وظیفه شیرها در خط لوله
1- قطع و وصل جریان
2- تنظیم جریان
3- انحراف جریان
4- یکسو کردن جریان
مقدمه
شیرها یکی از اجزای اصلی خطوط انتقال و نیز تاسیسات هستند که وظایف مختلفی را بر عهده دارند . برخی از آنها بصورت خودکار و با توجه به شرایط بوجود آمده در سرویس جریان خط را باز ، بسته و یا کم و زیاد می کنند ، برخی با صلاحدید اپراتور و بصورت دستی باز و بسته میگردند و انواع دیگر آن از عبور جریانهای برگشتی و نیز جریانهای آشفته جلوگیری می کنند. در این بخش قصد داریم تا شیرها را با توجه به وظایفی که انجام میدهند دسته بندی نموده و به ذکر چند مثال در هر مورد بپردازیم.
1- قطع و وصل (On/Off)
بیشتر شیرهایی که در صنایع مختلف بکار میروند به منظور باز یا بسته کردن مسیر سیال در جریان بوده و شیر را در حالت بازکامل یا بسته کامل قرار میدهیم. نوع کانال جریان آنها معمولا Straight Way بوده و در مقابل عبور جریان مقاومت کمتری از خود نشان میدهند . با توجه به ساختار داخلی و نوع المانهای آببند کننده نباید این شیرها را در حالت نیمه باز قرار داد زیرا با انجام این عمل آسیب جدی با مجرابند و نیز نشیمن آن وارد خواهد شد و بدین ترتیب عمر بهره برداری آن شدیدا کاهش خواهد یافت . بعنوان مثال اینگونه استفاده نادرست می توان به شیر توپی گاز(سوخت) ورودی به تنورهای نانوایی اشاره نمود که جهت کم و زیاد نمودن میزان جریان گاز دسته شیر را در حالت نیمه باز قرار می دهند . ولی علاوه بر کاهش عمر بهره برداری مشکل جدیتری ممکن است بوجود آید و آن اینست که در مواقع ضروری و بروز حوادث ناخواسته و غیرمترقبه که نیاز به قطع جریان داریم ، دیگر شیر مورد نظر وظیفه خود را بدرستی انجام نداده و باعث حادث شدن اتفاقات ناگوار و گاهی جبران ناپذیر خواهد شد. از اینگونه موارد که بارها و بارها دیده شده می توان به شیرهای Plug دفن شده در اول کوچه ها و یا حوضچه های گاز درون شهری اشاره نمود.
شیرهای توپی ، سماوری و دروازه ای در این دسته قرار میگیرند ولی میتوان با اعمال نمودن تغییراتی در ساختار داخلی شان ، از آنها برای تنظیم جریان نیز استفاده نمود. در زیر برخی از انواع استاندارد آنها نمایش داده شده است.
2- تنظیم جریان(Throttle)
اینگونه شیرها جهت تنظیم جریان و به عبارت دیگر کم و زیاد نمودن جریان سیال بکار میروند. میدانید که در مواردی مانند تنظیم دما ، تنظیم میزان سیال خروجی و یا تنظیم فشار نیاز به کم و زیاد نمودن یک یا چند شیر خواهیم داشت مانند شیر آب حمام و یا شیر بعد از پمپ موتور خانه . این شیرها با توجه به ساختار داخلی خود ، اگر در حالت نیمه باز قرار گیرد آسیب زیادی نمی بینند و مقاومت بیشتری در مقابل برخورد سیال عبوری از خود نشان می دهند.
شیرهایی که بعنوان کنترل ولو (Control Valve) در صنایع مختلف بکار می روند از این دسته از شیرها تشکیل شده اند که با بکارگیری یک عملگر و یک کنترلر ، بصورت یک شیر کنترلی در آمده و با توجه به شرایط موجود در حلقه های کنترلی، در یک وضعیت خاص قرار میگیرد که الزاماً باز یا بسته کامل نیست.
شیرهای GlobeوPinch و Butterfly و Piston از این دسته هستند و در تاسیسات و سرویسهای مختلفی بکار میروند که در زیر برخی از آنها را مشاهده می کنید . البته لازم به توضیح است که از این دسته شیرها برای قطع و وصل جریان نیز میتوان استفاده کرد . (تمرین: پس چرا از این شیرها بجای قطع و وصل استفاده نمی کنیم؟ )
1- قطع و وصل جریان
2- تنظیم جریان
3- انحراف جریان
4- یکسو کردن جریان
مقدمه
شیرها یکی از اجزای اصلی خطوط انتقال و نیز تاسیسات هستند که وظایف مختلفی را بر عهده دارند . برخی از آنها بصورت خودکار و با توجه به شرایط بوجود آمده در سرویس جریان خط را باز ، بسته و یا کم و زیاد می کنند ، برخی با صلاحدید اپراتور و بصورت دستی باز و بسته میگردند و انواع دیگر آن از عبور جریانهای برگشتی و نیز جریانهای آشفته جلوگیری می کنند. در این بخش قصد داریم تا شیرها را با توجه به وظایفی که انجام میدهند دسته بندی نموده و به ذکر چند مثال در هر مورد بپردازیم.
1- قطع و وصل (On/Off)
بیشتر شیرهایی که در صنایع مختلف بکار میروند به منظور باز یا بسته کردن مسیر سیال در جریان بوده و شیر را در حالت بازکامل یا بسته کامل قرار میدهیم. نوع کانال جریان آنها معمولا Straight Way بوده و در مقابل عبور جریان مقاومت کمتری از خود نشان میدهند . با توجه به ساختار داخلی و نوع المانهای آببند کننده نباید این شیرها را در حالت نیمه باز قرار داد زیرا با انجام این عمل آسیب جدی با مجرابند و نیز نشیمن آن وارد خواهد شد و بدین ترتیب عمر بهره برداری آن شدیدا کاهش خواهد یافت . بعنوان مثال اینگونه استفاده نادرست می توان به شیر توپی گاز(سوخت) ورودی به تنورهای نانوایی اشاره نمود که جهت کم و زیاد نمودن میزان جریان گاز دسته شیر را در حالت نیمه باز قرار می دهند . ولی علاوه بر کاهش عمر بهره برداری مشکل جدیتری ممکن است بوجود آید و آن اینست که در مواقع ضروری و بروز حوادث ناخواسته و غیرمترقبه که نیاز به قطع جریان داریم ، دیگر شیر مورد نظر وظیفه خود را بدرستی انجام نداده و باعث حادث شدن اتفاقات ناگوار و گاهی جبران ناپذیر خواهد شد. از اینگونه موارد که بارها و بارها دیده شده می توان به شیرهای Plug دفن شده در اول کوچه ها و یا حوضچه های گاز درون شهری اشاره نمود.
شیرهای توپی ، سماوری و دروازه ای در این دسته قرار میگیرند ولی میتوان با اعمال نمودن تغییراتی در ساختار داخلی شان ، از آنها برای تنظیم جریان نیز استفاده نمود. در زیر برخی از انواع استاندارد آنها نمایش داده شده است.
2- تنظیم جریان(Throttle)
اینگونه شیرها جهت تنظیم جریان و به عبارت دیگر کم و زیاد نمودن جریان سیال بکار میروند. میدانید که در مواردی مانند تنظیم دما ، تنظیم میزان سیال خروجی و یا تنظیم فشار نیاز به کم و زیاد نمودن یک یا چند شیر خواهیم داشت مانند شیر آب حمام و یا شیر بعد از پمپ موتور خانه . این شیرها با توجه به ساختار داخلی خود ، اگر در حالت نیمه باز قرار گیرد آسیب زیادی نمی بینند و مقاومت بیشتری در مقابل برخورد سیال عبوری از خود نشان می دهند.
شیرهایی که بعنوان کنترل ولو (Control Valve) در صنایع مختلف بکار می روند از این دسته از شیرها تشکیل شده اند که با بکارگیری یک عملگر و یک کنترلر ، بصورت یک شیر کنترلی در آمده و با توجه به شرایط موجود در حلقه های کنترلی، در یک وضعیت خاص قرار میگیرد که الزاماً باز یا بسته کامل نیست.
شیرهای GlobeوPinch و Butterfly و Piston از این دسته هستند و در تاسیسات و سرویسهای مختلفی بکار میروند که در زیر برخی از آنها را مشاهده می کنید . البته لازم به توضیح است که از این دسته شیرها برای قطع و وصل جریان نیز میتوان استفاده کرد . (تمرین: پس چرا از این شیرها بجای قطع و وصل استفاده نمی کنیم؟ )