آفت کش ها

[رامین قاسم نتاج]

آفت کشهاوگروههای مختلف حشره کشها

عمومی آفت کشهاوگروههای مختلف حشره کشها ​

عمومی آفت کشهاوگروههای مختلف حشره کشها نام‌هاي تركيبات شيميايي
- نام عمومي؛
- نام تجارتي؛
- نام شيميايي؛
- فرمول بسته شيميايي؛
- فرمول ساختماني.
هر آفت‌کش يا سم داراي چندين نام مي‌باشد.

نام عمومي (Entry name)
نام عمومي (Entry name) که توسط شرکت سازنده ارائه مي‌شود و بايد توسط موسسه استاندارد جهاني يا (International Standard Organization) که نام مخفف آن (ISO) است مورد تاييد قرار گيرد. براي مثال كارباريل (Carbaryl) نام عمومي تركيبات شيميايي از گروه (Carbamatha) است.

نام تجارتي (Trade name)
نام ديگر سموم، نام تجارتي آن است که توسط کارخانه سازنده آن ارائه مي شود. هر سم معمولاً داراي چندين نام تجارتي است، زيرا بسياري از سموم توسط شرکت‌هاي مختلف ساخته مي‌شوند. نام تجارتي (Trade name) را با علامت ® نشان مي‌دهند.
نام شيميايي
نام ديگر ترکيبات شيميايي، نام شيميايي آن است که اجزاء يک ترکيب شيميايي را نشان مي‌دهند. براي مثال نام شيميايي كارباريل (Carbaryl)، (Naphtyl methyl carbamate)مي‌باشد.
فرمول بسته شيميايي
نام ديگر ترکيبات شيميايي فرمول بسته شيميايي است. اين فرمول نشان دهنده، تعداد اتم‌هاي تشكيل دهنده‌ي مولکول سم است. بعنوان مثال در مورد (Carbaryl)، فرمول بسته شيميايي C8H12O2N است.

فرمول ساختماني
فرمول ساختماني، نام ديگري از ترکيبات شيميايي است که نشان دهنده نحوه اتصال اتم‌هاي مختلف در داخل ملکول سم مي‌باشد.

فرمولاسيون سموم
فرمولاسيون سموم، به صور مختلف سم اطلاق مي‌گردد. فرمولاسيون مشخص مي‌كند که يک سم چگونه بايد بکار برده شود. مثلاً اگر سمي به صورت گَرد باشد، فرمولاسيون نشان مي‌دهد که براي استفاده از آن از دستگاه گرد پاش استفاده شود. ولي اگر سمي بصورت امولسيون باشد، براي استفاده از آن حتماً نياز به محلول‌پاش داريم. در کل فرمولاسيون سموم را در سه گروه اصلي تقسيم بندي مي‌کنند.

فرمولاسيون‌هاي مختلف سموم
۱ – فرمولاسيون‌هاي خشک؛
۲ – فرمولاسيون‌هاي مخصوص محلول‌پاشي؛
۳ – فرمولاسيون‌هاي گازي يا شبه گازي.

فرمولاسيون‌هاي خشک
- گردها يا فرمولاسيون‌هاي پودري (Dustable powder) و (Dust)
- گرانول (Granules)
- ميكرو كپسول‌هاMicro capsulated formulated) (
- خميرها (Pastes)
فرمولاسيون‌هاي خشک، انواع مختلفي دارند که دسته اول گردها يا فرمولاسيون‌هاي پودري(Dusts) و (Dustable power) هستند. اين فرمول، مخلوطي فيزيکي از ترکيب سم با يک ماده حامل يا(Carrier) است. مواد حامل عموماً رُس‌ها، مانند (Montmorilonit)و (Caolonit) يا پودر سيليكات‌ها مانند پودر (Talk) و موادي مانند (Perlite) مي‌باشند. گردها گياه سوزي شديدي روي گياهان ايجاد نمي‌کنند، ولي براي تعدادي از حشرات، مانند حشرات گرده افشان مثل زنبورهاي گرده افشان مضر مي‌باشند. زيرا در لابه‌لاي موهاي سطح بدن آن‌ها تجمع پيدا مي‌کنند و به کلني زنبورهاي عسل منتقل مي‌شوند و هم‌چنين بر روي لاروهاي آن‌ها نيز تاثيرات مخربي دارند.
گروه دوم (Granules) مي‌باشند و براي جلوگيري از اثر (Drift) يا باد بردگي سموم ساخته شده‌اند. وقتي از گرد آفت کش در طبيعت استفاده مي‌شود، در اثر وزش باد، مقداري از گرد به خارج از منطقه مورد استفاده منتقل مي‌شود که اصطلاحاً به اين موضوع (Drift) يا باد بُردگي مي‌گويند، براي مقابله با اين عامل گرانول‌ها ساخته شدند.
گرانول‌ها، سمومي هستند که اطراف آن‌ها را يک ماده حامل، مانند پودر تالك(Talk) يا رُس‌هاي وِرمي‌كوليت (Vermicolite) در بر مي‌گيرد. قطر اين گرانول‌ها عموماً ۲۵صدم ميلي‌متر تا 5 ميلي‌متر است و در داخل خاک استفاده مي‌شوند. تعداد زيادي از سموم که به اين صورت ساخته مي‌شوند، سيستميک هستند و از طريق ريشه گياهان جذب مي‌شوند و حشراتي را که در روي قسمت سبزينه فعاليت مي‌کنند را از بين مي‌برند.
گروه ديگر اين سموم، ميکرو کپسول‌ها (Micro capsulated formulation) هستند. ميکرو کپسول‌ها سمومي هستند که اطراف آن‌ها را پوششي از جنس ژلاتين يا آگار (به صورت جامد يا مايع) و در مواردي مواد پلي‌وانيل در برمي‌گيرد. ميکرو کپسول‌ها سموم را بتدريج آزاد مي‌كنند و براي مبارزه با مگس‌ها و پشه‌ها استفاده مي‌شوند.
گروه ديگري از سموم خشک، طعمه‌هاي مسموم هستند. طعمه‌هاي مسموم در واقع با مواد غذايي که مورد علاقه آفات، يا جوندگان هستند مخلوط شده و از اين طريق مورد استفاده قرار مي‌گيرند. البته در مواردي طعمه‌هاي مسموم ممکن است به صورت آماده وجود داشته باشند که اين طعمه‌ها عمدتاً براي جوندگان بکار مي‌روند. در مورد گياهان زينتي، بيشتر شامل ملخ‌ها و آبدزدک‌ها مي‌شوند.
گروه ديگري از ترکيبات شيميايي، خميرها (Pastes) هستند. در اين فرمولاسيون، ماده سمي را با يک ماده كه خاصيت فرار بودن دارد مخلوط مي‌کنند و بعد مقداري ماده چسبناک به آن اضافه مي‌شود. از جمله اين سموم، ترکيبي است بنام آنتي تارلو که براي مبارزه با آفات چوبخوار در داخل ساقه و تنه درختان مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
بطور كلي در بين سموم، گَردها بيشترين خطرات را براي جانداران مخصوصاً حشرات مفيد دارند.
فرمولاسيون‌هاي مخصوص محلول‌پاشي
- گردهاي خيس شونده Wetable powder
- امولسيون شونده‌ها Emulcitable concentrate
- امولسيون‌هاي معكوس Inverted emulsion
- محلول‌هاي قابل حل در آب Water solvable concentrate
- پودرهاي قابل حل در آب water solvable powder
- سوسپانسيون‌هاي كلوئيدي Flowable
- فرمولاسيون غليظ با حجم كم Ultra volume
- محلول‌هاي روغني Oil solution
- فرمولاسيون آماده مصرف Ready to use
قطر گردهاي خيس شونده حدود 3 ميكرون است و وقتي داخل آب حل شوند بصورت سوسپانسيون نسبتاً پايداري در مي‌آيندسموم
- سموم معدني
- روغن‌ها
- هيدروكربن‌هاي كلره
- حشره‌كش‌ها
- سموم فسفره
- كاربامات‌ها
- كنه‌كش‌ها
- حلزون‌كش‌ها
- سموم گازي
- سموم هورموني

سموم معدني
- گوگرد معدني
- تركيبات آرسنيكي
- تركيبات فلوئوره
از ديگر ترکيبات معدني مي‌توان به ترکيبات آرسنيکي و ترکيبات فلوئوره اشاره کرد که اين ترکيبات بطور كلي در روي گياهان ايجاد گياه سوزي مي‌کنند، و در حال حاضر کاربرد آن‌ها بسيار محدود مي‌باشد. از جمله ترکيبات معدني که هنوز هم به صورت کم و بيش و در رابطه با برخي از آفات و عوامل بيماريزا کاربرد دارد گوگرد است که براي مبارزه با قارچ‌ها استفاده مي‌شود. ولي گوگرد، بر روي حشرات مفيد، مخصوصاً بر روي کنه‌هاي شکارگر اثرات مخربي دارد و لذاکاربرد بسيار محدودي دارد.

گوگرد معدني
تركيبات آرسنيكي
- گِل گوگرد
- محلول در آب (آرسنيك سفيد، ارسنيات سديم، ارسنيت سديم)
- گوگرد آسيابي
- غير محلول در آب (سبز پاريس، ارسنيات كلسيم، ارسنيات سرب)
- گوگرد قابل تعليق در آب
- گوگرد کلوئيدي
- مخلوط پلي‌سولفور

تركيبات فلوئوره
- فلوئوريد سيدم
- فلوئوروآلومينات سديم
- فلوئوروسيليكات سديم
- فلوئوروسيليكات باريوم
​

 

[رامین قاسم نتاج]

روغن‌ها
دومين گروه سموم روغن‌ها هستند. روغن‌ها به شکل‌هاي معدني، حيواني و گياهي در مبارزه با آفات کاربرد دارند، ولي بيشترين کاربرد آن‌ها مربوط به روغن‌هاي نفتياست. در گذشته ترکيبات روغني که از نفت استخراج مي‌شدند، براي مبارزه با آفات و مخصوصاً شپشك‌ها و کنه‌ها مورد استفاده قرار مي‌گرفتند كه به شدت ايجاد گياه
سوزي مي کردند. اما ترکيباتي که در حال حاضر مورد استفاده قرار مي گيرند گياه سوزي ندارند. درجه سلفوناسيون ترکيباتي که در تابستان براي مبارزه مورد استفاده قرار مي گيرد.بين 90 تا 98 درصد و براي ترکيباتي که در زمستان مورد استفاده قرار مي گيرد بين ۷۰ تا 90 درصد مي گيرد.
درجه سولفوناسيون مقدار درصد هيدروكربن‌هاي اشباع نشده، خارج شده از روغن (در مراحل تصفيه) مي‌باشد. به اين معني كه اگر روغني داراي درجه سولفوناسيون 98 درصد مي باشد. حدود 98 در صد از هيدرو کربن هاي اشباع نشده آن در طي مراحل تصفيه از روغن خارج شده اند.

هيدروکربن‌هاي کلره
گروه ديگري از سموم هيدروکربن‌هاي کلره هستند و از اولين سموم آلي مصنوعي هستند که توسط بشر براي مبارزه با آفات ساخته شده‌اند. علي‌رغم خدمات بسيار ارزنده‌اي که در طي جنگ جهاني به انسان کرده‌اند، بعد از مشخص شدن پايداري بسيار شديد آن‌ها در طبيعت، بسيار محدود شدند. اين سموم بصورت انتخابي عمل نمي‌كنند و همه‌ي اجزاء طبيعت، اعم از انسان و ساير گروه‌هاي جانوري را تحت تاثير قرار مي‌دهند. بعلاوه در بافت‌هاي چربي نيز تجمع پيدا مي‌كنند. تركيبات كلره نيز به چند دسته تقسيم‌بندي مي‌شوند كه عبارتند از:

1– ددت و آنالوگ‌هاي آن (دِدِت متوکسي کلر)
۲– هگزا آلکروسيلکوهگزان يا گامکسان (ليندين)
۳– سيکلودين‌ها (آلدرين، دي‌آلدرين، هپتاکر ، کلردان و آندوسولفان )
۴– پلي کلروترپن ( توکسافن و استروبان)

ددت - از جمله سمومي که براي مبارزه با آفات ساخته شده است ولي بعد از آن، آنالوگ‌هاي مختلفي از اين سم در مبارزه با آفات مورد استفاده قرار گرفتند.
گامكسان - يکي از سموم اين گروه به نام ليندين براي مبارزه با آفات ريشه خوار مثل سوسک‌هاي ريشه خوار خانواده (Scabaeidae) مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
پلي كلروترپن – از جمله اين حشره‌کش‌ها توکسافن است که در گذشته کاربرد بسيار زيادي در مبارزه با آفات پنبه داشته ولي در حال حاضر سموم بهتري جايگزين آن شده است.

حشره ‌كش‌ها
گروه ديگر از حشره‌کش‌ها، حشره‌کش‌هاي گياهي هستند. گياهان از حدود ۴۰۰ ميليون سال قبل بر روي کره زمين زندگي مي‌کردند و براي مقابله با آفات، ترکيبات مختلفي در آن‌ها تکامل پيدا کرده است. برخي گياهان خواص ضد تغذيه دارند و برخي در مواردي منجر به مرگ حشرات مي‌شوند. استفاده از حشره‌کش‌هاي گياهي در حال حاضر بسيار محدود شده است. علي‌رغم اينکه در برخي از کشورهاي آفريقايي در حال حاضر هم تعدادي از گياهان را براي استحصال سم، کِشت مي‌کنند.

از مهم‌ترين حشره‌کش‌هاي گياهي عبارتند از:
الف) نيکوتين؛ که از ترکيبي از بعضي گياهان مانند(Nicotina rustica) و (Nicotina tubacum)استخراج مي‌شود و بر عليه شته‌ها و ساير حشرات مکنده مثل زنجرک‌ها، بسيار موثر است.
ب) روتنون؛ که از گياهاني مانند (Derris elliptica) استخراج مي‌گردد و بر روي حشرات مکنده فوق‌العاده موثر است. اين سم روي ماهي‌ها هم تاثير مي‌گذارد.
ج) ريانودين؛
د) پيرترين؛ (Pyrethrins) که سابقه‌ي کار با آن‌ها بسيار قديمي است و اولين بار در ايران و توسط ايراني‌ها استفاده شده است، و از گياهان كريزان‌تِموم (Chrysantemum) استخراج مي‌شود.
امروز ترکيبات متعددي بر اساس (Pyrethrins) ساخته شده است و بر عليه بسياري از حشرات بکار گرفته مي‌شوند مانند آلترين، دلتامترين، سپترامترين و تعداد ديگر که سموم تماسي و گوارشي هستند و اثر ضربه‌اي بسيار شديدي دارند.

سموم فسفره
گروه ديگر از سموم، سموم فسفره هستند که بسيار متنوع و داراي گروه‌هاي متعددي مي‌باشند و در مقايسه با سموم کلره داراي مزايا و معايبي مي‌باشند. سموم فسفره عبارتند از:
- مشتقات اسيد فسفريک (تترااتيل پيروفسفات، هپتنوفوس، ديکرووس، فسفاميدون، ديکروتوفوس و مونوکروتوفوس و غيره)؛
- مشتقات اسيد فسفر و تيوبيک (پاراتيون، متيل پاراتيون، اكسي دي متون متيل، فنيتروتيون، فنتيون، ديازينون، فوکسيم، پيريمفوس متيل، پروپتامفوس، تري ازوفوس)؛
مشتقات اسيد فسفر و دي تيوئيک (مالاتيون، آزينفوس متيل، فوزالون، اتيون، فوسمت، متيرا تيون، فنتوات، فوريت، تيومتون، ديمتوات، فورموتيون)؛
- مشتقات اسيد فسفريک (نظير تري کلروفن)؛
- مشتقات فسفر و آميدات (متاميدوفوس، آسفات).

مزاياي سموم فسفره
1- داراي تاثير سريع هستند؛
2- در طبيعت دوام زيادي ندارند؛
3- اثر كنه‌كشي و حشره‌كشي آن‌ها از تركيبات كلره شديدتر است؛
4- در بافت چربي و زنجيره‌هاي زيستي تجمع پيدا نمي‌كنند؛
5- ميزان مصرف آن‌ها در واحد سطح نسبت به تركيبات كلره كمتر است.

معايب سموم فسفره
1- بروز مقاومت در آفات بويژه آفات چند نسلي؛
2- سميت شديد براي انسان و جانوران خونگرم؛
3- طيف تاثير وسيع آن‌ها باعث ظهور آفات ثانوي مي‌شود

كاربامات‌ها
ترکيبات کاربامات گروه ديگري از سموم هستند که نخستين آن‌ها سمي بنام (Physostigmine) است که از گياهي با نام (Physostigma venenosum) که محل رويش آن در آفريقاي جنوبي مي‌باشد استخراج مي‌شود.
ترکيبات کاربامات سمومي هستند که هسته مرکزي آن‌ها اسيد کارباميک (COONH2) است و شامل دو گروه اصلي مي‌باشند.

تركيبات كاربامات
1- دي متيل کاربامات‌ها (پيرولان، ايزولان، دي متيلان، پريميکارب). براي مبارزه با مگس‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند اما امروزه کاربرد آن‌ها محدودتر شده است؛

2- متيل کاربامات‌ها که داراي استفاده وسيعي هستند و به چندين گروه تقسيم مي‌شوند:
الف) نفتيل کاربامات‌ها (كاربايل)
مهم‌ترين تركيب اين گروه كاربايل است كه عليه حشرات، نرمتنان و كنه‌هاي دامي موثر است؛
ب) متيل کاربامات‌هاي هتروسيکليك (كاربوفوران، بنديوكارب)
يکي از مهم‌ترين ترکيبات اين گروه کاربوفوران است که داراي خاصيت سيستميک بوده و عليه آفات خاک‌زي، برگ‌خوار و ساقه‌خوار و نماتدها موثر است. کاربوفوران سمي بسيار قوي است که به دليل اثر فوق‌العاده قوي بصورت گرانول ساخته مي‌شود و در داخل خاک براي مبارزه با آفات مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين سم سيستميک بوده و از طريق ريشه گياهان جذب مي شود و حشراتي را که در روي گياهان جمع مي‌شوند را از بين مي‌برد

ج) فنيل کاربامات‌ها (مگزاكاربات، پروپوکسور، ميتو کارب)
پروپوکسور سمي با دو نوع فرمولاسيون مي‌باشد که يک نوع آن براي مبارزه با حشرات خانگي (به صورت حشره‌كش) و نوع ديگر براي شته‌ها و كنه‌ها در گلخانه‌ها و مزارع استفاده مي‌شود؛
ميتوکارب داراي طيف وسيعي بوده و عليه گروه‌هاي مختلفي از حشرات، كنه‌ها و نرمتنان و حتي سخت بالپوشان، دوبالان، پروانه‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد؛
د) اُگزايم‌ها (آلديکارب، متوميل و تيوديکارب)
همه جزء سموم سيستميک هستند و عليه طيف وسيعي از آفات در مزارع و گلخانه‌ها استفاده مي‌شوند.

كنه‌كش‌ها
گروه ديگري از آفت‌کش‌ها، کنه کش‌ها هستند که طيف وسيعي از سموم را شامل مي‌شوند. کنه‌ها مخصوصاً کنه‌هاي خانواده (Tetranychidae) از جمله آفات بسيار مهم گياهان زينتي و محصولات گلخانه‌اي به شمار مي‌آيند. براي مبارزه با اين آفات، تعدادي از سموم فسفره، کلره و کاربامات مورد استفاده قرار مي‌گيرند و در عين حال تعدادي کنه‌کش اختصاصي نيز وجود دارند.

​

 

[رامین قاسم نتاج]

كنه‌كش‌ها
- سموم گوگردي؛
- گوگرد معدني؛
- سموم گوگرد آلي؛
-سولفون‌ها (تتراديفون)؛
- سولفونات‌ها (فنزون، كلرفنزون)؛
- سولفيت‌ها (پروپارژيت)؛
- سولفيدها (تتراسول، كلرفن سولفيد).
سموم گوگرد آلي داراي ساختمان شيميايي شبيه به ساختمان شيميايي (D.D.T) هستند اما با اين تفاوت که به جاي اتم کلر مرکزي، اتم گوگرد قرار گرفته است. اين ترکيبات، همه مراحل مختلف سني کنه‌ها، از جمله تخم آن‌ها را از بين مي‌برند.
گروه ديگر از کنه‌کش‌ها، آنالوگ‌هاي د .د .ت هستند- کلروفنتول - ديکلوفول - کلروپروپيلات - کلروبنزيلات - بروموبروپيلات .
نيتروفنول‌ها گروه ديگر از کنه‌کش‌ها هستند.
- دينوبوتون، بيناپاکريل؛
- اين ترکيبات علاوه بر خاصيت کنه‌کشي، خاصيت قارچ کشي نيز دارند.
آخرين گروه کنه‌کش‌ها اُرگانوتين‌ها هستند.
- سي هگزاتين، آزوسيکلوتين، فن بوتاتين اكسايد؛
- در ساختمان شيميايي آن‌ها اتم قلع (Sn) وجود دارد؛
- همه مراحل متحرك كنه‌ها را از بين مي‌برند؛
- بعضي از آن‌ها علاوه بر خاصيت کنه‌کشي، خاصيت دور کنندگي و ضد تغذيه‌اي نيز دارند.

حلزون‌كش‌ها
گروه ديگر از آفت‌کش‌ها حلزون‌کش‌ها هستند، حلزون‌ها گاهي اوقات و تحت شرايط خاصي با عنوان آفات نسبتاً مهم محصولات گلخانه‌اي و گياهان زينتي در مي‌آيند.
براي مبارزه با حلزون‌ها سمومي که مورد استفاده قرار مي‌گيرند محدود هستند.
- مهم‌ترين تركيب مورد استفاده در مبارزه با نرمتنان متالدئيد است؛
- بعضي از حشره‌كش‌ها نظير كاربايل، ميتوكارب و مگزاكاربات خاصيت نرم‌تن‌كشي نيز دارند.
متالدئيد سمي تماسي و گوارشي است و همانند ساير سموم بصورت محلول‌پاش مورد استفاده قرار مي‌گيرد. براي توليد يك طعمه‌ي مسموم براي حشرات، سبوس را با گرد متالدئيد مخلوط مي‌کنيم و بتدريج مقداري آب به آن اضافه مي‌کنيم، البته نبايد آب به مقداري باشد که سبوس خمير گردد. بعد از اضافه کردن آب طعمه را بصورت يکنواخت يا بصورت کپه در محيط‌هايي که با نرمتنان مبارزه مي‌کنيم قرار مي‌دهيم.
سموم گازي
گروه ديگري از سموم، سموم گازي هستند. تعدادي از سموم وقتي در شرايط مناسب محيطي قرار مي‌گيرند تبديل به گاز شده و از راه تنفس انواع حشرات و موجودات را از بين مي‌برند.

سموم گازي
- کلروپيکرين، اتيلن دي برومايد، متيل برومايد، اتيلن اكسايد و فسفين؛
- سموم گازي عموماً بر روي همه مراحل رشد حشرات و ساير بندپايان موثر هستند؛
- از سموم گازي براي ضدعفوني خاك و از بين بردن آفات محصولات انباري استفاده مي‌شود.
سموم گازي براي انسان فوق‌العاده خطرناک هستند علي‌الخصوص سم متيل برومايد که باعث بي‌هوشي و حتي مرگ مي‌شود، به همين خاطر در کاربرد اين سم حتماً از افراد متخصص استفاده شود

​

 

[رامین قاسم نتاج]

طبقه‌بندى علف‌کش‌هااينکه چگونه علف‌کش‌ها توصيف يا طبقه‌بندى مى‌شوند بسته به سهولت کار است. قسمت عمدهٔ نحوهٔ تقسيم‌بندى بسته به صفات و خصوصياتى است که مفسر بر آنها تأکيد دارد. در حقيقت، معمولاً به‌طور حداقل علف‌کش‌ها به هشت روش تقسيم‌بندى شده‌اند. تمامى اين تقسيم‌بندى‌ها و واژه‌ها را بايستى به‌طور دقيق ياد گرفت تا اطلاعات مربوط به علف‌کش‌ها مفهوم شده و به‌طور صحيحى مورد استفاده قرار گيرد. علف‌کش‌ها به‌شرح زير تقسيم‌بندى شده‌اند:

عکس‌العمل‌هاى متفاوت بين گونه‌هاى گياهى
يک علف‌کش انتخابي، يک مادهٔ شيميائى است که درجهٔ سميت آن براى بعضى گياهان بيشتر از تعدادى ديگر است. علف‌کش‌هاى عمومى يا غيرانتخابى نسبت به کليهٔ گونه‌ها سمى هستند.

پوشش گياه يا خاک
علف‌کش‌هاى شاخ و برگ را مستقيماً بر روى شاخ و برگ گياهان مى‌پاشند. علف‌کش‌هاى مورد استفاده در خاک را نيز به خاک مى‌پاشند.

طول مدت ثبات در خاک
به هنگام استفاده از مقادير توصيه شده، علف‌کش‌هاى مقاوم (Persistent) باعث آسيب‌رسانى به گياهان کشت شدهٔ حساس در تناوب معمولى پس از برداشت مزرعه تيمار شده مى‌شوند. علف‌کش‌هاى داراى پس‌مانده پايدار (Long residual - Soil sterliants عقيم‌کننده‌هاى خاک) علف‌کش‌هاى ماندگارى هستند که به مدت يک يا چند فصل علف‌هاى هرز را کنترل مى‌کنند. بيشتر اوقات از آنها براى کنترل کليهٔ گياهان استفاده مى‌کنند. بر طبق کتاب جيب علف‌کش‌هاى منتشر شده توسط WSSA علف‌کش‌هاى داراى پس‌مانده آنهائى هستند که براى مدت نسبتاً کوتاهى (کمتر از يک فصل) به گياهچه‌هاى جوانه زده صدمه مى‌رسانند يا آنها را از بين مى‌برند.

پوشش منطقهٔ موردنظر
در تيمارهاى سرتاسرى (Broodcast treatments) سطح کل منطقهٔ تحت پوشش قرار مى‌گيرد. در تيمارهاى نوارى (Band treatments)، علف‌کش را به‌صورت پيوسته بر روى بخشى از منطقه مثلاً روى رديف‌ها يا بين رديف‌هاى گياهان مى‌پاشند. در تيمارهاى موضعى يا لکه‌اى (Spot treatments) علف‌کش‌زا (اغلب) به‌وسيلهٔ يک سمپاشى کوچک دستى بر روى مناطقى که علف‌هاى هرز به‌طور پراکنده مجتمع شده‌اند، مى‌پاشند. به اين ترتيب بخش نسبتاً کوچکى از کل منطقهٔ تيمار مى‌شود.
استفاده از علف‌کش‌ها در ارتباط با رشد و نمو گياهان زراعى و علف‌هاى هرز - علف‌کش‌هائى را که قبل از انجام شخم استفاده مى‌کنند، علف‌کش‌هاى قبل از شخم (Preplow) مى‌نامند. علف‌کش‌هاى پيش از کاشت (Preplant) علف‌کش‌هائى هستند که قبل از کاشت بذر يا نشاء در سطح خاک استفاده مى‌شوند. علف‌کش‌هاى قبل از سبز شدن، آنهائى هستند که قبل از جوانه‌زنى گياه زراعى يا يک علف هرز به‌خصوص و نه الزاماً هر دو، به‌کار مى‌روند. زمانى‌که مقصود گياه زراعى است قبل از سبز شدن عموماً به مفهوم مرحلهٔ پس از کاشت و قبل از سبز شدن گياه زراعى اشاره دارد. در گياهان زراعى چندساله (مثل چمن‌ها يا باغ‌ها) قبل از سبز شدن به مفهوم پيش از سبز شدن علف هرز است. علف‌کش‌هاى زمان شکاف (Cracking herbicides) آنهائى هستند که در زمان شروع شکاف خوردن سطح خاک بالاى گياهچه در حال خروج استفاده مى‌شوند. اين تيمارها را همچنين تيمارهاى خروج (At emergence) نيز مى‌نامند
علف‌کش‌هاى پس از سبز شدن آنهائى هستند که پس از سبز شدن گياه زراعى يا علف هرزى مخصوص استفاده مى‌شوند. اين علف‌کش‌ها را بر روى گياهان استفاده مى‌کنند مگر اينکه طريقى ديگر تأکيد شده باشد. تيمارهاى پس از سبز شدن را به کاربردهاى زود، دير و هدايت‌شونده تقسيم مى‌کنند. علف‌کش‌پاشى زود پس از سبز شدن ولى در طى مرحلهٔ اول رشد انجام مى‌شود. علف‌کش‌پاشى دير تيمارى است که پس از اينکه گياه زراعى يا علف هرز به خوبى مستقر شد صورت مى‌پذيرد. سمپاشى هدايت‌شوند (Directed postemergence) قرار دادن علف‌کش درمحل به‌خصوصى است به اين‌صورت که علف هرز را به‌طور کامل تحت پوشش قرار دهد و اين پوشش در مورد گياه زراعى به حداقل برسد. کابردهاى ذخيره (Layby application) هم‌زمان يا بعد از آخرين عمل وجين مکانيکى انجام مى‌شود.

روش‌هاى به‌کارگيرى علف‌کش در خاک
علف‌کش‌هاى مورد استفاده در خاک را ممکن است در سطح خاک، مخلوط در خاک، به‌صورت لايه‌اى در زير خاک، و يا به‌صورت تزريق در خاک به‌کار برند. در حالت لايه‌گذارى يا تزريق علف‌کش را به‌وسيلهٔ تيغه يا يک دندانه تزريق زير سطح خاک قرار دهند. خصوصيات مرتبط با گياه
مسير حرکت علف‌کش در گياهان و مکانيسمى که توسط آن علف‌کش‌ها گياهان را از بين مى‌برند، معيارهائى ديگر براى تقسيم‌بندى هستند. اشاره به مسيرهاى حرکت علف‌کش به اين مفهوم است که علف‌کش‌ها يا به‌صورت سيمپلاست (انتقال از طريق آوندهاى آبکش) و يا به‌صورت آپوپلاست (انتقال از طريق آوندهاى چوب) يا تماسى (Contact - غيرقابل انتقال) هستند​

واژهٔ فرمولاسيون در ارتباط با کنترل شيميائى علف‌هاى هرز، دو مفهوم مرتبط باهم دارد:

 

[رامین قاسم نتاج]

فرمولاسيون علفکشها يک فرمولاسيون، ساختار يک علف‌کش است که به‌وسيلهٔ سازنده براى استفادهٔ عملى تهيه مى‌شود. فرمولاسيون نشان‌دهندهٔ تمامى اجزاء ترکيبى محتوى ظرف است: مادهٔ فعال (مسموم‌کنندهٔ واقعي) به اضافهٔ مواد خنثى (هر چيز ديگر) همچون مواد حل‌شدني، مواد رقيق‌کننده ([FONT=arial, helvetica, sans-serif]Diluents[/FONT]) و مواد افزوده شدهٔ ديگر.
فرمولاسيون، همچنين شامل مراحلى است که به‌وسيلهٔ سازنده در جهت تهيهٔ علف‌کش براى استفادهٔ عملى انجام مى‌شود. در طى اين مراحل، سازنده براى استفاده‌کننده علف‌کشى تهيه مى‌کند که به راحتى قابل حمل باشد و اگر به‌طرز صحيحى استفاده شود، بتواند به‌صورت يکنواخت و دقيقى بدون هيچ‌گونه ضررى براى استفاده‌کننده مصرف شود.
اکثر علف‌کش‌ها طورى فرموله شده‌اند که بتوان آنها را با يک حمل‌کنندهٔ مناسب و راحت به‌کار برد. علف‌کش‌هاى رايج که با قابليت اسپرى (Spray) تهيه شده‌اند به‌گونه‌اى فرموله شده‌اند که مى‌توان آنها را با آب، با کودهاى مايع و يا با روغن‌هائى با غلظت گازوئيل به‌کار برد. بعضى علف‌کش‌ها به‌نحوى فرموله شده‌اند که سموم به‌صورت گرانوله‌هاى خشک يا ذرات پوشش‌دار (Pelleted) از مخازن خارج مى‌شوند. علف‌کش‌ها را معمولاً به‌صورت گرد (Dust) استفاده نمى‌کنند زيرا علاوه بر مشکل حمل و نقل، احتمال فرار (Drift) آنها به طرف گياهان حساس غير هدف نيز وجود دارد.

فرمولاسيون‌هاى قابل اسپرى
فرمولاسيون‌هاى قابل اسپرى شامل مايعات محلول در آب (Water Soluble)، پودرهاى محلول در آب (Water Soluble Powder) مواد امولسيونه در آب (Water emulsifiable concentrates)، پودرهاى وتابل (Wettable powders)، مايعات قابل پخش در آب (Water dispersable liquids) و گرانوله‌هاى قابل پخش در آب (Water dispersable granules) مى‌باشند.

مايعات محلول در آب
مايعات محلول در آب (S يا SL) کاملاً با حداقل به‌هم‌زنى در آب مخلوط مى‌شوند و زمانى‌که حل‌ شدند، نيازى به هم‌زدن بيشتر ندارند. اين فرمولاسيون‌ها، محلول‌هاى اسپرى براى جذب بهتر در گياهان نياز به نوعى مويان دارند. بعضى از اين سموم خود داراى مويان هستند، ولى در برخى بايستى مويان را به مخزن سمپاش اضافه نمود. اکثر اين فرمولاسيون‌ها در هر ۸/۳ ليتر (يک گالن) خود داراى حدود ۹/۰ تا ۸/۱ کيلوگرم مادهٔ فعال هستند.

پودرهاى محلول در آب (Water soluble powders)
پودرهاى محلول در آب (SP) به‌صورت خشک بوده و ذرات جامد ريزى هستند که کاملاً در آب حل مى‌شوند. اينها اکثراً نمک‌هاى قابل حل ترکيبات مختلف هستند. براى حل کردن اين علف‌کش‌ها در آب بايستى به ميزان زيادى آنها را به‌هم زد، اما پس از حل شدن تا ابد به همين صورت باقى مى‌مانند. اين سموم در مخزن سمپاش به‌صورت زلال و صاف هستند و براى جذب بهتر نياز به مويان دارند. معمولاً فرمولاسيون آنها حاوى ۴۰ تا ۹۰ درصد مادهٔ فعال است.

مواد امولسيونه در آب
اين مواد (E يا EC) مايعاتى غير قطبى (Non-Polar، روغني) هستند که قابليت امولسيونه دارند. اين مايعات در آب پخش شده و به‌صورت امولسيون (Emulsion) درمى‌آيند (قطرات روغن که به‌وسيلهٔ آب محاصره مى‌شوند)، اين سموم در مخزن شيرى‌رنگ بوده و به‌هم زدن براى جلوگيرى از جدا شدن اجزاء آنها اهميت خاصى دارد. جريان يافتن آب در لولهٔ خروجى سمپاش براى جلوگيرى از اين امر کافى است. اين فرمولاسيون‌ها به‌ندرت به مويان‌ها براى استفاده بر روى شاخ و برگ نياز دارند. اکثر فرمولاسيون‌هاى EC در هر ۸/۳ ليتر خوددارى ۹۰۰ تا ۲۷۰ و بعضى ۳۱۰ تا ۳۶۰ گرم مادهٔ فعال دارند. اين نوع فرمولاسيون‌ها در روغن محلول هستند.

پودرهاى وتابل
پودرهاى وتابل (W تا WP) ذرات جامد ريزى هستند که حاوى نوعى حمل‌کنندهٔ خشک، علف‌کش و عوامل متفرق‌کنده هستند. اکثر اين مواد مى‌توانند در آب پخش شوند، اما توصيهٔ معمول اين است که آنها را قبل از ريختن به داخل مخزن با کمى آب مخلوط کرده و سپس آن را به مخزن سمپاش بريزند. در مخزن سمپاش آنها را بايستى به ميزان زياد و به‌طور مداوم به‌هم زد؛ به محض اينکه عمل هم زدن متوقف شود، لايه‌اى جامد در ته مخزن تشکيل مى‌شود که براى جلوگيرى از آن علاوه بر خط برگشت، احتياج به يک به‌هم‌زن مکانيکى يا هيدروليکى نيز مى‌باشد. مخلوط سم معمولاً به رنگ شيرى کدر است. اين فرمولاسيون‌ها داراى ۵۰ تا ۸۰ درصد مادهٔ مؤثره هستند. بيشتر پودرهاى وتابل در خاک مورد استفاده قرار مى‌گيرند؛ با اين وجود، آنها را گاهى بر روى شاخ و برگ نيز مى‌پاشند. هنگامى‌که آنها را به شاخ و برگ مى‌زنند، اضافه کردن مويان به سم ضرورى است.

مايعات با قابليت پخش در آب
اين مواد که به مايع يا مواد قابل جارى شدن (F - Flowables يا L و WDL) نيز معروف مى‌باشند، ذرات جامد کوچکى هستند که در يک سيستم مايع سوسپانسيونه (Suspension) شده‌اند. اين ذرات از ذرات پودرهاى وتابل ريزتر هستند چون اين مواد قبلاً سوسپانسيونه شده‌اند احتياجى به حل کردن آنها با آب قبل از ريختن به داخل مخزن نيست زيرا به راحتى در آب پخش و سوسپانسيونه مى‌شوند. از آنجائى‌که ذرات اين مواد از ذرات پودرهاى وتابل ريزتر هستند، ميزان لازم به‌هم زدن آنها حد واسطى است از مقدار لازم براى پودرهاى وتابل و مواد امولسيون‌شونده. در صورتى‌که مخلوط سم بدون بهم‌زدن براى استفاده در زمان‌هاى بعد نگه داشته شود، هم به‌صورت خميرى در مخزن ته‌نشين مى‌شود. اين فرمولاسيون‌ها نيز در مخزن سم به رنگى شيرى کدر ظاهر مى‌شود. هر ۸/۳ ليتر اين نوع سموم حاوى ۱۸۰۰ گرم مادهٔ مؤثره است.

گرانوله‌هاى قابل پخش در آب
گرانوله‌هاى قابل پخش در آب، مواد خشک روانپذير (Flowables) يا گرانوله‌هاى محلول در آب (WDG، DF - Water soluble granules) نيز ناميده مى‌شوند. آنها فرمولاسيون‌هاى خشک گرانوله مى‌باشند. گرانوله‌ها ذرات بسيار ريز جامدى هستند که با عوامل سوسپانسيون‌کننده و پخش‌کننده مخلوط شده‌اند. اين مواد را مى‌توان بدون حل کردن قبلى در آب مخزن سمپاشى اضافه نمود. برخلاف مايعات با قابليت پخش در آب، گرانول‌ها به سهولت و سرعت در آب پخش مى‌شوند و به راحتى از قوطى خارج مى‌شوند. لذا کار کردن با آنها راحت‌تر از پودرهاى وتابل و مايعات با قابليت پخش مى‌باشد. خصوصيات ديگر آنها شبيه مايعات با قابليت پخش در آب است.

فرمولاسيون‌هاى خشک براى استفادهٔ مستقيم
براى استفادهٔ مستقيم سموم به‌صورت خشک، فرمولاسيون آنها به‌صورت گرانوله و گاهى به‌صورت حبه هستند. از آنجا که اين فرمولاسيون‌ها را مى‌توان بدون رقيق کردن در آب مستقيماً از بستهٔ حاوى سم در مزرعه پاشيد، معمولاً درصد مادهٔ مؤثر آنها پائين است.

گرانوله‌ها
گرانوله‌ها (G) فرمولاسيون خشک علف‌کش‌ها هستند که داراى ذراتى مجزاء به اندازهٔ ۱۰ ميلى‌متر مکعب مى‌باشند. مواد متفاوتى همچون مينرال‌هاى رس، پليمرهاى نشاسته، کودهاى شيميائى و بقاياى گياهى به‌عنوان ترکيبات گرانول استفاده مى‌شوند. اساساً غلظت اين‌گونه علف‌کش‌ها ۲ تا ۲۰ درصد است.
به‌طور کلى علف‌کش‌هاى گرانوله در مقايسه با فرمولاسيون‌هاى قابل اسپري، احتياج بيشترى به باران براى نفوذ در خاک دارند. از طرف ديگر، علف‌کش‌هاى گرانوله زيان فراريت علف‌کش‌هاى ديگر را ندارند. اخيراً تلاش‌هائى به‌منظور کند کردن سرعت آزاد شدن علف‌کش‌ها در خاک با استفاده از ترکيبات گرانوله به‌عنوان حمل‌کننده انجام شده است، البته توليدکنندگان علف‌کش هنوز به اين تکنولوژى علف‌کش‌ها تمايل چندانى نشان نمى‌دهند. حبه‌ها
اين حبه‌ها (P) فرمولاسيون‌هاى خشک علف‌کش‌ها با ذرات مجزاء در مخلوط هستند که معمولاً اندازهٔ آنها بزرگتر از ۱۰ ميلى‌متر مکعب است. از حبه‌ها اغلب براى کنترل موضعى علف‌هاى هرز در مزرعه استفاده مى‌شود. غلظت اين علف‌کش‌ها بين ۵ تا ۲۰ درصد است​