Sarp
مدیر بازنشسته
(شماره 110) و مِن حِکمَةٍ لَهُ ( عليهالسَّلام )
خوش بینی و بدبینی، هرکدام جایی دارد !
خوش بینی و بدبینی، هرکدام جایی دارد !
متن[1] و ترجمه[2]:
إِذَا اسْتَوْلَى الصَّلَاحُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ- ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوْبَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ- وَ إِذَا اسْتَوْلَى الْفَسَادُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ- فَأَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّرَ
هنگامى كه نيكى و نيكوكارى، روزگار و مردم را فراگرفته باشد، اگر كسى به شخصى كه كار زشتى از وى سر نزده گمان بد ببرد، براستى كه ستم كرده است و هنگامى كه بدى و بدكارى بر روزگار و مردم، چيره است اگر كسى به كسى خوش گمان باشد، براستى كه خود را فريفته است .
شرح :
امیرالمومنین علیه السلام در این حکمت می خواهند معیاری به دست ما دهند که متناسب با وضعیت زمانه و روزگار عمل کنیم. عقل هم همین حکم را دارد که در میان انسانهای بدکار و فاسد ، گمان خوب ساده لوحی است و در میان انسان های خوب و پرهیزکار گمان بد ، سخت گیری و گناه است.
خداوند در قرآن کریم سوره نور آیه 12 می فرماید:
َوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْراً وَ قالُوا هذا إِفْكٌ مُبينٌ [3]
آيا سزاوار اين نبود كه چون (از منافقان) چنين بهتان و دروغها شنيديد مردان و زنان مؤمن حسن ظنّشان درباره يكديگر بيشتر شده و گويند: اين دروغى است آشكار؟
با کمی دقت، به روشنی فرمایش حضرت امیر در آیه بالا مشخص است. انسان مؤمن سخنی را که به ناحق و از طرف منافقان و بدکاران گفته شده رها می کند و به آن بدگمان می شود و در مفابل به مؤمنان حسن ظن خودش را حفظ می کند و حتی طبق آیه به آن می افزاید.
ظن وگمان محدوده خطرناکی است که خداوند متعال در مورد آن به انسان های با ایمان هشدار میدهد.
يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْم [4]
اى اهل ايمان، از بسيار پندارها در حق يكديگر اجتناب كنيد كه برخى ظنّ و پندارها معصيت است
لذا انسان مؤمن در همه حال افکار و اعمال خود را می سنجد و متناسب با جامعه و افراد آن تصمیم گیری و قضاوت می کند و هیچگاه به احتمالات و حرف عوام الناس اعتماد نمی کند تا به معصیت دچار نگردد.
پی نوشت ها:
[1] نهج البلاغه فیض الاسلام ج1 ص 1137
[2] ترجمهشرحنهجالبلاغه(ابنميثم)، ج 5 ، صفحهى 504
[3] سوره نور آیه 12
[4] سوره حجرات آیه 12
http://www.aboutorab.com/page.php?pid=204&id=757
