انتظار مي رود كه درصد آلودگي در روستاها بيشتر از شهرهاباشد.
بيماريزايي
اين تك ياخته از روبرو گلابي شكل است، اما اگر از پهلو به آن بنگريم ، در قسمت شكمي فرو رفته يا مسطح است و در قسمت پشتي ، برآمدگي دارد . در سير تكاملي ژيارديا دو شكل تروفوزوئيت و كيست ( فعال و مقاوم ) وجود دارد .حدود ۷۰% از افراد آلوده به اين تك ياخته ، به ويژه آنان كه در مناطق بومي زندگي مي كنند علايم اين بيماري را ظاهر نمي سازند ، اما عده اي بخصوص كودكان ، ممكن است علايم مختلف بيماري را آشكار نمايند.ژيارديا يكي از عوامل بيماريزاي روده باريك انسان است كه در اكثر كشور ها بصورت بومي وجود دارد.
علائم بيماري :
در اين بيماري ۱ تا ۳ هفته پس از مصرف آب آلوده ( آب کلردار بر دوره کيستيک بيماري اثر ندارد )اسهال انفجاري ،دل پيچه ،نفخ ،تهوع ،استفراغ ، تب خفيف ايجاد مي شوند . به طور کلي اغلب موارد بدون علامت است . در مورد علامتدار اسهال ضعيف تا شديد کاهش وزن ،سوء جذب چربي ، تهوع و نفخ شکم ديده مي شود
زمان بروز علائم
پاسخ به عفونت در افراد مختلف است :
۱ - گاهي هيچ علامتي ظاهر نمي شود .
۲ - گاه بيماري حاد با شروع ناگهاني اسهال انفجاري است .
۳ - گاهي نيز اسهال مزمن و سوء جذب که غالباً ماهها بطول مي انجامد .
مدت زمان بيماري
در صورت درمان موفقيت آميز گاه ظرف يک هفته بهبود پيدا مي کند و در صورتي که به صورت اسهال مزمن و سوء جذب ( شامل موارد ناشي از آنتي بيوتيک ) همراه با نفخ و اتساع و دردشکمي شود غالباً ماهها طول مي کشد تا برطرف شود
راههاي انتقال
انتقال ژيارديا از طريق تماس مدفوعي - دهان مي باشد. هنگامي كه كيست هاي اين تك ياخته همراه مدفوع و از راه دهان ، به طور مستقيم ، يعني فرد به فرد ، يا غير مستقيم بوسيله آب آشامیدنیو مواد غذايي ، وارد دستگاه گوارش انسان مي گردد انتقال انجام مي شود. انتقال مستقيم ، بيشتر در مهد كودك ها ، پرورشگاها، مدرسه ها و تمام اماكني كه افراد به گونه فشرده با هم زندگي مي كنند مشاهده مي شود .مواد غذايي امكان دارد از راههاي گوناگون ، از جمله حاملان سالم و حشره ها ، مانند مگس و سوسك خانگي آلوده شوند .مگس و سوسك خانگي در انتقال ژيارديا نقش ناقلان مكانيكي را اجرا مي كنند.
سن از جمله عواملي است كه در ابتلاء‌به ژيارديا موثر مي باشد .آلودگي در كودكان زير يك سال پايين است، امادر گروه سني ۱۱ - ۵ ساله كه به طور معمول كودكان به مدرسه مي روند به بيشترين حد خود مي رسد . در مناطق بومي كودكان بيشترآلوده مي شوند و علايم مربوطه را بروز مي دهند در نتيجه برخوردها و آلودگي هاي مكرر در دراز مدت مقاومت تدريجي ايجاد مي شود. و به همين علت با افزايش سن ، بروز علايم بيماري كاهش مي يابد .بزرگسالان كه بيشتر بدون علامت هستند نقش حاملان سالم را بازي مي كنند، به خصوص كساني كه دست اندر كار تامين مواد غذايي مردم هستند در انتشار عامل بيماري نقش موثري دارند .
دوره كمون:دربیماری ژيارديا اين دوره يك تا دو هفته مي باشد.
آيا ژيارديوز مسري است؟
افرادي كه مبتلا به اين انگل هستند، آن را در مدفوع خود دفع مي‌كنند كه در صورت عدم دفع بهداشتي مدفوع مي‌تواند باعث آلودگي آب‌ها، استخرها و منابع طبيعي آب مثل چشمه‌ها و.... شود. علاوه بر آب، تمام غذاهاي خامي كه به نحوي با آب آلوده تماس داشته باشند و از جمله ميوه‌ها و سبزي‌ها مي‌توانند باعث آلودگي ساير افراد شوند، و يا متصديان مراكز تهيه و توزيع مواد غذائي اگر به اين بيماري مبتلا باشند ممكن است در روز دهها نفر را آلوده كنند و لذا يكي از دلايل تاكيد مامورين بهداشت بر انجام تست هاي تندرستي ولزوم داشتن كارت گواهي تندرستي احتمال انتقال بيماريهاي انگلي و عفوني و از جمله ژيارديا مي باشد.
افراد معرض خطر:
افرادي که در مواجهه با بيمار مبتلا به آن هستند ، مصرف کنندگان آب آلوده و غيرتصفيه شده مهدکودک ها ، مراکز نگه داري از عقب ماندگان ذهني و مسافران به نواحي قفقاز و روسيه و کوههاي راکي در معرض خطر هستند .
چه کنم اگر شک به ابتلاي آن را داشته باشم ؟
با مراجعه به پزشک ، آزمايش نمونه هاي متعدد مدفوع براي مشاهده اين انگل لازم است
در ۳۰ درصد بيماران ۱ تا ۲ هفته تست هاي مدفوع مثبت است
راههاي تشخيص بيماري
اکثر موارد به وسيله نمونه برداري بالام يا تغليط فرمالين - اتر ،کيست يا تروفوزوئيت ژيارديا را تشخيص مي دهند . قدم بعد در صورت عدم تشخيص ، آزمايش محتويات دوازدهه بوسيله نمونه برداري مستقيم است و بندرت نياز به نوع لوله گذاري در دوازدهه مي باشد . از آزمون ELISA مي توان براي تعيين آنتي ژن هاي ژيارديا در مدفوع استفاده کرد .
براي پيشگيري از ابتلا به اين انگل بايد نكات زير را رعايت كرد:
- حتماً از آب آشاميدني مطمئن و سالم استفاده كنيد و در پارك‌ها، به علايم هشدار آب توجه كرده و در خارج از شهر از آب چشمه‌ها و رودخانه‌ها
براي نوشيدن و يا شستشوي ظروف يا ميوه استفاده نكنيد.
- ميوه و سبزي خام را با دقت شسته و ضدعفوني كنيد.
- قبل از انجام آشپزي دستتان را تميز بشوييد.
- بعد از رفتن به دستشويي حتماً دستتان را با آب و صابون بشوييد و مراقب باشيد بچه‌ها هم حتماً اين كار را انجام دهند.
- چنانچه علائمي كه در بالا گفته شد در خود يا يكي از اعضاء خانواده مشاهده شد نسبت به مراجعه به پزشك و انجام تست آزمايشگاهي اقدام تا در صورت ابتلا به اين بيماري انگلي به درمان آن بپردازيد.
راههاي درمان :
داروهاي زيادي از جمله فورازوليدون ، مترونيدازول و کيناکرين در درمان ژياردياز مؤثرند . درمان تمام بيماران از جمله حاملين بدون علامت بخصوص بچه ها و دست اندرکاران موادغذايي بايد انجام شود .
مصرف کيناکرين و مترونيدازول در حاملگي ممنوع است با رعايت بهداشت فردي و پرهيز از آب آلوده از ابتلاي به آن پيشگيري کنيد
http://i13.tinypic.com/8bglnyr.jpg