پوست بیش از یک لایه یا پوشش بیرونی بدن شماست . پوست ، شما را در برابر باکتری ها مواد و اجرام خارجی و کثیف و نیز اشعه ماورا بنفش خورشید محافظت می نماید . پوست حاوی پایانه های عصبی است که به شما اطلاع می دهند که جسمی تیز و یا کند ، داغ و یا سرد با بدن شما تماس پیدا کرده است .
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، پوست شما نقش بسیار مهمی در تنظیم دما و نیز مایعات بدن شما ایفا می کند . در زیر لایه نرم و مودار ، سطح خارجی پوست ، یا همان اپیدرمیس که هر روز آن را می بینید ، لایه های سخت و محکم به نام درمیس وجود دارد که در واقع لایه ای از بافت الاستیک است . درمیس توسط عروق خونی تغذیه می شود و در آن علاوه بر این عروق ، پایانه های عصبی ، غدد عرق و چربی و ریشه مو قرار دارند .
پوست سالم صاف و بدون خدشه است . گرم است اما داغ و قرمز نیست خشک و چروکیده یا خیس و مرطوب هم نیست . پوست سالم آینه بدن سالم است .
● چگونه از پوست خود مراقبت کنید ؟
▪ تغذیه
برای اینکه همیشه پوستی سالم داشته باشید رژیم غذایی خود را به گونه ای تنظیم نمائید که به اندازه نیاز پروتئین ، میوه های تازه ، سبزیجات و مایعات دریافت دارید . اگر شما دچار زخم فشاری هستید و یا به تازگی تحت عمل جراحی قرار گرفته اید و هنوز پوست شما زخم است ، باید پروتئین ( گوشت ، لبنیات ) هیدارت کربن ( نان و غلات ) ، ویتامین A , C,E و روی را بیشتر از پیش مصرف نمائید . اگر دچار کم خونی هستید آهن افزودنی نیز لازم است .
▪ گردش خون
پوست بوسیله عروق خونی بزرگی تغذیه می شود و حفظ گردش خون در این عروق عامل بسیار مهمی در حفظ سلامت پوست به شمار می رود شما با توجه به مطالب زیر می توانید اطمینان حاصل کنید که گردش خون مناسبی در پوست شما جریان دارد .
▪ سیگار کشیدن
هرگز ! نیکوتین موجود در سیگار ، عروق خونی را کوچک می کند ( با انقباض دیواره عروق مجرای آن ها تنگ می شود ) و مانع از این می گردد که خون به خوبی جریان پیدا کند و اکسیژن و مواد غذائی از جریان خون به بافت منتقل شود .
▪ خیز (ادم )
خیز (ادم ) یا ورم که با تجمع مایع در بافت پدید می آید ، خیز به سبب عدم تحرک متناوب و اعضایی که در زیر سطح قلب هستند حاصل می شود ( پاها ، دست ها ) . پوست در روی محل ادم یا ورم نازک رنگ پریده می شود و به دلیل ناکافی بودن جریان خون به راحتی آسیب می بیند به وسیله بالا آوردن دست ها و پاها می توانید مانع از بروز ادم شوید.
▪ کم خونی
اکسیژن یکی از ملزومات سلامت پوست است .اکسیژن توسط سلولهای قرمز خون جابه جا می شود . کم شدن تعداد این سلولها به منزله این است که اکسیژن کمتری به پوست می رسد و ممکن است سلولهای پوست دچار عارضه یاحتی مرگ شوند . کم خونی باید به سرعت توسط پزشک شما تحت درمان قرار گیرد .
▪ بیماریهای عروقی
بیماریهای عروقی ، یا نازک شدن عروق خونی ، که ممکن است به واسطه دیابت ، سیگار کشیدن ، فشارخون بالا و یا کلسترول بالا بوجود آیند . نتیجه نازک شدن عروق و یا بروز بیماریهای عروقی کاسته شدن جریان خون به سمت پوست است . با یاری پزشک خود مراقب عوامل کاهش جریان خون در پوست و نیز عوامل آسیب های پوستی باشید .
● نکاتی برای مراقبت دائم و مناسب از پوست
▪ از مصرف صابون هایی که برچسب ضدباکتری ( Antibacterial ) یا ضدمیکروب ( Antimicrobial ) دارند خودداری کنید . این گونه صابون ها اسیدیته پوست را که یک نقش دفاعی را ایفا می نماید ، کاهش می دهند .
▪ همواره پوست را تمیز و خشک نگهدارید . هر روز با آب و صابون بدن خود را بشوئید و با حوله کاملاً خشک نمائید .
▪ شیارها و چین خوردگی ها ( مثل زیربغل و کشاله ران ) به شستشوی بیشتری نیاز دارند ( دو بار در روز ، صبح و هنگام خواب ) به دلیل رطوبت و گرمای این نواحی به راحتی دچار عفونت می شوند . شما با حرکت دادن متناوب دست ها و پاها باعث رسیدن هوا به این نواحی می شوید . در واقع از رشد ارگانیزم های بی هوازی ممانعت به عمل می آورید . این عمل باید حداقل دو بار در روز صورت پذیرد .
▪ در صورت مشاهده هر لکه قرمز بر روی پوست بدن که ممکن است به خاطر تماس با مواد حساسیت زا و یا در صورتی که تمام بدن را فرا گرفته باشد به دلیل مصرف غذا و یا داروی حساسیت زا هویدا شده باشد با پزشک خود مشورت کنید .
▪ از مصرف موادی که پوست را خشک می کند ( مثل صابون های قلیایی و محلول هایی که حاوی الکل هستند ) جداً خودداری نمائید . مگر به تجویز پزشک باشد .
▪ به بخشهایی از پوست که خشک هستند ، کرم های مرطوب کننده و یا پماد ( مثل اوسرین ) بمالید . به محل هایی که استخوانی هستند توجه بیشتری کنید و حتماً با کرم آنها را چرب کنید زیرا پوست نرم می شود و از خدشه و آسیب به آن جلوگیری می گردد .
▪ پوستی که آسیب دیده و سرخ شده است به راحتی دچار زخم می شود ادرار و مدفوع بسیار تحریک کننده هستند و در صورت تماس با پوست باید فوراً از روی سطح پوست پاک و محل مورد نظر شستشو شود .
▪ از پودرهای تالک استفاده نکنید زیرا سبب رشد بهتر قارچ ها می گردند . درضمن ممکن است به هم بچسبند و سبب خراشیدگی در پوست شوند .
▪ در صورتی که روی پوست ما پینه بسته است با ماساژ و یا با استفاده از سوهان ناخن در آب گرم می توانید بخش های مرده را جدا کنید . این کار باید به آرامی انجام گیرد تا موجب آسیب به بافت زنده و یا سطح پوست نشوید .
▪ ناخن های دست ها و پاها مراقبت های ویژه ای را لازم دارند . به محض بلند شدن باید آنها را کوتاه کنید و یا این که با یک سوهان ناخن لبه آنها را بسائید تا بحد مطلوب برسد . از سوهان بدقت بهره بگیرد چرا که ممکن است موجب خراشیدگی پوست شود . کوتاه کردن و سوهان زدن ناخن ها پس از استحمام به راحتی انجام می شود .
پس بهتر است بعد از حمام کردن این کار را بکنید . هرگز نگذارید ناخن هایتان بلند شوند ، زیرا ممکن است به داخل پوست فرو رفته و یا بخش دیگری از پوست بدن را بخراشد .
● علل بوجود آورنده چروک :
فیبرهای کلاژن ساختمان اصلی پروتئین در پوست هستند و فیبرهای آلاستین به خاطر قابلیت ارتجاعی خود (توانایی برای کشیدگی و قابلیت بازگشت به شکل اولیه ) به پوست جوانی و طراوت می دهند. پوست خوب پیامد طبیعی سلولهای پوستی جدید است که در محیط مطلوب مواد ساختمانی اساسی نظیر آمینو اسیدها، ویتامین ها و مواد معدنی ایجاد می شود.
به نظر می رسد که چگونگی محکم ماندن پوست شما مستقیما با سلامت فیبرهای کلاژن ارتباط دارد. بعضی عقیده دارند که سلولهای پوستی نمی تواند بدون حمایت کافی از ویتامین ث ، به طور سالم فیبرهای کلاژن را بسازد . افزایش سن و سالهایی که پوست در معرض عوامل محیطی (نظیر آفتاب ، استرس ) قرار دارد ، سبب می شود پوست چروکیده و ضعیف شود ، زیرا که قادر نیست دوباره به طور صحیح درست و مرمت شود. همچنان که یک شخصی پیر می شود ، غشاء میانی پوست(لایه داخلی پوست که زیر قسمت سطحی خارجی ترین قسمت اپیدرم قرار دارد ) شروع به کم چربی شدن می کند .
بعضی مردم گمان می کنند که خرابی پوست بر اثر آفتاب ، عامل ۹۰ درصد پیری پوست است . البته در معرض طولانی مدت قرار گرفتن اشعه ماوراء بنفش خورشید به انهدام فیبرهای آلاستین در پوست منجر شده و سبب ضعیف شدن پوست ، کشیدگی و از دست دادن قابلیت ارتجاعی آن می شود . همچنین پوست آسانتر گسسته و کوفته شده و به زمان بیشتری برای التیام نیاز پیدا می کند. پوست سیگاریها بیشتر از غیر سیگاریها با همان نوع پوست ، گرایش به چروک شدن دارد. دلیل این تفاوت ، شناخته نشده است ، اما ممکن است به خاطر این حقیقت باشد که سیگار گردش خود را در پوست کاهش می دهد.
دیگر آلوده کننده های هوا مخصوصا ازن همیشه در این کار دخیل هستند. این باور وجود دارد که رادیکالهای آزاد اکسیژن ، به غشاهای سلولی آسیب می رسانند، حتی با مواد ژنتیکی فعل و انفعال داشته و پیری پوست را تسریع می کنند. کاهش وزن سریع و جدی نیز ممکن است سبب چین و چروک شود ، همان طور که سلولهای چربی زیرین پوست احتیاج به لایه سطحی دارند، کاهش در این سلولهای چربی سبب می شود که شخص لاغر و ضعیف به نظر بیاید.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، پوست شما نقش بسیار مهمی در تنظیم دما و نیز مایعات بدن شما ایفا می کند . در زیر لایه نرم و مودار ، سطح خارجی پوست ، یا همان اپیدرمیس که هر روز آن را می بینید ، لایه های سخت و محکم به نام درمیس وجود دارد که در واقع لایه ای از بافت الاستیک است . درمیس توسط عروق خونی تغذیه می شود و در آن علاوه بر این عروق ، پایانه های عصبی ، غدد عرق و چربی و ریشه مو قرار دارند .
پوست سالم صاف و بدون خدشه است . گرم است اما داغ و قرمز نیست خشک و چروکیده یا خیس و مرطوب هم نیست . پوست سالم آینه بدن سالم است .
● چگونه از پوست خود مراقبت کنید ؟
▪ تغذیه
برای اینکه همیشه پوستی سالم داشته باشید رژیم غذایی خود را به گونه ای تنظیم نمائید که به اندازه نیاز پروتئین ، میوه های تازه ، سبزیجات و مایعات دریافت دارید . اگر شما دچار زخم فشاری هستید و یا به تازگی تحت عمل جراحی قرار گرفته اید و هنوز پوست شما زخم است ، باید پروتئین ( گوشت ، لبنیات ) هیدارت کربن ( نان و غلات ) ، ویتامین A , C,E و روی را بیشتر از پیش مصرف نمائید . اگر دچار کم خونی هستید آهن افزودنی نیز لازم است .
▪ گردش خون
پوست بوسیله عروق خونی بزرگی تغذیه می شود و حفظ گردش خون در این عروق عامل بسیار مهمی در حفظ سلامت پوست به شمار می رود شما با توجه به مطالب زیر می توانید اطمینان حاصل کنید که گردش خون مناسبی در پوست شما جریان دارد .
▪ سیگار کشیدن
هرگز ! نیکوتین موجود در سیگار ، عروق خونی را کوچک می کند ( با انقباض دیواره عروق مجرای آن ها تنگ می شود ) و مانع از این می گردد که خون به خوبی جریان پیدا کند و اکسیژن و مواد غذائی از جریان خون به بافت منتقل شود .
▪ خیز (ادم )
خیز (ادم ) یا ورم که با تجمع مایع در بافت پدید می آید ، خیز به سبب عدم تحرک متناوب و اعضایی که در زیر سطح قلب هستند حاصل می شود ( پاها ، دست ها ) . پوست در روی محل ادم یا ورم نازک رنگ پریده می شود و به دلیل ناکافی بودن جریان خون به راحتی آسیب می بیند به وسیله بالا آوردن دست ها و پاها می توانید مانع از بروز ادم شوید.
▪ کم خونی
اکسیژن یکی از ملزومات سلامت پوست است .اکسیژن توسط سلولهای قرمز خون جابه جا می شود . کم شدن تعداد این سلولها به منزله این است که اکسیژن کمتری به پوست می رسد و ممکن است سلولهای پوست دچار عارضه یاحتی مرگ شوند . کم خونی باید به سرعت توسط پزشک شما تحت درمان قرار گیرد .
▪ بیماریهای عروقی
بیماریهای عروقی ، یا نازک شدن عروق خونی ، که ممکن است به واسطه دیابت ، سیگار کشیدن ، فشارخون بالا و یا کلسترول بالا بوجود آیند . نتیجه نازک شدن عروق و یا بروز بیماریهای عروقی کاسته شدن جریان خون به سمت پوست است . با یاری پزشک خود مراقب عوامل کاهش جریان خون در پوست و نیز عوامل آسیب های پوستی باشید .
● نکاتی برای مراقبت دائم و مناسب از پوست
▪ از مصرف صابون هایی که برچسب ضدباکتری ( Antibacterial ) یا ضدمیکروب ( Antimicrobial ) دارند خودداری کنید . این گونه صابون ها اسیدیته پوست را که یک نقش دفاعی را ایفا می نماید ، کاهش می دهند .
▪ همواره پوست را تمیز و خشک نگهدارید . هر روز با آب و صابون بدن خود را بشوئید و با حوله کاملاً خشک نمائید .
▪ شیارها و چین خوردگی ها ( مثل زیربغل و کشاله ران ) به شستشوی بیشتری نیاز دارند ( دو بار در روز ، صبح و هنگام خواب ) به دلیل رطوبت و گرمای این نواحی به راحتی دچار عفونت می شوند . شما با حرکت دادن متناوب دست ها و پاها باعث رسیدن هوا به این نواحی می شوید . در واقع از رشد ارگانیزم های بی هوازی ممانعت به عمل می آورید . این عمل باید حداقل دو بار در روز صورت پذیرد .
▪ در صورت مشاهده هر لکه قرمز بر روی پوست بدن که ممکن است به خاطر تماس با مواد حساسیت زا و یا در صورتی که تمام بدن را فرا گرفته باشد به دلیل مصرف غذا و یا داروی حساسیت زا هویدا شده باشد با پزشک خود مشورت کنید .
▪ از مصرف موادی که پوست را خشک می کند ( مثل صابون های قلیایی و محلول هایی که حاوی الکل هستند ) جداً خودداری نمائید . مگر به تجویز پزشک باشد .
▪ به بخشهایی از پوست که خشک هستند ، کرم های مرطوب کننده و یا پماد ( مثل اوسرین ) بمالید . به محل هایی که استخوانی هستند توجه بیشتری کنید و حتماً با کرم آنها را چرب کنید زیرا پوست نرم می شود و از خدشه و آسیب به آن جلوگیری می گردد .
▪ پوستی که آسیب دیده و سرخ شده است به راحتی دچار زخم می شود ادرار و مدفوع بسیار تحریک کننده هستند و در صورت تماس با پوست باید فوراً از روی سطح پوست پاک و محل مورد نظر شستشو شود .
▪ از پودرهای تالک استفاده نکنید زیرا سبب رشد بهتر قارچ ها می گردند . درضمن ممکن است به هم بچسبند و سبب خراشیدگی در پوست شوند .
▪ در صورتی که روی پوست ما پینه بسته است با ماساژ و یا با استفاده از سوهان ناخن در آب گرم می توانید بخش های مرده را جدا کنید . این کار باید به آرامی انجام گیرد تا موجب آسیب به بافت زنده و یا سطح پوست نشوید .
▪ ناخن های دست ها و پاها مراقبت های ویژه ای را لازم دارند . به محض بلند شدن باید آنها را کوتاه کنید و یا این که با یک سوهان ناخن لبه آنها را بسائید تا بحد مطلوب برسد . از سوهان بدقت بهره بگیرد چرا که ممکن است موجب خراشیدگی پوست شود . کوتاه کردن و سوهان زدن ناخن ها پس از استحمام به راحتی انجام می شود .
پس بهتر است بعد از حمام کردن این کار را بکنید . هرگز نگذارید ناخن هایتان بلند شوند ، زیرا ممکن است به داخل پوست فرو رفته و یا بخش دیگری از پوست بدن را بخراشد .
● علل بوجود آورنده چروک :
فیبرهای کلاژن ساختمان اصلی پروتئین در پوست هستند و فیبرهای آلاستین به خاطر قابلیت ارتجاعی خود (توانایی برای کشیدگی و قابلیت بازگشت به شکل اولیه ) به پوست جوانی و طراوت می دهند. پوست خوب پیامد طبیعی سلولهای پوستی جدید است که در محیط مطلوب مواد ساختمانی اساسی نظیر آمینو اسیدها، ویتامین ها و مواد معدنی ایجاد می شود.
به نظر می رسد که چگونگی محکم ماندن پوست شما مستقیما با سلامت فیبرهای کلاژن ارتباط دارد. بعضی عقیده دارند که سلولهای پوستی نمی تواند بدون حمایت کافی از ویتامین ث ، به طور سالم فیبرهای کلاژن را بسازد . افزایش سن و سالهایی که پوست در معرض عوامل محیطی (نظیر آفتاب ، استرس ) قرار دارد ، سبب می شود پوست چروکیده و ضعیف شود ، زیرا که قادر نیست دوباره به طور صحیح درست و مرمت شود. همچنان که یک شخصی پیر می شود ، غشاء میانی پوست(لایه داخلی پوست که زیر قسمت سطحی خارجی ترین قسمت اپیدرم قرار دارد ) شروع به کم چربی شدن می کند .
بعضی مردم گمان می کنند که خرابی پوست بر اثر آفتاب ، عامل ۹۰ درصد پیری پوست است . البته در معرض طولانی مدت قرار گرفتن اشعه ماوراء بنفش خورشید به انهدام فیبرهای آلاستین در پوست منجر شده و سبب ضعیف شدن پوست ، کشیدگی و از دست دادن قابلیت ارتجاعی آن می شود . همچنین پوست آسانتر گسسته و کوفته شده و به زمان بیشتری برای التیام نیاز پیدا می کند. پوست سیگاریها بیشتر از غیر سیگاریها با همان نوع پوست ، گرایش به چروک شدن دارد. دلیل این تفاوت ، شناخته نشده است ، اما ممکن است به خاطر این حقیقت باشد که سیگار گردش خود را در پوست کاهش می دهد.
دیگر آلوده کننده های هوا مخصوصا ازن همیشه در این کار دخیل هستند. این باور وجود دارد که رادیکالهای آزاد اکسیژن ، به غشاهای سلولی آسیب می رسانند، حتی با مواد ژنتیکی فعل و انفعال داشته و پیری پوست را تسریع می کنند. کاهش وزن سریع و جدی نیز ممکن است سبب چین و چروک شود ، همان طور که سلولهای چربی زیرین پوست احتیاج به لایه سطحی دارند، کاهش در این سلولهای چربی سبب می شود که شخص لاغر و ضعیف به نظر بیاید.
