در نهم شهریور ماه سال ۱۳۷۳ در شهرستان بافق در ماه تابستان، یک یوزپلنگ ماده بههمراه سه توله‌اش برای نوشیدن آب به سوی نخلستان‌های اطراف بافق آمد، اما در میانتعدادی از مردم محلی ناآگاه محاصره می‌شود و مادر پس از مدتی مقاومت در برابرحملات و ضربات مردم که توسط سنگ و چوب به آن وارد می‌شود فرار می‌کند اما سه توله‌اشگرفتار می‌شوند.
یکی از شاهدان، خود را به اداره محیط زیست بافق می‌رساند و ماموران محیط زیست رامطلع می‌کند. زمانیکه ماموران به محل می‌رسند با لاشه بیجان یکی از توله‌ها مواجهمی‌شوند اما دو توله دیگر با وجود جراحات شدید همچنان زنده بوده‌اند و به یزد منتقل می‌شوند. شدت ضربات وارده بر سر وروی یکی از توله‌ها باعث مرگ او در میانه راه می‌شود.
توله سوم در یزد توسط دامپزشک مداوا می‌شود اما برای نجات از مرگ بلافاصله به تهران منتقل می‌شود.طبق گزارش‌های محیط‌بانان بافق، ماده یوز هر روز به نزدیکی شهر و نخلستان می‌آید تاتوله‌های را جستجو کند اما بعد از یک هفته جستجوی ناکام، دیگر در محیط دیده نشد.
توله بازمانده ماریتا نام گرفت و بعد از مدتی بهبود یافت. اما تا دی ماه ۱۳۸۲ در پارک پردیسان تهرانباقی ماند و در همانجا پس از نه سال مرد. هر چند دو توله جان باختند و ماریتا نجاتیافت اما ماریتا بازمانده‌ای بود که به دلیل تنهایی و نبود جفت، هرگز نتوانست کمکیبه رفع انقراض یوزپلنگ‌ها کند.
یوزپلنگ ایرانی یکی از در معرض خطرترین حیوانات جهان می‌باشد. بر اساس آمارهایارائه‌شده، امروزه در حدود ۷۰ تا ۱۲۰ قلاده یوزپلنگ آسیایی در بیش از ۱۰ زیستگاهدر مناطق مختلف کشور زندگی می‌کند که بیشتر به بیابانهای دشت کویر در نیمه شرقیکشور مانند پناهگاه حیات وحش میاندشتمحدود می‌شود.
یکی از شاهدان، خود را به اداره محیط زیست بافق می‌رساند و ماموران محیط زیست رامطلع می‌کند. زمانیکه ماموران به محل می‌رسند با لاشه بیجان یکی از توله‌ها مواجهمی‌شوند اما دو توله دیگر با وجود جراحات شدید همچنان زنده بوده‌اند و به یزد منتقل می‌شوند. شدت ضربات وارده بر سر وروی یکی از توله‌ها باعث مرگ او در میانه راه می‌شود.
توله سوم در یزد توسط دامپزشک مداوا می‌شود اما برای نجات از مرگ بلافاصله به تهران منتقل می‌شود.طبق گزارش‌های محیط‌بانان بافق، ماده یوز هر روز به نزدیکی شهر و نخلستان می‌آید تاتوله‌های را جستجو کند اما بعد از یک هفته جستجوی ناکام، دیگر در محیط دیده نشد.
توله بازمانده ماریتا نام گرفت و بعد از مدتی بهبود یافت. اما تا دی ماه ۱۳۸۲ در پارک پردیسان تهرانباقی ماند و در همانجا پس از نه سال مرد. هر چند دو توله جان باختند و ماریتا نجاتیافت اما ماریتا بازمانده‌ای بود که به دلیل تنهایی و نبود جفت، هرگز نتوانست کمکیبه رفع انقراض یوزپلنگ‌ها کند.
یوزپلنگ ایرانی یکی از در معرض خطرترین حیوانات جهان می‌باشد. بر اساس آمارهایارائه‌شده، امروزه در حدود ۷۰ تا ۱۲۰ قلاده یوزپلنگ آسیایی در بیش از ۱۰ زیستگاهدر مناطق مختلف کشور زندگی می‌کند که بیشتر به بیابانهای دشت کویر در نیمه شرقیکشور مانند پناهگاه حیات وحش میاندشتمحدود می‌شود.
یوزپلنگ آسیایی یا یوزپلنگ ایرانی (نام علمی: Acinonyx jubatus venaticus)
نام فارسی:یوزپلنگ خانواده ی: گربه سانان جمعیت: فقط 70 تا 100 قلاده در ایران زندگیمی کند
پراکنش: در قاره های آفریقا و آسیا زندگی می کند و در ایراندر خراسان ، تهران ، سمنان ، یزد ، اصفهان و کرمان دیده می شود
زیستگاه : در دشت ها و تپه ماهورهای مناطق استپی و بیابانیزندگی می کند
اندازه: طول بدن یوزپلنگ 140 تا 150 سانتی متر ، طول دم آن 60تا 80 سانتی متر، ارتفاع بدنش 67 تا 94 سانتی متر و
وزنش 20 تا 45 کیلوگرم است
ریخت شناسی:یوزپلنگ سری کوچک، دست و پایی بلند و کشیده ،کمری باریک،سینه ای بزرگ، دمی بلند و کلفت و گوش هایی کوچک و گرد دارد سطح بدنش ازموهای زبر و خشنی به رنگ زرد نخودی تا زرد کم رنگ پوشیده شده است که در قسمت هایزیرین بدن سفید می شود خال های گرد،کوچک،سیاه و توپری در تمام بدن آن ، به استثنایگردن و ناحیه ی شکم دیده می شود دو نوار سیاه رنگ هم در صورت، از گوشه ی چشم تادهان که به خط اشک معروف است کشیده شده است یوزپلنگ پنجه هایی آزاد با ناخن هایجمع نشدنی دارد
رژیم غذایی: یوزپلنگ از سم داران بزرگی مانند آهو ، جبیر،قوج، میش،کل وبز و پستانداران کوچکی مانند جوندگان و خرگوش تغذیه می کندزادآوری:جفت گیری یوزپلنگ ها اواسط زمستان و تولد نوزادان در بهار صورت می گیرد
وضعیت حفاظتی: این گونه در ایران به شدت در خطر انقراض است
زیرگونهٔ به‌شدّتدر معرض خطر انقراض از یوزپلنگ است که اکنونتنها چند ده قلاده از آن در ایران یافت می‌شود.
این جانور در مناطق بیابانی در سطح منطقه زندگی می‌کرد و سال‌هاست که نسل آن درمعرض نابودی کلی قرار دارد. نتایج جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد که بین ۷۰ تا ۱۰۰یوز پلنگ در مناطق حاشیه کویر مرکزی از جمله خارتوران، نایبندان، دره‌انجیر و میاندشت وجود داشتهباشد. این تخمین نتیجه نقشه‌برداری زمینی است که توسط بیش از ۱۲۰۰۰ دوربین دید درشب که در مکانهای مختلف کار گذاشته شده بود
زيستگاه يوزپلنگ آسيايي
زيستگاه يوز در ايران دشتهاي باز و پهناور و تپه ماهورهاي وسيع استپي و بيابانياست. اين مناطق با وجود بارندگي کم و محدود داراي پوشش گياهي مناسبي است که در آنگونه هايي نظير درمنه، گز، تاغ، قيچ، اسکنبيل، کاروان کش، ريش بز و اشنان مشاهدهمي شود. اين پوشش زيستگاه مناسبي را براي جانوراني مانند آهو، جبير، گوسفند وحشي وخرگوش که غذاي اصلي يوز مي باشند را فراهم مي آورد. چنين زيستگاهي به يوز اجازه ميدهد که به بهترين نحو از قابليتهاي فيزيولوژي و ريخت شناسي خود استفاده نمايد.
يوزها مخاطره آميزترين زندگي را در ميان تمامي جانوران بياباني دارند. دو نقطه ضعفمعمولاً براي آنها گران تمام مي شود. نخست اينکه قادر نيستند در ماههاي گرم سال،گرماي خورشيد را تحمل کنند؛ در اين هنگام از سال آنها بايد کاملاً در سايه باقيبمانند. اگر يوزي مورد آزار و اذيت قرار گيرد و مجبور به ترک پناهگاه خود و راهرفتن در آفتاب شديد شود، ريسک بزرگي کرده و پس از طي چند کيلومتر ممکن است بر اثرگرما تلف شود. دومين نقطه ضعف يوزهاي ايران اين است که به شدت نگران امنيت خودهستند و اين نگراني باعث استرسآنها مي شود. وقتي انسان به آن نزديک مي شود، اولينواکنش آن اين است بدون جلب توجه کاملاً بر روي زمين دراز بکشد تا خودش را استتارنمايد. اگر عامل استرس نزديک تر شود، جانور در اولين پناهگاه قابل دسترس مانندحفره اي در ميان کوه ، لانه جانوراني نظير روباه، خرگوش و يا کفتار پناه مي گيرد.در نهايت اگر نتواند محلي را براي پنهان شدن بيابد سعي مي کند فرار کند.
ارزش هاي يوز
1. یوز مانند هر گونه جانوری دیگر از نظر ذخیره ژنتیک منحصر به فرد است و انقراضآن کره زمین را برای همیشه از آن ذخیره ژنتیک محروم می کند. هر گونه جانوری، بهویژه پستانداران وحشی در تحقیقات علمی از جمله تحقیقات پزشکی دارویی ارزش بسیاریدارند.
2. یوز یکی از اجزا تنوع زیستی ایران است که با دیگر اجزا آن در ایران و با گونههای دیگر این خانواده در سایر نقاط جهان تفاوت دارد. یوز مانند هر جانور دیگری درایجاد تعادل اکولوژیک موثر است و انقراض آن این تعادل را بر هم می زند.(در مناطقیکه جمعیت پستاندارن گوشتخوار کاهش یافته باشد و ناهنجاری هایی مانند انفجار جمعیتجوندگان پیش آید.)
3. یوز گونه پرچم در زیستگاه است و نشان دهنده وضعیت زیستگاه، وضعیت گونه هایجانوری و گیاهی آن زیستگاه است. این گونه در حرکت های حفاظتی از ارزش نمادین بسیاربالایی برخوردار است. گونه پرچم می تواند گونه چتر هم باشد یعنی حفاظت از آن بهمنزله پوشش دادن حفاظت از تمام زیستگاهها و تمام گونه های گیاهی و جانوری آن زیستبوم است.
4. یوز،یکی از جاذبه های طبیعت گردی ایران است که می تواند منبع ایجاد درآمد برایجوامع محلی باشد.
عوامل تهديد كننده يوزپلنگ در زيستگاههاي مرتبط با آن:
1- چراي مفرط دام در زيستگاه
2- سگهاي گله
3- تخريب زيستگاه (به هر صورت از قبيل راه سازي (جداسازي زيستگاه)- معدن كاوي-تخريب و تبديل مراتع به مزرعه.
4- اشغال زيستگاه توسط دام يا انسان
5- شكار طعمه
6- كاهش طعمه به دلايل مختلف
7- تلفات يوزپلنگ به طرق مختلف بويژه تصادفات جاده اي
چنانچه هر چه زودتر اقداماتی برای حفظ یوز آسیایی نکنیم، این جانور با همانسرعتی که می دود، رو به انقراض می رود و به زودی به سرنوشت شیر ایرانی و ببرمازندران دچار خواهد شد و برای همیشه از سرزمینمان رخت برخواهد بست. به یاد داشتهباشیم که ما حافظان آخرین بازمانده های یوز آسیایی هستیم. این وظیفه ماست که اینامانت را به نسل های بعد از خود برسانیم.
زیرگونهٔ به‌شدّتدر معرض خطر انقراض از یوزپلنگ است که اکنونتنها چند ده قلاده از آن در ایران یافت می‌شود.
این جانور در مناطق بیابانی در سطح منطقه زندگی می‌کرد و سال‌هاست که نسل آن درمعرض نابودی کلی قرار دارد. نتایج جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد که بین ۷۰ تا ۱۰۰یوز پلنگ در مناطق حاشیه کویر مرکزی از جمله خارتوران، نایبندان، دره‌انجیر و میاندشت وجود داشتهباشد. این تخمین نتیجه نقشه‌برداری زمینی است که توسط بیش از ۱۲۰۰۰ دوربین دید درشب که در مکانهای مختلف کار گذاشته شده بود
زيستگاه يوزپلنگ آسيايي
زيستگاه يوز در ايران دشتهاي باز و پهناور و تپه ماهورهاي وسيع استپي و بيابانياست. اين مناطق با وجود بارندگي کم و محدود داراي پوشش گياهي مناسبي است که در آنگونه هايي نظير درمنه، گز، تاغ، قيچ، اسکنبيل، کاروان کش، ريش بز و اشنان مشاهدهمي شود. اين پوشش زيستگاه مناسبي را براي جانوراني مانند آهو، جبير، گوسفند وحشي وخرگوش که غذاي اصلي يوز مي باشند را فراهم مي آورد. چنين زيستگاهي به يوز اجازه ميدهد که به بهترين نحو از قابليتهاي فيزيولوژي و ريخت شناسي خود استفاده نمايد.
يوزها مخاطره آميزترين زندگي را در ميان تمامي جانوران بياباني دارند. دو نقطه ضعفمعمولاً براي آنها گران تمام مي شود. نخست اينکه قادر نيستند در ماههاي گرم سال،گرماي خورشيد را تحمل کنند؛ در اين هنگام از سال آنها بايد کاملاً در سايه باقيبمانند. اگر يوزي مورد آزار و اذيت قرار گيرد و مجبور به ترک پناهگاه خود و راهرفتن در آفتاب شديد شود، ريسک بزرگي کرده و پس از طي چند کيلومتر ممکن است بر اثرگرما تلف شود. دومين نقطه ضعف يوزهاي ايران اين است که به شدت نگران امنيت خودهستند و اين نگراني باعث استرسآنها مي شود. وقتي انسان به آن نزديک مي شود، اولينواکنش آن اين است بدون جلب توجه کاملاً بر روي زمين دراز بکشد تا خودش را استتارنمايد. اگر عامل استرس نزديک تر شود، جانور در اولين پناهگاه قابل دسترس مانندحفره اي در ميان کوه ، لانه جانوراني نظير روباه، خرگوش و يا کفتار پناه مي گيرد.در نهايت اگر نتواند محلي را براي پنهان شدن بيابد سعي مي کند فرار کند.
ارزش هاي يوز
1. یوز مانند هر گونه جانوری دیگر از نظر ذخیره ژنتیک منحصر به فرد است و انقراضآن کره زمین را برای همیشه از آن ذخیره ژنتیک محروم می کند. هر گونه جانوری، بهویژه پستانداران وحشی در تحقیقات علمی از جمله تحقیقات پزشکی دارویی ارزش بسیاریدارند.
2. یوز یکی از اجزا تنوع زیستی ایران است که با دیگر اجزا آن در ایران و با گونههای دیگر این خانواده در سایر نقاط جهان تفاوت دارد. یوز مانند هر جانور دیگری درایجاد تعادل اکولوژیک موثر است و انقراض آن این تعادل را بر هم می زند.(در مناطقیکه جمعیت پستاندارن گوشتخوار کاهش یافته باشد و ناهنجاری هایی مانند انفجار جمعیتجوندگان پیش آید.)
3. یوز گونه پرچم در زیستگاه است و نشان دهنده وضعیت زیستگاه، وضعیت گونه هایجانوری و گیاهی آن زیستگاه است. این گونه در حرکت های حفاظتی از ارزش نمادین بسیاربالایی برخوردار است. گونه پرچم می تواند گونه چتر هم باشد یعنی حفاظت از آن بهمنزله پوشش دادن حفاظت از تمام زیستگاهها و تمام گونه های گیاهی و جانوری آن زیستبوم است.
4. یوز،یکی از جاذبه های طبیعت گردی ایران است که می تواند منبع ایجاد درآمد برایجوامع محلی باشد.
عوامل تهديد كننده يوزپلنگ در زيستگاههاي مرتبط با آن:
1- چراي مفرط دام در زيستگاه
2- سگهاي گله
3- تخريب زيستگاه (به هر صورت از قبيل راه سازي (جداسازي زيستگاه)- معدن كاوي-تخريب و تبديل مراتع به مزرعه.
4- اشغال زيستگاه توسط دام يا انسان
5- شكار طعمه
6- كاهش طعمه به دلايل مختلف
7- تلفات يوزپلنگ به طرق مختلف بويژه تصادفات جاده اي
چنانچه هر چه زودتر اقداماتی برای حفظ یوز آسیایی نکنیم، این جانور با همانسرعتی که می دود، رو به انقراض می رود و به زودی به سرنوشت شیر ایرانی و ببرمازندران دچار خواهد شد و برای همیشه از سرزمینمان رخت برخواهد بست. به یاد داشتهباشیم که ما حافظان آخرین بازمانده های یوز آسیایی هستیم. این وظیفه ماست که اینامانت را به نسل های بعد از خود برسانیم.
|
آخرین ویرایش:
