محمود ذوالفنون، میراث دار موسیقی ایرانی
محمود ذوالفنون در سال 1299 در آباده استان فارس به دنیا آمده بود و از شاگردان نام یافته صبا بود که میراث او را از طریق تدریس به نسل جوان‌تر انتقال می‌داد.
پدر او حبیب ذوالفنون، سازنده و نوازنده تار بود و برادرش جلال از نوازندگان صاحب نام سه‌تار بود.
محمود ذوالفنون در سال 1299 در آباده متولد شد و تحت تاثیر نوای تار پدر ذوق موسیقی از کودکی در او قوت گرفت و از 8 سالگی با نواختن تار آشنایی پیدا کرد. بعد از چندی به ویولن علاقه‌مند شد ولی به علت کمبود استاد ویولن در آن زمان، نوازندگی ویولن را با ویولنی که خودش ساخته بود بدون استاد پیش خود شروع کرد.
وی در غرب ایران، قطعاتی از منسوجات سوزن‌دوزی شده با نقش‌های پیچیده که تاریخ ساخت آنها به شش هزار سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد، پیدا شده است.
در20 سالگی از زادگاه خود راهی شیراز شد و در آنجا با یکی از مهندسین کارخانه قند که اهل لهستان بود و ویلن می‌نواخت آشنا شد و اصول نواختن ویولن را نزد او آموخت.
نخستین پایه علاقه من به موسیقی شنیدن ساز پدرم (تار) هنگام تدریس به شاگردانش بود. بعدها من هم در سلک همان شاگردان درآمدم و به خوبی به خاطر دارم که نخستین درس با تار در دستگاه شور و با وزن کرشمه بود. همه دروس به شیوه معمول آن دوره، سینه به سینه بود
او در سال 1320 به تهران آمد و در اولین فرصت به کلاس مرحوم صبا رفت و از تجربیات استاد صبا استفاده کرد. او همچنین تکنیک ویولن را نزد روبیک گریگوریان نیز فرا گرفت. وی بعدها جانشین استاد صبا در کلاس‌های وی شد که استاد صبا از روی شوخ طبعی وی را "ویولن‌فنون" صدا می‌زدند.
محمود ذوالفنون سپس به عضویت ارکستر انجمن موسیقی ملی به رهبری روح‌الله خالقی درآمد و به نوشته خودش، گاهی برای فراگیری گوشه‌های موسیقی از کلاس ابوالحسن صبا هم استفاده می‌کرد.
محمود ذوالفنون در شرح زندگی خودش در توضیح دلیل علاقه‌مندی‌اش به موسیقی نوشته: "نخستین پایه علاقه من به موسیقی شنیدن ساز پدرم (تار) هنگام تدریس به شاگردانش بود. بعدها من هم در سلک همان شاگردان درآمدم و به خوبی به خاطر دارم که نخستین درس با تار در دستگاه شور و با وزن کرشمه بود. همه دروس به شیوه معمول آن دوره، سینه به سینه بود."
گفتنی است که ذوالفنون هم‌زمان با بهره‌گیری از کلاس صبا، برای آشنائی با تکنیک غربی ویولن‌نوازی مدتی نیز از تجربیات روبیک گرگوریان موسیقیدان پیشروی ایرانی بهره‌مند شد.
ذوالفنون چند سال بعد به انجمن موسیقی ملی و ارکستر آن پیوست که به همت روح‌الله خالقی در سال 1323 در تهران بنیاد شده بود. باز چند سال بعد، در سال 1328، که انجمن جای خود را به هنرستان موسیقی ملی سپرد، باز ذوالفنون از وابستگان اصلی آن به شمار می‌رفت. او در هنرستان ویولن می‌آموخت و در ارکستر هنرستان ویولن می‌نواخت. او این مسئولیت‌ها را تا سال 1352 که بازنشسته شد بر عهده داشت.
ذوالفنون پس از صبا، کلاس مستقلی هم بنیاد کرده بود و در کنار کار تدریس به تحقیق و پژوهش نیز می‌پرداخت و در تألیف و انتشار کتاب‌های ویولن هنرستان موسیقی با خالقی همکاری می‌کرد.
فعالیت رادیویى او تقریبا از اوایل تاسیس رادیو تا سال 1354 ادامه داشت تا اینکه در سال 1355 به آمریکا مهاجرت کرد.
این نکته را به تکرار بگوئیم که اهمیت حضور وابستگان و پرورش‌یافتگان مکتب صبا در سال‌های پس از او، درست در همین تدریس مستمر آنان نهفته است. اینان بودند که میراث موسیقی سنتی را در شکل نوآورانه‌ای که صبا خلق کرده بود در سطح جامعه پراکندند و از سوی دیگر ویولن‌نوازی ایرانی را اعتباری دو چندان بخشیدند. اگر صبا نمی‌بود و یا شاگردانش به راه و روش او وفادار نمی‌ماندند، شاید ویولن مغلوب سنت‌گرایی افراطی می‌شد و تاب ماندن در نظام موسیقی ایران را از دست می‌داد.
ذوالفنون پس از صبا، کلاس مستقلی هم بنیاد کرده بود و در کنار کار تدریس به تحقیق و پژوهش نیز می‌پرداخت و در تألیف و انتشار کتاب‌های ویولن هنرستان موسیقی با خالقی همکاری می‌کرد
به نوشته خودش، "برای آنکه در زمینه موسیقی کار مداومی داشته باشم به فراگیری زبان انگلیسی پرداختم و در ارکستر وابسته به همانجا به نوازندگی مشغول شدم و بعدا در سن‌دیه‌گو به تدریس خصوصی پرداختم."
در سال‌های بعد که تعداد مهاجران ایرانی در آمریکا رو به افزایش گذاشت، تعداد شاگردان او نیز بیشتر شد. از شاگردان محمود ذوالفنون می‌توان به فرید فرجاد (نوازنده ویلون)، مرضیه و حافظ مدیر (استاد موسیقی در دانشگاه سن‌فرانسیسکو) اشاره کرد.
محمود ذوالفنون که به نت کردن آهنگ‌های محلی ایران علاقه‌مند بود، مجموعه‌ای از این نت‌ها را فراهم کرده بود و می‌گفت، "منتظر گشایش مالی یا وسیله دیگری هستم که به چاپ آنها اقدام شود."
از زنده‌یاد محمود ذوالفنون آلبومی به نام "نقد صوفی" در آمریکا منتشر شده است. او در 27 مهر امسال (92) و در 93 سالگی به علت کهولت سن در شهر سن‌خوزه آمریکا درگذشت.
منبع: موسیقی کده
محمود ذوالفنون در سال 1299 در آباده استان فارس به دنیا آمده بود و از شاگردان نام یافته صبا بود که میراث او را از طریق تدریس به نسل جوان‌تر انتقال می‌داد.
پدر او حبیب ذوالفنون، سازنده و نوازنده تار بود و برادرش جلال از نوازندگان صاحب نام سه‌تار بود.
محمود ذوالفنون در سال 1299 در آباده متولد شد و تحت تاثیر نوای تار پدر ذوق موسیقی از کودکی در او قوت گرفت و از 8 سالگی با نواختن تار آشنایی پیدا کرد. بعد از چندی به ویولن علاقه‌مند شد ولی به علت کمبود استاد ویولن در آن زمان، نوازندگی ویولن را با ویولنی که خودش ساخته بود بدون استاد پیش خود شروع کرد.
وی در غرب ایران، قطعاتی از منسوجات سوزن‌دوزی شده با نقش‌های پیچیده که تاریخ ساخت آنها به شش هزار سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد، پیدا شده است.
در20 سالگی از زادگاه خود راهی شیراز شد و در آنجا با یکی از مهندسین کارخانه قند که اهل لهستان بود و ویلن می‌نواخت آشنا شد و اصول نواختن ویولن را نزد او آموخت.
نخستین پایه علاقه من به موسیقی شنیدن ساز پدرم (تار) هنگام تدریس به شاگردانش بود. بعدها من هم در سلک همان شاگردان درآمدم و به خوبی به خاطر دارم که نخستین درس با تار در دستگاه شور و با وزن کرشمه بود. همه دروس به شیوه معمول آن دوره، سینه به سینه بود
او در سال 1320 به تهران آمد و در اولین فرصت به کلاس مرحوم صبا رفت و از تجربیات استاد صبا استفاده کرد. او همچنین تکنیک ویولن را نزد روبیک گریگوریان نیز فرا گرفت. وی بعدها جانشین استاد صبا در کلاس‌های وی شد که استاد صبا از روی شوخ طبعی وی را "ویولن‌فنون" صدا می‌زدند.
محمود ذوالفنون سپس به عضویت ارکستر انجمن موسیقی ملی به رهبری روح‌الله خالقی درآمد و به نوشته خودش، گاهی برای فراگیری گوشه‌های موسیقی از کلاس ابوالحسن صبا هم استفاده می‌کرد.
محمود ذوالفنون در شرح زندگی خودش در توضیح دلیل علاقه‌مندی‌اش به موسیقی نوشته: "نخستین پایه علاقه من به موسیقی شنیدن ساز پدرم (تار) هنگام تدریس به شاگردانش بود. بعدها من هم در سلک همان شاگردان درآمدم و به خوبی به خاطر دارم که نخستین درس با تار در دستگاه شور و با وزن کرشمه بود. همه دروس به شیوه معمول آن دوره، سینه به سینه بود."
گفتنی است که ذوالفنون هم‌زمان با بهره‌گیری از کلاس صبا، برای آشنائی با تکنیک غربی ویولن‌نوازی مدتی نیز از تجربیات روبیک گرگوریان موسیقیدان پیشروی ایرانی بهره‌مند شد.
ذوالفنون چند سال بعد به انجمن موسیقی ملی و ارکستر آن پیوست که به همت روح‌الله خالقی در سال 1323 در تهران بنیاد شده بود. باز چند سال بعد، در سال 1328، که انجمن جای خود را به هنرستان موسیقی ملی سپرد، باز ذوالفنون از وابستگان اصلی آن به شمار می‌رفت. او در هنرستان ویولن می‌آموخت و در ارکستر هنرستان ویولن می‌نواخت. او این مسئولیت‌ها را تا سال 1352 که بازنشسته شد بر عهده داشت.
ذوالفنون پس از صبا، کلاس مستقلی هم بنیاد کرده بود و در کنار کار تدریس به تحقیق و پژوهش نیز می‌پرداخت و در تألیف و انتشار کتاب‌های ویولن هنرستان موسیقی با خالقی همکاری می‌کرد.
فعالیت رادیویى او تقریبا از اوایل تاسیس رادیو تا سال 1354 ادامه داشت تا اینکه در سال 1355 به آمریکا مهاجرت کرد.
این نکته را به تکرار بگوئیم که اهمیت حضور وابستگان و پرورش‌یافتگان مکتب صبا در سال‌های پس از او، درست در همین تدریس مستمر آنان نهفته است. اینان بودند که میراث موسیقی سنتی را در شکل نوآورانه‌ای که صبا خلق کرده بود در سطح جامعه پراکندند و از سوی دیگر ویولن‌نوازی ایرانی را اعتباری دو چندان بخشیدند. اگر صبا نمی‌بود و یا شاگردانش به راه و روش او وفادار نمی‌ماندند، شاید ویولن مغلوب سنت‌گرایی افراطی می‌شد و تاب ماندن در نظام موسیقی ایران را از دست می‌داد.
ذوالفنون پس از صبا، کلاس مستقلی هم بنیاد کرده بود و در کنار کار تدریس به تحقیق و پژوهش نیز می‌پرداخت و در تألیف و انتشار کتاب‌های ویولن هنرستان موسیقی با خالقی همکاری می‌کرد
به نوشته خودش، "برای آنکه در زمینه موسیقی کار مداومی داشته باشم به فراگیری زبان انگلیسی پرداختم و در ارکستر وابسته به همانجا به نوازندگی مشغول شدم و بعدا در سن‌دیه‌گو به تدریس خصوصی پرداختم."
در سال‌های بعد که تعداد مهاجران ایرانی در آمریکا رو به افزایش گذاشت، تعداد شاگردان او نیز بیشتر شد. از شاگردان محمود ذوالفنون می‌توان به فرید فرجاد (نوازنده ویلون)، مرضیه و حافظ مدیر (استاد موسیقی در دانشگاه سن‌فرانسیسکو) اشاره کرد.
محمود ذوالفنون که به نت کردن آهنگ‌های محلی ایران علاقه‌مند بود، مجموعه‌ای از این نت‌ها را فراهم کرده بود و می‌گفت، "منتظر گشایش مالی یا وسیله دیگری هستم که به چاپ آنها اقدام شود."
از زنده‌یاد محمود ذوالفنون آلبومی به نام "نقد صوفی" در آمریکا منتشر شده است. او در 27 مهر امسال (92) و در 93 سالگی به علت کهولت سن در شهر سن‌خوزه آمریکا درگذشت.
منبع: موسیقی کده