mahtabi
مدیر بازنشسته
مدرنیته اشکال مختلف زندگی را تنها بر پایه قابلیتهای آنها در تولید منافعی که افراد مصرف می کنند مورد ارزیابی قرار می دهد ( تیلور، 1379) مدرنیته همواره به پیش رفتن، کنار گذاردن کهنه، نگرش تازه انسان به جهان و به خودش معنی می دهد ( جهانبگلو، 1376). بدین گونه پیدایش بعد تازه ای از دگرگونی دائمی ، انهدام رسوم و فرهنگ سنتی را در صحنه زندگی اجتماعی رقم می زند (پاپلی یزدی، 1381). در مدرنیته کار یک ضرورت تلقی می شود و گردشگری در قالب اوقات فراغت به معنی دمی آسودن از کار برای تجدید قواست. اوقات فراغت به عنوان زمانی از بیداری انسان که فرد بتواند آن را به میل و دلخواه خود بدون هیچ گونه الزامی بگذراند معنی می گردد. در عصر سنتی، خانه محل کار نیز بود و تمایز خانه و کار صورت رسمی به خود نمی گرفت؛ بنابراین اوقات فراغت چندان معنا پیدا نمیکرد. اوقات فراغت بعنوان مفهوم جدیدی که محصول جدایی کار از خانه، پیشرفت های فناورانه و تقسیم کار اجتماعی است، این فرصت را مهیا کرد که انسان ( هرچند کوتاه) از اجبارها و محدودیت های نظم اجتماعی مدرن رها شود ( کیویستو، 1380) .
اوقات فراغت معادل ترجمه فرانسوی loisir و معادل انگلیسی leisure بوده و ریشه لاتین آن licere است و دو بعد معنایی عمده یکی آزادی انتخاب و دیگری اجازه داشتن برای برگزیدن را در بر دارد. اوقات فراغت مدت زمانی که انسان کار نمی کند تعریف می شود. کار که در دوره مدرن بر زندگی مردم مسلط گردید از لحاظ زمانی و سرشت درونی تغییرات بسیاری یافت. این تغییرات خود مستلزم نگرش تازه ای بود که با اصطلاح اخلاقیات کار مشخص گردید. در این اخلاقیات کار منبع اصلی هویت، نزلت و درآمد فرد در جامعه مدرن است ( کومار، 1380). در این راستا بود که زمانهای آزاد از کار اهمیت یافت و رویکرد به گذراندن آن "اوقات فراغت" نامیده شد. در واقع پدیده اوقات فراغت در رابطه با کار و در چهارچوب زمانی و وابستگی به کار توجیه گردید.
انجمن بین المللی جامعه شناسی فراغت، اوقات فراغت را اینگونه تعریف می کند:
" مجموعه ای از اشتغالات فرد که کاملا ً به رضایت خاطر خود، برای استراحت، تفریح یا به منظور توسعۀ اطلاعات یا آموزش غیر انتفاعی، مشارکت اجتماعی و داوطلبانه بعد از آزاد شدن از الزامات شغلی، خانوادگی و اجتماعی بدان می پردازد." (ضرغام، 1376)
" اوقات فراغت به معنای بی کاری نیست. چون در اوقات بیکاری فرد کاری برای انجام دادن ندارد ولی در اوقات فراغت کارهای متعددی می تواند داشته باشد که تفاوت آن با اوقات دیگر که در آنها نیز به انجام کار و فعالیت مشغول است فقط هدف این کارها و فعالیت هاست که هدف از فعالیت های اوقات فراغت کسب آرامش و لذت است (لومسدن ، 1380).
سازمان ملی جوانان به بررسی تعاریف مختلف مبتنی بر سه رویکرد اقدام کرده است که این سه رویکرد عبارتند از :
1- فراغت به مثابه زمان: فراغت زمانی است که آنچه را که می توانیم انتخاب می کنیم.
2- فراغت به عنوان فعالیت: فراغت فعالیتی است که موجب ابراز وجود و خود شکوفایی فردی است.
3- فراغت به عنوان یک تجربۀ درونی: توجه به وضع روحی – روانی – جهت گیری- گرایش ها- شرایط و تجربه در ارتباط با فراغت است ( سازمان ملی جوانان، 1381).
از مجموعه تعاریف ، عناوین و نظریات مطرح شده پیرامون اوقات فراغت نکات مشترک زیر را می توان به دست آورد:
1) اوقات فراغت مخصوص قسمتی از اوقات آزاد فرد است نه زمان کار.
2) با پیشرفت صنعت و تکنولوژی اوقات فراغت نوعی رضایت خاطر، آرامش و رفع خستگی حاصل می شود.
3) نحوه گذران اوقات فراغت برای افراد امری آزاد و انتخابی است.
4) در نتیجۀ گذران اوقات فراغت نوعی رضایت خاطر، آرامش و رفع خستگی حاصل می شود.
5) فعالیتهای اوقات فراغت بسته به فراغت گر تعریف می شود (ساروخانی، 1367)
6) باید در این زمان افراد را بدور از هر گونه تعهد شخصی، اجتماعی، خانوادگی و مدنی دانست ( مهدیان، 1373).
اوقات فراغت معادل ترجمه فرانسوی loisir و معادل انگلیسی leisure بوده و ریشه لاتین آن licere است و دو بعد معنایی عمده یکی آزادی انتخاب و دیگری اجازه داشتن برای برگزیدن را در بر دارد. اوقات فراغت مدت زمانی که انسان کار نمی کند تعریف می شود. کار که در دوره مدرن بر زندگی مردم مسلط گردید از لحاظ زمانی و سرشت درونی تغییرات بسیاری یافت. این تغییرات خود مستلزم نگرش تازه ای بود که با اصطلاح اخلاقیات کار مشخص گردید. در این اخلاقیات کار منبع اصلی هویت، نزلت و درآمد فرد در جامعه مدرن است ( کومار، 1380). در این راستا بود که زمانهای آزاد از کار اهمیت یافت و رویکرد به گذراندن آن "اوقات فراغت" نامیده شد. در واقع پدیده اوقات فراغت در رابطه با کار و در چهارچوب زمانی و وابستگی به کار توجیه گردید.
انجمن بین المللی جامعه شناسی فراغت، اوقات فراغت را اینگونه تعریف می کند:
" مجموعه ای از اشتغالات فرد که کاملا ً به رضایت خاطر خود، برای استراحت، تفریح یا به منظور توسعۀ اطلاعات یا آموزش غیر انتفاعی، مشارکت اجتماعی و داوطلبانه بعد از آزاد شدن از الزامات شغلی، خانوادگی و اجتماعی بدان می پردازد." (ضرغام، 1376)
" اوقات فراغت به معنای بی کاری نیست. چون در اوقات بیکاری فرد کاری برای انجام دادن ندارد ولی در اوقات فراغت کارهای متعددی می تواند داشته باشد که تفاوت آن با اوقات دیگر که در آنها نیز به انجام کار و فعالیت مشغول است فقط هدف این کارها و فعالیت هاست که هدف از فعالیت های اوقات فراغت کسب آرامش و لذت است (لومسدن ، 1380).
سازمان ملی جوانان به بررسی تعاریف مختلف مبتنی بر سه رویکرد اقدام کرده است که این سه رویکرد عبارتند از :
1- فراغت به مثابه زمان: فراغت زمانی است که آنچه را که می توانیم انتخاب می کنیم.
2- فراغت به عنوان فعالیت: فراغت فعالیتی است که موجب ابراز وجود و خود شکوفایی فردی است.
3- فراغت به عنوان یک تجربۀ درونی: توجه به وضع روحی – روانی – جهت گیری- گرایش ها- شرایط و تجربه در ارتباط با فراغت است ( سازمان ملی جوانان، 1381).
از مجموعه تعاریف ، عناوین و نظریات مطرح شده پیرامون اوقات فراغت نکات مشترک زیر را می توان به دست آورد:
1) اوقات فراغت مخصوص قسمتی از اوقات آزاد فرد است نه زمان کار.
2) با پیشرفت صنعت و تکنولوژی اوقات فراغت نوعی رضایت خاطر، آرامش و رفع خستگی حاصل می شود.
3) نحوه گذران اوقات فراغت برای افراد امری آزاد و انتخابی است.
4) در نتیجۀ گذران اوقات فراغت نوعی رضایت خاطر، آرامش و رفع خستگی حاصل می شود.
5) فعالیتهای اوقات فراغت بسته به فراغت گر تعریف می شود (ساروخانی، 1367)
6) باید در این زمان افراد را بدور از هر گونه تعهد شخصی، اجتماعی، خانوادگی و مدنی دانست ( مهدیان، 1373).