بررسي راندمان جذب كود روي در شرايط متغير فسفر و تاثير آن بر عملكرد و كيفيت سيب

[محمد بهبود]

رحيم مطلبي فرد و عليرضا يزدان پناه:​

مقدمه​

بر طبق آمار نامه وزارت جهاد كشاورزي در سال​

1382 سطح زير كشت سيب زميني در كشور 174000 هكتار​

23​

تن م يباشد و استان همدان با دارا بودن 20130 هكتار كشت سيب زميني / مي باشد كه متوسط عملكرد كشور 75
11/5 درصد سطح زير كشت كل كشور را به خود اختصاص داده است كه بعد از استان اردبيل در رتبه دوم قرار دارد.​

واكنش و اثرات متقابل روي و فسفر با يكديگر بيشتر يك پديده فيزيولوژيكي مي باشد تا يك مشكل مربوط به خاك​

.​

واكنش ميان فسفر و روي عمدتاً مربوط به مقادير زياد فسفر و يا استفاده از آن در خاكهايي است كه از نظر عنصر روي
با كمبود مواج هاند م يباشد​

. وقتي روي و فسفر در حد توازن در گياه وجود دارند سبب افزايش عملكرد مي شوند ولي
وقتي بين فسفر و روي توازني وجود نداشته باشد اين دو عنصر داراي اثرات متقابل مي شوند.كرستينسن و جكسون​

1981 )​

با تحقيق بر روي ذرت و سيب زميني مشاهده نمودند كه اين گياهان وقتي به روي پاسخ مي دهند كه فسفر )
1 درصد فسفر علائم سميت فسفر / عامل محدود كننده رشد نباشد آنها نتيجه گرفتند كه در سيب زميني در غلظت 22​

مشاهده م يشود و بروز كمبود روي حتمي خواهد بود​

.نتايج تحقيقات ترهان و گروال ( 1983 ) نشان داد كه غلظت
بالاي فسفر باعث كاهش جذب روي و كاهش انتقال آن با تجمع در ريشه، ساقه و گره ها م يشود ايشان نتيجه گرفتند​

200​

براي سيب زميني مناسب م يباشد. / 100/1 تا 1 P/ Zn كه نسبت​

مواد و روشها​

1382​

و در سري خاكهاي تجرك - اين تحقيق در ايستگاه تجرك همدان و به مدت 2 سال در طي سالهاي 1384​

اجرا گرديد​

. براي اجراي طرح در هر سال دو قطعه Fine mixed , mesic calcixerollic xerochrepts با مشخصات​

20​

ميلي گرم در كيلو گرم و روي آن كمتر از - 10 و يك قطعه داراي فسفر 25 - زمين كه يك قطعه داراي فسفر 15
10 ميلي گرم فسفر در كيلو گرم خاك) به - يك ميلي گرم در كيلو گرم بود انتخاب گرديد سپس قطعه اول (حاوي 15
10 كود سوپر فسفات تريپل به ميزان 200 كيلوگرم در هكتار - دو قطعه تقسيم گرديد و در يكي از قطعات با فسفر 15​

مصرف گرديد و در دو قطعه باقيمانده ديگر كود فسفره مصرف نشد​

.تيمارهاي كود روي كه در هر سه قطعه به صورت​

100​

و 120 كيلوگرم سولفات روي به صورت مصرف خاكي ،80 ،60 ،40 ،20 ، يكسان اجرا شد شامل مصرف مقادير 0​

و دو تيمار محلول پاشي با سولفات روي با غلظت​

5 در هزار يك هفته قبل از گلدهي و محلول پاشي با سولفات روي با
غلظت 5 در هزار يك هفته بعد از گلدهي بود. يك ماه بعد از گلدهي عملكرد اندام هوايي و غلظت عناصر در آن و در
موقع برداشت عملكرد غده ، درصد ماده خشك و غلظت عناصر غذايي غده اندازه گيريشد. وبا توجه به غلظت روي در
غده و اندام هوايي و عملكرد انها راندمان جذب روي هر كدام از تيمارها اندازه گيري شد.​

نتايج و بحث​

نمودار يك تاثير تيمارهاي مختلف روي و قطعات مختلف فسفر را بر عملكرد سيب زميني در دو سال احراي
آزمايش نشان مي دهد​

.​

4 5 9​

مجموعه مقالات دهمين كنگره علوم خاك ايران، كرج- 4 تا 6 شهريور 1386​

B
A
A
AB
B
A
AB
A
B
20000
25000
30000
35000
40000
45000
50000​

د كيلوگر م در ه كتار​

T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9​

قطعه سه قطعه دو قطعه يك​

0
0.5
1
1.5
2
2.5​

راندمان جذ ب رو ي​

​

​

​

(درصد)​

T2 T3 T4 T5 T6 T7​

قطعه سه قطعه دو قطعه يك​

تأثير تيمارهاي مختلف روي بر عملكرد سيب زميني فقط در قطعه دوم​

(قطعه با فسفر پايين و با كوددهي
فسفره) معني دار شده است و همانطور هم كه مشاهده مي شود بالاترين ميزان عملكرد غده هم در اين قطعه در تمام
تيمارها مشاهده م يشود و اين نشان مي دهد كه براي تأثير روي بر عملكرد سيب زميني بايد فسفر در حد متعادل در
خاك باشد و كمبود آن در خاك (قطعه يك) و زيادي آن در خاك (قطعه سوم) از افزايش عملكرد سيب زميني با
مصرف روي جلوگيري مي كند.همچنين بالاترين ميزان عملكرد از مصرف 20 و 40 كيلوگرم در هكتار سولفات روي
بدست آمد كه نسبت به شاهد و محلول پاشي با سولفات روي با غلظت 5 در هزار يك هفته بعد از گلدهي اختلاف
معني داري داشت داشت در حالي كه محلول پاشي يك هفته قبل از گلدهي عملكردي در حد 40 كيلوگرم مصرف
خاكي سولفات روي داشت كه نشان مي دهد زمان محلول پاشي خيلي مهم مي باشد.​

نمودار​

( 2) راندمان جذب كود روي مصرف شده را در قطعات مختلف فسفر و در تيمارهاي مختلف مصرف خاكي
روي نشان م يدهد همانطور كه مشاهده م يشود يك روند نزولي در ارتباط با راندمان جذب روي در تمام قطعات
مشاهده م يشود. بالاترين ميزان راندمان جذب روي عمدتاً مربوط به قطعه سوم (فسفر بالا بدون كوددهي فسفره) بوده
بالاتر از بقيه قطعات بوده است كه نشان مي دهد وقتي فسفر T و 7 T و 4 T است و در تيمارهاي مختلف مخصوصاً 3​

خاك كم است راندمان جذب در مقادير كمتر مصرف روي افزايش مي يابد ولي وقتي ميزان روي مصرفي افزايش پيدا
م يكند در زيادي فسفر جذب آن به خوبي صورت مي پذيرد بنابراين براي مناطق با فسفر پايين بايد از كود روي كمتر و
در قطعات با فسفر بالا بايد از ميزان بيشتري كود روي استفاده نمود​

.​

تاثير تيمارهاي مختلف روي بر ميزان غلظت روي اندام هوايي و غده در سطح​

5 درصد معني دار گرديد.و قطعات
با فسفر بالا باعث كاهش معني غلظت آهن و منگنز غده و اندام هوايي گرديدند.​

منابع​

1]​

​

​

​

ملكوتي، م. ج.، و م. آ. لطف الهي 1380 . نقش روي در افزايش كمي و كيفي محصولات كشاورزي و بهبود سلامتي جامعه. نشر آموزش ]​

كشاورزي ، كرج، ايران​

​

​

​

.​

[2] Christensen, N. and T. Jackson 1981. Potential for phosphorus toxicity in zinc stressed corn and potato. Soil Sci.
Soci. Am. J. , 45:5:904- 909
[3] Trehan, S . and J. Grewal 1983. Zinc- phosphorus interaction in potato. Indian J. Ecology, 10:2:215- 222.​

نمودار​

​

​

​

2- راندمان جذب روي در تيمارهاي مصرف خاكي روي
و قطعات با فسفر مختلف
نمودار 1- تاثير تيمارهاي روي و قطعات با فسفر مختلف
بر عملكرد سيب زميني​