مقاله شماره ی 2 : بررسی مفهوم آلیاژ سازی و قابلیت آلیاژ سازی مس

[k.m.r.c]

[FONT=&quot] بررسي مفهوم آلياژ و آلياژسازي:[/FONT]

[FONT=&quot]آلياژ: آلياژ ماده اي است كه خواص فلزي داشته و از 2 يا چند عنصر شيميايي تشكيل شده به شرطي كه حداقل يكي از آنها فلز باشند، آلياژ ممكن است هموژن و تك فاز يا مخلوط از چند فاز باشد [/FONT][FONT=&quot](فاز حالتی از ماده است).[/FONT] [FONT=&quot]آلياژسازي : به مجموعه عملياتي كه به ساخت يك آلياژ ختم شود، آلياژسازي مي گويند. هدف اصلي از يك مرحله ي آلياژ سازي، بهبود خواص مكانيكي، فيزيكي و متالورژيكي فلزات پيش از آلياژ شدن مي باشد مراحل اصلي در ساخت آلياژ به روش علمي كاربردي به شرح زير مي‌باشد:

[/FONT] [FONT=&quot]-[/FONT][FONT=&quot]شناخت نام [/FONT][FONT=&quot](فلزات متشكله در يك آلياژ)[/FONT]
[FONT=&quot]-[/FONT][FONT=&quot]نمودارهاي تعادلي[/FONT] [FONT=&quot]
-[/FONT][FONT=&quot]بررسي تئوري آلياژ سازي يك فلز[/FONT]
[FONT=&quot]-[/FONT][FONT=&quot]شناخت خواص آلياژ پس از توليد[/FONT] [FONT=&quot]
-[/FONT][FONT=&quot]شناخت آلياژهاي تخصصي تر از خانواده هاي آلياژهاي مادر.[/FONT]
[FONT=&quot]

بررسي قابليت آلياژسازي فلز مس:[/FONT]

[FONT=&quot] به طور كلي وارد شدن هر اتم بيگانه در شبكه مس باعث بهبود [/FONT][FONT=&quot](بالا رفتن) [/FONT][FONT=&quot]خواص مكانيكي و كاسته شدن از هدايت الكتريكي مي شود. اين تغيير خواص به حجم و تعداد اتم بيگانه بستگي دارد. هر قدر اختلاف حجم يا تعداد بيشتر باشد اثر اتم بيگانه بيشتر نمودار خواهد شد.[/FONT] [FONT=&quot] مس داراي خاصيت حلاليت زياد بوده و بسياري از فلزات را در خود حل مي كند. ساختار بلوري مس مكعب با اتم در مركزرويه [/FONT][FONT=&quot]F.C.C[/FONT][FONT=&quot] است. اگر ورود اتم هاي بيگانه شبكه مس و مشخصات آن را تغيير ندهد آلياژهاي حاصل شبكه [/FONT][FONT=&quot] ناميده مي شود. به عبارت ديگر محلول جامد مس با ساير فلزات وقتي به صورت [/FONT][FONT=&quot] است كه ساختار مس تغيير نكند و اتم هاي بيگانه در داخل شبكه يا جانشين اتم هاي مس شده و يا آنكه بصورت ين نشين در داخل شبكه وارد شوند. اين نوع شبكه داراي خاصيت چكش خواري وده و سختي آن متناسب با تعداد اتم هاي بيگانه خواهد بود وجود اين اتم ها بطور منظم بر سختي آلياژ مي‌افزايد.[/FONT] [FONT=&quot] اگر مقدار اتم هاي بيگانه به تدريج زياد شود شبكه جديدي بوجود مي‌آيد كه باز هم بصورت مكعب با يك اتم در مركز هر صفحه بوده ولي ابعاد و مشخصات اين شبكه با شبكه مس متفاوت بوده و آنرا شبكه [/FONT][FONT=&quot]مي نامند. اين شبكه سخت تر از شبكه [/FONT][FONT=&quot] بوده و خاصيت چكش خواري آن نيز كمتر است. اگر تعداد اتم هاي بيگانه به مدار پيوسته زياد شود شبكه نيز به تدريج به حالت [/FONT][FONT=&quot] درآمده و آلياژ مخلوطي از شبكه [/FONT][FONT=&quot] و [/FONT][FONT=&quot] خواهد بود و خواص مكانيكي آلياژ تابع آماري غلظت هر يك از شبكه ها خواهد بود.[/FONT] [FONT=&quot] بالاخره به ازاي بيشتر شدن اتم هاي بيگانه شبكه يك بار ديگر تغيير شكل داده و به صورت جديدي كه آنرا شبكه [/FONT][FONT=&quot] مي نامند در مي آيد. اين شبكه ها معمولاً بسيار بزرگ است و هر واحد ساختاري آن داراي تعداد زيادي اتم است. در اين شبكه اتم هاي مس و فلز بيگانه رئوس را اشغال نموده و در داخل ساختار بلوري نيز بطور نامنظم بصورت بين نشين وجود دارند.[/FONT] [FONT=&quot] شبكه [/FONT][FONT=&quot] داراي مقاومت الكتريكي بسيار زياد بوده و به شدت سخت و شكننده است. به طوريكه آلياژهاي مس هرگز به صورت شبكه [/FONT][FONT=&quot] خالص مصرف ندارند و حداكثر يك آلياژ صنعتي به صورت [/FONT][FONT=&quot] و[/FONT][FONT=&quot] است كه در آن مقدار [/FONT][FONT=&quot] بايد بر حسب نوع مصرف آلياژ به دقت تعيين شود.[/FONT]



منبع: متالورژی هفتگانه / مبحث ششم / حامد سرلکی / مرکز پژوهشهای متالورژی خوارزمی