عکسهایی از غار شاپور

[من...]

نمایی از غار شاپور در تنگ چوگان

نمایی از پلکان ورودی غار

نمایی از مجسمه شاپور

نمایی از مجسمه شاپور به طور تمام قد

نمایی دیگر از مجسمه 6 متری شاپور از روبرو

کتیبه ارتشی

 

[من...]

مجموعه تاریخی بیشاپور

مجموعه تاریخی بیشاپور

متن کتیبه ستون های یادبود شهر تاریخی بیشاپور :

" در فروردین ماه ( در) سال 58 ( از) آتش اردشیر (در) سال 40( از) آتش شاپور از آتش های شاهی(در)سال24 این تصویر ( پیکره) بغ مزدا پرست خدایگان شاپور، شاهان شاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد ، فرزند بغ مزدا پرست ، خدایگان اردشیر شاهان شاه ایران که چهر ایزدان دارد. نواده خدایگان پاپک شاه (این) کار اَپسای دبیر از شهر حران از خاندان خویش ... و بدین روال زمانی بغ مزدا پرست ، شاپور شاهان شاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد ( بدینجا آمد ) و زمانی که شاهان شاه این پیکره را دید ( ایستاد ) و به اپسای دبیر سیم و بندگان و کنیزان و باغها و دارایی بخشید .

1- شهر تاریخی بیشاپور و عرصه های مختلف شهری آن :

شهر تاریخی بیشاپوربا موقعيت جغرافيايي (N 26 46 410),(E 051 34 613 ) در 120 کیلومتری جنوب شیراز و 23 کیلومتری غرب شهرستان کازرون واقع شده است . بیشاپور در کنار جاده شاهی روزگار باستان واقع شده که در دوره هخامنشیان تخت جمشید و استخر را به شهر باستانی شوش و در دوره ساسانی شهر گور و بیشاپور را به تیسفون مقر امپراطوری ساسانی وصل می نمود است .شهر بیشاپور 1×2 کیلومتر وسعت دارد و جزء اولین شهر های باستانی است که دارای تاریخ مکتوب شهر سازی می باشد که این تاریخ سنگ نبشته ای است که با دو خط اشکانی و ساسانی بر روی ستون بنای یاد بود شهر تاریخی بیشاپور حک شده است . با توجه به وضعیت جغرافیایی خاص بیشاپور خصوصاً رودخانه شاهپور و تنگ چوگان این شهر در روزگار خود سر آمد شهرهای دوره ساسانی بوده است.​

​

تاریخ ساخت شهر به دوره شاهنشاهی شاهپور اول پادشاه ساسانی و در حدود سالهای272ـ241 م بر میگردد. علاوه بر شهر بیشاپور ،آثار قلعه دختر و قلعه پسر و نقوش برجسته تنگ چوگان و غار شاپور نیز از دیگر ویژگی آثار دوره ساسانی این محدوده می باشند.​

شهر بیشاپور در بخش شرقی و جنوبی توسط خندق ، در شمال توسط کوهستان و قلعه و در غرب توسط رودخانه شاهپور محصور و محافظت می شده است. ​

وجود رودخانه پر آب شاهپور و چشمه ساسان از اهمیت ویژه این منابع آبی در روند شکل گیری شهر تاریخی بیشاپور حکایت دارند.​

هر چند تا کنون بخش اندکی از آثار تاریخی شهر بیشاپور کاوش گردیده و نمی توان نظر قطعی در خصوص چگونگی پراکندگی آثارآن ارائه داد. اما با نگاهی اجمالی می توان دریافت که بیشتر آثار دوره ساسانی در بخش شمالی شهر ایجاد گردیده و این شهر در دوره اسلامی به سمت جنوب گسترش یافته است.​

بطوریکه آثار شناخته شده تا کنون در بخش شمالی شهر مانند معبد آناهیتا و تالار تشریفات و بقایای برج و بارو تعلق آنرا به دوره ساسانی آشکار می سازد و آثار بخش جنوبی شهر همانند بقایای مسجد نیز حکایت از اسلامی بودن این اثر دارد.​

2-1- توصیف آثار معماری شهر تاریخی بیشاپور :​

1-2-1- ستون های یادبود :​

در مرکز شهر بیشاپور و در قسمتی که دو خیابان اصلی شهر به یکدیگر می رسند بنایی قرار دارد معروف به ستون های یادبود . این بنا دارای دو ستون سنگی به ارتفاع 70/6 متر است که بر روی پایه های مکعبی شکل​

سنگی و به صورت پلکانی قرار گرفته اند . بر روی یکی از ستون ها کتیبه ای در 16 خط و به دو زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی که سند رسمی شهر محسوب می گردد نقر گردیده است . در این کتیبه ​

ذکر گردیده است که معمار این شهر فردی به نام (( اپسای دبیر )) از اهالی حران کشور سوریه فعلی بوده که ستون های یادبود را به هزینه شخصی خود احداث و به شاپور اول پادشاه ساسانی تقدیم کرده است و ​

زمانی که شاپور اول از آن بازدید نموده بسیار مورد توجه شاه قرار گرفته و به اپسای دبیر زر، سیم ، بندگان و باغات بسیاری بخشیده است . ​

​

3-2-1- برج های حصار دفاعی شهر بیشاپور :​

در دوره ساسانی با ایجاد برج و بارو در این بخش از شهر و در واقع از ارگ شاهی که مهمترین بخش شهر بوده محافظت می کرده اند .​

بررسی این برج و بارو ها نشان دهنده ی این موضوع است که گرچه در بدو شهر سازی حصار دارای برج های سراسری بوده است ولی در دوره های استقراری بعدی شهر ، تغیرات کلی در حصار و برج های شهر ​

پدید آمده است که مظاهر آن قطع بعضی از برج ها در آن زمان و در نتیجه بدست آوردن فاصله ای حدود 8 متر بین برج های مضاعف در جناحین دیوار بوده است . یقیناً این تغیرات در حصار حفاظتی به منظور ​

ایجاد تیر کش ها ی زیادتر و میدان دید بیشتر با تحولات اجتماعی و امنیت نظامی آن زمان که برای دفاع بهتر صورت گرفته توام بوده است . . ​

​

4-2-1- قلعه دختر :​

بر ارتفاعات تپه مشرف به ضلع شمالي شهر بيشاپور آثار قلعه ای بر فراز کوه ورودی تنگ چوگان به چشم مي خورد .عمده مصالح بکار رفته در این قلعه سنگ و گچ میباشد و داراي اتاق ها و راهروهاي متعددي مي باشد ، قلعه مذکور فقط يك راه ورودي به دژ دارد كه در طول آن چندين برج حفاظتي ساخته شده است در بخش جنوبی این قلعه برجهایی رفیع و استوانه ای شکل که از بدنه اصلی بنا جدا شده و ناپایدار جلوه می کند وجود دارد . در نمای شرقی در ارتفاعاتی که دارای بستری صخره ای است، آثار پایه هایی از سنگ و گچ بر بدنه بر جا مانده است که نشانگر وجود ساخت و ساز های طبقاتی متعدد از سطوح ​

مستوی و در سطح زیرین بنای قله دختر است پایه ها در این بخش از بنا از پایین کوه به احتمال زیاد از کف رودخانه تا بالای کوه ، در چندین طبقه بر صخره متکی بوده است و کف بنای اصلی در بالای قلعه بر پایه ها و طبقات بین استوار بوده ، که امروزه می بایست در جستجوی نشانه هایی از این بنای عظیم به بقایایی جزئی اکتفا کرد.​

وظيفه قلعه مذكور محفاظت و دفاع از شهر بيشاپور بوده است. ​

​

5-2-1- آناهيتا معبد عظيم بيشاپور :​

اين بنا به صورت مكعبي است كه هر يك از اضلاع آن قريب 14 متر است و از سنگهايي حجاري شده با ابعاد مختلف و بدون ملات به صورت دوجداره ساخته شده است كه به وسيله بست هاي آهني به يكديگر قفل و بند شده اند. معبد آناهيتا فاقد سقف مسطح بوده است اين معبد را در عمق 6 متري از زمين هاي اطراف خود ساخته اند تا آب رودخانه شاپور به درون آن سرازير شود معبد بيشاپور سمبل يك پرستشگاه آب است و مي توان آنرا جايگاه نوازش آب دانست يعني تنها عنصري از عناصر چهارگانه كه به الهه ناهيد منسوب است . سمبل حيواني اين رب النوع به شكل گاو مي باشد كه در بالای دیوار های معبد ، بصورت قرينه يكديگر قرار گرفته اند . اين معبد نه تنها از از نظر معماري بلكه از نظر رعايت دستگاههاي تنظيم ، تقسيم و كنترل آب نيز فوق العاده زیبا و شگفت انگیز است .
​

​

6-2-1-تالار تشريفات :​

اين تالار با شكوه در محوطه اي به مساحت 781 متر مربع ساخته شده است و يكي از بزرگترين آثار معماري زمان ساساني است كه به صورت چليپا براي اولين بار در تاريخ معماري ساساني تجلي نموده است . بطوريكه بعد ها كليه آتشكده ها را بر طبق نقشه آن ساخته اند و تداوم هنري اين سنت معماري تا زمان اسلام ادامه داشته است . از جمله اماكن متبركه و مدرسه ها را با الهام از نقشه اين كاخ مي ساخته اند كه به نام چهار صفه يا چهار ايوان معروف مي باشد تالار تشريفات شاپور داراي چهار ايوان متقابل است كه بر فراز آن گنبدي عظيم و شلجمي شكل به ارتفاع تقریبی 23متر وجود داشته است اطراف تالار تشريفات ​

دالانهائي وجود دارد که از درون چهار ايوان كاخ به دالانها ورودی هایی تعبیه شده است . در اين تالار 64 طاقچه وجود داشته كه همگي با گچبريهاي زيبا و اشكال گياهي ، هندسي ، برگ كنگری و با رنگ آميزيهاي تند و متنوع تزئين شده بودند . از اين تالار براي انجام مراسم تشريفات ، اعياد و جشنها استفاده مي شده است .

​

7-2-1- ايوان موزائيك :​

اين بنا نمونه اي از شاهكارهاي هنر معماري و سمبل زيبايي در دوره ساساني است كه مشرف به حياطی مستطيل شكل است و قريب به 23متر طول و 20 متر عرض دارد . علاوه بر ستون هاي تزئيني ، خود حياط نيز با موزائيكهاي منقوش به شكل گل و گياه و تصاوير زنان آراسته بوده است. كف ايوانها با يك نوع قالب موزائيكي با طرح و نقوش گياهي و انساني فرش مي شده که امروزه قطعاتی از آن در موزه بیشاپور وجود دارد .
​

​

8-2-1- كاخ معروف به والرين: ​

در محوطه ارگ شاهی بقایای فرو ریخته بنایی با سنگ های چهار تراش و حجاری شده جالب توجهی وجود دارد که به نام کاخ والرین شهرت یافته است . نمای این بنا با سنگ های چهار تراش به ابعاد 75 در45 سانتیمتر ساخته شده ، این سنگ ها یکنواخت ، یک اندازه و دو جداره اند که توسط بسط های آهنی به هم متصل می شده اند. ​

سبک معماری این بنا ساسانی است و ورودی زیبا و چشمگیری راه ورود به این بنا را تعریف می کند . در قسمت هایی از این بنای با شکوه ساسانی نقش برجسته های متعدد و متنوعی بوده که تعدادی از این نقش برجسته ها در موزه بیشاپور موجود است . کاربری این بنا با توجه به کمبود منابع اطلاعاتی و عدم انجام یک حفاری هدفمند و سیستماتیک در این محوطه هنوز بطور دقیق مشخص نگردیده است ولی آنچه مسلم ​

است با توجه به شکل پلان و نوع مصالح بکار رفته در این بنا می توان آن را جزء مهمی از مجموعه ارگ شاهی دانست .
​

​

9-2-1- مدرسه دوره اسلامی : ​

در محوطه ارگ شاهی بنایی باقی مانده که به سبک مدارس دوره اسلامی بنا شده است. این بنا که به احتمال زیاد ساسانی بوده و بعد ها در دوره اسلامی دچار تغییر کاربری شده ، متعلق به قرن چهارم هجری یعنی دوره آل بویه است ، در صحن مرکزی این بنا ته ستون هایی وجود دارد که بر روی آنها کتیبه هایی به ​

خط کوفی نقر شده است. كتيبه هاي موجود بر پايه ستون ها كمك شاياني به تاريخ گذاري اين بنا كرده است .​

بر روی ته ستون های مذکور، پایه هایی احتمالاً چوبی وجود داشته که نگه دارنده سقف بنا بوده است .​

ورودی این مدرسه به شکل خاصی است بطوری که با قامت ایستاده نمی توان وارد آن شد .
​

​

10-2-1- پل ساسانی :​

این پل مربوط به دوره ساسانی است و در انتهای یکی از خیابانهای اصلی شهر (محور غربی- شرقی) بر روی رودخانه شاپور قرار گرفته است .عمده مصالح مورد استفاده در ساخت این پل سنگ و گچ می باشد ، با توجه به طول و ارتفاع این پل احتمالاً یک و یا دو پایه در فاصله های مشخص در بستر رودخانه وجود داشته است که هنوزبقایای یکی از چهار دروازه شهر در ابتدای خیابان اصلی(غربی - شرقی) بر آن مشهود است.
​

​

11-2-1- حمام های بیشاپور :​

آئین شستشو در دوره های مختلف تاریخی تعریف خاص خود را داشته و با تغییر و تحولات کالبدی و فرهنگی جوامع دچار دگرگونی شده اند . برای نمونه ، در دهه های اخیر شاهد تحول خاصی در کالبد حمام ها در ایران هستیم که به تدریج گرمابه های عمومی جای خود را به حمام های شخصی و خانگی داده اند . ​

شهر بیشاپور به عنوان یک شهر پر رونق که تا قرن هفتم هجری قمری زندگی در آن رواج داشته دارای بافت های خدماتی شهری مانند بازار ، حمام و... بوده است . ​

از جمله این اماکن می توان به حمام های موجود در شهر بیشاپور اشاره کرد :​

1 - حمام هشت گوش که دارای طرح و پلان هشت گوش است .
​

​

2 – حمام قرار گرفته در بافت متراکم اطراف ستون های یاد بود که دارای بخش های مختلفی مانند تون و خزینه حمام است .
​

​

12-2-1- چهار تاقی بیشاپور :​

شهر بیشاپور به عنوان یک محوطه ساسانی دارای فضاهایی مرتبط با آیین زرتشتی دین رسمی دوره ساسانی است که مجموعه ی مذهبی چهار تاقی و فضای پیرامونی آن از جمله این بنا هاست.​

این بنا در دوره های مختلف حیات شهر ( تا دوره اسلامی) با تغییر کاربری مورد استفاده قرار می گرفته است .
​

​

13-2-1-مسجد جامع بیشاپور : ​

در بخش جنوبی شهر بیشاپور بنایی بسیار عظیم از قرون نخستین اسلامی بجا مانده که درمنابع تاریخی به نام​

مسجد بیشاپور از آن یاد شده است . این بنا که بخشهایی از آن از زیر خاک بیرون آمده است بطور یقین مسجدی است که به تقلید از مساجد قرن های نخستین اسلامی همانند مسجد جامع دمشق و آندولس ساخته شده است . مسجد دارای یک صحن مرکزی بوده که اطراف آن را رواقهایی با ستون های متعدد تشکیل می داده است .
​

​

​

1-3-1- نقش برجسته پیروزی شاپور اول بر امپراتوران رومی :​

در مرکز نقش برجسته صحنه پیروزی شاپور اول ، گوردیانوس کشته شده ، والرین اسیر شده و فیلیپ دست نشانده رومی نشان داده شده است . پشت سر پادشاه سرداران و بزرگان ساسانی و در روبرو اسرای رومی همراه سربازان ایرانی حجاری شده اند .​

شاپور شاه بر اسب سوار است و مردی را پایمال می کند . گوردیانوس در بین پاهای اسب بر زمین دراز شده و فیلیپ عرب زانو به زمین زده دست ها را به سوی شاه دراز کرده است . در کنار امپراتور دو نفر ایستاده اند یکی از آنها کلاه بلند ایرانی بر سر دارد و یکی دیگر حلقه یا تاجی به شاه تقدیم می کند . ​

تصویر نیکه ، الهه پیروزی ، بر فراز آن در حال پرواز دیده می شود . در پشت سر این عده چند تن از رومیان ملبس به قبای رومی و چند تن دیگر دیده می شوند ، که فیل و اسبی را به همراه می آورند و مرد دیگری که تشتی بر سر گرفته است . این تصویر در سمت راست ردیف سوم قرار دارد . در دو ردیف بالای همان قسمت از حجاری ، مردمانی دیده می شوند که پیراهن آنها تا زانو و شلوارشان تا مچ پا رسیده است . این اشخاص چند تشت ، چند تاج و یک کیسه که ظاهراً پر از سکه ( پول ) است و دو شیر در زنجیر​

و در ردیف پایین اشیائی دیگر که غنیمت است از جمله یک پرچم رومی را به حضور شاپور اول پادشاه ​

ساسانی پیش می برند .​

ارابه جنگی امپراتور روم که به دو اسب بسته شده در آخرین ردیف سمت راست ، در انتهای نقش دیده می شود . در چهارمین ردیف از سمت چپ سواران ایرانی نقش شده اند . اغلب مردان کلاه بلند استوانه ای ​

شکل بر سر دارند که بالای آن مدور است . پنج نفر سواری که در ردیف سوم بدون فاصله پشت سر شاه قرار دارند گیسوانشان مانند شاه مجعد است ، احتمال می رود که اینان شاهزادگان بلافصل باشند . تمام سواران دو ردیف بالا در حالت احترام قرار گرفته اند یعنی سبابه دست راست خود به طرف جلو دراز کرده اند .
​

​

2-3-1- پیروزی بهرام دوم پادشاه ساسانی بر اعراب :
​

بهرام سوار بر اسب و نمایندگان اعراب اسب و شتر هدیه می آورند ، در حالی که سروران ایرانی آنها را راهنمایی می کنند . ​

در سمت راست مردمانی بلند قبا به حضور شاه آورده می شوند که ظاهراً یک قطعه پارچه را با ریسمان به سر بسته اند که اینان نمایندگان عشایر عرب هستند که به اطاعت در آمده اند و بهرام دوم که از کلاه بالدارش شناخته می شود سوار بر اسب ، ریش و گیسویش به همانند شکل معمول سلاطین قدیم است . نوار های چین داری به کلاهش بسته که در اثر وزش باد در اهتزاز است و ترکش بلندی از کمربند آویخته است.​

در برابر شاه سرداری ایرانی در حالی که دست ها را به شمشیر تکیه داده ، ایستاده است . از طرز گیسوانش معلوم می شود که از خانواده سلطنتی است و در پشت سر او روسای دشمنان مغلوب حضور دارند .
​

​

3-3-1- تاج ستانی بهرام اول (( پادشاه ساسانی )):​

در این نقش برجسته بهرام اول پادشاه ساسانی ( 272-275م) حلقه شهریاری و پادشاهی را از مظهر اهورا مزدا دریافت می دارد . زیر پای اسب بهرام اول پادشاه ساسانی تصویر بهرام سوم که بعد ها توسط نرسی (( پادشاه ساسانی)) نقش گردیده است دیده می شود ، پشت سر او نیز کتیبه ای است که نرسی پادشاه ساسانی بعد ها آنرا نقر کرده است . ​

متن کتیبه ​

" این پیکره از آن بغ مزدا پرست ، خدایگان نرسی شاهنشاه ایران و غیر ایران است که چهر از ایزدان دارد ، فرزند بغ یزدان پرست خدایگان شاپور شاهنشاه ایران و انیران که چهر از یزدان دارد نواده خدایگان اردشیر شانهشاه "​

اهورا مزدا سوار بر اسب ، تاجی کنگره دار بر سر دارد که شبیه تاج شاپور اول است . فقط تفاوت در این است که مو های مجعد وی از درون تاج نیز دیده می شود و در میان یک پارچه به شکل سر بند شاهی پیچیده نشده است ( که در تصویر شاپور چنین است ) .​

بقیه مو های مجعد وی از زیر تاج او خارج شده و به طور انبوهی به روی شانه هایش ریخته است . بهرام اول سوار بر اسب ، در طرف چپ در مقابل یزدان ( اهورا مزدا ) تاجی بر سر دارد که دارای چندین تیغه پرتو مانند ( نماد الهه میترا ) است . در بالای تاج وی سر بند شاهی دیده می شود . در دستش حلقه شهریاری نوار داری است که در پشت سر وی نیز نوار هایی در هوا موج می زنند .

​

4-3-1- پیروزی بهرام دوم پادشاه ساسانی بر یاغیان :​

در این نقش پادشاه در مرکز بر روی تخت نشسته و به صورت روبرو نشان داده شده است ، سمت راست پادشاه تعدادی از سرداران پارسی ، بزرگان و سران خاندان های ایرانی به نشانه احترام انشگت سبابه خود را ​

به طرف پادشاه گرفته اند و در سمت چپ اسرا و یاغیان به وسیله سربازان ساسانی به حضور پادشاه آورده می شوند .
​

​

5-3-1- تاج ستانی شاپور اول از مظهر اهورا مزدا :​

شاپور از مظهر اهورا مزدا حلقه قدرت را دریافت می دارد در زیر پای اسب اهورا مزدا اهریمن و در زیر پای اسب شاپور اول پادشاه ساسانی گوردیانوس امپراتور کشته شده رومی قرار گرفته است . در وسط نقش بر جسته و در مقابل شاپور اول پادشاه ساسانی امپراتور فیلیپ عرب به دنبال شکست سپاهیانش زانو بر زمین زده ، التماس و تمنای صلح دارد . البته شایان ذکر است که این نقش بر جسته دچار تخریب زیادی شده و امروز تقریباً حدود نصف آن از بین رفته است .
​

​

6-3-1-پیروزی شاپور بر امپراتور روم :​

در این نقش بر جسته شاپور در مرکز نقش ، سوار بر اسب ، سر او به حالت نیم رخ و چشم ها به حالت تمام رخ در مرکز نقش برجسته نشان داده شده است . در زیر پای اسب شاپور پیکره بی جان گوردیانوس افتاده که اندکی قبل از جنگ بد فرجام برای رومی ها در می سی خه کشته شده و در جلوی اسبش فیلیپ عرب که در نبرد می سی خه شکست خورده ، در مقابل شاپور زانو زده و از شاپور در خواست صلح و آزادی زندانیان را می کند و در جلو او چند ردیف نمایندگان طبقات جامعه ساسانی به حالت احترام ایستاده اند ، پشت سر شاپور ، سردارن و بزرگان پارسی به صورت سوار بر اسب ایستاده اند. .
​

​

1-4- توصیف غار شاپور :​

در ادامه جاده ای که به تنگ چوگان وارد می شود و پس از طی نمودن مسافتی نزدیک به 6 کیلومتر در سمت چپ رودخانه غار بزرگی در ارتفاع 1280 متری سطح دریا وجود دارد که تندیسی از شاپور شهریار پر آوازه ساسانی به ارتفاع 30/6 متر در دهانه آن قرار دارد . در این تندیس شاه با جامه ای ساده ، ظریف و لطیف با کمر بندی که به دور کمر بسته و شمشیر حمایل کرده ، نشان داده شده است . دست راست تندیس بر کمر و دست چپ بر قبضه شمشیر است . ریش شاه آرایش شده و از حلقه ای گذشته است . موهای وی بلند و تاج کنگره داری بر سر دارد . متاسفانه تندیس شکسته ، صورت و تاج تندیس نیز آسیب دیده است . ​

پشت سر مجسمه ، در فاصله تقریبی 80 متری آن برای جمع آوری قطرات آبی که از سقف و بدنه می چکد حوض هایی با ابعاد و شکل های مختلف ساخته اند ، تنوع درجه حرارات در قسمت های مختلف غار ، تنوع رسوبات آهکی ، تنوع رطوبت ، تغیرات در سرعت و جهت وزش باد ، تغیرات سایه روشن ها ، وجود شعاع های کوچک نور در قسمتهایی که با فضاهای بیرون ارتباط دارند و بسیاری از شاهکار های شناخته شده و ناشناخته طبیعت ، همگی به پیدایش مجموعه ای زیبا و شگفت آور بنام غار شاپور انجامیده است . این مجموعه علاوه بر اینکه می تواند زمینه مطالعاتی - پژوهشی گسترده ای را در اختیار زمین شناسان ، غار شناسان ، باستان شناسان ، جانورشناسان و .... بگذارد ، مکان مناسبی برای فعالیتهای ورزشی کوهنوردی و غار نوردی نیز می باشد .
​

 

[arash 4]

نمایی از غار شاپور در تنگ چوگان

نمایی از پلکان ورودی غار

نمایی از مجسمه شاپور

نمایی از مجسمه شاپور به طور تمام قد

نمایی دیگر از مجسمه 6 متری شاپور از روبرو

کتیبه ارتشی

سلام ممنون
داداشم یه بار رفته بود برام تعریف کرده ولی خودم نرفتم .
جالبه.ممنون.

 

[₪آمیتریس₪]

مرسی ، استفاده کردیم

 

[پروشا*]

دست آبجیم درد نکنه.... جالب بود

 

[software eng]

mamnon ziba va jaleb bod.

 

[نادین]

ممنون دوست خوبم...
استفاده کردیم...

 

[shabnam...]

عجبببببب
دیگه لازم شد بریم ببینیم..
مرسی

 

[n*@*f*@*s]

مرســــــــــــــــی گلم

 

[SEVDA.14]

لذت بردیم ممنون

 

[fahimeh89]

ممنون...

 

[SH.Aghighi]

ممنون.مفید و کامل

 

[aria_survey87]

ممنونم دوست عزیزمممممممممم

 

[pari-1369]

ممنون دوستم

 

[من...]

ممنون دوستم

خواهش میکنم آجی جونم