واضح است که نرخ لقاح در تلیسه های شیری و گوشتی و گاوهای غیر شیرده گوشتیزیادتر از گاوهای شیرده گوشتی و گاوهای شیرده و غیر شیرده شیری است. میزاناز دست رفتن آبستنی در گاوهای شیرده شیری ممکن است از زمان لقاح تا پایانآبستنی به ۶۰ درصد برسد. عدم موفقیت در آبستنی ناشی از عدم لقاح یا ازدسترفتن آبستنی بعد از شکل گیری جنینی است. در این مقاله می خواهیم برخی ازعوامل شناخته شده موثر بر از دست رفتن آبستنی را در گاوها بررسی کنیم.
● کیفیت فولیکول و تخمک
غلظت کم پروژسترون در طول چرخه فحلیو پس از تلقیح مصنوعی ممکن است منجربه ایجاد فولیکول های دایمی در گاو شود. فولیکول های دایمی باعث ایجادتخمک هایی می شوند که باروری کمی دارند و منجر به مرگدر مراحل اولیه نطفهگی و کمی بعد از آبستنی می شوند. تخمک هایی که از فولیکول هایبا اندازهکوچک تر ایجاد می شوند. در پاسخ به تزریقGnRH (در برنامه های تلقیح زمانبندی شده) منجر به کاهش نرخگیرایی می شوند. علاوه بر این تغییر اندازهفولیکول های آزاد شده نیز ممکن است باعثکوتاه شدن چرخه های فحلی و کاهشنرخ آبستنی شود.
● نقش حیاتی پروژسترون
ترشح پروژسترون توسط جسم زرد برایترشحات طبیعی رحم که باعث زنده نگه داشتننطفه اولیه تا زمان برقراری اتصال ضعیفبعد از روزهای ۱۸ تا ۲۲ می شود.ضروری است گاوهایی که غلظت پروژسترون خون آنها کمتراز میزان طبیعی است. درمعرض خطر از دست رفتن آبستنی هستند.
● زمان بندی همه چیز است
افزایش سه برابر غلظت پروژسترون پس ازآزاد شدن تخمک و بعداز شروع فعالیتجسم زرد ممکن است رشد نطفه و توانایی آن در ترشحعلایم آبستنی (اینترفرون –tau) رابه خطر بیندازد. زمان بندی ضعیف در ایجاد این علایم آبستنی ممکناست باعث کاهش نرخگیرایی شود. دادن پروژسترون تکمیلی در طول هفته اول بعداز تلقیح مصونی اثرات مثبتیروی رشد نطفه و بهبود نرخ گیرایی داشته است.
● تشخیص آبستنی
هنگامی که رشد ترافکتودرم (جفت اولیه) و نطفه به هردلیلی کاهش می یابد. معمولاً جسم زرد چروکیده شده و نطفه از دست میرود.
- اگر نطفه نتواند هورمون های تحلیلبرنده جسم زرد را سرکوب کند،جسم زردنابالغ شروع به چروکیدن می کند و باعث از دسترفتن آبستنی می شود.
- اگرنطفه در حال رشد نتواند علایملازم برای نگه داری جسم زرد را ایجادکند و یا جسم زرد نتواند به موادی که در حالتطبیعی عملکرد آن را کنترل میکنند پاسخ دهد،جسم زرد تحلیل می رود. کاهش ترشحپروستاگلندین توسط رحم باعثپایداری و بقاء آبستنی از طریق کاهش مرگ نطفه میشود.
● نقش تنش گرمایی
افزایش دما و رطوبت محیطی بقاء وکیفیت تخمک را به خطر می اندازد . همچنین باعث کاهش نرخ لقاح و رشد اولیه نطفه میشود.
- نرخ آبستنی گاوهایی که قبل ازتلقیح در معرض تنش گرمایی بوده اند،فقط بهاندازه ۳۳ درصد گاوهایی است که تحت پوششگرمایی قرار نداشته اند.
- جنین های گاوهایی که در معرض تنشگرمایی نبوند،هنگامی که به گاوهای مادهای که در معرض تنش گرمایی بودند منتقلشدند،نرخ آبستنی زیادتری نسبت بهگاوهایی که در معرض تنش گرمایی بودند و تلقیح مصنوعی شدند،داشتند.
تلاش هایی برای کاهش تنش گرمایی در گاوهایی که قبل از شیردهی درجایگاه هایبسته بودند،انجام شده است. استفاده از پنکه ،آب پاش و نیز آب سرد کافی ودردسترس در راهروهای خروجی سالن شیردوشی و جایگاه های بسته ،بسیار موثر است.
● تلقیح مصنوعی زمان بندی شده یا اثرات چرخه فحلی
آیا ازدست رفتن آبستنی در گاوهایی کهبراساس فحلی تلقیح می شوند و گاوهاییکه تلقیح مصنوعی آنها در زمان خاصی است تفاوتدارد؟ در یک مطالعه نشان دادهشد که تلقیح مصنوعی زمان بندی شده باعث افزایش از دسترفتن آبستنی میشود.با این وجود نتیجه شش مطالعه دیگر نشان داد که میزان از دسترفتنآبستنی در گاوهایی که با تشخیص فحلی تلقیح شدند. ۵/۱ درصد بالاتر بود.درصد ازدست رفتن آبستنی در ۱۳۶۶ گاوی که براساس تشخیص فحلی تلقیح شدهبودند،به طور متوسط ۷/۱۲ درصد و در ۷۵۶ گاوی که براساس برنامه زمان بندیشده تلقیح شده بودند ۲/۱۱ درصدبود.
استفاده از تلقیح مصنوعی زمان بندیشده در گاوهایی که از نظر تولید مثلیقبل از تلقیح دارای علایم فحلی و یافاقد علایم تشخیص داده شدند ،چگونهاست؟ میزان از دست رفتن آبستنی در ۱۲۴۵ گاو شیریکه قبل از تلقیح علایمچرخه فعلی را داشتند ۷/۱۵ درصد بود. این میزان در ۲۱۳گاوشیری فاقد علایم۳/۲۶ درصد گزارش شد. این مطالعه نشان می دهد اگرگاوهای فاقدعلایم فحلی بعداز همزمان سازی فحلی و تلقیح براساس برنامه زمان بندی شده آبستنشوند،میزانتلف شدن در انتهای مرحله نطفه گی ،بین تشخیص های اول و دوم (انتهایمرحلهنطفه گی یا ابتدای مرحله جنینی ) زیادتر از گاوهای دارای چرخه فحلی است.
● سایر عوامل ...
گاوهای که وزن بدن خود را در طول ماهاول شیردهی یا بین روزهای ۲۸ تا ۵۶آبستنی از دست می دهند،نرخ آبستنی آنها دو تا سهبرابر کاهش می یابد. شرایطمتابولیکی گاوها همانند تغییرات در شرایط بدنی ، بر بقاءنطفه و جنین تاثیرمی گذارد. براساس مطالعات مختلف شواهد کمی وجود دارد که نشان میدهد تولیدشیر یک عامل خطرناک برای افزایش از دست رفتن آبستنی در گاوهای شیری است.مشکلات مربوط به زایش و انتقال که بر سلامت گاوها تاثیر می گذارد و محیطرحمی را بهخطر می اندازد برای بقاء جنینی مضر است. کنجاله تخم پنبه دارایگوسیپول است که برایسلول های پستانداران سمی است. افزایش غلظت گوسیپولخون،کیفیت و رشد نطفه و نرخآبستنی را کاهش می دهد. گاوهایی که جیره هایغنی از گوسیپول دریافت می کنند،میزانتلف شدن جنینی زیاد و نرخ گیرایی کمیدارند.
● افزایش بقاء نطفه....
استفاده از هورمون رشد گاوی در گاوهاباعث افزایش نرخ لقاح،رشد و کیفیتنطفه می شود. افزایش نرخ گیرایی نتیجه کاهش تلفشدن نطفه بین روزهای ۳۱ و۴۵ بود. تزریق ۳۳۰۰ واحد بین المللی گنادوتروپین جفتانسانی در روز پنجم پساز تلقیح مصنوعی باعث افزایش نرخ گیرایی در روزهای ۲۸،۴۲،۹۰می شود ولی برروی میزان تلف شدن در مرحله انتهای نطفه گی و مرحله جنینی بی تاثیراست.تزریق گنادوترپین جفت انسانی باعث شکل گیری بیشتر بافت لوتئال می شود. دریکمطالعه میزان تلف شدن جنینی در گاوهایی که از گنادوتروپین جفت انسانیاستفاده کردهبودند نسبت به گاوهایی که فقط جسم زرد داشتند ،۸ برابر کاهشیافت .
هنگامی که گاوها در روزهای ۸ تا ۱۲چرخه فحلی هستند و همزمان سازی فحلیآنها شروع میشود،استفاده از برنامه های تلقیحمصنوعی زمان بندی شده باعثافزایش نرخ گیرایی می شود.
استفاده از مکمل های چربی به میزان ۲تا ۴ درصد جیره گاوهای شیری شیرده وگوشتی ،َتاثیر مثبت روی توان انر‍ژی و شرایطتولید مثلی گاوها دارد. دربرخی از مطالعات نشان داده شده که استفاده از منابع چربی غنی شده ازاسیدهای چرب امگا – ۳ ممکن است به دلیل جلوگیری از ساخت پروستانوئیدهاکهبرای تشخیص مادری آبستنی مفید است،باعث افزایش بقاء جنین شود. استفاده ازمکملهای چربی قبل از زایش باعث افزایش نرخ آبستنی بعد از زایش می شود.استفاده از نمکهای کلسیمی لینولئیک اسید و منو اسید ۱۸- c ترانس در مقایسهبا نمک های کلسیمی روغنخرما باعث افزایش نرخ گیرایی در گاوهای شیرده میشود. این افزایش ناشی از افزایشنرخ لقاح و کیفیت نطفه هاست.
به نظر می رسد گاوهای شیری شیرده بهدلیل نرخ لقاح ضعیف (۷۶ درصد) بقاء کمنطفه در اوایل آبستنی (۵۰ درصد) و تلف شدننطفه و جنینی زیاد (۶۰ درصد)،حساسیت زیادتری به عدم موفقیت تولید مثلی دارند. تحقیقات زیادتری لازماست تا بتوان ایجاد آبستنی و بقاء آن را افزایش داد. تلقیح مصنوعی موفقیداشته باشید.
منبع : گروه فنی شرکت تعاونی کشاورزانو دامپروران صنعتی وحدت اصفهان (نشریه هوردز دیری من)
سایت دام‌آورا
● کیفیت فولیکول و تخمک
غلظت کم پروژسترون در طول چرخه فحلیو پس از تلقیح مصنوعی ممکن است منجربه ایجاد فولیکول های دایمی در گاو شود. فولیکول های دایمی باعث ایجادتخمک هایی می شوند که باروری کمی دارند و منجر به مرگدر مراحل اولیه نطفهگی و کمی بعد از آبستنی می شوند. تخمک هایی که از فولیکول هایبا اندازهکوچک تر ایجاد می شوند. در پاسخ به تزریقGnRH (در برنامه های تلقیح زمانبندی شده) منجر به کاهش نرخگیرایی می شوند. علاوه بر این تغییر اندازهفولیکول های آزاد شده نیز ممکن است باعثکوتاه شدن چرخه های فحلی و کاهشنرخ آبستنی شود.
● نقش حیاتی پروژسترون
ترشح پروژسترون توسط جسم زرد برایترشحات طبیعی رحم که باعث زنده نگه داشتننطفه اولیه تا زمان برقراری اتصال ضعیفبعد از روزهای ۱۸ تا ۲۲ می شود.ضروری است گاوهایی که غلظت پروژسترون خون آنها کمتراز میزان طبیعی است. درمعرض خطر از دست رفتن آبستنی هستند.
● زمان بندی همه چیز است
افزایش سه برابر غلظت پروژسترون پس ازآزاد شدن تخمک و بعداز شروع فعالیتجسم زرد ممکن است رشد نطفه و توانایی آن در ترشحعلایم آبستنی (اینترفرون –tau) رابه خطر بیندازد. زمان بندی ضعیف در ایجاد این علایم آبستنی ممکناست باعث کاهش نرخگیرایی شود. دادن پروژسترون تکمیلی در طول هفته اول بعداز تلقیح مصونی اثرات مثبتیروی رشد نطفه و بهبود نرخ گیرایی داشته است.
● تشخیص آبستنی
هنگامی که رشد ترافکتودرم (جفت اولیه) و نطفه به هردلیلی کاهش می یابد. معمولاً جسم زرد چروکیده شده و نطفه از دست میرود.
- اگر نطفه نتواند هورمون های تحلیلبرنده جسم زرد را سرکوب کند،جسم زردنابالغ شروع به چروکیدن می کند و باعث از دسترفتن آبستنی می شود.
- اگرنطفه در حال رشد نتواند علایملازم برای نگه داری جسم زرد را ایجادکند و یا جسم زرد نتواند به موادی که در حالتطبیعی عملکرد آن را کنترل میکنند پاسخ دهد،جسم زرد تحلیل می رود. کاهش ترشحپروستاگلندین توسط رحم باعثپایداری و بقاء آبستنی از طریق کاهش مرگ نطفه میشود.
● نقش تنش گرمایی
افزایش دما و رطوبت محیطی بقاء وکیفیت تخمک را به خطر می اندازد . همچنین باعث کاهش نرخ لقاح و رشد اولیه نطفه میشود.
- نرخ آبستنی گاوهایی که قبل ازتلقیح در معرض تنش گرمایی بوده اند،فقط بهاندازه ۳۳ درصد گاوهایی است که تحت پوششگرمایی قرار نداشته اند.
- جنین های گاوهایی که در معرض تنشگرمایی نبوند،هنگامی که به گاوهای مادهای که در معرض تنش گرمایی بودند منتقلشدند،نرخ آبستنی زیادتری نسبت بهگاوهایی که در معرض تنش گرمایی بودند و تلقیح مصنوعی شدند،داشتند.
تلاش هایی برای کاهش تنش گرمایی در گاوهایی که قبل از شیردهی درجایگاه هایبسته بودند،انجام شده است. استفاده از پنکه ،آب پاش و نیز آب سرد کافی ودردسترس در راهروهای خروجی سالن شیردوشی و جایگاه های بسته ،بسیار موثر است.
● تلقیح مصنوعی زمان بندی شده یا اثرات چرخه فحلی
آیا ازدست رفتن آبستنی در گاوهایی کهبراساس فحلی تلقیح می شوند و گاوهاییکه تلقیح مصنوعی آنها در زمان خاصی است تفاوتدارد؟ در یک مطالعه نشان دادهشد که تلقیح مصنوعی زمان بندی شده باعث افزایش از دسترفتن آبستنی میشود.با این وجود نتیجه شش مطالعه دیگر نشان داد که میزان از دسترفتنآبستنی در گاوهایی که با تشخیص فحلی تلقیح شدند. ۵/۱ درصد بالاتر بود.درصد ازدست رفتن آبستنی در ۱۳۶۶ گاوی که براساس تشخیص فحلی تلقیح شدهبودند،به طور متوسط ۷/۱۲ درصد و در ۷۵۶ گاوی که براساس برنامه زمان بندیشده تلقیح شده بودند ۲/۱۱ درصدبود.
استفاده از تلقیح مصنوعی زمان بندیشده در گاوهایی که از نظر تولید مثلیقبل از تلقیح دارای علایم فحلی و یافاقد علایم تشخیص داده شدند ،چگونهاست؟ میزان از دست رفتن آبستنی در ۱۲۴۵ گاو شیریکه قبل از تلقیح علایمچرخه فعلی را داشتند ۷/۱۵ درصد بود. این میزان در ۲۱۳گاوشیری فاقد علایم۳/۲۶ درصد گزارش شد. این مطالعه نشان می دهد اگرگاوهای فاقدعلایم فحلی بعداز همزمان سازی فحلی و تلقیح براساس برنامه زمان بندی شده آبستنشوند،میزانتلف شدن در انتهای مرحله نطفه گی ،بین تشخیص های اول و دوم (انتهایمرحلهنطفه گی یا ابتدای مرحله جنینی ) زیادتر از گاوهای دارای چرخه فحلی است.
● سایر عوامل ...
گاوهای که وزن بدن خود را در طول ماهاول شیردهی یا بین روزهای ۲۸ تا ۵۶آبستنی از دست می دهند،نرخ آبستنی آنها دو تا سهبرابر کاهش می یابد. شرایطمتابولیکی گاوها همانند تغییرات در شرایط بدنی ، بر بقاءنطفه و جنین تاثیرمی گذارد. براساس مطالعات مختلف شواهد کمی وجود دارد که نشان میدهد تولیدشیر یک عامل خطرناک برای افزایش از دست رفتن آبستنی در گاوهای شیری است.مشکلات مربوط به زایش و انتقال که بر سلامت گاوها تاثیر می گذارد و محیطرحمی را بهخطر می اندازد برای بقاء جنینی مضر است. کنجاله تخم پنبه دارایگوسیپول است که برایسلول های پستانداران سمی است. افزایش غلظت گوسیپولخون،کیفیت و رشد نطفه و نرخآبستنی را کاهش می دهد. گاوهایی که جیره هایغنی از گوسیپول دریافت می کنند،میزانتلف شدن جنینی زیاد و نرخ گیرایی کمیدارند.
● افزایش بقاء نطفه....
استفاده از هورمون رشد گاوی در گاوهاباعث افزایش نرخ لقاح،رشد و کیفیتنطفه می شود. افزایش نرخ گیرایی نتیجه کاهش تلفشدن نطفه بین روزهای ۳۱ و۴۵ بود. تزریق ۳۳۰۰ واحد بین المللی گنادوتروپین جفتانسانی در روز پنجم پساز تلقیح مصنوعی باعث افزایش نرخ گیرایی در روزهای ۲۸،۴۲،۹۰می شود ولی برروی میزان تلف شدن در مرحله انتهای نطفه گی و مرحله جنینی بی تاثیراست.تزریق گنادوترپین جفت انسانی باعث شکل گیری بیشتر بافت لوتئال می شود. دریکمطالعه میزان تلف شدن جنینی در گاوهایی که از گنادوتروپین جفت انسانیاستفاده کردهبودند نسبت به گاوهایی که فقط جسم زرد داشتند ،۸ برابر کاهشیافت .
هنگامی که گاوها در روزهای ۸ تا ۱۲چرخه فحلی هستند و همزمان سازی فحلیآنها شروع میشود،استفاده از برنامه های تلقیحمصنوعی زمان بندی شده باعثافزایش نرخ گیرایی می شود.
استفاده از مکمل های چربی به میزان ۲تا ۴ درصد جیره گاوهای شیری شیرده وگوشتی ،َتاثیر مثبت روی توان انر‍ژی و شرایطتولید مثلی گاوها دارد. دربرخی از مطالعات نشان داده شده که استفاده از منابع چربی غنی شده ازاسیدهای چرب امگا – ۳ ممکن است به دلیل جلوگیری از ساخت پروستانوئیدهاکهبرای تشخیص مادری آبستنی مفید است،باعث افزایش بقاء جنین شود. استفاده ازمکملهای چربی قبل از زایش باعث افزایش نرخ آبستنی بعد از زایش می شود.استفاده از نمکهای کلسیمی لینولئیک اسید و منو اسید ۱۸- c ترانس در مقایسهبا نمک های کلسیمی روغنخرما باعث افزایش نرخ گیرایی در گاوهای شیرده میشود. این افزایش ناشی از افزایشنرخ لقاح و کیفیت نطفه هاست.
به نظر می رسد گاوهای شیری شیرده بهدلیل نرخ لقاح ضعیف (۷۶ درصد) بقاء کمنطفه در اوایل آبستنی (۵۰ درصد) و تلف شدننطفه و جنینی زیاد (۶۰ درصد)،حساسیت زیادتری به عدم موفقیت تولید مثلی دارند. تحقیقات زیادتری لازماست تا بتوان ایجاد آبستنی و بقاء آن را افزایش داد. تلقیح مصنوعی موفقیداشته باشید.
منبع : گروه فنی شرکت تعاونی کشاورزانو دامپروران صنعتی وحدت اصفهان (نشریه هوردز دیری من)
سایت دام‌آورا
