آزبست و خطرات زیست محیطی

[SORNAJ]

[FONT=&quot] [/FONT]​

[FONT=&quot]آزبست[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] هيچ انساني حاضر به ديدن درد انسان ديگر نيست[/FONT][FONT=&quot]![/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]
​

[FONT=&quot] [/FONT]​

[h=2][FONT=&quot]امروزه با همه مزايايي كه مي تواند داشته باشد، به عنوان يك سرطانزاي انساني قطعي شناخته مي شود. در نتيجه لازم است تا اين قاتل خاموش كه سالانه جان بيش از [/FONT][FONT=&quot]100 هزار نفر در سراسر جهان را مي گيرد و عامل 50 درصد از سرطانزاهاي شغلي است را به بند كشيد و مانع فعاليت بيشتر آن شد. از جمله اقداماتي كه مي تواند براي رسيدن به اين منظور بسيار كمك كننده باشد جايگزيني اين ماده با ديگر الياف كم خطر و بي خطر است تا بدين وسيله از تعطيلي كارگاههاي و كارخانجاتي نيز كه از اين محصول استفاده مي كنند جلوگيري به عمل آيد. در كشور عزيزمان ايران هم اكنون از آزبست به فراواني در صنايع آزبست سيمان، صنايع لنت و كلاچ ترمز، صنايع كفپوش و ... استفاده مي شود. با اين حال نكته اميدوار كننده اين است كه براي همه اين مواد جايگزين هاي مناسبي هم اكنون وجود دارد و در حال توسعه است. در اين متن سعي شده است تا آخرين جايگزين هاي مورد استفاده در سطح جهان كه بر روي آنها تحقيقات فراواني نيز صورت گرفته است معرفي شوند تا صنعتگران از وجود آنها آگاهي يابند و در صورت نياز بتوانند با پيگيري هاي بيشتر اين ماده را از صنعت خود حذف كنند. اميد است اين تلاش بتواند گرهي از مشكلات بهداشتي كشورمان را حل كند و تا حدّ امكان مفيد واقع گردد.[/FONT][/h]

[FONT=&quot]تاریخچه :[/FONT]​

[FONT=&quot]خستین بار در [/FONT][FONT=&quot]۳۰۰[/FONT][FONT=&quot] سال قبل از میلاد تئوفراستوس که از شاگردان ارسطو بود در کتاب خود به نام درباره سنگ‌ها به ماده بدون نامی، شبیه چوب پوسیده که در اثر اختلاط با نفت می‌سوزد، بدون آنکه آسیبی ببیند اشاره کرده‌است که بعدها این ماده آزبست نام گرفت. در ساختمان آزبست، پنبه کوهی یا پنبه نسوز، عناصری مانند سیلیس، منیزیوم و آهن وجود دارد. آزبست در طبیعت به رنگ‌های سفید، قهوه‌ای و آبی به چشم می‌خورد.[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]در سال [/FONT][FONT=&quot]۱۸۲۰ [/FONT][FONT=&quot]یک دانشمند ایتالیایی، برای نخستین بار لباس ضد آتش را با استفاده از الیاف آزبست تولید کرد. در اوایل قرن بیستم، یک مهندس اتریشی به نام لودویک هاچک از ترکیب الیاف این ماده با سیمان، موفق به اختراع سیمان نسوز شد، که با استقبال جهانی روبرو گشت.[/FONT] [FONT=&quot]آزبست چیست؟[/FONT]

[FONT=&quot]آزبست[FONT=&quot][1][/FONT] نام گروهی از ترکیب‌های معدنی [/FONT][FONT=&quot]منیزیوم[/FONT][FONT=&quot] و [/FONT][FONT=&quot]سیلیسیوم[/FONT][FONT=&quot] است که بیشتر در طبیعت به صورت [/FONT][FONT=&quot][FONT=&quot]الیاف معدنی[/FONT][/FONT][FONT=&quot] و سنگ یافت می‌شود. این مواد به خاطر [/FONT][FONT=&quot]مقاومت[/FONT][FONT=&quot] زیادی که در برابر گرما و آتش دارند به عنوان [/FONT][FONT=&quot]مواد نسوز[/FONT][FONT=&quot] بکار میروند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot] [/FONT]​

[FONT=&quot]ویژگی های فیزیکی وشیمیایی آزبست:[/FONT]​

[FONT=&quot]کانی های رشته ی آزبست,سیلیکات های آبدارهستند,بنابراین آن هابه عنوان تابعی ازدما نخست به واکنش های آبزدادرآن بستگی دارد.ساختارکریروتایل تادمای 550درجه ی سانتیگرادپایداراست.رفتاررشته های آمفیبول تحت گرم شدن پیوسته مشابه کریزوتایل است,هرچنددماهای آب زدایی وتبلورمجددآن متفاوت است.رشته های آزبست به ویژه کریزوتایل می توانندطی خردایش مکانیکی دچارتجزیه ی حرارتی شوند.درتجهیزات ساینده ی پرانرژی مانندآسیای توپی,انرژی های برخوردی به شدت متمرکزمی توانندسبب بی شکل شدن ساختاربلوری شوند.مقاومت کششی ذاتی یک رشته ی آزبست مجزا,براساس نیروی پیوند[/FONT][FONT=&quot]si-o-si[/FONT][FONT=&quot]درزنجیره ی سیلیکات می تواندنزدیک به10گیگاپاسکال باشد.بااین وجودرشته های آزبست صنعتی مقاومت بسیارکمی رانشان می دهند,زیراانواع مختلفی ازنقص های ساختاری وشیمیایی درآنهاوجودارد.مقومت کششی اندازه گیری شده یرشته های کریزوتایل درحدود1/1-4/4گیگاپاسکال گزارش شده است.[/FONT]​

[FONT=&quot]مقاومت کششی آموزیت وکریسیدولیت قابل مقایسه باکریزوتایل است.درموردآمفیبول ها,مقاومت کششی به شدتحت تاثیردرصدآهن است.روندمشاهده شده ی افزایش مقاومت کششی آمفیبول هاازترمولیت به آموزیت وکروسیدولیت به طورمستقیم به درصدآهن رشته هاوابسته است.تغییرات مقاومت کششی رشته های آزبست به عنوان تابعی ازدماهمچنین به طوربارزی جدا کننده ی کریزوتایل وآمفیبول هاازیکدیگراست.کریزوتایل مقاومت کششی خودراتادمای 500 درجه ی سانتیگرادحفظ می کنندتااینکه واکنش های دهیدروکسیله آغازشود.ازطرف دیگرآمفیبول هاکاهش مقاومت کشش راازدمای 200درجه ی سانتیگرادنشان می دهند.برای نمونه دردما ی 350 درجه کریسیدولیت 50%مقاومت کششی خودراازدست می دهد.هرچندرشته های آزبست رانمی توان به عنوان سیلیکات های محلول درآب درنظرگرفت ولی مواجهه طولانی مدت کریزوتایل باآمفیبول هاباآب (به ویژه دردماهای بالا)به شسته شدن پیوسته وآرام اجزای سیلیکاته وفلزی آنها منجرمی شود.درموردرشته های کریزوتایل (درمقدارمشخص اب) به سرعت به صورت جزئی ح شده وافزایش [/FONT][FONT=&quot]PH[/FONT][FONT=&quot] رانیز سبب مشود.[/FONT][FONT=&quot]PH[/FONT][FONT=&quot]متعادل برای یک محلول آبی کریزوتایل به 5/10-10می رسد.کریزتایل و آمفیبول ها هردودرجه ی بالایی ازبی اثری شیمیایی رابه سمت شرایط قلیایی دردوره های طولانی نشان می دهند.دردمای بالاواکنش بابازها[/FONT][FONT=&quot]NaoH,KOH,Ca(OH)[SUB]2[/SUB][/FONT][FONT=&quot]طی دوره ی زمانی کوتاه نیزدارای اهمیت هستندبرای نمونه محلول هیدروکسیدپتاسیم باکروسیدولیت دردمای 100درجه ی سانتیگرادگزارش شده است.[/FONT]​

[FONT=&quot]ضریب اصطحکاک الیاف کریزوتایل,آمفیبول هاورشته های شیشه ای به ترتیب کاهش می یابند,مقاومت الکتریکی بالای رشته های آزبست ازویژگی های بارزاین الیاف است وازاین ویژگی به طورگسترده ای درصنایع مرتبط باعایق بندی الکتریکی استفاده می شود.همانندسیلیس وبسیاری ازکانی های سیلیکاته الیاف آزبست واکنش پذیری شیمیایی قابل توجه ای دارندبه ویژه سطح به شدت قطبی رشته های کریزوتایل جذب سطحی (فیزیکی وشیمیایی)انواع مختلف موادآلی وغیرآلی راتشریح می کنند.[/FONT]​

[FONT=&quot]در مقابل مواد شيميايي و خوردگي و رطوبت ، مقاومت زيادي دارد .الياف آن از خاصيت ضربه پذيري فوق العاده بالا برخوردار است . خاصيت اختلاط فوق العاده با سيمان دارد و همانند آرماتور در ساخت انواع ورقه ها و لوله هاي سيماني كم ضخامت عمل مي كند[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]​

[FONT=&quot]کانی شناسی آزبست::[/FONT]​

[h=1][FONT=&quot] [/FONT][/h] [FONT=&quot]آزبست نام مشترکی است که به تعدادی از كاني هاي طبیعی اطلاق میشودکه طي فرايندهايي سیلیکاتهاي آنها هیدراته می­شوند. این کانیها، ساختمانی کریستالی داشته و در هوا غیر قابل احتراق می باشد ولی الیاف تشکیل دهنده­اش جداشدنی و تفكيك پذيرند.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot] [/FONT] [FONT=&quot]کانی های آزبست تقریبا خواص فیزیکوشیمیایی متحصر به فردی دارند این کانی ها دارای الیافی بی نهایت باریک بوده و قابلیت ارتجاعی دارند که حتی در حرارت های بالا این خاصیت را از دست نمی دهند. ظاهرا اغلب الیاف آن نرم بوده و به علت قابل ارتجاع بودن خود پذیرای تابیده شدن و بافتن هستند.[/FONT] [FONT=&quot]کاربرد های وسیع و پیشرفته آزبست در منسوجات ضد حرارت و آتش، کاغذ ها و مقواها وهمچنین لنت های ترمز و کلاچ جهت وسایل نقلیه می باشد. معمولا ترکیبات آزبست در ساخت سيمان، رزین و پلاستیک نیز به کار می روند.[/FONT]

[FONT=&quot] [/FONT]​

[FONT=&quot]خصوصیات ویژه آزبست: [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]مقاومت شیمیایی: [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]مقاومت شیمیایی انواع آزبستها متفاوت است. کریزوتیل با آن که خاصیت شکل پذیری بسیار خوب دارد، مقاومت شیمیایی آن ناچیز است. به عکس آنتوفیلیت که خاصیت الاستیکی و شکل پذیری آن حداقل است، بالاترین مقاومت شیمیایی را در مقابل اسیدها دارد. بیشتر آزبستهای خانواده آمفیبول ، مقاومت شیمیایی بالاتر از کریزوتیل دارند[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot] [/FONT]​

[FONT=&quot]. [/FONT]​

[FONT=&quot]مقاومت حرارتی: [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]درصد آب آزاد شده از آزبستها در مدت دو ساعت و در دماهای متفاوت اندازه گیری شده است. میزان آب آزاد شده از کریزوتیل در حرارت بالا، بیش از دیگر آزبستهاست. چنانچه کریزوتیل در شرایط فشار بالا به پودر تبدیل شود، حالت تبلور خود را از دست می‌دهد و به جسمی بی‌شکل تبدیل می‌گردد. کریزوتیل از نظر انعطاف پذیری بهترین نوع آزبستها شمرده می‌شود، ولی مقاومت شیمیایی آن اندک است. بر عکس آنتومیلیت دارای خاصیت انعطاف پذیری اندک و مقاومت شیمیایی بالاست[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]خواص آزبست: [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]١- مقاومت حرارتی بالا [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]٢- استحکام کششی زیاد[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]٣- انعطاف پذیری مطلوب[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]٤- مقاومت در برابر اکسید شدن و خوردگی[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]۵[/FONT][FONT=&quot]- مقاومت الکتریکی زیاد[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]۶[/FONT][FONT=&quot]-تمایل به ایجاد سوسپانسیون با حلالهای و اختلاف با انواع مواد آلی[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]انواع آزبست:[/FONT]​

[FONT=&quot]در طبیعت 4 نوع اصلی آزبست وجود دارد که از لحاظ شیمیایی با هم تفاوت دارند لذا خواص [/FONT] [FONT=&quot]کاربردهای مختلفی دارند :[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [h=2][FONT=&quot]کریزوتایل ([/FONT][FONT=&quot]3mgo,2sio[SUB]2[/SUB],2h[SUB]2[/SUB]o[/FONT][FONT=&quot])[/FONT][FONT=&quot][/FONT][/h] [FONT=&quot]که همان آزبست سفید می باشد، دارای الیاف سفید رنگ، نرم و کش دار بوده و معادن اصلی آن درکانادا، روسیه و رودزیا واقع هستند. بيشترين ميزان مصرف جهاني(95%) را تشكيل مي دهد. کریزوتایل (آزبست سفید)یک ماده فیبریست که تقریبأ شامل40% سیلیکات توأم بااکسید منیزیوم می­باشدکه به طورگسترده ای بیش از 90% درصد مصرف جهانی آزبست را فرا می گیرد. در کریزوتایل الیاف بلند آن را به مانند نخ به هم تابیده ودر قالب پوشاننده های آزبستی برای لباس های حفاظتی و عایق های حرارتی و... به کار می برند.البته لازم به ذکر است الیافی که مقاومت گرمایی نسبتأ بالایی دارند با اسید ها واکنش داده و تخریب می شوند.[/FONT] [h=2][FONT=&quot]آموسیت [[/FONT][FONT=&quot]sio3[/FONT][FONT=&quot]([/FONT][FONT=&quot] Fe mg[/FONT][FONT=&quot])][/FONT][FONT=&quot][/FONT][/h] [FONT=&quot]تیره رنگ به رنگ قهوه ای روشن و دارای الیاف محکم و شکننده می باشد که در جنوب آفریقا یافت می شود. آموسیت که یک ماده فیبری است تقریبأ شامل 50% سیلیس و 40% اکسید آهن می باشد.از خصوصیات ویژه آموسیت می توان مقاومت در برابر فساد تدریجی و غیر ارتجاعی بودن الیاف و همچنین دانسیته حجمی بالای آن ( هنگام تجزیه طی تولید ) را نام برد.از آموسیت در ساخت عایق های حرارتی عایق مقوایی مقاوم در برابر آتش استفاده می شود.[/FONT] [h=2][FONT=&quot]کروسیدولیت[[/FONT][FONT=&quot]Na Fe (sio3)2.Fe sio3,H2o[/FONT][FONT=&quot]][/FONT][FONT=&quot][/FONT][/h] [FONT=&quot]به آزبست آبی معروف بوده و دارای الیاف محکم آبی رنگ می باشد. درجنوب آفریقا، استرالیاي غربی و بولیوی یافت می­شود. اين نوع آزبست بسيار خطرناك مي باشد. کروسیدولیت(آزبست آبی) ماده ای فیبری می باشد که تقریبا شامل 50% ترکیبات سیلیس و نزدیک به 40% ترکیبات آهن [/FONT][FONT=&quot]II[/FONT][FONT=&quot] و [/FONT][FONT=&quot]III[/FONT][FONT=&quot](اکسیدهای آن) می باشد.[/FONT]

[FONT=&quot]کروسیدولیت نسبت به دیگر انواع آزبست الیاف مقاومتری داشته وقدرت مکانیکی ترکیبات آن به علت مقاومت در برابر اسیدها بالا بوده لذا آن را در صنعت ماده ای با ارزش ساخته است.ازکروسیدولیت به طور فزآینده ای در محصولات سمنت آزبست لوله های فشاری استفاده می شود.[/FONT]​

[h=2][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]آنتوفیلیت[[/FONT][FONT=&quot]7.Si8.(OH)2[/FONT][FONT=&quot]([/FONT][FONT=&quot]Mg Fe[/FONT][FONT=&quot])][/FONT][FONT=&quot] [/FONT][/h] [FONT=&quot]در فنلاند و آفریقا استخراج شده، دارای الیاف سفید و شکننده می باشد.[/FONT] [FONT=&quot]از دیگر انواع آزبست می توان ترمولیت [[/FONT][FONT=&quot]ca[SUB]2[/SUB] Mg[SUB]5[/SUB] si8 o[SUB]22[/SUB]. (OH)[SUB]2[/SUB][/FONT][FONT=&quot]] و اکتینولیت [[/FONT][FONT=&quot]cao. 3(Mg Fe)o. 4sio[SUB]2[/SUB][/FONT][FONT=&quot]] را نام برد. آنتوفیلیت ماده ای فیبر مانند وبسیار نادر است که دارای ترکیبات متغیری شامل بیش از 60%سیلیس،17 الی 31% اکسید منیزیوم وبیش از 20% اکسید آهن [/FONT][FONT=&quot]II[/FONT][FONT=&quot] می باشد. از آنتوفیلیت همچنین به عنوان یک ماده پر کننده (فیلر)گران قیمت استفاده می شود وبه علت خواص ویژه اش از مقاومت مناسبی در مقابل عوامل شیمیایی وگرما برخوردار می باشد.[/FONT]

[FONT=&quot]انواع آزبست: آزبست سفيد، قهوه اي و آبي(از بالا به پايين)[/FONT]​

[FONT=&quot]در بیشتر محصولات آزبستی، الیاف در یک قالب ویا کپسول هایی محصور هستنند که در این صورت خطر برای سلامتی ایجاد نمی کنند. بدیهی است خطر بالقوه برای انسان در حین حفاری، اره کردن وغیره رخ می دهد.خطر آزبست بر ای سلامتی انسان می تواند ناشی از آزاد شدن الیاف آن باشد. الیاف آزاد شده آزبست می توانند علاوه بر کارگران شاغل در آن بر دیگران نیز اثر بگذارند.[/FONT]

[FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]کاربرد آزبست:[/FONT]​

[FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]این ماده با توجه به خواص فوق در مهندسی اتومبیل، کشتی سازی و صنایع الکتریکی،ساختمانی، شیمیایی و سایر چرخه ها کاربرد بسیار وسیعی دارد که می توان به موارد ذیل اشاره نمود[/FONT][FONT=&quot]:

[/FONT][FONT=&quot]- [/FONT][FONT=&quot]لوله سازی[/FONT][FONT=&quot]1
[/FONT][FONT=&quot] - استفاده در رنگهای ضد آتش[/FONT][FONT=&quot]2
[/FONT][FONT=&quot] - ساخت لنت ترمز و صفحه کلاج [/FONT][FONT=&quot]3
[/FONT][FONT=&quot]- پارچه های مقاوم در برابر اسید،حرارت و بخار[/FONT][FONT=&quot]4
[/FONT][FONT=&quot] - واشرها [/FONT][FONT=&quot]5
[/FONT][FONT=&quot] - لایه های ایمنی[/FONT][FONT=&quot]6
[/FONT][FONT=&quot]- اتصالات سرپوش دیگهای حرارتی [/FONT][FONT=&quot]7
[/FONT][FONT=&quot]- آسفالت آزبستی برای پوشش جاده ها [/FONT][FONT=&quot]8
[/FONT][FONT=&quot]- لباسهای ضد آتش و کلاههای آتش نشانی [/FONT][FONT=&quot]9[/FONT]​

[FONT=&quot]- عایق سازی واگن های راه آهن[/FONT][FONT=&quot]10[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]مهمترین محصولات آزبستی[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT]​

· [FONT=&quot]محصولات آزبستی سیمانی[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT][FONT=&quot]شامل لوله‌های آزبست سیمانی ، ناودانی و صفحات ایرانیت که در صنایع مختلف بکار می‌روند[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]​

· [FONT=&quot]جامه‌های نسوز[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT][FONT=&quot]لباس ، جلیفه ، نمدها و دیگر مواد نسوز[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT]​

· [FONT=&quot]کاغذهای آزبستی[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT][FONT=&quot]از این نوع کاغذها به عنوان پوشش لوله‌ها و عایقهای الکتریکی استفاده می‌کنند[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]​

· [FONT=&quot]مواد مالشی و حرارتی[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT][FONT=&quot]صفحه کلاچ ، لنت ترمز ، انواع واشر و غیره[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT]​

· [FONT=&quot]به عنوان ماده پرکننده[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT][FONT=&quot]در آسفالت ، رنگ شیمیایی ، کاشی ، پلاستیک و[/FONT][FONT=&quot] ... . [/FONT]​

[FONT=&quot]آزبست و سلامت انسان:[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]بر اساس تحقيقات انجام شده از سوي دفتر بررسي آلودگي آب و خاك سازمان حفاظت محيط زيست، از جمله بيماري‌هايي كه از تماس آزبست ايجاد مي‌شود، مي‌توان بيماري آزبستوز، سرطان ريه و مزوتلبوما را نام برد.[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]آزبست داراي الياف كوتاه، بلند و متوسط است كه ازالياف كوتاه در انواع مواد پلاستيكي، رنگ ها، آسفالت، گريس و روكش الكترودهاي جوشكاري استفاده مي شود. از الياف متوسط در انواع ورقه ها، لوله هاي آزبست سيماني، لوله هاي فشارقوي (به همراه الياف بلند)، كف پوش ها، كاغذها، لنت ترمز، روكش كلاج، عايق هاي حرارتي (در تركيب با سيليكات كلسيم و منيزيم) و عايق هاي آكوستيكي استفاده مي شود.الياف بلند نيز در تهيه توليدات ضدآتش و محصولات مقاوم در برابر حرارت از قبيل پرده هاي تئاتر، لباس مأموران نجات و آتش نشاني، مأموران اطفاي حريق چاه هاي نفت (در اين مورد، لباس ها كاملا از آزبست تهيه مي شود)، انواع پيش بند، دستكش، لباس هاي يكسره، كفش، مواد بسته بندي، واشر، درزگير، عايق هاي حرارتي (مثل پوشش هاي ديگ بخار، لوله) عايق هاي الكتريكي، لنت ترمز (به صورت نوارهاي آزبستي) و غشاء پيل هاي الكتريكي مورد استفاده قرار مي گيرد.دكتر حسيني كه تحقيقات جامعي درباره موارد استفاده و ضررهاي آزبست انجام داده است، در ادامه تصريح مي كند: در بعضي مراجع علمي، آزبست بعد از سرب و جيوه به عنوان خطرناك ترين ماده براي محيط زيست و سلامت انسان محسوب شده است.آزبستوس، سرطان ريه و مزوتليوم از جمله بيماري هاي خطرناكي است كه در نتيجه تأثيرات آزبست در انسان بروز مي كند. آزبستوس نوعي بيماري ريوي است كه در نتيجه تنفس الياف بسيار نازك آزبستي به وجود مي آيد. الياف آزبست بسيار پايدار است، بنابراين به آساني حل نمي شود و تا ساليان متمادي در بافت ريه باقي مي ماند و به مرور زمان منتهي به فيبروز ريه يعني سفت شدن بافت ريه و تنگي نفس مي شود. بيماري آزبستوس قابل علاج نيست ولي با جلوگيري ازتنفس بيشتر گرد و غبار آزبستي مي توان سرعت پيشرفت اين بيماري را تا حدودي كند كرد. غير از آزبستوس و سرطان ريه يكي ديگر از بيماري هايي كه به دليل تنفس گردوغبار آزبست به وجود مي آيد، مزوتليوم است.مزوتليوم نوعي سرطان بدخيم است كه فقط از طريق تماس و تنفس آزبست به وجود مي آيد. متأسفانه هنوز نحوه شكل گيري اين بيماري مشخص نشده ولي واضح است كه الياف بسيار نازك آزبستي، به لايه نازك ريه مي چسبد و سپس به مرور زمان در ريه پخش و به اين طريق باعث ايجاد سرطان مي شود[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]مطالعات اپيدوميولوژيك بخصوص نزد افرادي كه با اين مواد سر و كار دارند ثابت كرده است تمام انواع الياف آزبست قادرند سرطان ناي و نيز تومورهاي بدخيم را در پرده جنب و ريه ايجاد كنند. همچنين امكان بروز سرطان دستگاه گوارش و سرطان حنجره نيز در اثر تماس با اين مواد بسيار محتمل بوده و كشيدن سيگار باعث افزايش مرگ و مير ناشي از سرطان ريه در افرادي كه در معرض اين مواد هستند، مي‌شود.[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]در بسياري از كشورها آمارهاي تهيه شده از جوامع شهري و روستايي مقيم در نزديكي معادن استخراج حاكي از بالا بودن شمار بيماري‌هاي مرتبط با اين ماده بخصوص سرطان ريه است.[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]علاوه بر آلودگي‌هاي ريوي، آزبست با ورود به آب‌هاي سطحي و زيرزميني براحتي وارد بدن انسان مي‌شود. فيبرهاي معلق مواد آلي را جذب مي‌كنند و در نهايت اين مواد كل سطح فيبر را مي‌پوشانند. كرايزوتايل يا آزبست سفيد در آب‌هاي قليايي تثبيت مي‌شود ولي در شرايط اسيدي منيزيم از ساختار فيبري آن جدا شده و اين درحالي است كه آب بسياري از رودخانه‌ها حالت اسيدي دارند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]الیاف آزبست می‌تواند به ذرات بسیار ریز و غیرقابل رویتی تبدیل شود. این ذرات نامرئی که قطر آن‌ها کمتر از ۰[/FONT][FONT=&quot]٫[/FONT][FONT=&quot]۵ میکرون است، در هنگام تنفس به اعماق شش نفوذ می‌کنند و برای همیشه در آن جا می‌مانند. با گذشت زمان این ذرات بر اثر تحریکات مداوم خود می‌توانند سبب بیماری‌های آزبستوسیس ([/FONT][FONT=&quot]Asbestosis[/FONT][FONT=&quot])، سرطان ریه و یا بیماری مزوتلیوما ([/FONT][FONT=&quot]Mesothelioma[/FONT][FONT=&quot]) شوند که همه آن‌ها در نهایت به مرگ منتهی می‌شوند.[/FONT]

[FONT=&quot]اثرات بهداشتی:[/FONT]​

[FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]تماس با آزبست چه بصورت مستقیم و چه بصورت غیر مستقیم به بیماریهای زیر منجر می شود:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بیماری آزبستوز[/FONT][FONT=&quot] -1
[/FONT][FONT=&quot]این بیماری با ترشح ماده ای پروتئینی حول الیاف ظریف آزبست که به شش ها وارد شده و فرا گرفتن پیرامون آن آغاز می شود و بتدریج با افزوده شدن به آن جدار داخلی شش ها را سخت و ضخیم می کند و به همان نسبت از گنجایش حجم شش ها می کاهد. این بیماری معمولاً سالها پس از اینکه فرد در معرض الیاف آزبست قرار گرفت و حتی زمانی که دیگر شخص با آزبست سروکار ندارد ظهور می کند که عوارض این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد[/FONT][FONT=&quot]:

[/FONT]​

[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تنگی نفس در حال پیشروی [/FONT][FONT=&quot]

[/FONT][FONT=&quot]درد در ناحیه دستگاه تنفسی [/FONT][FONT=&quot]

[/FONT][FONT=&quot]خس خس در هنگام تنفس [/FONT][FONT=&quot]

[/FONT][FONT=&quot]سرفه های خشک و ریز [/FONT][FONT=&quot]

[/FONT][FONT=&quot]متورم شدن انتهای انگشتان دست [/FONT][FONT=&quot]

[/FONT][FONT=&quot]بی اشتهایی و کاهش وزن [/FONT][FONT=&quot]

[/FONT][FONT=&quot]و گاهی ضخیم شدن سطح شش ها نیز گاه رخ می دهد که توسط اشعه ایکس مشخص می شود و سالها بعد بروز می نماید. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که علایم بروز بیماری در افرادی که با پنبه نسوز یا آزبست کار می کنند. معمولاً در حدود [/FONT][FONT=&quot]۵۵-۵[/FONT][FONT=&quot]٠[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]سالگی ظهور می کند[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]سرطان ریه [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]ثابت شده است شیوع این بیماری در بین افرادی که به آزبستوز مبتلا هستند بسیار بالا است. همچنین ثابت شده است که نه تنها طول مدت کار بلکه اولین تماس با پنبه نسوز اهمیت به سزایی در ابتلا به سرطان ریه دارد، زیرا از زمانی که الیاف هر چند به مقدار خیلی کم وارد بدن می شود اثرات بیماری زایی آن آغاز می گردد. عوامل دیگری که ابتلاء به این بیماری را تشدید می نماید عبارتند از[/FONT][FONT=&quot]:

[/FONT][FONT=&quot]موقعیت اجتماعی، اقتصادی، نحوه زندگی و محل و نوع مسکن کارگر معمولاً سعی می شود سرطان ریه ناشی از آزبست را با عوامل گوناگون و مختلف مانند استعمال دخانیات مربوط سازند و به همین علت در اکثر نوشته ها و ادبیات ایمنی و بهداشت روی این مسئله تأکید می شود[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT]​

[FONT=&quot]آزبست و محیط زیس[/FONT][FONT=&quot]ت:[/FONT]​

[FONT=&quot]الیاف آزبست توسط استخراج از معدن، اره‌کشی، عملیات تخریب ساختمان‌هایی که در عایق‌سازی آنها از آزبست استفاده شده، و بطور کلی تخریب هر فرآورده آزبست دار به محیط زیست وارد می‌شوند. در شهرهای بزرگ یکی از مهم‌ترین راه‌های ورود آزبست به هوا از طریق لنت ترمز و کلاچ خودرو است[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]​

[FONT=&quot]از دید تولید کنندگان محصولات آزبست، از آنجا که صنعت آزبست، نیاز به انرژی کمتری در مقایسه با محصولات جایگزین که از پتروشیمی و استخراج فلزات بدست می‌آید، دارد، دوستدار محیط زیست است.[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT]​

[FONT=&quot]عوامل خطر و خطرات زیست محیطی مرتبط با آزبست:[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[h=1][FONT=&quot]عوامل خطر[/FONT][/h] [h=1][FONT=&quot] [/FONT][/h] [FONT=&quot]امروزه مشخص شده است که میزان خظر بروز بیماری های ناشی از الیاف توسط سه عامل اساسی و معرف به سه «[/FONT][FONT=&quot]D[/FONT][FONT=&quot]» تعیین می گردد.[/FONT] [FONT=&quot]1) مقدار الیاف[/FONT][FONT=&quot]Dose)[/FONT][FONT=&quot] منظور مقدار غباری است که در زمان معین تنفس می گردد.[/FONT] [FONT=&quot]2) ابعاد ([/FONT][FONT=&quot](Dimension[/FONT][FONT=&quot]: منظور این است که آیا ماده حاوی آزبست، گرد و غبار قابل تنفس ایجاد می کند؟ (غباری که حاوی الیاف با طول بیش از 5 میکرون و قطر کمتر از2 میکرون یا نسبت ظاهری طول به قطر بزرگتر از 3 به 1 باشد،گرد و غبار قابل آزبست محسوب می شود ).[/FONT] [FONT=&quot]3) دوام و پایداری الیاف:[/FONT][FONT=&quot] (Durability)[/FONT][FONT=&quot] یا میزان پایداری چنین غباری در داخل ریه انسان، که الیاف با طول کوتاهتر از 5 میکرون برای انسان خطری محسوب نمی شود.براساس مطالعات انجام شده بر روی انسان و حیوان، آژانس بین المللی تحقیق در مورد سرطان [/FONT][FONT=&quot]IARC[/FONT][FONT=&quot]تمام گونه های آزبست را به عنوان گروه [/FONT][FONT=&quot]I[/FONT][FONT=&quot] شناخته شده، در انسان به عنوان ماده سرطان زا طبقه بندی کرده است[/FONT]

[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]خطرات زيست محیطی ناشي از آزبست :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]در ارتباط با خطرات محیطی آزبست که توجه اذهان عمومی را به خود جلب کرده و اين اعتقاد که حتی یک فیبر می تواند کشنده باشد باعث شده که مطالعات محیطی گسترده­ای صورت گیرد و حتی صنایع ترغیب به برچیدن فرايند­های آزبست شوند اما نتیجه مطالعات دراین باره در سه اصل بیان می شوند :[/FONT] [FONT=&quot]1) آزبست در اکثر نقاط پوسته زمین وجود دارد و بشر قادر به کنترل كامل منابع آن نمی باشد.[/FONT] [FONT=&quot]2) مطالعات نشان داده است که غلظت ذرات معلق در هوا در داخل ساختمان هایی که در آنها مصالح آزبست [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] سیمان به کار رفته است با غلظت ذرات معلق در هوا خارج از ساختمان چندان تفاوتی ندارد به علاوه مقدار آن بسیار کم می باشد (کمتر از[/FONT][FONT=&quot]cc[/FONT][FONT=&quot]/فیبر001/0) پس چنانچه اگر خطری متوجه افراد جامعه باشد (که بسیار کم است،کمتر از یک در هزار) این خطر خیلی کمتر از خطراتی است که در هر روز با آن مواجه می شویم.[/FONT] [FONT=&quot] 3)هیچ گونه مدارک اپیدمیولوژیکی وجود ندارد که خطرات مربوط به جامعه عمومی را در رابطه با آزبست موجود در هوا نشان دهد. در کنفرانس سازمان بهداشت جهانی در مورد وجود الیاف معدنی در محیط های غیر شغلی که در سپتامبر1987 در لیون فرانسه برگزار شد یک گروه از مصاحبه شوندگان این نتیجه را اعلام کرده اند که خطر ابتلای عامه مردم به بیماری های مزوتلیوما و سرطان ریه که به آزبست نسبت داده شده احتمالا بسیار کم می باشد و خطر ابتلای به بیماری آزبستوزیس در حقیقت صفر است. [/FONT] [FONT=&quot]در جلسه سازمان بهداشت جهانی در سال 1988 در رابطه با کاهش میزان آزبست در محیط این نتیجه بدست آمده که محصولات با وزن مخصوص بالا مانند محصولات آزبست سیمانی و مواد شیمیایی در حال حاضر هیچ گونه خطرات غیر قابل قبولی برای عموم جامعه ندارند اگرچه در هنگام نصب و یا تعمیر این محصولات لازم است که در مورد جلوگیری از انتشار ذرات در هوا تمهيداتي صورت گیرد چراكه بسيار خطرناك مي شوند.[/FONT] [FONT=&quot]این اجلاس مصوب کرد که استفاده از مواد عایق (که حاوی آزبست می باشد)، در مواد شکننده بایستی در سراسر جهان متوقف گردد.[/FONT] [FONT=&quot]لوله های آزبست سیمانی مورد مصرف در سیستم توزیع آب آشامیدنی:[/FONT] [FONT=&quot]سازمان بهداشت جهانی [/FONT][FONT=&quot] W.H.O[/FONT][FONT=&quot]در سال 1993در نشریه ای سالانه تحت عنوان راه بردهای کیفیت آب آشامیدنی اظهار می دارد آزبستی که معمولا در آب آشامیدنی وجود دارد به قدری نیست که اهمیت چندانی با سلامتی داشته باشد. سازمان بهداشت جهانی این طور تشخیص داده است که در مطالعات اپیدمیولوژیکی بر روی افرادی که از آب آشامیدنی جریان داشته در لوله های آزبست سیمانی استفاده کرده اند هیچ گونه شواهد متقاعد کننده ای در رابطه با پیدایش موارد سرطان در اثر بلع آزبست به دست نیامده است.[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot] [/FONT] [FONT=&quot]انواع الیاف مورد استفاده در صنعت( به عنوان جایگزین)[/FONT] [FONT=&quot] [/FONT]

[FONT=&quot]مواد آلی مواد مصنوعی[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]مصنوعی[/FONT][FONT=&quot][/FONT]	[FONT=&quot]طبیعی[/FONT][FONT=&quot][/FONT]	[FONT=&quot]مصنوعی[/FONT][FONT=&quot][/FONT]	[FONT=&quot]طبیعی[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]اکریلیک[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]آرامید[/FONT] [FONT=&quot]نایلون[/FONT] [FONT=&quot]پلی استر[/FONT] [FONT=&quot]پلی وینیل کلراید[/FONT] [FONT=&quot]تفلون[/FONT] [FONT=&quot]ویسکوز[/FONT] [FONT=&quot]پلی اکریلیک نیتریت[/FONT][FONT=&quot][/FONT]	[FONT=&quot]پنبه[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot] [/FONT] [FONT=&quot]پارچه[/FONT] [FONT=&quot]کتان[/FONT] [FONT=&quot] [/FONT] [FONT=&quot] [/FONT] [FONT=&quot]کنف[/FONT] [FONT=&quot]چوب[/FONT] [FONT=&quot]یشم[/FONT][FONT=&quot][/FONT]	[FONT=&quot]کاربید[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]کربن (زغال)[/FONT] [FONT=&quot]سرامیک[/FONT] [FONT=&quot]پشم شیشه[/FONT] [FONT=&quot]توبرمورایت[/FONT] [FONT=&quot]فسفات[/FONT] [FONT=&quot]Koberit[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]الیاف مصنوعی[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]تیتانات پتاسیم[/FONT][FONT=&quot][/FONT]	[FONT=&quot]سیلیکات آلومینیم[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]آزبست[/FONT] [FONT=&quot]خاک رس (با الیاف سوزنی)[/FONT] [FONT=&quot]سیلیکات کلسیم[/FONT] [FONT=&quot]داورونیت[/FONT] [FONT=&quot]کائولین[/FONT] [FONT=&quot]پرلیت[/FONT] [FONT=&quot]سیستولیت[/FONT] [FONT=&quot]ول آسبستونیت[/FONT] [FONT=&quot]اریونیت[/FONT] [FONT=&quot]اکسید زیرکونیوم[/FONT] [FONT=&quot]پودر تالک[/FONT][FONT=&quot][/FONT]

[FONT=&quot]- مواجه باآزبست درمحیط های کاری [/FONT]​

[FONT=&quot]راه اصلي:[/FONT]​

v [FONT=&quot]دستگاه تنفسی یاریه ها(راه اصلی)[/FONT]​

[FONT=&quot]راههاي فرعي:[/FONT]​

v [FONT=&quot]بلعيدن يا دستگاه گوارش[/FONT]​

v [FONT=&quot]پوست (برخی كارگران ساختماني)[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]آزبست به خصوص زماني خطرناك تر مي شود كه ترد و شكننده باشد. در اين حالت به راحتي مي تواند در فضا آزاد گردد. الياف ريز تر مي توانند براي مدّت زيادي در هوا باقي بمانند. آنها سپس از راه دهان و بینی به کیسه های هوایی بسیار کوچک شش ها رفته و باعث بیماری می شوند.[/FONT]​

Ø [FONT=&quot]سالانه بیش از صد میلیون نفر در جهان در مواجهه با آزبست قرار می گیرند که بیش از صد هزار نفر از آنها در هر سال جان خود را از دست می دهند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

Ø [FONT=&quot]حتّي كارگراني كه با لباس هاي خود آزبست را به منزل ببرند ممکن است افراد خانواده آنها به خصوص فرزندانشان را به بیماری مبتلا سازند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

Ø [FONT=&quot]مواردی كه خطر بيماري هاي مربوط به آزبست را افزایش می دهد:[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

v [FONT=&quot]تنفس مقدار زیاد الياف [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

v [FONT=&quot]مدّت زمان طولانی مواجهه[/FONT]​

v [FONT=&quot]کشیدن سیگار[/FONT]​

v [FONT=&quot]سنّ پایین به خصوص کودکان[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot]چه مشاغلی در خطرند؟[/FONT]​

[FONT=&quot]اگر شما در یکی از کارخانجات تولید محصولات آزبستی، معادن آزبست، ساخت و تعمیر لنت ترمز و کلاچ و کارهای ساختمانی کار می‌کنید یا اگر پلیس راهنمایی و رانندگی هستید باید بدانید که در معرض خطر آزبست قرار دارید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]​

[FONT=&quot]شما زمانی بیشتر در مواجهه قرار می‌گیرید که[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT]​

• 
  [*=right][FONT=&quot]اطّلاعی از خطرات این ماده نداشته باشید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]
  [*=right][FONT=&quot]مواد دارای آزبست را نشناسید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]
  [*=right][FONT=&quot]از روش‌هایی که باعث کاهش خطر می‌شوند استفاده نکنید (به دلایلی مثل عجله یا خستگی)[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
  [*=right][FONT=&quot]سیگار بکشید و در حین کار با آزبست غذا بخورید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]
  [*=right][FONT=&quot] [/FONT]

[FONT=&quot]چرا بايد آزبست را از فرايند خارج سازيم؟[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]-[/FONT][FONT=&quot]آزبست ريسك بزرگي براي سلامتي كاركنان شماست (با ارزش ترين سرمايه هر سازمان[/FONT][FONT=&quot]). [/FONT][FONT=&quot]حذف يا جايگزيني آزبست با مواد كم خطر يا بي خطر قدم بزرگي در راستاي سلامت شاغلين شماست[/FONT][FONT=&quot].
-[/FONT][FONT=&quot]قانون الزام مي دارد كه سلامت كارگران حفظ شود ودر غير اين صورت شما متخلف خواهيد بود[/FONT]​

[FONT=&quot] [/FONT]​

[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]وسايل حفاظت فردي[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]تا زمان حذف آزبست از فرایند در صورت لزوم کارکنان شما باید از وسایل حفاظت فردی مثل ماسک های مخصوص استفاده کنند(به عنوان آخرین راه چاره یا به عنوان راهی مکمّل). به یاد داشته باشید که ماسک های معمولی پارچه ای یا بستن دستمال نمی-تواند مفید واقع شود[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT]​

[FONT=&quot]پایان[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
​

---

[FONT=&quot] [/FONT]