تجسم نماز در شخصيت امام علي
قبل از اينكه بخواهيم در باره شخصيت حضرت علی به عنوان مظهر بندگي كامل در مقابل خداوند و رابطه نماز به عنوان ستون دين و عليرا تشريح نماييم لازم است درباره عشق به حق و پرستش او نيز تاثير و بركات نماز در تكامل اخلاقي انسان و خصوصيات اجتماعي مانند عدالت مورد بررسي قرار گيرد. خداوند در قرآن كريم هدف از خلقت انسان را چنين بيان كرده است ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون بنابراين همانگونه كه خدا فرموده است ، هدف از خلقت انسان عبادت خداوند است . خداوند سبحان همچنين گفته است : من نماز را بين خود و بنده ام تقسيم كرده ام ، نيمي از آن من و نيمي از آن بنده ام . پس چون بنده گفت بسم الله الرحمن الرحيم خدا گويد : بنده ام مرا ياد كرد . و چون بنده گويد الحمدلله )خدا فرمايد : بنده ام مرا سپاس گذارد و ستايش گفت . و چون گفت الرحمن الرحيم خدا گويد : بنده ام مرا تعظيم كرد . و ادامه ميابد تا جايي كه انسان از خود به خدا سلوك كند . اين سلوك بدين صورت است كه زماني كه انسان خدا را در همه حال ياد كرد او را دوست مي دارد و عاشق او مي گردد و همه چيزش در محبوب خلاصه مي شود و لحظه لحظه زندگيش را با ياد و عشق او سپري مي كند .
حضرت علي نمونه چنين انسان عاشق خداوند است . علي نمونه يك عاشق واقعي است . او در مناجاتي عاشقانه با پروردگار خود چنين مي گويد پروردگارا مرا واله و شيداي يادت براي يادت گردان الهي !به ذات پاكت سوگند مرا به اهل اطاعت و عبادتت ملحق كن و منزلگاه رضا و خشنوديت عطا فرما
حضرت علي ميفرمايند همانا اهل ذكر مردمي هستند كه ذكر خدا را به جاي دنيا برگزيدند . با اينكه دردنيا زندگي مي كنند گويي آن را رها كرده و به آخرت پيوسته اند. يعني عاشق حقيقي جز خدا را نمي بيند و به غير ا زاو كس ديگري را شايسته كرنش و پرستش نمي يابد و تمام تلاش خود را در جهت خالص بودن اعمالش براي رضاي حق متمركز مي كند . و خدا را به خاطر خود خدا و به دليل عشق و محبت خود مي پرستد نه از روي ترس يا عذاب و پاداش .
توحيد و يكتا پرستي حضرت علي از همان دوران كودكي در عمل او نيز هويدا است . او اولين كسي است كه به پيامبر ايمان آورد و نماز خواند و سر تسليم و تعظيم در مقابل خداوند فرود آورد . او كسي است كه به همراه رسول خدا بتهاي اطراف كعبه را شكست . اما چه يگانه پرستي بالاتر از اينكه امام علي 25 سال به خاطر رضاي حق تعالي تضييع حق مسلم خلافت را تحمل كرد .
واژه رحمن چندين بار در نماز تكرار مي شود و از اسمايي است كه با تمام عالم هستي است . از امام علي (ع) سوال شد : هستي چيست ؟ فرمودند :به غير از هستي چيست ؟اين هستي رحمت پروردگار توست و اين درخت كه روبروي توست هستي است از هستي سرشار است و اين هستي جلوه اي است از اسم رحمن .
امام علي (ع) خشوع و خضوع در ركوع را به معناي تواضع همه اعضاء و جوارح آدمي در برابر ذات پاك حق قلمداد ميكند و مي فرمايند: ( ايمان آورده ام به خداوند ، اگر چه گردنم زده شود، هنگام ركوع بگو: بار پروردگارا ! براي تو ركوع مي كنم و براي توست خشوع من و براي توست اسلام من و به تو ايمان دارم و بر تو توكل مي نمايم و تو پروردگار مني كه خاشع است براي تو صورت و گوش و چشم و مو و پوست و گوشت و خون و مغز و اعصاب و استخوانم و آنچه از من است در روي زمين همه از آن خداوند است كه پروردگار عالميان است ).
حضرت رسول (ص) درباره نماز خواندن علي (ع)فرموده است : ( بعلي قامت الصلوه ) در نماز خود بيشترين خضوع و خشوع را نشان مي دهد و دل و جانش ،سراسر متوجه ذات پاك خداوندي است . امام صادق (ع) نيز مي گويد: (هنگامي كه علي (ع) به نماز مي ايستد ،اين آيه شريفه را مي خواند : روي مي آورم با تمام وجودم به كسي كه آسمانها و زمين را آفريد . و رنگ مبارك چهره اش تغيير مي كرد ) .
حضرت علي (ع) آنقدر به نماز خواندن و عبادت خداوند عشق مي ورزيد كه وقتي هنگام نماز صبح شمشير ابن ملجم مرادي فرقش را شكافت ، چون در حال نماز بود گفت
فزت و رب الكعبه ) .[مريم منزوي - دانشگاه علوم پزشكي همدان]
قبل از اينكه بخواهيم در باره شخصيت حضرت علی به عنوان مظهر بندگي كامل در مقابل خداوند و رابطه نماز به عنوان ستون دين و عليرا تشريح نماييم لازم است درباره عشق به حق و پرستش او نيز تاثير و بركات نماز در تكامل اخلاقي انسان و خصوصيات اجتماعي مانند عدالت مورد بررسي قرار گيرد. خداوند در قرآن كريم هدف از خلقت انسان را چنين بيان كرده است ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون بنابراين همانگونه كه خدا فرموده است ، هدف از خلقت انسان عبادت خداوند است . خداوند سبحان همچنين گفته است : من نماز را بين خود و بنده ام تقسيم كرده ام ، نيمي از آن من و نيمي از آن بنده ام . پس چون بنده گفت بسم الله الرحمن الرحيم خدا گويد : بنده ام مرا ياد كرد . و چون بنده گويد الحمدلله )خدا فرمايد : بنده ام مرا سپاس گذارد و ستايش گفت . و چون گفت الرحمن الرحيم خدا گويد : بنده ام مرا تعظيم كرد . و ادامه ميابد تا جايي كه انسان از خود به خدا سلوك كند . اين سلوك بدين صورت است كه زماني كه انسان خدا را در همه حال ياد كرد او را دوست مي دارد و عاشق او مي گردد و همه چيزش در محبوب خلاصه مي شود و لحظه لحظه زندگيش را با ياد و عشق او سپري مي كند .
حضرت علي نمونه چنين انسان عاشق خداوند است . علي نمونه يك عاشق واقعي است . او در مناجاتي عاشقانه با پروردگار خود چنين مي گويد پروردگارا مرا واله و شيداي يادت براي يادت گردان الهي !به ذات پاكت سوگند مرا به اهل اطاعت و عبادتت ملحق كن و منزلگاه رضا و خشنوديت عطا فرما
حضرت علي ميفرمايند همانا اهل ذكر مردمي هستند كه ذكر خدا را به جاي دنيا برگزيدند . با اينكه دردنيا زندگي مي كنند گويي آن را رها كرده و به آخرت پيوسته اند. يعني عاشق حقيقي جز خدا را نمي بيند و به غير ا زاو كس ديگري را شايسته كرنش و پرستش نمي يابد و تمام تلاش خود را در جهت خالص بودن اعمالش براي رضاي حق متمركز مي كند . و خدا را به خاطر خود خدا و به دليل عشق و محبت خود مي پرستد نه از روي ترس يا عذاب و پاداش .
توحيد و يكتا پرستي حضرت علي از همان دوران كودكي در عمل او نيز هويدا است . او اولين كسي است كه به پيامبر ايمان آورد و نماز خواند و سر تسليم و تعظيم در مقابل خداوند فرود آورد . او كسي است كه به همراه رسول خدا بتهاي اطراف كعبه را شكست . اما چه يگانه پرستي بالاتر از اينكه امام علي 25 سال به خاطر رضاي حق تعالي تضييع حق مسلم خلافت را تحمل كرد .
واژه رحمن چندين بار در نماز تكرار مي شود و از اسمايي است كه با تمام عالم هستي است . از امام علي (ع) سوال شد : هستي چيست ؟ فرمودند :به غير از هستي چيست ؟اين هستي رحمت پروردگار توست و اين درخت كه روبروي توست هستي است از هستي سرشار است و اين هستي جلوه اي است از اسم رحمن .
امام علي (ع) خشوع و خضوع در ركوع را به معناي تواضع همه اعضاء و جوارح آدمي در برابر ذات پاك حق قلمداد ميكند و مي فرمايند: ( ايمان آورده ام به خداوند ، اگر چه گردنم زده شود، هنگام ركوع بگو: بار پروردگارا ! براي تو ركوع مي كنم و براي توست خشوع من و براي توست اسلام من و به تو ايمان دارم و بر تو توكل مي نمايم و تو پروردگار مني كه خاشع است براي تو صورت و گوش و چشم و مو و پوست و گوشت و خون و مغز و اعصاب و استخوانم و آنچه از من است در روي زمين همه از آن خداوند است كه پروردگار عالميان است ).
حضرت رسول (ص) درباره نماز خواندن علي (ع)فرموده است : ( بعلي قامت الصلوه ) در نماز خود بيشترين خضوع و خشوع را نشان مي دهد و دل و جانش ،سراسر متوجه ذات پاك خداوندي است . امام صادق (ع) نيز مي گويد: (هنگامي كه علي (ع) به نماز مي ايستد ،اين آيه شريفه را مي خواند : روي مي آورم با تمام وجودم به كسي كه آسمانها و زمين را آفريد . و رنگ مبارك چهره اش تغيير مي كرد ) .
حضرت علي (ع) آنقدر به نماز خواندن و عبادت خداوند عشق مي ورزيد كه وقتي هنگام نماز صبح شمشير ابن ملجم مرادي فرقش را شكافت ، چون در حال نماز بود گفت
فزت و رب الكعبه ) .[مريم منزوي - دانشگاه علوم پزشكي همدان]