D I S A
عضو جدید
[h=2]نمایشنامه، اولین و مهمترین نیاز یک تئاتر خوب است[/h]چکیده: مسلما نمایشنامه، اولین و مهمترین نیاز یک تئاتر خوب است و بارها این جمله را شنیده ایم که تئاتر ما از کمبود نمایشنامه های خوب رنج می برد. وقتی از تئاتر دفاع مقدس سخن می گوییم کمبود نمایشنامه های خوب بیشتر نمود پیدا می کند ، چون علاوه بر تکنیک ، محتوا نیز از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. کارشناسان معتقدند در نمایشنامه نویسی دفاع مقدس دچار تکرار و شعار زدگی هستیم. اگر این مسأله را بپذیریم ، چگونه باید به سوژه های ناب دست یافت و یک نمایشنامه خوب نوشت؟
مسلما نمایشنامه، اولین و مهمترین نیاز یک تئاتر خوب است و بارها این جمله را شنیده ایم که تئاتر ما از کمبود نمایشنامه های خوب رنج می برد. وقتی از تئاتر دفاع مقدس سخن می گوییم کمبود نمایشنامه های خوب بیشتر نمود پیدا می کند ، چون علاوه بر تکنیک ، محتوا نیز از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. کارشناسان معتقدند در نمایشنامه نویسی دفاع مقدس دچار تکرار و شعار زدگی هستیم. اگر این مسأله را بپذیریم ، چگونه باید به سوژه های ناب دست یافت و یک نمایشنامه خوب نوشت؟ به نظر می آید یکی از منابعی که در این راستا می تواند کمک بسیاری داشته باشد ، رجوع به خاطرات مکتوب زمان جنگ است. متاسفانه اکثر نویسندگان ما فراموش کرده اند که نمایشنامه نویسی با انواع ادبی دیگر مثل شعر داستان ، رمان و خاطره نویسی پیوندی نزدیک دارد و نباید از آن حوزه ها غافل شد. مروری کلی در بازار نشر به ما نشان می دهد تا کنون آثار ادبی زیادی در شاخه های مختلف با موضوع دفاع مقدس ، جنگ و مقاومت به رشته نگارش در آمده است که می تواند الهام خوبی برای نمایشنامه نویسی دفاع مقدس باشد ولی مورد توجه نمایشنامه نویسان قرار نگرفته است.
متاسفانه شاهد هستیم برخی نویسندگان ، در خلوت و تنهایی خودشان تخیل می کنند و می نویسند بدون اینکه به سوژه های رصد نشده و برگرفته از واقعیت توجه ای داشته باشند. اثری که در خلوت نویسنده و در پشت درهای بسته نوشته شود، مسلما بازتابی محدود خواهد داشت . جمشید خانیان؛ نمایشنامه نویس؛ در این خصوص می گوید: «گاهی کارهایی را می بینیم که مثلا در مورد جنگ خودمان نوشته شده ولی هیچ نشان و المان بومی در آن وجود ندارد. انگار ما شاهد اتفاقی در زمان جنگ های جهانی هستیم. مسلما این ناشی از عدم شناخت نویسنده از واقعیت های جنگ خودمان است. تخیل نویسنده باید بر پایه واقعیت ها باشد و باید حقیقت این دفاع را شناخت. تماشاگر وقتی کار را باور می کند و با آن ارتباط می گیرد که پایه کار براساس واقعیت های خودمان باشد. برای شناخت واقعیت ها نیز باید خواند، جبهه ها و مناطق جنگی را دید و خاطرات رزمندگان را شنید.
هنرمند باید براساس این مستندات تخیل کند و نه در یک فضای انتزاعی و غیر واقعی.» در سایت تئاتر مقاومت آمده است: یکی از مواردی که به نمایشنامه نویس کمک می کند در یک فضای انتزاعی تخیل نکند ، رجوع به خاطرات مکتوب است. خواندن خاطرات - خصوصا برای نمایشنامه نویسان - چند حسن دارد: اول : نشان از یک واقعیت بیرونی دارد که اتفاق افتاده و مستند است. دوم : دریچه های تازه ای را بروی نویسنده می گشاید و ایده های بسیاری را برای تخیل کردن در اختیار نویسنده قرار می دهد. سوم: حاوی ادبیات زمان جنگ است و با مطالعه آن می توان با ادبیات و اصطلاحات دوران دفاع مقدس آشنا شد. جمشید خانیان در مورد استفاده از خاطرات در کتاب «وضعیت های نمایشی دفاع مقدس» می گوید: «بخش اعظم این کتاب مربوط به خاطرات رزمندگان و جانبازان در دوران دفاع مقدس است که آنها را طبقه بندی کرده ام. تأکید من بر این خاطرات برای این است که ما جنگ خودمان و آدم های آن را بشناسیم و بدانیم زمینه ها و الگوهای واقعی آن کدام ها هستند. این خاطرات بر اساس موقعیت های دراماتیک انتخاب شده و آماده تبدیل شدن به نمایشنامه و داستان هستند.» همان طور که اشاره شد نمایشنامه نویسان باید علاوه بر مطالعه خاطرات ، از دیگر حوزه های ادبی نیز غافل نشوند و تلاش کنند تا از دستاورهای آن حوزه ها به نفع نمایشنامه نویسی دفاع مقدس بهره گیرند. خانیان در این خصوص می گوید: «من در همین کتاب وضعیت های نمایشی دفاع مقدس گفته ام که می توان علاوه بر خاطره از داستان، رمان و شعر نیز استفاده کرد .
متاسفانه اکثر نویسندگان ما با این حوزه ها غریبه هستند و نمی دانند در آنجا چه اتفاقی افتاده است در صورتی که نمایشنامه نویسی دفاع مقدس به آن ها نیاز دارد و باید آثار منتشر شده در این زمینه را مطالعه کرد.» با مرور آنچه گفته شد به نظر می رسد یکی از راه های برون رفت از بن بست نمایشنامه نویسی دفاع مقدس ، روی آوردن به شاخه های ادبی دیگر، خصوصا خاطرات است. خوشبختانه این خاطرات زمان ها ، مکان ها و آدم های مختلفی نظیر : جانبازان ، دوران جنگ و فضای جبهه ، شرایط پشت جبهه در زمان جنگ ، دوران اسارت ، بازگشت اسراء ، شب های عملیات و ... را در بر می گیرند و نمایشنامه نویسان ما با مطالعه و طبقه بندی این خاطرات می توانند با ترسیمی درست از حال و هوای آن دوران و کشف لحظات دراماتیک ، به خلق آثاری ارزشمند- خصوصا از لحاظ سوژه و محتوا - دست یابند و باعث ارتقاء نمایشنامه نویسی دفاع مقدس شوند.
کلمه های کلیدی:
[h=6]• نقش[/h][h=6]• نقش خاطرات در نمایشنامه نویسی دفاع مقدس[/h]مسلما نمایشنامه، اولین و مهمترین نیاز یک تئاتر خوب است و بارها این جمله را شنیده ایم که تئاتر ما از کمبود نمایشنامه های خوب رنج می برد. وقتی از تئاتر دفاع مقدس سخن می گوییم کمبود نمایشنامه های خوب بیشتر نمود پیدا می کند ، چون علاوه بر تکنیک ، محتوا نیز از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. کارشناسان معتقدند در نمایشنامه نویسی دفاع مقدس دچار تکرار و شعار زدگی هستیم. اگر این مسأله را بپذیریم ، چگونه باید به سوژه های ناب دست یافت و یک نمایشنامه خوب نوشت؟ به نظر می آید یکی از منابعی که در این راستا می تواند کمک بسیاری داشته باشد ، رجوع به خاطرات مکتوب زمان جنگ است. متاسفانه اکثر نویسندگان ما فراموش کرده اند که نمایشنامه نویسی با انواع ادبی دیگر مثل شعر داستان ، رمان و خاطره نویسی پیوندی نزدیک دارد و نباید از آن حوزه ها غافل شد. مروری کلی در بازار نشر به ما نشان می دهد تا کنون آثار ادبی زیادی در شاخه های مختلف با موضوع دفاع مقدس ، جنگ و مقاومت به رشته نگارش در آمده است که می تواند الهام خوبی برای نمایشنامه نویسی دفاع مقدس باشد ولی مورد توجه نمایشنامه نویسان قرار نگرفته است.
متاسفانه شاهد هستیم برخی نویسندگان ، در خلوت و تنهایی خودشان تخیل می کنند و می نویسند بدون اینکه به سوژه های رصد نشده و برگرفته از واقعیت توجه ای داشته باشند. اثری که در خلوت نویسنده و در پشت درهای بسته نوشته شود، مسلما بازتابی محدود خواهد داشت . جمشید خانیان؛ نمایشنامه نویس؛ در این خصوص می گوید: «گاهی کارهایی را می بینیم که مثلا در مورد جنگ خودمان نوشته شده ولی هیچ نشان و المان بومی در آن وجود ندارد. انگار ما شاهد اتفاقی در زمان جنگ های جهانی هستیم. مسلما این ناشی از عدم شناخت نویسنده از واقعیت های جنگ خودمان است. تخیل نویسنده باید بر پایه واقعیت ها باشد و باید حقیقت این دفاع را شناخت. تماشاگر وقتی کار را باور می کند و با آن ارتباط می گیرد که پایه کار براساس واقعیت های خودمان باشد. برای شناخت واقعیت ها نیز باید خواند، جبهه ها و مناطق جنگی را دید و خاطرات رزمندگان را شنید.
هنرمند باید براساس این مستندات تخیل کند و نه در یک فضای انتزاعی و غیر واقعی.» در سایت تئاتر مقاومت آمده است: یکی از مواردی که به نمایشنامه نویس کمک می کند در یک فضای انتزاعی تخیل نکند ، رجوع به خاطرات مکتوب است. خواندن خاطرات - خصوصا برای نمایشنامه نویسان - چند حسن دارد: اول : نشان از یک واقعیت بیرونی دارد که اتفاق افتاده و مستند است. دوم : دریچه های تازه ای را بروی نویسنده می گشاید و ایده های بسیاری را برای تخیل کردن در اختیار نویسنده قرار می دهد. سوم: حاوی ادبیات زمان جنگ است و با مطالعه آن می توان با ادبیات و اصطلاحات دوران دفاع مقدس آشنا شد. جمشید خانیان در مورد استفاده از خاطرات در کتاب «وضعیت های نمایشی دفاع مقدس» می گوید: «بخش اعظم این کتاب مربوط به خاطرات رزمندگان و جانبازان در دوران دفاع مقدس است که آنها را طبقه بندی کرده ام. تأکید من بر این خاطرات برای این است که ما جنگ خودمان و آدم های آن را بشناسیم و بدانیم زمینه ها و الگوهای واقعی آن کدام ها هستند. این خاطرات بر اساس موقعیت های دراماتیک انتخاب شده و آماده تبدیل شدن به نمایشنامه و داستان هستند.» همان طور که اشاره شد نمایشنامه نویسان باید علاوه بر مطالعه خاطرات ، از دیگر حوزه های ادبی نیز غافل نشوند و تلاش کنند تا از دستاورهای آن حوزه ها به نفع نمایشنامه نویسی دفاع مقدس بهره گیرند. خانیان در این خصوص می گوید: «من در همین کتاب وضعیت های نمایشی دفاع مقدس گفته ام که می توان علاوه بر خاطره از داستان، رمان و شعر نیز استفاده کرد .
متاسفانه اکثر نویسندگان ما با این حوزه ها غریبه هستند و نمی دانند در آنجا چه اتفاقی افتاده است در صورتی که نمایشنامه نویسی دفاع مقدس به آن ها نیاز دارد و باید آثار منتشر شده در این زمینه را مطالعه کرد.» با مرور آنچه گفته شد به نظر می رسد یکی از راه های برون رفت از بن بست نمایشنامه نویسی دفاع مقدس ، روی آوردن به شاخه های ادبی دیگر، خصوصا خاطرات است. خوشبختانه این خاطرات زمان ها ، مکان ها و آدم های مختلفی نظیر : جانبازان ، دوران جنگ و فضای جبهه ، شرایط پشت جبهه در زمان جنگ ، دوران اسارت ، بازگشت اسراء ، شب های عملیات و ... را در بر می گیرند و نمایشنامه نویسان ما با مطالعه و طبقه بندی این خاطرات می توانند با ترسیمی درست از حال و هوای آن دوران و کشف لحظات دراماتیک ، به خلق آثاری ارزشمند- خصوصا از لحاظ سوژه و محتوا - دست یابند و باعث ارتقاء نمایشنامه نویسی دفاع مقدس شوند.
منابع:
پژوهشگاه علوم ومعارف دفاع مقدس
