مقدمه
ورم پستان یعنی التهاب بافت پستانها در اثر عفونت با باکتریهای عفونت زا . ورم پستان یکی از بیما ریهای بسیار مهم در صنعت امروزی گاو شیری میباشد که زیانهای ناشی از آن در امریکا بین 100 الی 200 دلار برای هر مورد ورم کلینیکی برآورد شده است (1 ) .این هزینه ها شامل شیر دور ریخته شده ، کاهش تولید شیر ، دارو ، دامپزشک و نیروی انسانی می گردد . اگر میانگین تولید شیر را در هر گاو در گاوداری صنعتی 30 کیلو گرم در روز در نظر بگیریم ضرر ناشی از هر بار ورم پستان برای هر گاو در ایران در حال حاضر بطور سرانگشتی در حدود یکصد هزار تومان می باشد .
گاوها در چه زمانهایی بیشتر به اورام پستان مستعد میباشند ؟
اگر به ارتباط بین میزان عفونتهای جدید و سیکل تولید شیر از نزدیک نظری بیاندازیم ، دو دوره کاملا مشخص در سیکل تولید شیر وجود دارد که در ان گاوها به شدت مستعد ابتلاء به ورم پستان میباشند ( 1) . گاوهای شیری در 10-7 روز اول دوره خشکی ( دوره اول ) و نیز از دو هفته قبل از زایمان تا 30 روز پس از زایمان ( دوره دوم ) نسبت به بروز عفونتهای جدید بسیار مستعد و حساس هستند . تغییرات فیزیولوژیک بسیاری در گاو در طی این دو دوره اتفاق می افتد که دام را بسیار مستعد آلودگی های پستانی می سازد .
برای کاهش تعداد عفونت های پستانی و کاهش موارد بالینی بیماری در اوایل دوره شیر دهی باید سعی شود که این دو دوره زمانی با مدیریت صحیح بصورت موفقیت طی شده و ورم پستان کنترل گردد.
روش خشک کردن :
اولین قدم صحیح این است که بطور سریع ، تولید شیر در پستان گاو در طی دو هفته مانده به خشک کردن کاهش داده شود . رعایت این امر به ما اطمینان میدهد که خشک کردن گاو کامل بوده و پستان دیگر شیر تولید نمی کند و شیر از نوک پستان ها خارج نمی شود . از طرفی خشک کردن باید در کوتاهترین مدت صورت گیرد تا بافت پستان از جهت پری پستان و ندوشیدن دچار اسیب نگردد ، جهت انجام درست این امر می توان به صورت زیر عمل کرد :
1- از دو هفته مانده به خشک کردن گاو ، به جای سه بار دوشش باید دو بار دوشید .
2- از دو هفته مانده به خشک کردن گاوها را در گروهای کوچک قرار داده میزان انرژی و پرتئین جیره را کم کرده و بیشتر غذاهای خشبی با کیفیت پایین در اختیار آنان قرار میدهیم .
3- گاوها را حتی المقدور از یکدیگر جدا کرده و میزان آب و غذا را کاهش دهیم . کاهش میزان آب مصرفی در ماههای گرم سال سبب وارد آمدن استرس زیادی به دام میگردد که باید به این امر توجه داشت . بنابر این اصل ، در تابستان آب بیشتری نسبت به زمستان باید در اختیار این گاوها باشد هرچند در مجموع میزان آبی که برای گاو خشک در نظر می گیرند نسبت به گاو شیرده کمتر است . کاهش آب و غذا به مدت سه روز مجاز بوده و در ظرف این سه روز تولید شیر به میزان 80-70 درصد و یا بیشتر کاهش می یابد .
4- در هنگام خشک کردن باید مواضب بود گاوها غذا را از آخورهای مجاور ندزدند .
روز خشک کردن :
استفاده از آنتی بیوتیک های معمول در پمادهای خشکی نه تنها سبب از بین رفتن عفونتهای موجود در پستان گاو می گردد بلکه در جلوگیری از ایجاد عفونتهای جدید در دوره خشکی نیز موثر است ( 2 ) . روش خشک کردن بعد از این دو هفته به شرح ذیل می باشد .
1- دوشش دو بار در روز را تا زمان خشک کردن ادامه می دهیم .
2- در آخرین دوشش خرچنگی ها را جدا می کنیم .
3- نوک کارتیه را در تیت دیپ فرو میبریم .
4- بعد از 30 ثانیه باقیمانده مایع را از روی پستان پاک میکنیم .
5- برای پاک کردن نوک پستان ها برای هر کارتیه یک پنبه الکلی بکار میبریم . ابتدا دورترین کارتیه و سپس کارتیه های نزدیک را تمیز میکنیم .
6- سر پماد خشکی (DC ) را به میزان 3 میلیمتر دال پستان کرده ابتدا پماد را ب کارتیه های نزدیک خودمان و سپس کارتیه های دورتر وارد میکنیم .
7- باید از دست مالی کردن نوک پستانها خودداری کرده و دو باره پستانا را در تیت دیپ فرو بریم . استفاده از تیت دیپ را میتوان تا 10-7 روز ادامه داد .
8- در طی 4-3 روز آینده ÷ستانهای گاو را هر روز باید مشاهده کرد تا اگر تورم غیر عادی در هر کدام از کارتیه ها دیده شد آنرا تخلیه و درمان کرد .
نقش تغذیه :
تغذیه صحیح نیز یکی از زمینه های میباشد که سبب جلوگیری از عفونت های جدید در پستان می گردد . هدف اینست که جیره ای متعادل به گاو داده شود تا در هنگام خشکی بطور موثر قادر به ایجاد ایمنی لازم برای مبارزه علیه باکتریهایی که احتمالا در پستان وجود دارند ویا وارد آن می شوند باشد . تحقیقات در دانشگاه ایالتی اوهایو اهمیت ویتامین E و سلنیوم را در کارکرد صحیح سیستم ایمنی گاو نشان می دهد (3و2 ) . تامین صحیح ویتامین E و سلنیوم در طی دوره شیرواری و دوره خشکی ، در مناطقی که که کمبود این مواد ثابت شده است ، سبب کاهش 42 درصدی عفونت های جدید پستان در هنگام زایمان ، کاهش 32 درصدی اورام پستان بالینی ، کاهش 45 درصدی طول دوه ورم پستان و 68 درصدی در تعدادی از گاوها که شمارش سلولهای سو ماتیک آنها بالا است میگردد . در مناطقی که کمبود این مواد ثابت شده است یکی از بهترین راهها تعیین میزان آنها در خون گاو در دوره شیر دهی و خشکی و تامین آنها در جیره می باشد که با افزودن پودر مکمل در آنها امکان پذیر می باشد .
تزریق ویتامین E و سلنیوم ممکن است در نظر گرفته شود ولی باید در نظر داشت که نیمه عمر آنان به این صورت بسیار کوتاه است . ویتامین و مواد معدنی که در دوره قبل از خشکی در جیره غذایی گاو منظور میشود در سطح خونی آنها اثر زیادی دارد مخصوصا در 10-7 روز ابتدایی دوره خشکی .
اهمیت جایگاه :
جایگاه گاوهای خشک نیز از اهمیت زیادی برخوردار میباشد . هدف این است که تعداد باکتریهایی راکه گاو در جایگاه خود با آنان در تماس است کمتر کنیم . گاو در دوره خشکی نیاز به جایگاهی دارد که تمیز ، خشک و راحت باشد تا دو دوره ذکر شده در ابتدای مقاله را به خوبی طی کند . از محل های بسیار حساس در اسن دو دوره ، ابشخورها ، آخورها و اطراف آنها ، بستر ، محل ذخیره کود ،و زایشگاه می باشند . در این محل ها باکتری های میتوانند در مقادیر زیاد و طولانی زیست کنند و طبعا گاو را آلوده کنند . جالب است بدانیم که منشاء 70 درصد اورام پستان بالینی در 60 روز اول بعد از زایمان به وجود می ایند در سه هفته اول دوره خشکی می باشد . زایشگاه در اینجا از نظر ایجاد الودگی مقام اول را دارد .
جایگاه فری استال تعداد زیادی باکتری را میتواند در خود جمع کند. در مطالعه ای که در دانشگاه میشیگان انجام شده در بستر ماسه ای داخل فری استال در حدود 3/1 میلیون باکتری در گرم وجود داشته است . بالا ترین میزان 11 میلیون باکتری در گرم بوده است . در بسترهایی که از مواد الی تهیه شده اند( مثل کاه و یا کود ) تعداد باکتری به مراتب بیشتر است . شماره باکتری بیشتر از یک میلیون در گرم بستر میتواند سبب بروز اورام جدید شود (3 ) .
بطور خلاصه اگر چه خشک کردن گاو سبب بحرانی شدن وضعیت پستان گاو میگردد . در عین حال میتوان از این دوره برای درمان و کنترل اورامی که در پستان وجود دارند استفاده کرد . در طی 10-7 روز اول دوره خشکی فراهم کردن جایگاه بهداشتی و تغذیه خوب بسیار با اهمیت است . درمان خشکی برای کاهش عفونت های موجود و محافظت از گاو در مقابل عفونت های جدید ( در ابتدای خشکی ) بسیار مهم است . در اواخر دوره خشکی و ابتدای زایمان تامین جایگاه و زایشگاه خشک و تمیز بعلاوه تغذیه خوب برای کاهش عفونت های جدید پستان امری اساسی میباشد .
Reference:
1. Kaneene, J. B., H. S. Hurd, R. A. Miller., S. Q. Lafi, and H. O. Miller. 1989.
National Animal Health Monitoring System: Michigan, Round 2-Final
Report (1988-89). USDA/VS Publication.
2. Smith, K. L., H. R. Conrad, B. A. Amiet, P. S., Schoenberger, and D. A.
Todhunter, 1985, Effect of vitamin E and Selenium dietary
supplementation on mastitis in first lactation dairy cows, J. Dairy Sci.
68 (Suppl. 1):190.
3. Smith, K. L., J. H. Harrison, D. D. Hancock, D. A. Todhunter, and H. R.
Conrad, 1984. Effect of vitamin E and selenium supplementation on
incidence of clinical mastitis and duration of clinical symptoms. J.
Dairy Sci. 67:1293.
ورم پستان یعنی التهاب بافت پستانها در اثر عفونت با باکتریهای عفونت زا . ورم پستان یکی از بیما ریهای بسیار مهم در صنعت امروزی گاو شیری میباشد که زیانهای ناشی از آن در امریکا بین 100 الی 200 دلار برای هر مورد ورم کلینیکی برآورد شده است (1 ) .این هزینه ها شامل شیر دور ریخته شده ، کاهش تولید شیر ، دارو ، دامپزشک و نیروی انسانی می گردد . اگر میانگین تولید شیر را در هر گاو در گاوداری صنعتی 30 کیلو گرم در روز در نظر بگیریم ضرر ناشی از هر بار ورم پستان برای هر گاو در ایران در حال حاضر بطور سرانگشتی در حدود یکصد هزار تومان می باشد .
گاوها در چه زمانهایی بیشتر به اورام پستان مستعد میباشند ؟
اگر به ارتباط بین میزان عفونتهای جدید و سیکل تولید شیر از نزدیک نظری بیاندازیم ، دو دوره کاملا مشخص در سیکل تولید شیر وجود دارد که در ان گاوها به شدت مستعد ابتلاء به ورم پستان میباشند ( 1) . گاوهای شیری در 10-7 روز اول دوره خشکی ( دوره اول ) و نیز از دو هفته قبل از زایمان تا 30 روز پس از زایمان ( دوره دوم ) نسبت به بروز عفونتهای جدید بسیار مستعد و حساس هستند . تغییرات فیزیولوژیک بسیاری در گاو در طی این دو دوره اتفاق می افتد که دام را بسیار مستعد آلودگی های پستانی می سازد .
برای کاهش تعداد عفونت های پستانی و کاهش موارد بالینی بیماری در اوایل دوره شیر دهی باید سعی شود که این دو دوره زمانی با مدیریت صحیح بصورت موفقیت طی شده و ورم پستان کنترل گردد.
روش خشک کردن :
اولین قدم صحیح این است که بطور سریع ، تولید شیر در پستان گاو در طی دو هفته مانده به خشک کردن کاهش داده شود . رعایت این امر به ما اطمینان میدهد که خشک کردن گاو کامل بوده و پستان دیگر شیر تولید نمی کند و شیر از نوک پستان ها خارج نمی شود . از طرفی خشک کردن باید در کوتاهترین مدت صورت گیرد تا بافت پستان از جهت پری پستان و ندوشیدن دچار اسیب نگردد ، جهت انجام درست این امر می توان به صورت زیر عمل کرد :
1- از دو هفته مانده به خشک کردن گاو ، به جای سه بار دوشش باید دو بار دوشید .
2- از دو هفته مانده به خشک کردن گاوها را در گروهای کوچک قرار داده میزان انرژی و پرتئین جیره را کم کرده و بیشتر غذاهای خشبی با کیفیت پایین در اختیار آنان قرار میدهیم .
3- گاوها را حتی المقدور از یکدیگر جدا کرده و میزان آب و غذا را کاهش دهیم . کاهش میزان آب مصرفی در ماههای گرم سال سبب وارد آمدن استرس زیادی به دام میگردد که باید به این امر توجه داشت . بنابر این اصل ، در تابستان آب بیشتری نسبت به زمستان باید در اختیار این گاوها باشد هرچند در مجموع میزان آبی که برای گاو خشک در نظر می گیرند نسبت به گاو شیرده کمتر است . کاهش آب و غذا به مدت سه روز مجاز بوده و در ظرف این سه روز تولید شیر به میزان 80-70 درصد و یا بیشتر کاهش می یابد .
4- در هنگام خشک کردن باید مواضب بود گاوها غذا را از آخورهای مجاور ندزدند .
روز خشک کردن :
استفاده از آنتی بیوتیک های معمول در پمادهای خشکی نه تنها سبب از بین رفتن عفونتهای موجود در پستان گاو می گردد بلکه در جلوگیری از ایجاد عفونتهای جدید در دوره خشکی نیز موثر است ( 2 ) . روش خشک کردن بعد از این دو هفته به شرح ذیل می باشد .
1- دوشش دو بار در روز را تا زمان خشک کردن ادامه می دهیم .
2- در آخرین دوشش خرچنگی ها را جدا می کنیم .
3- نوک کارتیه را در تیت دیپ فرو میبریم .
4- بعد از 30 ثانیه باقیمانده مایع را از روی پستان پاک میکنیم .
5- برای پاک کردن نوک پستان ها برای هر کارتیه یک پنبه الکلی بکار میبریم . ابتدا دورترین کارتیه و سپس کارتیه های نزدیک را تمیز میکنیم .
6- سر پماد خشکی (DC ) را به میزان 3 میلیمتر دال پستان کرده ابتدا پماد را ب کارتیه های نزدیک خودمان و سپس کارتیه های دورتر وارد میکنیم .
7- باید از دست مالی کردن نوک پستانها خودداری کرده و دو باره پستانا را در تیت دیپ فرو بریم . استفاده از تیت دیپ را میتوان تا 10-7 روز ادامه داد .
8- در طی 4-3 روز آینده ÷ستانهای گاو را هر روز باید مشاهده کرد تا اگر تورم غیر عادی در هر کدام از کارتیه ها دیده شد آنرا تخلیه و درمان کرد .
نقش تغذیه :
تغذیه صحیح نیز یکی از زمینه های میباشد که سبب جلوگیری از عفونت های جدید در پستان می گردد . هدف اینست که جیره ای متعادل به گاو داده شود تا در هنگام خشکی بطور موثر قادر به ایجاد ایمنی لازم برای مبارزه علیه باکتریهایی که احتمالا در پستان وجود دارند ویا وارد آن می شوند باشد . تحقیقات در دانشگاه ایالتی اوهایو اهمیت ویتامین E و سلنیوم را در کارکرد صحیح سیستم ایمنی گاو نشان می دهد (3و2 ) . تامین صحیح ویتامین E و سلنیوم در طی دوره شیرواری و دوره خشکی ، در مناطقی که که کمبود این مواد ثابت شده است ، سبب کاهش 42 درصدی عفونت های جدید پستان در هنگام زایمان ، کاهش 32 درصدی اورام پستان بالینی ، کاهش 45 درصدی طول دوه ورم پستان و 68 درصدی در تعدادی از گاوها که شمارش سلولهای سو ماتیک آنها بالا است میگردد . در مناطقی که کمبود این مواد ثابت شده است یکی از بهترین راهها تعیین میزان آنها در خون گاو در دوره شیر دهی و خشکی و تامین آنها در جیره می باشد که با افزودن پودر مکمل در آنها امکان پذیر می باشد .
تزریق ویتامین E و سلنیوم ممکن است در نظر گرفته شود ولی باید در نظر داشت که نیمه عمر آنان به این صورت بسیار کوتاه است . ویتامین و مواد معدنی که در دوره قبل از خشکی در جیره غذایی گاو منظور میشود در سطح خونی آنها اثر زیادی دارد مخصوصا در 10-7 روز ابتدایی دوره خشکی .
اهمیت جایگاه :
جایگاه گاوهای خشک نیز از اهمیت زیادی برخوردار میباشد . هدف این است که تعداد باکتریهایی راکه گاو در جایگاه خود با آنان در تماس است کمتر کنیم . گاو در دوره خشکی نیاز به جایگاهی دارد که تمیز ، خشک و راحت باشد تا دو دوره ذکر شده در ابتدای مقاله را به خوبی طی کند . از محل های بسیار حساس در اسن دو دوره ، ابشخورها ، آخورها و اطراف آنها ، بستر ، محل ذخیره کود ،و زایشگاه می باشند . در این محل ها باکتری های میتوانند در مقادیر زیاد و طولانی زیست کنند و طبعا گاو را آلوده کنند . جالب است بدانیم که منشاء 70 درصد اورام پستان بالینی در 60 روز اول بعد از زایمان به وجود می ایند در سه هفته اول دوره خشکی می باشد . زایشگاه در اینجا از نظر ایجاد الودگی مقام اول را دارد .
جایگاه فری استال تعداد زیادی باکتری را میتواند در خود جمع کند. در مطالعه ای که در دانشگاه میشیگان انجام شده در بستر ماسه ای داخل فری استال در حدود 3/1 میلیون باکتری در گرم وجود داشته است . بالا ترین میزان 11 میلیون باکتری در گرم بوده است . در بسترهایی که از مواد الی تهیه شده اند( مثل کاه و یا کود ) تعداد باکتری به مراتب بیشتر است . شماره باکتری بیشتر از یک میلیون در گرم بستر میتواند سبب بروز اورام جدید شود (3 ) .
بطور خلاصه اگر چه خشک کردن گاو سبب بحرانی شدن وضعیت پستان گاو میگردد . در عین حال میتوان از این دوره برای درمان و کنترل اورامی که در پستان وجود دارند استفاده کرد . در طی 10-7 روز اول دوره خشکی فراهم کردن جایگاه بهداشتی و تغذیه خوب بسیار با اهمیت است . درمان خشکی برای کاهش عفونت های موجود و محافظت از گاو در مقابل عفونت های جدید ( در ابتدای خشکی ) بسیار مهم است . در اواخر دوره خشکی و ابتدای زایمان تامین جایگاه و زایشگاه خشک و تمیز بعلاوه تغذیه خوب برای کاهش عفونت های جدید پستان امری اساسی میباشد .
Reference:
1. Kaneene, J. B., H. S. Hurd, R. A. Miller., S. Q. Lafi, and H. O. Miller. 1989.
National Animal Health Monitoring System: Michigan, Round 2-Final
Report (1988-89). USDA/VS Publication.
2. Smith, K. L., H. R. Conrad, B. A. Amiet, P. S., Schoenberger, and D. A.
Todhunter, 1985, Effect of vitamin E and Selenium dietary
supplementation on mastitis in first lactation dairy cows, J. Dairy Sci.
68 (Suppl. 1):190.
3. Smith, K. L., J. H. Harrison, D. D. Hancock, D. A. Todhunter, and H. R.
Conrad, 1984. Effect of vitamin E and selenium supplementation on
incidence of clinical mastitis and duration of clinical symptoms. J.
Dairy Sci. 67:1293.
