نویسندگان:
محمد صالحي فرد/ندا محمدزاده
مقدمه
آثار تاریخی علاوه بر آن که یادمانی با ارزش از تمدن وفرهنگ ملل گوناگون است، در حقیقت جلوه و انعکاسی ازاعتقادات، باورها، اندیشه ها، و در برخی مواقع صحنه نمایش اقتدار طلبی حکام و ست مکشی رعیتی هستند که خشت بنا را با خون جگر فراوان و زیر تیغ تیز آفتاب روی هم چید ه اند. اما برخی آثار تاریخی- مذهبی یا فرهنگی نیز به عکس، نشانگر شعور و ارادت تفکرات صاحبان خویش به آفریدگار باریتعالی و برگزیدگان ایشان است و بیش از آن که بخواهند اقتدار هنری و قدرت معماری خویش را در دیدگان انسا ن ها، جادویی خیر هکننده بسازند، برآنند تا به اعماق وجودی تماشاگران خویش رخنه کرده و آنان را به تعمق و تفکر پیرامون چیستی و هویت خویش وا دارند. اماکن وفضاهای مذهبی چون مساجد، تکایا و حسینیه ها، آرامگا ه هاو... )معدودی از کلیساها( بیشتر با چنین رویکردی احداث شده اند. بدون شک یکی از بی نظیرترین چنین آثاری، "مسجدگوهرشاد" مجموعه "حرّم مطهر رضوی" است.مشهد مقدس دومین کلانشهر مذهبی جهان از هزاره ها وقرون گذشته، یادگارهای بس افتخار آفرین از پیشین های پر بارداشته و این مهم با وجود مضجع پاک و شریف "ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا )ع(" به مانند نگینی درخشان در عالم تشیع و به عنوان پایگاه معارف دینی و رضوی تجلّی دیگری یافته است.بدون تردید "حرّم مطهر رضوی" به عنوان یکی از شش مجموعه معماری- آرامگاهی ایران، با ارزش جهانی، نظیر یک دایره المعارف هنر اسلامی، تجربیات استادان معماری سبک های مختلف ساختمانی را در بر دارد که در حقیقت در هر دوره تاریخی به رغم تحولات سیاسی، تغییرات و تکامل بنیادی و فضایی در کالبد آن به وجود آمده است.پس از آنکه پیکر مطهر حضرت رضا )ع(، در کاخ "حمیدبن قحطبه طائی" در اراضی سناباد به خاک سپرده شد، اینمکان مورد توجه مسلمین قرار گرفت. آنچه امروز، این جایگاه معنوی را مزین كرده، فضاهای معماری، رواق ها، صحن های متبرکه و تأسیسات عام المنفعه علمی- فرهنگی است، که از دوران سامانیان تا عصر حاضر در آن ایجاد شده و به شکوهش افزوده است. "مسجد جامع گوهرشاد"، عظیم ترین مسجدچهار ایوانی ایران، در مجموعه آرامگاهی آستان قدس رضوی وجنوب حرّم مطهر واقع شده و به خاطر ویژگی های ساختمانی و دارا بودن تزئینات غنی کاشی و کتیبه یکی از برجسته ترین بناهای تاریخی ایران است.
محمد صالحي فرد/ندا محمدزاده
مقدمه
آثار تاریخی علاوه بر آن که یادمانی با ارزش از تمدن وفرهنگ ملل گوناگون است، در حقیقت جلوه و انعکاسی ازاعتقادات، باورها، اندیشه ها، و در برخی مواقع صحنه نمایش اقتدار طلبی حکام و ست مکشی رعیتی هستند که خشت بنا را با خون جگر فراوان و زیر تیغ تیز آفتاب روی هم چید ه اند. اما برخی آثار تاریخی- مذهبی یا فرهنگی نیز به عکس، نشانگر شعور و ارادت تفکرات صاحبان خویش به آفریدگار باریتعالی و برگزیدگان ایشان است و بیش از آن که بخواهند اقتدار هنری و قدرت معماری خویش را در دیدگان انسا ن ها، جادویی خیر هکننده بسازند، برآنند تا به اعماق وجودی تماشاگران خویش رخنه کرده و آنان را به تعمق و تفکر پیرامون چیستی و هویت خویش وا دارند. اماکن وفضاهای مذهبی چون مساجد، تکایا و حسینیه ها، آرامگا ه هاو... )معدودی از کلیساها( بیشتر با چنین رویکردی احداث شده اند. بدون شک یکی از بی نظیرترین چنین آثاری، "مسجدگوهرشاد" مجموعه "حرّم مطهر رضوی" است.مشهد مقدس دومین کلانشهر مذهبی جهان از هزاره ها وقرون گذشته، یادگارهای بس افتخار آفرین از پیشین های پر بارداشته و این مهم با وجود مضجع پاک و شریف "ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا )ع(" به مانند نگینی درخشان در عالم تشیع و به عنوان پایگاه معارف دینی و رضوی تجلّی دیگری یافته است.بدون تردید "حرّم مطهر رضوی" به عنوان یکی از شش مجموعه معماری- آرامگاهی ایران، با ارزش جهانی، نظیر یک دایره المعارف هنر اسلامی، تجربیات استادان معماری سبک های مختلف ساختمانی را در بر دارد که در حقیقت در هر دوره تاریخی به رغم تحولات سیاسی، تغییرات و تکامل بنیادی و فضایی در کالبد آن به وجود آمده است.پس از آنکه پیکر مطهر حضرت رضا )ع(، در کاخ "حمیدبن قحطبه طائی" در اراضی سناباد به خاک سپرده شد، اینمکان مورد توجه مسلمین قرار گرفت. آنچه امروز، این جایگاه معنوی را مزین كرده، فضاهای معماری، رواق ها، صحن های متبرکه و تأسیسات عام المنفعه علمی- فرهنگی است، که از دوران سامانیان تا عصر حاضر در آن ایجاد شده و به شکوهش افزوده است. "مسجد جامع گوهرشاد"، عظیم ترین مسجدچهار ایوانی ایران، در مجموعه آرامگاهی آستان قدس رضوی وجنوب حرّم مطهر واقع شده و به خاطر ویژگی های ساختمانی و دارا بودن تزئینات غنی کاشی و کتیبه یکی از برجسته ترین بناهای تاریخی ایران است.
