Sarp
مدیر بازنشسته
شاید باورش سخت باشد ما هواپیمایی که ما تحت نام ایران 140 می شناسیم اساسا” یک هواپیمای مسافربر تجاری موفق نمی تواند باشد. دلایل این امر هم فراوان است. مهمترین دلیل عدم موقفیت این هواپیما که همان آنتونوف 140 اکراینی هست همین است که از سال 1997 تا کنون با گذشت تقریبا” 15 سال از عرضه آن کلا” فقط 28 فروند از آن ساخته شده است که برای یک هواپیمای تجاری عددی بسیار ناچیز محسوب میشود.
الف-پروازهای برد کوتاه منطقه ای: این نوع پروازهای عمدتا” در فواصل زیر 400 کیلومتر انجام می شوند و همین مسافت کوتاه به کارگیری هواپیماهای با سرعت پایین (بین 400 تا 500 کیلومتر بر ساعت) را توجیه پذیر میکند. زیرا زمان پرواز کروز به حد کافی کوتاه است تا بتوان از این هواپیماها استفاده کرد. شرکت مختلف هواپیماسازی دنیا هم در پاسخ به این نیاز این نوع هواپیماها را در دو نوع توربوفن (جت) و توربوپراپ (ملخی) تولید کرده اند که طبعا” مدل ملخی دارای سرعت به مراتب کمتری است. این نوع هواپیماها عمدتا” در مسیرهای منطقه ای و با مسافر کم پرواز می کنند.
ب-پروازهای برد متوسط: این نوع پروازها معمولا” در داخل کشورهای متوسط و بزرگ صورت میگیرد و بردی بین 400 تا 3000 کیلومتر را شامل میشود. این نوع پروازها دارای مسافرین متوسط و یا زیاد هستند و انجام این پروازها با مسافر کم و هواپیمای کوچک دارای توجیه اقتصادی نیست.
ج-پروازهای برد بلند: این نوع پروازها عمدتا” در بین کشورها و حتی قاره ها صورت میگیرند و بین 3000 تا بالای ده هزار کیلومتر برد را پوشش دهند. البته عدد 3000 کیلومتر برای جدا کردن این دو محدوده ممکن است توسط منابع مختلف متفاوت گزارش شده باشد اما در ماهیت نیازهای هر نوع پرواز تفاوتی نیست. این نوع پروازها تا حد امکان با هواپیماهای پهن پیکر صورت میگیرد و به دلیل مسافت طولانی و میزان مصرف سوخت بالا طبعا” هواپیماهای کوچک نه توانایی انجام مسافرت را دارند و نه هزینه هر مسافر نسبت به قیمت بلیط مسافر دارای توجیه است. طبعا” هر قدر مسافت طولانی تر باشد فاکتور سرعت هم موثرتر است.
اما چرا ایران-140 نمی تواند موفق باشد؟
این هواپیما یک هواپیمای توربوپراپ (جت-ملخی) است که دارای سرعت کارکردی حدود 450 کیلومتر است که حتی مسافتهایی کوتاه مانند پروازهای تهران-اصفهان را هم نمی تواند به سهولت پوشش دهد. فراموش نکنید سرعت کروز یک هواپیما تنها عامل تعیین کننده کل زمان سفر نیست چون فرایندهای بلند شدن و اوجگیری و نزول و فرود آمدن وقت گیر هستند و ماکزیمم سرعت یک هواپیما در پرواز مستقیم در ارتفاع بالاست. به همین دلیل هر قدر برد بیشتر میشود نقش سرعت هواپیما کلیدی تر میگردد.
شاید در یک مسیر کوتاه به کارگیری هواپیماهای توربوپراپ دارای توجیه باشد اما در مسیرهای بالای 400 کیلومتر هواپیماهای جت که با میانگین سرعت 800 کیلومتر بر ساعت پرواز کروز میکنند به طور محسوسی در اولویت و برتری هستند.
نکته دیگر در هزینه های انجام پرواز به ازای یک مسافر است که توجیه به کارگیری هواپیماهای جت را بالا میبرد زیرا هم مسافر بیشتری میبرند و هم تعداد سیکل پرواز موثر بیشتری در مدت زمان و مسیر ثابت و مشخص میتوانند داشته باشند.
کابین آنالوگ ایران-140
کابین کاملا” دیجیتال یا گلاس کاکپیت هواپیمای مشابه از نظر دسته بندی Bombardier Q400
این موضوع هم جای بررسی دارد که از 28 فروند آنتونوف 140 ساخته شده 5 فروند سقوط کرده اند و از این ماجرا سهم ایران 3 سقوط مرگبار بوده است. در واقع در زمان رخداد حادثه سوم از 5 هواپیمای ساخته شده در ایران 3 فروند سقوط کرده بودند!
http://webshahr.org/?p=6504
