تقسیم بندی اقیانوسها:

[آیورودا]

در تقسیم بندی قدیم، اقیانوسها را به 5 دسته تقسیم کرده بودند که شامل آرام، اطلس، هند، منجمد شمالی و منجمد جنوبی بود. اما در تقسیم بندی جدید 4 دسته شده اند (توسط محققی بنام Bruns در سال 1958) و اقیانوس منجمد جنوبی Anarctic ocean حذف شده است و محل تداخل، ارتباط و پیوستگی سه اقیانوس هند، کبیر و اطلس نامیده شده است. اقیانوس منجمد جنوبی چون توسط پدیده زمین شناختی مشخصی بوجود نیامده و هیچ عارضه طبیعی نظیر خشکی، برآمدگی و دماغه باعث جدایی اقیانوس منجمد جنوبی از سایر اقیانوسها نشده بود لذا بعنوان اقیانوس نامیده نمی شود. اقیانوس منجمد شمالی هم گاهی دریای منجمد شمالی نامیده میشود چون یکی از ویژگیهای مهم اقیانوسها را ندارد بدین معنی یکی از خصوصیات مهم همه اقیانوسها این است که ارتباط وسیعی در سطح و عمق با یکدیگر میباشند ولی اقیانوس منجمد شمالی فاقد چنین ویژگی است.​

 

[آیورودا]

[SIZE=+0]-قسمتهای انتهایی قاره ها را که در داخل دریاها فرو رفته اند اصطلاحا دماغه گویند مثل دماغه تازمانی و بنگال که انتهای هند است.[/SIZE] 1- اقیانوس کبیر (آرام) Pacific Ocean :[SIZE=+0]وسیعترین و عمیق ترین اقیانوس جهان است که با جوانب و حوزه های اطراف وسعتی در حدود 180 میلیون کیلومتر مربع و بدون در نظر گرفتن حوزه های اطراف وسعتی برابر 162 میلیون کیلومتر مربع دارد. عمق متوسط آن 4282 متر میباشد (البته گودال ماریانا با 11000 متر عمق در این اقیانوس واقع است) این اقیانوس یک بخش غربی و یک بخش شرقی دارد. در بخش غربی سواحل آن دارای بریدگیهای کمی است. در بخش شرقی بریدگیها زیاد و ناصاف است. در این اقیانوس سه لایه آب سطحی، میانی و عمیق شناسایی می شود. جریان لایه سطحی تحت تأثیر باد و هوا هستند. لایه های میانی و عمیق تحت تأثیر جریان چرخشی گردابی غالبی است که در اقیانوس آرام قرار دارد.[/SIZE] 2- اقیانوس اطلس Atlantic Ocean :وسعت این اقیانوس با جوانب و حوزه های اطراف 82 میلیون کیلومتر مربع و بدون آنها 78 میلیون کیلومتر مربع و عمق متوسط آن 3926 متراست. از نظر شکل ظاهری S شکل (سیگموئید) است. چرخش آب در این سیستم عمدتا سطحی است و آن را به چرخ دنده هایی تشبیه میکنند که خلاف جهت هم حرکت میکنند که در نیمکره شمالی در جهت عقربه های ساعت و در نیمکره جنوبی در خلاف جهت عقربه های ساعت حرکت میکنند. آب لایه های عمقی عمدتا تحت تأثیر جریانهای گردابی عظیم است که در اینجا واضح تر و مهمتر از جریانهای مشابه در اقیانوس آرام است. با اقیانوس هند و آرام ارتباط گسترده ای دارد. از خصوصیات این اقیانوس وجود کوههای زیردریایی است که اهمیت و وسعت زیادی دارند و در تمامی طول اقیانوس از شمال به جنوب کشیده شده اند. این کوههای زیردریایی ناشی از فعالیتهای کوهزایی و عمدتا آتشفشانی هستندکه گاهی ممکن است سر از آب در آورند و جزایری ایجاد کنند. جزیره ایسلند یک کوه زیردریایی است و پایگاه جالبی برای تشکیل جزایر مرجانی است. جزایر مرجانی در قسمت استوایی پراکندگی بیشتری دارند و در شمال و جنوب کمتر به چشم می خورند و محل تشکیل آنها بر روی سلسله جبالهای زیردریایی است. 3- اقیانوس هند Indian Ocean :وسعت آن با حواشی 75 میلیون کیلومتر مربع و بدون حواشی 5/73 میلیون کیلومتر مربع و عمق متوسط آن 3963 متر است . سواحل شرقی و غربی تا حدودی موازیند. در قسمت شرقی ناصافیهای بیشتری دیده میشود. در شمال آن دریای عرب، عمان و خلیج بنگال و در قسمت شمال غربی آن به خلیج فارس و دریای عمان محدود میشود. ویژگیهای هیدروگرافی این اقیانوس عبارتند از: قسمت اصلی آن در نیمکره جنوبی واقع است (برخلاف اقیانوس آرام و اطلس که هر کدام بخش شمالی و جنوبی دارند)، مرز شمالی نامنظم و ناصاف است و دارای سواحل متعدد و پیچیده است، چرخش آب عمدتا شامل پدیده مونسون (تابستان مرطوب- زمستان خشک) که بادهای با جهت جنوب غربی به شمال شرقی است (مونسون Monsoon سبب بارندگی و وزش بادهای شدید میشود)، از جریان کامل استوایی برخوردار است و جریانهای استوایی این سیستم را تحت تأثیر شدید قرار می دهند. 4- اقانوس منجمد شمالی Arectic Ocean :[SIZE=+0]وسعتی در حدود 14 میلیون کیلومتر مربع و عمق 1200 متر دارد و علیرغم وسعت زیادی که دارد اهمیت خود را بعنوان یک اقیانوس از دست داده است چون ارتباط این اقیانوس با اقیانوس آرام از طریق تنگه برینگ (که بین آسیا و آمریکا قرار دارد) است و به همین خاطر تأثیر اندکی در تغییر پارامترهای مختلف سایر اقیانوسها دارد. اما در محلی بین گرینلند و اسکاندیناوی محل ارتباط اقیانوس منجمد شمالی و اقیانوس اطلس است. در این اقیانوس 3 لایه آب براحتی تشخیص داده میشود: لایه سطحی که که از سطح تا عمق 25 تا 50 متر است و بیشتر تحت تأثیر جریانهای ورودی از رودخانه ها و بارندگیها قرار دارد با شوری 34 در هزار. لایه میانی که از عمق 25-50 تا عمق 100 متری است و تحت تأثیر آبهای فوقانی و تحتانی قرار دارد. لایه عمقی که از 100 متر به پایین است با اقیانوس اطلس و منجمد شمالی در قسمت عمقی ارتباط دارد و دما در این منطقه 8/0-4/0 درجه سانتیگراد است. اقیانوس منجمد شمالی به عقیده بسیاری نوعی خلیج از اقیانوس اطلس است که صفات فیزیکی آن به دریای کناری بیشتر وابسته است. [/SIZE][SIZE=+0]نیمکره جنوبی تحت عنوان نیکره آبی است زیرا قسمت اعظم آن آب است پس قسمت اعظم اقیانوس در نیمکره جنوبی است و نیمکره شمالی تحت عنوان نیمکره خشکی است زیرا قسمت اعظم آن خشکی است و قسمت اعظم قاره های جهان در نیمکره شمالی قرار دارند.[/SIZE][SIZE=+0]خط استوا در برابر جریانهای شمالی و جنوبی و در مقابل حیات موجوداتی که در دو طرف این خط واقع شده اند همانند یک سد عمل میکند. خط استوا یک مبنای فیزیکی واقعی برای تمایز دو بخش شمال و جنوبی کره زمین است و شرایط زیست محیطی در اطراف این ناحیه تا حدودی اشکال حیات را از یکدیگر متمایز میکند. این منطقه انرژی بیشتری نسبت به قطب می گیرد و این تفاوت موجب ایجاد جریانهای هوایی و به تبع آن جریانات دریایی ایجاد میشود بنابراین عامل اصلی جریانهای اقیانوسی، انرژی نورانی خورشید است.[/SIZE] [SIZE=+0]جدول : برخی از خصوصیات مقایسه ای حوزه های اصلی اقیانوسی[/SIZE]​

[SIZE=+0]اقیانوس[/SIZE]​	[SIZE=+0]وسعت (میلیون کیلومتر مربع)[/SIZE]​	[SIZE=+0]حجم (میلیون کیلومتر مکعب)[/SIZE]​	[SIZE=+0]میانگین عمق[/SIZE][SIZE=+0](متر)[/SIZE]​	[SIZE=+0]ماکزیمم عمق[/SIZE][SIZE=+0](متر)[/SIZE]​
[SIZE=+0]آرام[/SIZE]​	[SIZE=+0]5/162[/SIZE]​	[SIZE=+0]6/707[/SIZE]​	[SIZE=+0]4282[/SIZE]​	[SIZE=+0]11022[/SIZE]​
[SIZE=+0]اطلس[/SIZE]​	[SIZE=+0]4/82[/SIZE]​	[SIZE=+0]6/323[/SIZE]​	[SIZE=+0]3926[/SIZE]​	[SIZE=+0]9200[/SIZE]​
[SIZE=+0]هند[/SIZE]​	[SIZE=+0]4/73[/SIZE]​	[SIZE=+0]291[/SIZE]​	[SIZE=+0]3963[/SIZE]​	[SIZE=+0]7400[/SIZE]​
[SIZE=+0]منجمد شمالی[/SIZE]​	[SIZE=+0]1/14[/SIZE]​	[SIZE=+0]17[/SIZE]​	[SIZE=+0]1205[/SIZE]​	[SIZE=+0]4300[/SIZE]​
[SIZE=+0]Caribbean*[/SIZE]​	[SIZE=+0]3/4[/SIZE]​	[SIZE=+0]6/9[/SIZE]​	[SIZE=+0]2216[/SIZE]​	[SIZE=+0]7200[/SIZE]​
Mediterranean​	[SIZE=+0]3[/SIZE]​	[SIZE=+0]2/4[/SIZE]​	[SIZE=+0]1429[/SIZE]​	[SIZE=+0]4600[/SIZE]​
[SIZE=+0]سایرین[/SIZE]​	[SIZE=+0]7/18[/SIZE]​	[SIZE=+0]3/17[/SIZE]​	[SIZE=+0]-[/SIZE]​	[SIZE=+0]-[/SIZE]​
[SIZE=+0]کل[/SIZE]​	[SIZE=+0]1/361[/SIZE]​	[SIZE=+0]3/1370[/SIZE]​	​	[SIZE=+0]-[/SIZE]​

- دریای کارائیب بین آمریکای شمالی و جنوبی قرار دارد. دریای مدیترانه و کارائیب جزء دریاهای بزرگ محسوب میشوند.[SIZE=+0]- بیشترین عمق متوسط را اقیانوس آرام دارد و همچنین عمیق ترین قسمت اقیانوسها گودال ماریانا [/SIZE]Mariana trench میباشد که در بخش غربی اقیانوس آرام قرار دارد.[SIZE=+0]- میانگین عمق اقیانوسها: 3795 متر است.[/SIZE] [SIZE=+0]جدول : برخی از خصوصیات مقایسه ای حوزه های اقیانوسی و دریایی[/SIZE]​

[SIZE=+0]دریا[/SIZE]​	[SIZE=+0]وسعت (میلیون کیلومتر مربع)[/SIZE]​	[SIZE=+0]حجم (میلیون کیلومتر مکعب)[/SIZE]​	[SIZE=+0]میانگین عمق[/SIZE][SIZE=+0](متر)[/SIZE]​
[SIZE=+0]دریای بالتیک[/SIZE]​	[SIZE=+0]432/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]023/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]55[/SIZE]​
[SIZE=+0]خلیج هودسون[/SIZE]​	[SIZE=+0]232/1[/SIZE]​	[SIZE=+0]158/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]128[/SIZE]​
[SIZE=+0]دریای سرخ[/SIZE]​	[SIZE=+0]438/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]215/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]421[/SIZE]​
[SIZE=+0]خلیج فارس[/SIZE]​	[SIZE=+0]239/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]006/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]25[/SIZE]​
دریای شمال ​	[SIZE=+0]575/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]054/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]94[/SIZE]​
دریای ژاپن​	[SIZE=+0]008/1[/SIZE]​	[SIZE=+0]361/1[/SIZE]​	[SIZE=+0]1350[/SIZE]​
[SIZE=+0]دریای برینگ[/SIZE]​	[SIZE=+0]268/2[/SIZE]​	[SIZE=+0]239/3[/SIZE]​	[SIZE=+0]1437[/SIZE]​
[SIZE=+0]دریای چین جنوبی[/SIZE]​	[SIZE=+0]249/1[/SIZE]​	[SIZE=+0]239/0[/SIZE]​	[SIZE=+0]188[/SIZE]​

[SIZE=+0]- خلیج فارس یک سیستم بسیار کم عمق است که حداکثر عمق آن 100 متر است.[/SIZE][SIZE=+0]- دریای شمال یک دریای سرد و متلاطم است که با کشورهای اسکاندیناوی مرز شرقی دارد.[/SIZE]- خلیج هودسون Golf of Hudson در آمریکای شمالی در حاشیه شرقی کانادا است.[SIZE=+0]- دریای برینگ بسیار عمیق بوده و مجاور آمریکا و آسیا است.[/SIZE][SIZE=+0]نکات:[/SIZE][SIZE=+0]- بیوم یک واحد اکولوژیکی وسیع است که توسط اقلیم مشخص می شود و دارای گیاهان و جانوران خاص میباشد. [/SIZE][SIZE=+0]- میزان کارکرد روزانه یک اکوسیستم آبی وابسته به آزاد شدن مواد غذایی از قسمت جامد است پس میزان عملکرد یک اکوسیستم آبی بستگی به بخش غیرزنده دارد.[/SIZE][SIZE=+0]- هر چه از ساحل دورتر شویم اهمیت فیتوپلانکتونها بیشتر میشود. فیتوپلانکتون مناطق معتدله دیاتومه ها و فیتوپلانکتون مناطق استوایی داینوفلاژله ها هستند.[/SIZE]- آب ساکن را Lentic و آب جاری را Lotic گویند.[SIZE=+0]- محل برخورد دو جامعه با هم را اکوتون گویند که معمولا تراکم بالا دارند مثل مصبها.[/SIZE]​