HSE گوگرد

P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
بدیهی است که آلاینده هایی نظیر دی اکسید گوگرد، سولفید هیدروژن و ... تهدید جدی برای محیط زیست محسوب می گردند و اثرات سوء بر سلامت انسان و سایر جانداران به جا می گذارند. امروزه میزان انتشار آلاینده های گوگردی ناشی از فعالیت های انسان در محیط،‌ به دلیل انجام عملیات تصفیه و فرآوری نفت و گاز،‌ استفاده از ذغال سنگ به عنوان سوخت در نیروگاه ها و خروجی اگزوز خودروها به مراتب بیش تر از منابع طبیعی می باشد. لذا توجه به ملاحظات ایمنی، ‌بهداشت و محیط زیست به منظور ارتقاء‌ کیفیت زندگی و بهسازی شرایط محیط کار اهمیت یافته و آموزش افراد،‌ به ویژه پرسنل شاغل در محیط های ذیربط صنعتی، به منظور آگاهی آن ها از خطرات و تهدیدات احتمالی در واحد های تولید و نگهداری گوگرد، ‌آشنایی با ملاحظات ایمنی،‌ نحوه کاهش و یا حذف ضایعات سمی و خطرناک و اقدامات لازم در موقع بروز حوادث لازم و ضروری می باشد.
 
P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
گوگرد عنصری

گوگرد عنصری

  • اطلاعات عمومی
  • اثر بر سلامت
  • دسته بندی خطر
  • کنترل تماس
  • کمک های اولیه
  • جابجایی، انبار داری و حمل ونقل
  • اطفاء حریق
  • نشت تصادفی و انهدام ضایعات بالا
  • آثار زیست محیطی
اطلاعات عمومی
گوگرد عنصری، جامد زرد رنگ و یا مایع کهربایی مایل به زرد می باشد. گوگرد و گرد گوگرد آتشگیر بوده و در صورت سوختن گاز دی اکسید گوگرد تولید می نمایند. توده گوگرد جامد با سرعت متوسط می سوزد در حالی که سوختن غبار گوگرد با انفجار همراه است. عواملی مانند اصطکاک، الکتریسیته ساکن، حرارت، جرقه یا شعله به اشتعال گوگرد کمک می نمایند.
گوگرد در حرارت حدود 140[SUP]o[/SUP]C به صورت مذاب با بوی خاص تخم مرغ گندیده می باشد که در اثر تماس ایجاد سوختگی می نماید. در فضای خالی بالای مخازن نگهداری گوگرد مذاب، غلظت بالایی از H[SUB]2[/SUB]S تجمع می نماید که در صورت استنشاق یا جذب پوستی خطرناک می باشد. متصاعد شدن H[SUB]2[/SUB]S از گوگرد مذاب در حین فرآیند سرد شدن صورت گرفته و همچنین عواملی مانند حرارت بالا، اختلاط و یا تماس با اسیدها و یا نمک های اسیدی این عمل را تسریع می نماید. قرار گرفتن در معرض گوگرد منجر به ایجاد حساسیت در چشم، پوست و دستگاه تنفسی می گردد.

مشخصات و خواص فیزیکی و شیمیایی گوگرد​
نام شیمیاییگوگرد
شماره CAS9- 34- 7704
شماره DOTجامد(1350)
مذاب(2448)
آتشگیریقابل اشتعال
نقطه اشتعال ([SUP]o[/SUP]C )188- 168
نقطه جوش ( [SUP]o[/SUP]C )444
نقطه ذوب[SUP] o[/SUP]C ) )119
وزن مخصوص (kg/L)92/1-07/2 (جامد )
811/1 (مذاب)
فشار بخار mmHg (در 20[SUP]o[/SUP]C)001/0
محدوده غلظت قابل انفجار (g/m[SUP]3[/SUP])1400- 35
pHحدود 7
حلالیتنامحلول در آب سرد وگرم;محلول در دی سولفید کربن، بنزن، تولوئن، کلروفرم، اتر، آنیلین گرم، تترا کلرید


اثر بر سلامت

مطالعات نشان می دهد که در بخش هایی از آسیا مقادیر زیادی گوگرد در هوا وجود دارد که استنشاق آن می تواند بر سلامتی موجودات زنده اثر بگذارد. گوگرد، علاوه بر اینکه به طور طبیعی در محیط وجود دارد، در نتیجه فعالیت های مربوط به استخراج نفت به محیط وارد شده و در اثر فعالیت بیش از اندازه و غیر استاندارد پالایشگاه های نفت تأثیر نامطلوب بر کیفیت هوای منطقه به جا می گذارد.

ملاحظات اضطراری: در صورت استنشاق کشنده است. جامد و مایع آتشگیر. منجر به ایجاد حساسیت در دستگاه تنفسی می گردد. باعث آسیب به ریه ها، پوست، سیستم اعصاب مرکزی، دستگاه تنفس، عدسی و قرنیه چشم می گردد.

استنشاق

تماس کوتاه مدت: استنشاق مقادیر زیاد از هر نوع گرد و غبار، می تواند بر شفافیت و عملکرد ریه اثر بگذارد. داده های موجود حاکی از این است که این ماده مضر نبوده ولی تا حدودی حساسیت زا می باشد. در مورد گوگرد مذاب گاز هیدروژن سولفاید متصاعد می گردد که در غلظت بالای ppm 150 به کمک حس بویایی قابل تشخیص نیست. در صورت استنشاق کشنده است، از طریق تأثیر بر عملکرد سیستم اعصاب مرکزی باعث نقص و از کار افتادگی سیستم تنفس می گردد. از آثار قرار داشتن در معرض مقادیر زیاد از این ماده می توان به سر درد، سر گیجه، پریشانی، درد قفسه سینه، از بین رفتن حس بویایی و هوشیاری و در نهایت مرگ اشاره نمود. احتمال تورم غشاء مخاطی بینی، التهاب گلو، برونشیت، سینه پهلو، تورم ریه و سرانجام سیانوز نیز وجود دارد.

تماس دراز مدت: تماس مداوم باگوگرد سبب ایجاد سوزش در غشاء مخاطی، برونشیت همراه سرفه، خلط و تنگی نفس می شود.

تماس با پوست: تماس گوگرد مذاب با پوست ایجاد سوختگی، التهاب و تاول نموده و باعث ناراحتی پوست می شود.

تماس با چشم:سرخی، خارش و سوزش چشم . احتمال ناراحتی قرنیه و تاری آن وجود دارد.

بلع: باعث ایجاد سوختگی در دهان، گلو و معده شده، تماس مستقیم با گوگرد مذاب سوختگی های شدید حرارتی ایجاد می نماید.


دسته بندی خطر

توجه: محصول حاوی هیدروژن سولفید می باشد که گازی شدیداً سمی و آتشگیر بوده ودر صورت استنشاق غلظت های خاص، منجر به مرگ می گردد. در چشم، پوست و دستگاه تنفس ایجاد حساسیت می نماید. از تماس با رطوبت و بخار جلوگیری گردد. از آنجا که این گوگرد مذاب به هنگام حمل ونقل داغ می باشد، خطر سوختگی حرارتی وجود دارد. در حالت داغ و یا به هنگام سوختن، دی اکسید گوگرد تولید می گردد.

عبارت ریسک

  • R10 آتشگیر
  • R36 صدمه به چشم
  • R37 صدمه به دستگاه تنفسی
  • R38 صدمه به پوست

عبارات ایمنی

  • S16 دور از منابع شعله زا نگهداری شود. استعمال دخانیات ممنوع
  • S22 عدم استنشاق غبار حاصل
  • S25 ممانعت از تماس با چشم

رتبه بندی خطر برای گوگرد عنصری​

HMIS​
NFPA​
درجه بندی​

جامدمذابجامدمذاب0: حداقل
اثر بر سلامت
2​
2​
2​
2​
1: جزیی
خطر آتشگیری
2​
1​
2​
2​
2: متوسط
خطرات فیزیکی
0​
0​
0​
0​
3:بالا/وخیم
موارد خاص



4:شدید/بسیار حاد


HMIS: Hazardous Material Information System (USA)

NFPA: National Fire Protection Association(USA)

​
کنترل تماس
ملاحظات ویژه: اصول مربوط به کار ایمن حتماً رعایت گردد. باید توجه داشت که گوگرد از راه پوست نیز جذب شده و این امر منجر به افزایش میزان تماس با این ماده می گردد. کنترل های مهندسی یکی از راه های مؤثردر کاهش میزان تماس می باشد.
حدود مجاز تماس با گوگرد
PEL=10 ppm TWA (8-hours) ; asdustOSHA
OEL (TWA , 8 -hours) = 10 ppm ; asdust______
TLV= 10 ppm (TWA , 8 -hours) ; inhalation (asdust)ACGIH


کنترل مهندسی و فنی: در صورت تولید غبار، دود و یا مه در عملیات با استفاده از روش هایی مانند محصور نمودن، سیستم تهویه گازهای خروجی و یا سایر کنترل های مهندسی، مقادیر ماده مضر تولید شده کمتر از حدود مجاز تماس نگاه داشته می شود.

وسایل حفاظت فردی

توجه: روش های کنترل در محیط کار بهتر از وسایل حفاظت فردی می باشند، اما در مواقع خاص استفاده از وسایل حفاظت فردی لازم می باشد. قوانین OSHA 1910.132 کارفرمایان را ملزم به تعیین و تهیه این وسایل متناسب با خطر موجود و نیز آموزش پرسنل برای نحوه و زمان استفاده از این وسایل می نماید.
محافظت از چشم: عینک ایمنی حفاظ دار
محافظت از بدن: روپوش آزمایشگاهی
محافظت از دستگاه تنفس: NIOSH برای غلظت بالاتر از 100 ppm سولفید هیدروژن ماسک های از نوع هوا رسان را توصیه می نماید.
پوشش دست ها: دستکش از جنس نئو پرن، پلی وینیل کلراید، وینیل و یا پلاستیک
پوشش پاها: کفش های صنعتی


کمک های اولیه

چشم:پلک ها را با دست باز و چشم را به مدت 15 دقیقه با آب فراوان شستشو داده در صورت تداوم حساسیت و خارش مشاوره پزشکی توصیه می گردد.

پوست: در صورت تماس با گرد گوگرد، موضع با آب و صابون شسته و در صورت بروز و ادامه خارش مشاوره پزشکی توصیه می گردد. در صورت تماس با گوگرد مذاب، از آب جاری سرد برای شستشوی موضع استفاده شود. به دلیل دارا بودن خاصیت ضد عفونی کنندگی، بهتر است پوسته گوگردی برداشته نشود. به پزشک مراجعه گردد.

بلع: مصدوم وادار به استفراغ نشود، مگر به توصیه افراد متخصص در امور درمانی. در صورت هشِار بودن مصدوم، دهان با آب شستشو داده شود. هیچگاه به فرد بیهوش از راه دهان چیزی داده نشود. در صورت بلع مقادیر زیاد، مشاوره و نظارت پزشکی توصیه می گردد.

استنشاق: مصدوم به محیط عاری از آلودگی منتقل گشته و در صورت سختی تنفس، از گاز اکسیژن استفاده گردد. در صورت توقف تنفس، توسط افراد آموش دیده تنفس مصنوعی داده شده و در صورت توقف قلب احیاء قلبی - رِیوی (CPR) انجام گیرد. مشاوره پزشکی برای تورم و ضایعات مزمن ریوی توصیه می گردد.



جابجایی، انبارداری و حمل و نقل

احتیاطات: میزان گاز H[SUB]2[/SUB]S موجود در مخازن باید به طور مرتب و دوره ای کنترل گردد. از مجاورت با ترکیبات ناسازگار اجتناب گردد.

مدیریت وجابجایی: گوگرد مایع نیاید در ظروف حاوی حتی مقادیر اندک از هیدروکربن ها و یا رطوبت نگهداری گردد. برای خروج گازهای حاصل و کاستن از فشار آن، پوشش های محافظ بآرامی برداشته شوند. در هنگام بارگیری و تخلیه مراقبت های ویژه در مورد غلظت های خطرناک گاز هیدروژن سولفید باید صورت گیرد.

انبارداری: گوگرد جامد در محیط خنک (ترجیحاً کمتر از 30[SUP]o[/SUP]C) و با تهویه مناسب نگهداری شده و از ایمنی وسایل و کلیدهای برق اطمینان حاصل نمایید. گوگرد جامد در جعبه و بصورت قالبی نگهداری شده و مخازن نگهداری باید خشک نگهداشته شوند. از نور مستقیم خورشید محافظت شده و به طور دوره ای از لحاظ نشت مورد بررسی قرار گیرد. حضور هیدروکربن ها منجر به تولید گاز سولفید هیدروژن آتشگیر می گردد. به منظور کاهش خطر جرقه از وسایل غیر آهنی استفاده شود.
گوگرد مذاب باید در دمای بین 149-127 درجه سانتیگراد و در محفظه های ویژه مجهز به لوله های حاوی بخار آب گرم، نگهداری شود .لوله کشی باید به گونه ای باشد که بخار بتواند برای مقابله با هر آتش سوزی احتمالی به کار گرفته شود. محیط باید سیستم تهویه مناسب داشته باشد.
مواد ناسازگار: جدا از کلرات ها، نیترات ها و سایر اکسید کننده ها نگهداری شود. در محیط مرطوب در ظروف استیل خوردگی ایجاد می نماید. با ذرات ریز فلزی، فلزات قلیایی و اسیدهای معدنی سریعاً واکنش می دهد.

اطلاعات مربوط به حمل و نقل
نامگوگرد مذاب
شماره شناسایی (DOT)2448
گروه خطر1/4(قابل اشتعال)
بسته بندیگروه III(حداقل خطر)
نامگوگرد جامد
شماره شناسایی (DOT)1350
گروه خطر1/4(قابل اشتعال)
بسته بندیگروه III(حداقل خطر)


اطفاء حریق
اطلاعات مربوط به انفجار و آتشگیری​
قابلیت احتراقدر دمای بالا قابل اشتعال است
دمای خود اشتعالی ([SUP]o[/SUP]C)85/213
نقطه اشتعال ([SUP]o[/SUP]C)85/206
غلظت قابل انفجار در هوا1400- 35 میلی گرم در لیتر
محصولات احتراقاکسید های گوگرد


توصیه ها و شرایط اطفاء حریق

  • در بالاتر از دمای اشتعال و در حضور جرقه، در محیط باز خطر آتش و در محیط بسته خطر انفجار وجود دارد.
  • از پودر خشک مواد شیمیایی، گاز دی اکسید کربن و شن و ماسه برای خاموش نمودن آتش استفاده گردد.
  • استفاده از آب برای اطفاء حریق ناشی از گوگرد مذاب، به دلیل بالاتر بودن دمای آن از دمای جوش آب، خطرناک می باشد. آّب سریعاً به بخار تبدیل شده و مقدار زیاد آب باعث پخش گوگردبه فرم قابل انفجار می گردد.
  • از آب فقط به منظور خنک نمودن محیط استفاده شده و از تماس آن با گوگرد مذاب اجتناب گردد.

می توان از آب برای دور نمودن مواد پخش شده از منبع آتش استفاده نمود، در اینصورت آب استفاده شده به فاضلاب های عمومی وارد نشود.


نشت تصادفی و انهدام ضایعات
احتیاطات شخصی

  • سرِیعاً با افراد امدادگر تماس گرفته شود.
  • افراد غیر لازم ازمحل دور شوند.
  • از وسایل حفاظت فردی مناسب استفاده گردد.
  • در خلاف جهت جرِیان باد و دور از مکان آلوده ایستاده و با مراجع ذیصلاح محلی تماس گرفته شود.

احتیاطات محیطی

  • از پخش و ورود مواد به خاک، راه های آبی، زهکش و فاضلاب ها جلوگیری شود.
  • محیط آلوده ایزوله شود.
  • ازهر گونه عامل ایجاد جرقه و شعله اجتناب گردد.
  • مواد پخش شده در حداقل فضا جمع آوری شوند.
  • تا حد ممکن و با استفاده از روش هایی مانند خلاء مواد نشت یافته به داخل محفظه های بسته جمع آوری گردد، در غیر اینصورت سطح آن با مواد خنثی و قلیایی مانند سنگ آهک پوشانیده شود تا زمانی که عملیات جمع آوری و باز یافت انجام گیرد.



آثار زیست محیطی
اصولاً عنصرگوگرد غیر سمی بوده، خطر گوگرد مذاب به دلیل درجه حرارت بالای آن می باشد. تحت شرایط خاص حرارتی هر دو فرم جامد و مایع قادرند گاز هیدروژن سولفید و دی اکسید گوگرد تولید نمایند. در غلظت های بالا این گازها باعث ایجاد حساسیت در چشم و دستگاه تنفس شده و کندی تنفس، بیهوشی و مرگ به همراه خواهند داشت. در مورد گاز هیدروژن سولفید نباید به حس بویایی به عنوان علامت هشدار دهنده اطمینان نمود.
گوگرد در آب نامحلول می باشد، در دراز مدت در شرایط خاص اکسِد شده و تولید ضایعات اسیدی می نماید. در غلظت بالا برای اکوسیستم های آبی خطرناک بوده، در شرایط بی هوازی گوگرد عنصری احیاء بیو شیمیایی شده و یون سولفید و هیدروژن سولفید تولید می نماید.
محصول تجزیه این عنصر اکسیدهای گوگرد می باشند که در صورت ورود به پیکره های آبی به دلیل تولید اسید سولفوریک برای محیط زیست دریایی تهدید محسوب می گردد.





​
 
P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
ترکیبات گوگرد

ترکیبات گوگرد

  • سولفید هیدورژن
  • دی اکسید گوگرد
  • دی سولفید کربن
  • سولفید کربونیل
  • متیل مرکاپتان
  • اتیل مرکاپتان
 
P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
سولفید هیدروژن

سولفید هیدروژن

اطلاعات عمومی
گاز بی رنگ. در حرارت بسیار پایین و یا تحت فشار زیاد، مایع بی رنگ. در غلظت بسیار کم بوی تخم مرغ فاسد. در غلظت 100-30 میلی گرم در لیـتر بوی نا مطبوع. در غلظت 50 میلی گرم در لیـتر حس بویایی تضعیف گشته یا کاملاً از بین می رود.

گاز سولفید هیدروژن به طور طبیعی در نفت خام، مخازن گاز طبیعی، گازهای آتشفشانی و چشمه های آب گرم وجود دارد. این گاز همچنین می تواند در نتیجه فرآیندهای زیر تولید گردد:

  • تجزیه بقایای انسانی وحیوانی در نتیجه فعالیت های باکتریایی
  • فعالیت های صنعتی نظیر فرآوری مواد غذایی
  • کوره های ذغال سنگی
  • صنایع کاغذ سازی
  • صنایع نساجی
  • تأسیسات تصفیه فاضلاب
  • صنایع تولید گوگرد
  • طرح های تولید قیر و آسفالت
  • صنایع دباغی

سولفید هیدروژن گازی بی رنگ، سمی و آتشگیر با بوی نافذ تخم مرغ فاسد می باشد. این گاز به صورت گاز فاضلاب و متعفن همراه با ایجاد خفقان شناخته می شود. گاز هیدروژن سولفید از طریق حس بویایی در غلظت های 3/0-01/0 قسمت در میلیون (ppm) قابل تشخیص می باشد. ولی اطمینان به حس بویایی برای تشخیص آن روش درستی نمی باشد زیرا در غلظت بالای ppm 100 در مدت چند دقیقه حس بویایی را از کار می اندازد. هیدروژن سولفید خالص سنگین تر از هوا بوده و در مناطق کم ارتفاع نظیر چاه های فاضلاب، گودال ها، تونل ها و راه آب ها تجمع می یابد.

سایر اسامی : اسید سولفیدریک، هیدروژن سولفوره، هیدرو سولفوریک اسید، گاز فاضلاب، گاز ترش


مشخصات ، خواص فیزیکی و شیمیایی سولفید هیدروژن​
شماره CAS
4- 06- 7783​
شماره DOT
1053​
وزن ملکولی (gr)
08/34​
نقطه جوش ([SUP]o[/SUP]C)
2/60-​
نقطه ذوب([SUP]o[/SUP]C)
9/82-​
دانسیته بخار (هوا=1)(gr/l)
189/1​
وزن مخصوص مایع (در 15درجه سانتیگراد)(gr/l)
79/0​
فشار بخار (در 1/21درجه سانتیگراد)
9/248(psig)​


اثر بر سلامت

گاز سولفید هیدروژن بسیار سمی می باشد. کارکنان از طریق استنشاق این گاز در معرض آن قرار گرفته و این گاز سمی سریعاً در ریه جذب می گردد. ثابت شده که این گاز از طریق ممانعت در عملکرد آنزیم سیتوکروم اکسیداز مانع جذب اکسیژن می گردد.

آثار تماس کوتاه مدت:
تماس کوتاه مدت (حاد) با سولفید هیدروژن باعث ایجاد سوزش و حساسیت در حلق، بینی، چشم و ریه ها می گردد. تماس با غلظت های بالاتر آثار جدی بر سلامت به جا گذاشته و حتی منجر به مرگ می گردد. جدول زیر این آثار را به طور خلاصه نشان می دهد.


آثار ناشی از قرار گرفتن در معرض سولفید هیدروژن در کوتاه مدت
آثار​
غلظت (ppm)​
حد تشخیص بو3/0- 01/0
بوی آزار دهنده، تهوع، ریزش اشک و
در صورت تداوم همراه با سردرد		20- 1
سوزش بینی، گلو و ریه، اشکال در عمل بلع وهضم و از دست دادن اشتها، حس بویایی خوب کار نمی کند، ورم ملتحمه حاد (درد، اشک و حساسیت به نور)50- 20
سوزش شدید گلو، بینی و رِیه، از بین رفتن کامل حس بویایی250-50
تورم رِیه (تجمع مایع در ریه)500- 250
سوزش شدید ریه ها، سردرد، تهوع و سرگیجه، سقوط، بیهوشی و مرگ در مدت چند ساعت، از دست دادن حافظه در مدت تماس500
توقف تنفس، ضربان نامنظم قلب، افتادن و مرگ1000- 500
مرگ فوری1000<



باید توجه داشت که علائم ادم ریوی (تشکیل مایع در ریه ها)، نظیر درد در قفسه سینه یا کوتاهی تنفس، می تواند تا 72 ساعت بعد از تماس به تعویق بیفتد.

تماس دراز مدت
سولفید هیدروژن در بدن تجمع نمی یابد. گزارشات حاکی از این است که تماس تکراری و یا طولانی باعث کاهش فشار خون، سردرد، تهوع، از دست دادن اشتها، التهاب چشم و سرفه های مزمن می گردد. این ماده سرطان زا گزارش نشده است.

راه های تماس

تماس چشمی: التهاب و سوزش چشم ها در غلظت های کم (کمتر از ppm 10) اتفاق می افتد. در بیش از ppm 50 اشک شدید، تاری دید و درد چشم در نور اتفاق می افتد. بسیاری از علائم با قطع تماس از بین می رود ولی در موارد تماس زیاد و شدید، چشم دچار آسیب دائمی می گردد. تماس چشم با سولفید هیدروژن مایع منجر به ایجاد یخ زدگی می شود.

استنشاق: استنشاق این ماده باعث ایجاد سرگیجه، سردرد و تهوع می گردد. تماس در غلظت زیاد منجر به توقف تنفس، کما یا بیهوشی می گردد. تماس با غلظت ppm600 به مدت 30 دقیقه مرگ آور است. استنشاق مداوم غلظت کم حس بوِیایی را از کار می اندازد لذا بو نمی تواند برای مدت طولانی علامت هشدار دهنده مناسبی باشد. از دیگر عوارض تماس می توان به از دست دادن حافظه، از کار افتادگی ماهیچه های صورت و تخریب بافت عصبی می توان اشاره نمود.

پوست: گاز سولفید هیدروژن باعث سوزش پوست می شود. تماس مستقیم با مایع سبب یخ زدگی می شود که علائم آن عبارتند از تغییر رنگ پوست به سفید یا زرد -خاکستری. درد بعد از تماس به سرعت برطرف می شود.


​
دسته بندی خطر
ملاحظات اضطراری: در حضور سولفید هیدروژن حس بویایی از کار می افتد. تماس مستقیم با سولفید هیدروژن مایع سبب یخ زدگی می شود. این ماده در حضور هوا خطر آتشگیری دارد. از هوا سنگین تر بوده و در مسافت زِِیادی پخش می شود.

عبارات ایمنی و ریسک: عبارات ایمنی و خطر، عباراتی استاندارد مخصوص مواد خطرناک می باشند. عبارات مربوط به ریسک (خطر) توصیف عمومی از خواص فیزیکوشیمیایی، زیست محیطی و تأثیر بر سلامت می باشد. عبارات ایمنی اطلاعاتی درباره جابجایی و انبار داری ایمن، انهدام ضایعات، وسایل حفاظت فردی و کمک های اولیه می دهد.

عبارات ریسک

R12 شدیداً آتشگیر
R26 سمیت شدید در اثر استنشاق
R50 برای محیط های دریایی شدیداً سمی

عبارات ایمنی
S1/2 در محیط در بسته و دور از دسترس اطفال نگهداری شود.
S7/9 در محیط با تهویه مناسب نگهداری شود.
S16 دور از منبع جرقه نگهداری شود-استعمال دخانیات ممنوع
S45 در صورت بروز سانحه و یا در صورت احساس کسالت سریعاً با پزشک تماس گرفته شود.


رتبه بندی خطر در سولفید هیدروژن​

HMISNFPA
رتبه بندی​
اثر بر سلامت44حتی تماس کوتاه منجر به مرگ یا صدمات شدید می شود
خطر آتشگیری44سریعاً در فشار اتمسفری و حرارت محیط تبخیر شده و به سرعت در هوا پخش شده و آتش می گیرد
خطرات فیزیکی00در حالت عادی پایدار بوده با آب واکنش نمی دهد
موارد خاص--


HMIS:Hazardous Material Information System (USA)
(NFPA: National Fire Protection Association (USA​


کنترل تماس​

ملاحظات: باید متذکر شد که تأثیر ات ناشی از تماس با سولفید هیدروژن به عواملی نظیر مدت، تعداد دفعات و مقدار استفاده، میزان تأثیر وسائل و روش های حفاظتی ونحوه استفاده از آن ها بستگی دارد. تهیه دستورالعملی که تمام احتمالات خطر آفرین را پیش بینی نماید غیر ممکن بوده و کاربران باید خطرات و روش های کنترل را ارزیابی و در مواقع مناسب به کار برند.


حدود مجاز تماس با دی سولفید هیدروژن​
PEL= 20 ppm (Ceilng) ; 10minutesOSHA
TWA= 10 ppm ; STEL = 15 ppmACGIH
REL= 10 ppm(Ceilng) ;IDLH= 100 ppmNIOSH


روش های پیشگیرانه
بهترین راه حفظ سلامتی اجتناب از تماس با سولفید هیدروژن می باشد. کنترل های مهندسی و وسایل حفاظت فردی روش هایی هستند که به منظور کنترل و حفاظت به کار گرفته می شوند.


کنترل های فنی و مهندسی
این روش ها به منظور حذف تماس با یک ترکیب به کار گرفته می شوند و این کار از طریق حذف ترکیب از هوا و یا ایجاد مانع بین کاربر و ترکیب انجام می گیرد. مثال هایی در این زمینه برای جلوگیری از تماس با سولفید هیدروژن عبارتند از:​

  • تعبیه حسگرهای گاز و سیستم هشدار دهنده در محیط
  • تهویه مناسب به منظور کاهش غلظت سولفید هیدروژن در هوا
  • سیستم بسته به همراه مشعل
  • حذف سولفید هیدروژن از جریانات گاز یا مایع
وسایل حفاظت فردی

  • برای حفاظت از چشم ها از عینک ایمنی و یا ماسک تمام صورت استفاده شود.
  • در مواقعی که غلظت سولفید هیدروژن بیش از حد مجاز شغلی (OEL) باشد از ماسک های هوا رسان استفاده گردد.



کمک های اولیه
​

​
چشم: در صورت تماس مایع با چشم و یا در صورت بروز سوزش در چشم پس از تماس با سولفید هیدروژن، چشم ها باز و با جریان ملایم آب شستشو داده شود. شستشو باید حداقل به مدت 15 دقیقه ادامه یافته و حتماً با پزشک مشورت گردد.

استنشاق: مصدوم سریعاًبه هوای آزاد انتقال یافته و در صورت لزوم از افراد آموزش دیده برای تأمین اکسیژن و یا احیاء قلبی- عروقی کمک گرفته شود.
پوست: در صورت احساس سوزش در پوست پس از تماس، موضع حداقل به مدت 15 دقیقه با آب شسته شود. در صورت بروز یخ زدگی موضع در آب گرم قرار گرفته و از آب داغ استفاده نگردد. در صورتی که آّب گرم در دسترس نباشد محل آسیب دیده را در پتو پیچیده و پس از گرم شدن، موضع آسیب دیده به آرامی نرمش داده شود. با پزشک مشورت شود.
توصیه به پزشکان: در صورت نیاز و برای رفع عوارض تماس، اکسیژن تجویز گردد. مراقب علائم اولیه تورم ریوی باشید.


​
جابجایی، انبارداری و حمل و نقل

در صورت نگهداری در سیلندر هیچگاه از حرارت و شعله مستقیم در نزدیکی سیلندرها استفاده نشود. سیلندرها در محیط با تهویه مناسب و به دور از زنگ زدگی نگهداری گردند.محل نگهداری باید به دور از مکان های پر رفت و آمد و خروج اضطراری باشد. منبع شعله و ایجاد جرقه نباید وجود داشته باشد. تجهیزات الکتریکی در محل انبار باید از نوع ضد جرقه باشند. محل نگهداری مواد قابل اشتعال باید از اکسیژن و سایر اکسید کننده ها حداقل 20 فوت فاصله داشته باشد یا دارای حفاظی غیر آتشگیر و مقاوم در برابر آتش به مدت نیمساعت به ارتفاع حداقل 5 فوت داشته باشد. دمای انبار نباید بیش از 52 درجه سانتیگراد باشد. اقدامات لازم برای آشکارسازی نشت و تجهیزات هشدار دهنده باید در محل انبار وجود داشته باشد.
مواد ناسازگار: سولفید هیدروژن احیاء کننده قوی و فعال می باشد. این ماده باید جدا از اکسید کننده ها، پراکسیدهای آلی، مواد قلیایی، فلزاتی نظیر مس و سرب و اکسید های فلزی نگهداشته شود. این ماده برای بیشتر فلزات خورنده بوده و با این مواد برای تشکیل سولفیدهای فلزی وارد واکنش می گردد.


مقررات حمل و نقل​
نامسولفید هیدروژن
شماره شناساییDOT1053
گروه خطر3/2(گاز سمی)
برچسب لازم هنگام حمل ونقلگاز سمی و آتشگیر


اطفاء حریق
​
توجه: گاز شدیداً آتشگیر. در محدوده وسیعی از غلظت با هوا مخلوط قابل انفجار ایجاد می نماید. در حین سوختن گاز دی اکسید گوگرد تولید می گردد. در محیط بسته تجمع یافته و خطر انفجار ایجاد می نماید.
اطلاعات مربوط به انفجار و آتشگیری​
قابلیت احتراققابل اشتعال
دمای خود اشتعالی ([SUP]o[/SUP]C)260
نقطه اشتعال([SUP]o[/SUP]C)85/206
مخلوط قابل انفجار در هوا44 - 4%
محصولات احتراقاکسید های گوگرد

  • کارکنان از محیط دورشوند.
  • در صورت امکان گاز از منبع قطع و آتش در حالی که نشت از منبع فطع شده خاموش گردد این امر مانع تجمع دوباره گاز و اشتعال مجدد می گردد.
  • از مقادیر زیاد آب برای سرد نمودن کپسول های مجاور و از پودر خشک مواد شیمیایی، کف و دی اکسید کربن برای خاموش نمودن آتش استفاده گردد.
نشت تصادفی و انهدام ضایعات​

  • محیط را تخلیه نمایید.
  • منابع ایجاد جرقه را حذف نموده، تهویه با سیستم ضد جرقه انجام گرفته، در صورت امکان نشت قطع گردد.
  • حفاظت کلیه کارکنان و محیط باید در نظر گرفته شود. میزان سولفید هیدروژن در محیط باید اندازه گیری گردد (توسط تیوب های کالریمتری).
  • ورود افراد بدون وسائل حفاظت فردی به محیط زمانی مجاز است که هوا حاوی حداقل 5/19 % اکسیژن باشد. برای ورود به محیط، مقدار بخارات قابل اشتعال در محیط باید کمتر از 4/0%، یعنی 10% میزان LEL (کمترین حد انفجار) سولفید هیذروژن باشد.

پاکسازی محیط

سولفید هیدروژن مایع: از لمس ماده نشت یافته خودداری گردد. از ورود مواد به آبراهه ها و فاضلاب ها ممانعت بعمل آید. در صورت امکان نشت را قطع نموده و در غیر این صورت اجازه دهید مایع تبخیر و یا توسط سیستم های جاذب، جذب گردند.

سولفید هیدروژن گازی: در صورت ایمن بودن نشت را قطع نمایید. در صورتی که منبع نشت سیلندر بوده و قطع نشت ایمن نمی باشد، سیلندر را به محیط مناسب در هوای آزاد منتقل نموده و اجازه دهید تخلیه گردد و توسط سیستم های جاذب، جذب گردند.

فعالیت های مربوط به انهدام ضایعات می بایست مطابق قوانین محلی صورت گیرد. ضایعات حاوی این ماده با توجه به دسته بندی انجام شده توسط EPA باید در گروه هایی نظیر قابل اشتعال، خورنده، سمی قرار گیرد. باقیمانده ترکیب و ظروف خالی را به تأمین کننده عودت داده و برای انهدام آن اقدام نکنید.
حضور در طبیعت
​

  • سولفید هیدروژن به شکل گاز بوده و لذا حضور آن در هوا پس از آزاد شدن در محیط حتمی است و از هوا نیز جذب خاک و شاخ و برگ گیاهان می گردد.
  • این ماده در آب و روغن حل می شود لذا در آب های سطحی، زیرزمینی و خاک های مرطوب وارد شده و به این ترتیب مسافت های طولانی را طی می نماید.
  • سولفید هیدروژن با توجه به شرایط دما و pH می تواند به راحتی از سطح آب تبخیر گردد، pH پایین و دمای بالا تبخیر را تسریع می نماید.
  • این ماده به دلیل حلالیت زیاد در آب به راحتی در خاک های مرطوب و محیط های دریایی منتقل می گردد، جذب رس و ماده آلی خاک شده و بعضی از میکرو ارگانیزم های خاک و آب قادرند سولفید هیدروژن را به گوگرد عنصری تبدیل نمایند و نیمه عمر آن در این محیط ها از یک تا چند ساعت می باشد. تجمع آن در زنجیره غذایی غیر محتمل است.
  • این ماده به کمک پر اکسید هیدروژن اکسید می گردد، بنابراین در فاضلاب ها با افزودن مواد شیمیایی اکسید کننده حضور این ماده کنترل می گردد. در محیط گرم و مرطوب توسط باکتری های اتوتروف به سولفوریک اسید اکسید می گردد.
 
P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
دی اکسید گوگرد

دی اکسید گوگرد

اطلاعات عمومی

دی اکسید گوگرد چیست؟ گازی بیرنگ با بویی نافذ مانند بوی گوگرد در حال سوختن. حد تشخیص بو 3 - 1/0 ppm بوده و احساس سوزش و ناراحتی در غلظت 9/1 ppm بوجود می آید. تحت فشار و در دمای 10- درجه سانتیگراد مایعی بی رنگ می باشد. این ماده در آب حل شده و اسید سولفورو تولید می کند که در این حالت بسیار خطرناک است. دی اکسید گوگرد عمدتاً در اثر فعالیت هایی مانند سوختن ذغال سنگ یا از نیروگاه های برق و نیز صنایع ذوب مس ایجاد می گردد. در طبیعت در نتیجه فعالیت های آتشفشانی تولید می گردد.

سایر اسامی: اکسید سولفورو، انیدرید سولفورو، اسید سولفورو انیدرید، بی سولفیت


مشخصات و خواص فیزیکی و شیمیایی دی اکسید گوگرد​
نام CASدی اکسید گوگرد
شماره CAS5-09-7446
شماره DOT1079
وزن مولکولی (gr)06/64
حالت فیزیکیگاز یا مایع بیرنگ، با بوی نافذ
حد تشخیص بو (ppm)5/0
نقطه جوش ([SUP]o[/SUP]C)10-
نقطه ذوب ([SUP]o[/SUP]C)9/75 -
فشار بخار، 20[SUP]o[/SUP]C ) mmHg )2475
وزن مخصوص (0[SUP]o[/SUP]C ) (gr/l)436/1
دانسیته بخار (g/l)551/2
سرعت تبخیر (g/m[SUP]2[/SUP]/s)18/40 (در 20[SUP]o[/SUP]C)
حلالیت در آب (%)9/11(در 15[SUP]o[/SUP]C و 760 mmHg)
سایر حلال هاالکل، کلروفرم، اتر، استیک اسید



اثر بر سلامت


توجه : در صورت استنشاق مرگ آور است. به چشم ها و دستگاه تنفسی و ریه ها آسیب شدید وارد می کند. ممکن است عوارض با تأخیر ظاهر شوند. در حالت مایع باعث ایجاد یخ زدگی می شود. آتشگیر نیست.
تماس با پوست: دی اکسید گوگرد مایع سبب یخ زدگی و سوختگی پوست می شود. در محیط مرطوب دی اکسید گوگرد تبدیل به اسید سولفورو شده و باعث سوزش و آزردگی پوست می شود.
تماس با چشم: در فرم گاز و در غلظت حدود5 ppm باعث ناراحتی جزئی در چشم می گردد. بالاتر از 8 ppm آسیب جدی تر می شود. دی اکسید گوگرد مایع باعث سوزش چشم ها شده و تأثیر دائمی بر بینایی می گذارد.
استنشاق: بخارات دی اکسید گوگرد باعث آسیب به گلو، غشاء مخاطی و بخش بالایی دستگاه تنفسی می شود. تماس کوتاه مدت با غلظت 1 ppm آسیب برگشت پذیر به ریه وارد می آورد. غلظت 5 ppm باعث انقباض لوله های برانشی شده و غلظت بالاتر از این مقدار باعث تورم و آسیب دائم به ریه و نهایتاً مرگ می شود. علائم تورم ریه مانند سرفه و تنگی نفس ممکن است برای چند ساعت تا چند روز به تعویق بیفتد.
تماس طولانی مدت: ناراحتی لثه، پوسیدگی و از بین رفتن سریع دندان ها از عوارض تماس دائم با این ماده است. باعث خوردگی بافت پوست، چشم و ریه ها شده که بدون ایجاد درد بوده و علائم آن با تأخیر ظاهر خواهد شد. در نهایت ایجاد برونشیت همراه با سرفه، خلط و تنگی نفس می نماید. در صورت هرگونه تماس با این ماده، مشاوره پزشکی توصیه می گردد.
در مراجعی نظیر NTP ,OSHA ,ACGIH گزارشی دال بر اثبات سرطان زا بودن این ترکیب در انسان وجود ندارد.


دسته بندی خطرات

توجه: گاز سمی. کشنده. باعث ایجاد ناراحتی در چشم، صدمه به ریه و دستگاه تنفس. بروز علائم با تأخیر. به شکل مایع سبب یخ زدگی می شود.

دی اکسید گوگرد در طبقه بندی کانادایی "اطلاعات مربوط به مواد خطرناک در محیط های کاری" ((WHMIS مشخصات ذیل را داراست:

A : گاز متراکم
D1A : گاز سمی- آثار آنی و شدید
D2A : گاز سمی- سایر آثار سمیت
E : گاز خورنده

عبارات خطر
R23: آثار سمی در نتیجه استنشاق
:R36ایجاد ناراحتی در چشم
:R34ایجاد سوختگی (منجر به صدمات و سوختگی های کرایوژنیک)
:R37صدمه به دستگاه تنفس

عبارات ایمنی
S1 : کاملاً دربسته نگهداری شود
S2 : دور از دسترس کودکان
S9 : نگهداری در محیط با تهویه مناسب
S26: در صورت تماس با چشم شستشو با مقادیر زیاد آب
:S36استفاده ار البسه مناسب ایمنی
:S37استفاده ار دستکش
:S39استفاده از عینک و ماسک محافظ صورت
:S45تماس و مشاوره با پزشک در صورت بروز ناراحتی

رتبه بندی خطر-دی اکسید گوگرد​

NFPA​
HMIS​
4=شدید/وخیم
اثر بر سلامت
3​
3​
3=بالا/جدی
خطر آتش سوزی
0​
0​
2=متوسط
واکنش دهی​
0​
0​
1= جزیی
موارد خاص

0= حداقل


National Fire Protection Association (NFPA)
Hazardous Materials Identification System (HMIS)​


کنترل تماس



حدود مجاز تماس با دی اکسید گوگرد​
PEL= 5 ppm, 13 mg/m[SUP]3[/SUP] TWAOSHA
TWA= 2 ppm, 5.2 mg/m[SUP]3[/SUP] ;
STEL= 5 ppm, 13 mg/m[SUP]3[/SUP]		ACGIH
REL= 2 ppm, 5 mg/m[SUP]3 [/SUP](TWA) ;
STEL= 5 ppm, 13 mg/m[SUP]3 [/SUP];
IDLH= 100 ppm		NIOSH





کنترل فنی

استفاده از سیستم تهویه محلی مقاوم در برابر خوردگی، نصب و تعبیه حسگرهای گاز و سیستم های هشدار دهنده و نیز تعبیه دوش و چشم شوی ایمنی در محل

تجهیزات حفاظت فردی

حفاظت از دستگاه تنفس: ماسک توصیه شده توسط NIOSH/MSHA با قابلیت تصفیه هوا از گازهای اسیدی، بخارات، گرد و غبار در غلظت بالاتر از 100 ppm، ماسک تنفسی هوا رسان برای غلظت بالاتر از 100 ppm

حفاظت از پوست: استفاده از پوشش های مقاوم، چکمه و دستکس های ایمنی از جنس پلی وینیل کلراید و نئو پرن

محافظت از جشم: استفاده از ماسک تمام صورت و عینک ایمنی


کمک های اولیه

تماس با پوست: در تماس با مایع، پوست حداقل به مدت 20 دقیقه با آب روان شسته شود. در صورت بروز یخ زدگی تا گرم شدن مجدد و پیدایش رنگ صورتی در پوست، موضع با آب گرم شسته شود.

تماس با چشم: در تماس با گاز، حداقل 5 دقیقه و در تماس با مایع به مدت 20دقیقه با آب ملایم شستشو شود. پلک ها باز نگهداشته شود. در صورت ادامه درد و ناراحتی شستشو ادامه یافته و مشاوره پزشکی انجام گیرد.

استنشاق: مصدوم به فضای باز انتقال یافته و در صورت توقف تنفس، تنفس مصنوعی داده شود. در بلع یا استنشاق ماده از مکانیزم تنفس مصنوعی استفاده نشده و از ماسک های و وسایل مناسب این کار استفاده شود. در صورت قطع ضربان نبض و تنفس، احیاء قلبی- ریوی انجام شده، استفاده از اکسیژن با نظر متخصص توصیه می گردد. فوراً با پزشک تماس گرفته شود.

توصیه به پزشک: بروز علائم ناشی از تماس یا بلع ممکن است با تأخیر همراه باشد، لذا مصدوم باید تحت نظر بوده و استفاده از اکسیژن مفید خواهد بود.


جابجایی، انبارداری و حمل و نقل

همانند هر گاز تحت فشار، دی اکسید گوگرد نیز باید در مخازن تحت فشار و با دقت بسیار جابجا گردد. ظروف ازجنس کربن استیل با مشخصات ASTM برای نگهدازی دی اکسید گوگرد مناسب می باشند. همچنین از مکانیزم های ایمنی مناسب برای جلوگیری از ایجاد انفجار در تجهیزات باید استفاده نمود. برای انتقال ماده از وسائل با جنس مقاوم در برابر خوردگی استفاده گردد. برای بررسی وضعیت خوردگی و نشت احتمالی، تانک های ذخیره و تجهیزات انتقالی مرتباً و به طور دوره ای باز بینی و کنترل گردند. در صورت نشت تصادفی از ماسک تنفسی مناسب استفاده و تا زمان تعیین شدت نشر ، محل ترک گردد.

انبار داری: سیلندرها در محیط با تهویه مناسب و ایمن و کم تردد نگهداری شوند، محیط عاری از رطوبت، ترکیبات نمکی و سایر مواد خورنده باشد. دمای محل انبارداری نباید از
52 [SUP]o[/SUP]C تجاوز نموده و ظاهر کپسول ها از لحاظ وجود نشت و سایر مشکلات به طور مرتب و هفتگی کنترل گردد.

مواد ناسازگار: دی اکسید گوگرد انیدر در استیل و سایر فلزات خورنده نیست در حالیکه در حضور آب و رطوبت، باعث ایجاد خوردگی در روی و سایر فلزات می شود. به شدت با مواد قلیایی، پنتا فلورید برم، تری فلورید کلر، پودر فلزات، سدیم هیدرید و دی اتیل روی واکنش می دهد.



اطلاعات حمل و نقل​
نام مورد استفاده در حمل ونقلدی اکسید گوگرد
شماره شناسایی DOT1079
گروه بندی خطر3/2 , 8
مشخصاتسمی،استنشاق خطرناک
حمل ونقل دریاییسمی، آلوده کننده




اطفاء حریق​

  • دی اکسید گوگرد آتشگیر نیست ولی حرارت ناشی از حریق در مجاورت آن می تواند منجر به انفجار گردد.
  • در صورت عدم نشت می توان از آب برای خنک نگهداشتن کپسول استفاده نمود.
  • در صورت وجود دی اکسید گوگرد در محیط، استفاده از ماسک های هوا رسان و پوشش مناسب و مقاوم در برابر گاز (در غلظت بیش از 100 ppm ) الزامی است.
  • به منظور جلوگیری از آلودگی منابع آبی، لازم است آب های آغشته با این ماده توسظ آهک، کربنات و سایر ترکیبات مناسب خنثی شوند.
  • برای خاموش نمودن آتش ناشی از سوختن این ترکیب از پودر خشک مواد شیمیایی، دی اکسید کربن، فوم و اسپری آب استفاده گردد.



​
نشت تصادفی و انهدام ضایعات​

  • دور نمودن افراد از محل در خلاف جهت باد
  • کنترل نشت توسط افراد متخصص
  • خنثی نمودن مواد نشت شده با استفاده از آهک و کربنات سدیم
  • محصور نمودن محل نشت با حفاظ پلاستیکی به منظور محدود نمودن پخش مواد نشت شده
  • عدم تماس مخازن دارای نشت با آب
  • انهدام ضایعات حاصل از عملیات خنثی سازی تحت قوانین موجود و مطابق با استانداردهای زیست محیطی منطقه و ممانعت از ورود مواد به منابع آبی منطقه
  • تهویه کامل محیط در حین عملیات پاکسازی و نیز قبل از ورود مجدد افراد به محل

آثار زیست محیطی
دی اکسید گوگرد در اغلب مناطق صنعتی به عنوان آلوده کننده هوا شناخته می شود. بسیاری از خطرات ناشی از حضور این گاز در هوا مستقیماً به نحوه واکنش آن با سایر مواد و ترکیبات مربوط می گردد. حضور این گاز در هوا باعث نابودی پوشش گیاهی و ایجاد خطر برای پرندگان و حیوانات می گردد. . تشکیل باران های اسیدی به دلیل وجود این گاز در اتمسفر بوده، لذا تا حد امکان باید از ورود این گاز به محیط جلوگیری و در صورت لزوم مقدار آن را کاهش داد. در محیط های آبی و دریایی، دی اکسید گوگرد تشکیل اسید سولفورو داده که برای حیات آبی خطرناک است. این گاز در افراد مبتلا به بیماری های قلبی، ریوی و آسم، منجر به ایجاد ناراحتی های تنفسی و قلبی-عروقی می شود. علاوه بر این
دی اکسید گوگرد آئروسل های میکروسکپی اسیدی تشکیل می دهد که تأثیر جدی بر سلامت داشته و همچنین در بروز تغییرات آب و هوایی نقش دارد.

باران اسیدی: دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و سایر ترکیبات موجود در هوا تشکیل باران اسیدی می دهند که به شکل باران، مه، برف و ذرات خشک بر سطح زمین فرود می آیند و در بعضی موارد توسط باد صدها مایل جابجا می شوند. باران اسیدی باعث تخریب جنگل ها، تغییر ساختار خاک و اسیدی شدن نهرها و رودخانه ها می گردد که برای ماهی ها خطرناک است. حضور مداوم دی اکسید گوگرد در دراز مدت، تغییر در تنوع طبیعی گیاهان و جانوران در اکوسیستم را به دنبال خواهد داشت. علاوه بر این، باعث تخریب ساختمان ها شامل آثار باستانی، بناهای یادبود و مجسمه ها که بخشی از فرهنگ یک ملت هستند می گردد.
 
P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
دی سولفید کربن

دی سولفید کربن

اطلاعات عمومی

دی سولفید کربن مایعی شفاف به رنگ زرد روشن می باشد که نمونه ناخالص طبیعی بوی نامطبوع داشته در حالیکه ماده خالص شیمیایی بویی شیرین مشابه کلروفرم دارد. این ماده مصارف صنعتی و کشاورزی متعددی داشته و به طور طبیعی در نتیجه فعالیت میکروب ها در محیط کم اکسیژن تولید می گردد. بالاترین غلظت دی سولفید کربن در هوا در نزدیکی مناطق صنعتی بویژه در پالایشگاه های گاز یافته می شود.

سایر اسامی: انیدرید دی تیو کربونیک، انیدرید سولفو کربونیک، بی سولفید کربن


مشخصات و خواص فیزیکی و شیمیایی دی سولفیدکربن​
نام CASدی سولفیدکربن
شماره CAS0-15-75
شماره DOT1131
وزن مولکولی14/76
حالت فیزیکیمایع بیرنگ و شفاف، با بوی نافذ مشابه بوی سیر
نقطه جوش ([SUP]o[/SUP]C)46
نقطه ذوب ([SUP]o[/SUP]C)100 -
فشار بخار، 20[SUP]o[/SUP]C) mmHg)300
دانسیته نسبی (آب=1)26/1
دانسیته نسبی بخار (هوا=1)63/2
سرعت تبخیر (g/m[SUP]2[/SUP]/s)(BuAc=1)6/22
حلالیت در آب (%)2/0(در 20[SUP]o[/SUP]C و 760 mmHg)
نقطه اشتعال ([SUP]o[/SUP]C)30-
دمای خود اشتعالی ([SUP]o[/SUP]C)90
مخلوط قابل انفجار با هوا (%)50-1

















اثر بر سلامت

به دلیل فراریت بالا بیشترین راه تماس با دی سولفید کربن از راه استنشاق است. برآوردها میزان تماس روزانه افراد با این ماده را حدود 4-3 میکرو گرم تخمین زده اند. حد تشخیص بو برای دی سولفید کربن بینppb 200- 8 گزارش شده است. تماس با آن اثر نامطلوب بر تولید مثل داشته و باعث مرگ جانوران خواهد شد. منجر به اختلالات قلبی و تخریب کبد و کلیه می گردد.

اثر بر چشم: باعث درد و سوزش چشم می گردد.

اثر بر پوست: مقادیر مضر و خطرناک از راه پوست جذب می شود. تماس مداوم و طولانی با مایع یا گاز دی سولفید کربن خشکی و ناراحتی پوست را بدنبال خواهد داشت.

آثار ناشی از استنشاق: تخریب بافت های کبد و کلیه، تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی و جانبی شامل تخریب اعصاب همراه با ضعف عضلانی و رعشه و همچنین تشدید بیماری های عروق کرونری از عوارض استنشاق این ماده می باشد.

آثار بلع ماده: تأثیر بر دستگاه گوارش، تخریب دستگاه عصبی، تشنج و کما از عوارض بلع این ماده است. سایر عوارض مشابه وضعیت استنشاق می باشد.

آثار مزمن: تخریب کبد، تأثیر بر روان نظیر اضطراب، افسردگی، تأثیر بر تولید مثل و جنین، تأثیر بر بینایی، اثر بر سیستم عصبی مرکزی و جانبی، بیماری های عروق کرونری از آثار تماس مزمن با این ماده است.



دسته بندی خطر

تماس با این ماده باعث تأثیر بر سیستم عصبی، تولید مثل و جنین، سیستم قلبی- عروقی، کبد و کلیه می شود.

عبارات ریسک
R11 آتشگیر
R23 سمیت در اثر استنشاق
R24 سمیت در اثر تماس پوستی
R25 سمیت در اثر بلع
R36 ناراحتی در چشم
R38 ناراحتی در پوست
R48 ضایعات جدی در اثر تماس طولانی
R62 خطر تولید مثل
R63 خطر برای جنین

عبارات ایمنی
S16دور از منبع جرقه نگهداری شود. استعمال دخانیات ممنوع
S33 اجتناب از الکتریسیته ساکن
S36استفاده از البسه مناسب
S37استفاده از دستکش
S45مراجعه به پزشک در صورت تماس

طبقه بندی در سیستم WHMIS
:CLASS B-2 مایع قابل اشتعال با نقطه اشتعال کمتر از [SUP]o[/SUP]C 8/37
:CLASS D-1A تأثیرات سمی شدید
:CLASS D-2A یسیار سمی


رتبه بندی خطر-دی سولفید کربن
NFPAHMIS4=شدید/وخیم
اثر بر سلامت333=بالا/جدی
خطر آتش سوزی432=متوسط
واکنش دهی001= جزیی
موارد خاص0= حداقل


National Fire Protection Association (NFPA)
Hazardous Materials Identification System (HMIS)




​



کنترل تماس




توجه: در صورت بلع و استنشاق کشنده است. جذب پوستی داشته و سیستم اعصاب مرکزی را تحت تأثیر قرار می دهد. بر سیستم قلبی- عروقی، کبد، کلیه، تولید مثل و جنین تأثیر نامطلوب به جا می گذارد.




حدود مجاز تماس با دی سولفید کربن​
PEL= 20 ppm TWA ; 30 ppm Ceilng ; 100 ppm peak(for 30 min.)OSHA
PEL( for maritime)= 20 ppmOSHA
TLV= 10 ppm ; skinACGIH
REL= 1 ppm (TWA) ; STEL= 10 ppm ; skin ; IDLH= 500 ppmNIOSH


کنترل با روش های مهندسی

استفاده از تجهیزات ضد جرقه، دوش و چشم شوی مناسب، سیستم تهویه محلی برای کاهش غلظت در محیط تا حد مجاز

تجهیزات حفاظت فردی

چشم: استفاده از عینک ایمنی و محافظ صورت مطابق قوانین (OSHA 29 CFR 1910.133) یا استاندارد اروپایی EN166

پوست: استفاده از البسه ایمنی مقاوم شامل چکمه، دستکش، روپوش آزمایشگاهی

تنفس: استفاده از ماسک مطابق استاندارد OSHA 29CFR 1910.134)) یا استاندارد اروپاییEN 149 ، در وضعیت اضطراری و هنگامی که غلظت در محیط نامشخص است ماسک های هوا رسان بکار گرفته شوند. استفاده از ماسک های تصفیه هوا در هنگام کمبود اکسیژن مناسب نیست.




کمک های اولیه

استنشاق: انتقال به هوای تازه. در صورت مشکل تنفسی ،تنفس مصنوعی و در صورت قطع تنفس اکسیژن داده شود. تنفس دهان به دهان توصیه نمی شود. مشاوره پزشکی انجام گیرد.

بلع: ترغیب به استفراغ، در صورت هشیاری مصدوم 4-2 لیوان آب یا شیر میل شود. مشاوره پزشکی انجام گیرد.

چشم: باز نگهداشتن پلک با دست و شستشوی چشم با آب روان حداقل به مدت 15 دقیقه، چشمان فرد مصدوم نباید بسته شود. به پزشک مراجعه گردد.

پوست: پوست با آب روان حداقل به مدت 15 دقیقه شستشو شده، البسه و کفش های آلوده جدا و شسته و یا منهدم گردند. مشاوره پزشکی انجام گیرد.

توصیه به پزشک: علائم ناشی از تماس با ماده ممکن است با تأخیر ظاهر شود لذا مصدوم در این مدت تحت نظر قرار گیرد. تست یدید- آزید برای تعیین میزان تماس مفید است. تزریق وریدی اوره به میزان 5/1-5/0 گرم در کیلوگرم برای غیر فعال سازی دی سولفید کربن آزاد در خون مفید است. ویتامین B6 به مقدار زیاد تجویز گردد. آزمایشات, CBC EKG و ادرار انجام شود.
​

​
جابجایی، انبار داری و حمل و نقل

در صورت ذخیره این ماده، از تماس با گرما، جرقه و شعله خودداری گردد.
در محیط خنک نگهداری شود.
تمهیدات مربوط به اتصال به زمین برای مواقع رعد و برق در نظر گرفته شده و تأسیسات الکتریکی و گرمایی در نزدیکی محل وجود نداشته باشد.
تماس با اکسید کننده های قوی و فلزات فعال مانند روی و پتاسیم، کلر، اکسیدهای نیتروژن و آمین های آلی باعث انفجار می شود.


​
اطلاعات حمل و نقل
نام مورد استفاده در حمل ونقلدی سولفید کربن
شماره شناسایی DOT1131
گروه بندی خطر1/6 ، 3 (گروه I بسته بندی)
مشخصاتمایع سمی و قابل اشتعال
نگهداری دور از مواد غذایی
بسته بندیگروه I
حمل ونقل دریاییسمی، آلوده کننده







​




اطفاء حریق


اطلاعات مربوط به انفجار و آتشگیری​
نقطه اشتعال ([SUP]o[/SUP]C)30-
دمای خود اشتعالی ([SUP]o[/SUP]C)90
مخلوط قابل انفجار در هوا50 - 3/1



  • مایع و بخار دی سولفید کربن آتشگیر است.
  • در تماس با اکسید کننده ها و سطوح داغ نظیر حباب لامپ شعله ور می شود.
  • مخلوط آن با هوا به نسبت 50- 3/1% در دمای بالای نقطه اشتعال قابل انفجار است.
  • دی سولفید کربنیل از هوا سنگین تر بوده، در امتداد کف حرکت نموده و از دور آتش سوزی ایجاد می نماید.
  • از الکتریسیته ساکن اجتناب گردد.
  • از پودر خشک مواد شیمیایی، فوم های مقاوم در برابر الکل، اسپری آب و دی اکسید کربن برای خاموش نمودن آتش استفاده گردد.




نشت تصادفی و انهدام ضایعات

خطر:

  • مایع آتشگیر
  • مقادیر کم ماده جذب، جمع آوری و به طور مناسب دفع گردند.
  • در صورت پخش مقادیر زیاد در محیط، منابع ایجاد حرارت و جرقه حذف شوند.
  • توسط خاک خشک، شن و سایر مواد غیر آتشگیر جذب شوند.
  • از ورود به فاضلاب ها و آبراهه ها ممانعت گردد.
  • ضایعات خطر ناک در کوره ها و تأسیسات جمع آوری و ضایعات تأیید شده توسط (Resource Conservation and Recovery Act RCRA) جمع آوری و حذف گردند.
  • مدیریت ضایعات با توجه به نوع استفاده و میزان آلایندگی ماده تغییر می نماید.
  • قوانین ملی و محلی مراعات گردد.




آثار زیست محیطی

  • پس از ورود به اتمسفر، دی سولفید کربن به دلیل سنگینی در نزدیکی زمین حرکت می نماید.
  • در نتیجه واکنش با کسیژن اتمی و رادیکال هیدروکسید در مدت 12 روز به اجزاء ساده تر شکسته می شود.
  • به دلیل عدم تشکیل پیوند قوی با خاک، احتمال انتقال این ماده به خاک بسیار زیاد است.
  • در صورت ورود به آب های سطحی با سرعت بسیار زیاد تبخیر می گردد.
  • در صورت انحلال در آب، نسبتاً پایدار بوده و براحتی شکسته نمی شود.
  • غیرقابل تجمع زیستی در موجودات آبزی است.
  • از این ماده در کشاورزی به عنوان ضد عفونی کننده تدخینی در انبار داری محصولات استفاده می شود لذا به میزان اندک در غذاهای گیاهی یافت می شود.
 
P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
سولفید کربونیل

سولفید کربونیل

اطلاعات عمومی
سولفید کربونیل گازی بیرنگ، سمی و آتشگیر یا مایعی سرد با بوی مشخص سولفید است. این گاز، سمی و در غلظت های کم تخدیر آور و نسبتاً آتشگیر بوده و در تماس طولانی با آتش یا حرارت زیاد ظرف حاوی آن منفجر می گردد. سولفید کربونیل در ساخت سایر مواد شیمیایی نظیر ترکیبات آلی گوگردی و ریون ویسکوز مورد استفاده قرار می گیرد.
سایر اسامی: منو سولفید کربن دی سولفید، سولفید کربن اکسید، اکسی سولفید کربن، انیدرید دی تیو کربونیک، سولفید اکسی کربن



مشخصات ، خواص فیزیکی و شیمیایی سولفیدکربنیل​
نام CASسولفیدکربونیل
شماره CAS1- 58 - 463
شماره DOT2204
وزن مولکولی (gr)07/60
حالت فیزیکیگاز بیرنگ ،با بوی تخم مرغ فاسد
نقطه جوش ([SUP]o[/SUP]C)15/50 -
نقطه ذوب ([SUP]o[/SUP]C)8/138
فشار بخار، 20[SUP]o[/SUP]C ) psig )7/174
دانسیته نسبی (آب=1)(gr/l)24/1
دانسیته نسبی بخار (هوا=1)074/2
سرعت تبخیر (g/m[SUP]2[/SUP]/s)(BuAc=1)بالا
حلالیت در آب (%)33/1(در 20[SUP]o[/SUP]C و760 mmHg) همراه با واکنش


اثر بر سلامت​
توجه: مایع سمی و آتشگیر، گاز تحت فشار با بوی تخم مرغ فاسد که قادر به از کار انداختن حس بویایی است. در صورت استنشاق کشنده بوده و قادر به از کار انداختن سیستم تنفس و اعصاب مرکزی می باشد. باعث ناراحتی چشم بوده و علائم ناشی از تماس با آن ممکن است با تأخیر ظاهر گردد.


آثار تماس یکباره (حاد)

تنفس: در صورت استنشاق کشنده بوده، با تأثیر بر سیستم اعصاب مرکزی باعث از کار افتادگی سیستم تنفس می گردد. سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ، اسهال، بیهوشی و مرگ از آثار تماس با این ماده می باشد. علاوه بر این می توان از تورم غشاء مخاطی بینی، التهاب گلو، برونشیت، عوارض ریوی، سیانوز (کبودی رنگ پوست به دلیل کمبود اکسیژن) و تجمع مایع در ریه (تورم ریه) نام برد.

تماس پوستی: منجر به التهاب و درد موضعی می گردد. در حالت مایع خورنده بوده و باعث یخ زدگی می شود. در نتیجه تماس طولانی مدت ،مقادیر مضر از سولفید کربونیل جذب خواهد شد.

تماس چشمی: تورم دردناک بافت چشم، نورگریزی (عدم تحمل نور) و تاری قرنیه را بدنبال خواهد داشت.

آثار ناشی از تماس تکراری (مزمن): می توان به تهوع، استفراغ، کاهش وزن، پایین بودن دائمی فشار خون، اختلالات خونی و از دست دادن حس بویایی اشاره نمود. علاوه بر این از بیماری های وابسته به اعصاب مانند فراموشی، رعشه، ضعف اعصاب، اختلال در تعادل و ضایعات جدی تر در مغزمی توان نام برد.




دسته بندی خطرات​
عبارات ایمنی و خطر: عبارات ایمنی و خطر، عباراتی استاندارد مخصوص مواد خطرناک می باشند. عبارات مربوط به ریسک (خطر) توصیف عمومی از خواص فیزیکوشیمیایی، زیست محیطی و تأثیر بر سلامت می باشد. عبارات ایمنی اطلاعاتی درباره جابجایی و انبار داری ایمن، انهدام ضایعات، وسایل حفاظت فردی و کمک های اولیه می دهد.

عبارات ریسک

R11 بسیار آتشگیر
R20 مضر (در نتیجه استنشاق)
R36 ایجاد ناراحتی در چشم
R37 ایجاد ناراحتی در سیستم تنفسی
R38 ایجاد ناراحتی در پوست

عبارات ایمنی

S1 درمحیط در بسته نگهداری شود.
S2 دور از دسترس اطفال نگهداری شود
S7 ظروف نگهداری کاملاً بسته باشند
S16 دور از منبع جرقه نگهداری شود-استعمال دخانیات ممنوع
S45در صورت بروز سانحه و یا در صورت احساس کسالت سریعاً با پزشک تماس گرفته شود.

​


​


رتبه بندی خطر- سولفید کربنیل

NFPAHMIS4=شدید/وخیم
اثر بر سلامت323=بالا/جدی
خطر آتش سوزی442=متوسط
واکنش دهی​
111= جزیی
موارد خاص

0= حداقل

HMIS:Hazardous Material Information System (USA)
NFPA: National Fire Protection Association(USA)
​


کنترل تماس

قرار گرفتن در معرض کربونیل سولفاید در محدوده ppm 100 و بالاتر خطرناک گزارش شده است. همانند سولفید هیدروژن این ماده نیز حس بویایی را تحت تأثیر قرار داده و نمی توان با تکیه بر بویایی تخمینی درست از میزان تماس را داشت. بنظر می رسد که این ماده در ریه تجزیه گشته و در خون سولفید هیدروژن تولید می نماید که در واکنش با آنزیم ها ی خون، از تنفس سلول ها ممانعت نموده و سبب ایجاد مشکلات تنفسی و مرگ می گردد.
حدود مجاز تماس با سولفید کربنیل​
PEL= 5ppmOSHA
TLV = 1070 ppmACGIH
1070 ppm/4 hours (rat)LC50 (Inhalation)


کنترل با اقدامات مهندسی

فرآیند تولید در محیط بسته با تهویه مناسب انجام گیرد تا رها سازی گاز در محیط به حداقل برسد. همچنین این کنترل ها باید به گونه ای باشد که میزان گاز، بخار و ذرات موجود در محیط کمتر از حد قابل انفجار باقی بماند. تجهیزات تهویه ای از نوع ضد جرقه انتخاب شوند.

وسایل حفاظت فردی

حفاظت دستگاه تنفس: از ماسک های تمام صورت و هوا رسان مطابق استاندارد OSHA 29 CFR 1910.134 و ANSI Z88.2 استفاده گردد.

حفاظت از پوست: از دستکش با جنس نئوپرن و پوشش مناسب استفاده گردد.

حفاظت از چشم: از عینک ایمنی مطابق استاندارد OSHA 29 CFR 1910.133 استفاده گردد.

کمک های اولیه
تنفس: انتقال مصدوم به هوای تازه. در صورت بروز مشکل تنفسی تنفس مصنوعی داده شود. روش دهان به دهان برای فرد امدادگر ایجاد خطر می نماید. در صورت توقف تنفس از اکسیژن استفاده گردد.
پوست: موضع را با آب فراوان شسته و در صورت یخ زدگی با آب 41oC این کار انجام گیرد. اقدامات در مورد سوختگی به عمل آید. از حرارت مستقیم استفاده نشود.
چشم: عدم استفاده از لنزهای تماسی هنگام کار با این ماده، شستشوی چشم با مقادیر فراوان آب حداقل به مدت 15 دقیقه
توجه: ممکن است بروزعلائم ناشی از تماس با این ماده تا 72 ساعت به تعویق بیفتد، مصدوم دراین مدت تحت نظر قرار بگیرد.

جابجایی، انبارداری و حمل و نقل
سولفید کربنیل با اکسید کننده ها واکنش داده و با اکسیژن مخلوط قابل انفجار ایجاد می نماید.این ماده در آب بکندی هیدرولیز گشته و سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن تولید می گردد. برای جمع آوری و نگهداری آن در صورت مرطوب بودن از آلیاژ آلومینیوم 25 و 35، استنلس استیل 316 و استیل کروم- نیکل 8- 18 استفاده می گردد. این ماده باید در محیط با تهویه مناسب و دمای کمتر از 54oC نگهداری گردد.

اطلاعات حمل و نقل​
نام مورد استفاده در حمل ونقلسولفید کربنیل
شماره شناسایی DOT2204
گروه بندی خطر1/2 ; 3/2
مشخصاتگاز سمی و قابل اشتعال

​


اطفاء حریق
اطلاعات مربوط به انفجار و آتشگیری​
نقطه اشتعال([SUP]o[/SUP]C)​
گاز کاملاً آتشگیر
مخلوط قابل انفجار در هوا (%)​
29 - 9/11
محصولات ناشی از احتراق​
CO, CO2, SO2, CS2, sulfur​

  • سولفید کربنیل با هوا مخلوط قابل انفجار ایجاد می نماید.
  • در اثر جرقه الکتریکی منفجر می گردد لذا باید از وسایل الکتریکی ضد جرقه استفاده نمود.
  • از پودر خشک مواد شیمیایی، دی اکسید کربن، اسپری آب برای خاموش نمودن آتش استفاده گردد.

نشت تصادفی و انهدام ضایعات

  • کربنیل سولفاید قادر به ایجاد مخلوط قابل انفجار با هوا می باشد لذا تمام منابع ایجاد جرقه از محیط حذف گردند
  • کاهش میزان بخارات حاصل به کمک اسپری آب از میزان بخارات کاسته شود
  • تهویه مناسب محیط انجام گیرد
  • از پخش ورود مواد نشت یافته به خاک، راه های آبی و فاضلاب ها جلوگیری گردد
  • مطابق استانداردهای زیست محیطی و در انطباق کامل با قوانین محلی ضایعات منهدم گشته و از آلوده شدن محیط توسط ضایعات اجتناب گردد



آثار زیست محیطی

قسمت اعظم سولفید کربنیل که در محیط آزاد می گردد وارد هوا شده و افراد در اثر استنشاق در معرض این ماده قرار می گیرند. به نظر نمی رسد که فرآیند جذب در خاک مانع از انتقال سولفید کربنیل باشد و انتقال آن به آب های زیر زمینی وابسته به ترکیب خاک نیست. فشار بخار زیاد این ماده حاکی از سرعت تبخیر از خاک خشک و مرطوب است، همچنین در صورت ورود به آب نیز می تواند بسرعت تبخیر گردد.

تغییر شکل و پایداری در محیط

هوا: واکنش با رادیکال اکسیژن و رادیکال های هیدروکسیل توکید شده به طریق فتوشیمیایی اصلی ترین راه تجزیه سولفید کربنیل در اتمسفر است. نیمه عمر این ماده در اتمسفر حدود دو سال است.

خاک: در خاک خشک و مرطوب، تبخیر مهم ترین فرآیند بوده همچنین به دلیل تحرک بسرعت از خاک به داخل آّب شسته و انتقال می یابد.

آب: مهم ترین فرآیند در محیط آب تبخیر است که با استفاده از یک مدل رودخانه ای نیمه عمری معادل 3/2 ساعت برای آن به دست آمده است. همچنین در محیط آب عمل هیدرولیز و تولید سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن محتمل است. ایجاد پیوند با رسوبات و ذرات معلق آلی و نیز تجمع زیستی در موجودات آبزی محتمل بنظر نمی رسد .
 
P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
متیل مرکاپتان

متیل مرکاپتان

اطلاعات عمومی
مایعی بی رنگ با بوی نامطبوع سیر و نقطه جوش بسیار پایین که از آب سنگین تر می باشد. در حالت گاز نیز از هوا سنگین تر بوده و در امتداد کف حرکت می نماید. استنشاق آن بسیار خطرناک بوده و جذب پوستی نیز دارد. علیرعم بوی تند، در غلظت های پایین نمی توان به حس بویایی برای آگاهی از خطر حضور آن اطمینان نمود. از این ماده به منظور بو دار کردن گاز طبیعی و نیز در ساخت متیونین، سموم و پلاستیک استفاده می شود.

سایر اسامی: متان تیول، متیل تیو الکل، مرکاپتو متان، تیو متانل، متیل سولفیدرات


جدول مشخصات، خواص فیزیکی و شیمیایی
متیل مرکاپتان​
فرمول ملکولیC-H3-S-H
وزن ملکولی11/48
شماره CAS1-93-74
شماره DOT1064
نقطه جوش ( [SUP]o[/SUP]C)6
نقطه ذوب ( [SUP]o[/SUP]C)123-
فشار بخار ( 21[SUP]o[/SUP]C)1535 (mmHg)
دانسیـته بخار (هوا=1)66/1
دانسیته ( 20[SUP]o[/SUP]C)999/1(g/l)
حد تشخیص بو (ppm)0021/0
حلالیـت در آب (در 20[SUP]o[/SUP]C)4/2%
سایر حلال هاالکل، اتر، پترولیوم اتر، نفتا


اثر بر سلامت
​
توجه: در صورت استنشاق مضر بوده و باعث ایجاد حساسیت در دستگاه تنفس، پوست، چشم گشته و سیستم اعصاب مرکزی را مختل می نماید. استنشاق مقادیر زیاد از این گاز منجر به بیهوشی، کما و مرگ می گردد. در نتیجه جانشینی با اکسیژن در هوا متیل مرکاپتان قادر به ایجاد خفگی می باشد.

اندام های هدف: دستگاه تنفس، پوست، چشم و سیستم اعصاب مرکزی

آثار تماس کوتاه مدت
​
چشم: تماس با چشم باعث ایجاد ناراحتی می شود. علائم شامل درد، اشک، سرخی، تورم و اشکال در بینایی می باشد. تماس با این ماده در حالت مایع به دلیل سرد شدن تبخیری سریع باعث صدمات جدی و یخ زدگی می شود.

پوست: تماس با پوست باعث ایجاد ناراحتی و سوزش می گردد. در تماس کوتاه مدت، در نتیجه جذب پوستی اندام های داخلی آسیب جدی نخواهند دید. به دلیل تبخیر سریع، بافت ها را دچار یخ زدگی می نماید.

استنشاق: تنفس غلظت زیاد این ماده باغث سرگیجه، سر درد، تهوع و عدم تعادل شده و در صورت تداوم تماس منجر به بیهوشی می شود.

تماس در مدت طولانی


  • تماس طولانی بامتیل مرکاپتان می تواند سبب آسیب به کبد و کلیه گردد.
  • تماس مکرر بر روی سلول های خونی تأثیر گذاشته و باعث ایجاد کم خونی می گردد.
  • باعث ناراحتی ریه شده و تماس مکرر منجر به ایجاد برونشیت با علائم سرفه، خلط و تنگی نفس می شود.


​
دسته بندی خطر

توجه: استنشاق غلظت بالا از این گاز موجب بیهوشی، کما و مرگ می گردد. این گاز خفقان آور است و در اتمسفر جایگزین اکسیژن می گردد. تماس با متیل مرکاپتان مایع، باعث یخ زدگی می شود و در صورت نشت تصادفی هر دو فرم مایع و گاز آن خطر بالقوه آتش سوزی دارند.

عبارات ریسک

R12 شدیداً آتشگیر
R36/38 مضر برای چشم و پوست
R23 در اثر تنفس سمی است
R50/53 مضر برای محیط و پیکره های آبی و ارگانیزم های آبزی

عبارات ایمنی

S2 دور از دسترس کودکان نگهداری شود.
S16 به دور از آتش و منبع ایجاد جرقه نگهداری شود- استعمال دخانیات
S26 در صورت تماسی با چشم، با مقدار زیاد آب شستشو داده شود، با پزشک مشورت گردد.
S36 از لباس های محافظ استفاده شود.
S37 از دستکش استفاده شود.
S38 در صورت عدم تهویه مناسب، از ماسک های تنفسی مناسب استفاده شود.
S61 اجتناب از آزادسازی آن در محیط


دسته بندی WHMIS



Class A گاز متراکم و فشرده
Class B,2 مایع قابل اشتعال
Class B,1 گاز قابل اشتعال
Class D,1 ماده سمی- خطر مرگ
Class D,2 ماده سمی – مضر برای پوست و چشم

متیل مرکاپتان- رتبه بندی خطر​

NFPA0: حداقل
اثر بر سلامت41: جزیی
خطر آتشگیری42: متوسط
خطرات فیزیکی03:بالا/وخیم
موارد خاص__-4:شدید/بسیار حاد


NFPA: National Fire Protection Association(USA)
​

کنترل تماس


ملاحظات عمومی: هنگام طراحی کنترل های مهندسی و نیز برای استفاده مناسب از وسایل حفاظت شخصی لازم است مواردی نظیر: پتانسیل خطر ماده، حدود مجاز تماس، فعالیت های شغلی و سایر ترکیبات موجود در محیط کار در نظر گرفته شوند. چناچه اقدامات مهندسی برای کاهش تماس با مواد سمی کافی نباشد، وسایل حفاظت شخصی توصیه می گردند که کاربر باید موارد کاربرد و محدودیت های موجود در استفاده از آن ها را به خوبی بداند زیرا حفاظت برای مدت زمان محدود و شرایط خاص انجام می گیرد.

حدود مجاز تماس با متیل مرکاپتان​
PEL= 10 ppm (Ceilng) ; TWA= 0.5 ppmOSHA
TWA= 0.5 ppm (an 8-hour workshift)ACGIH
REL= 0.5 ppm (Ceilng, 15 minutes) ;
IDLH= 150 ppm
NIOSH




اقدامات مهندسی: در صورت احتمال آزاد شدن ترکیب، فرآیند در محیط بسته با تهویه مناسب انجام گیرد.

وسایل حفاظت شخصی

حفاظت از چشم و صورت: عینک ایمنی، ماسک محافظ صورت

حفاظت از پوست: لباس و پوشش محافظ شامل (دستکش) روپوش و چکمه

حفاظت تنفسی: ازماسک های توصیه شده توسط NIOSH نظیر ماسک های هوا رسان فشار مثبت استفاده شود تا از ورود گاز جلوگیری گردد.



​
کمک های اولیه

توجه: علایم تورم ریوی ممکن است با تأخیر ظاهر شوند، مصدوم باید 48-24 ساعت پس از تماس تحت مراقبت باشد.

تنفس: در صورت بروز آثار ناخوشی، مصدوم را به محیط غیرآلوده منتقل نموده، در صورت توقف تنفس، تنفس مصنوعی داده شود. در صورت بروز اشکال در تنفس، اکسیژن توسط افراد با صلاحیت تجویز گردد. مشاوره پزشکی صورت گیرد.

تماس با پوست: در صورت بروز یخ زدگی، موضع با آب ملایم (41[SUP]o[/SUP]C) فراوان شستشو داده شود. از آب داغ به هیچ وجه استفاده نشود. در صورت در دسترس نبودن آب ملایم، نواحی صدمه دیده با آرامی در پتو پیچیده شود. مشاوره پزشکی صورت گیرد.

تماس با چشم: پلک ها به کمک دست باز و با مقادیر زیاد آب شستشو داده شود. مشاوره پزشکی انجام گیرد.

بلع: در صورت بلع مقادیر زیاد، حتماً مشاوره پزشکی صورت گیرد.

توصیه به پزشک : در صورت استنشاق، حتماً اکسیژن تجویز گردد.

دارو: استنشاق: آمیل نیتریت، تزریق وریدی: سدیم نیتریت، پیریدوکسین، اوره
جابجایی، انبارداری و حمل و نقل

احتیاطات:این ماده خطر آتشگیری داشته، به راحتی در محیط پخش شده و توسط هر منبع جرقه نظیر کلید برق، موتور الکتریکی و چراغ های پایلوت منفجر می شود. گازهای نفتی سنگین بوده و در امتداد کف حرکت می کنند و امکان انفجار و آتش سوزی در محیط اطراف را افزایش میدهند. از استنشاق گاز و بخارات، تماس با چشم، پوست و لباس ها احتراز نمائید.

جابجایی

  • خودداری از انجام فعالیت هایی که اجزاء فرار را وارد اتمسفر می نمایند و لحاظ نمودن استانداردهای محلی به منظور تعیین استاندارد بودن میزان ورود اجزاء فرار به محیط
  • جلوگیری از ورود آلاینده به خاک، فاضلاب، آبراهه ها و پیکره های آبی
  • تجمع بار الکتریکی در محیط باعث ایجاد شرایط خطرناک می گردد. به منظور به حداقل رسانیدن این خطر، اتصال به زمین شرط لازم بوده ولی به تنهایی کافی نمی باشد.
  • تمام شرایط عملیاتی با پتانسیل تخلیه الکتریکی نظیر پر نمودن مخازن، پاکسازی مخازن، اختلاط و غیره باید مورد بررسی قرار گرفته و به استاندارد های مربوطه مراجعه گردد.(استاندارد 29 CFR 1910.106,OSHA یا NFPA77 ((مربوط به مایعات قابل احتراق)
انبارداری

  • در نزدیکی حرارت، جرقه یا شعله های باز نگهداری نشود.
  • در محل با تهویه مناسب نگهداری شود و مخازن ذخیره به هنگام عدم استفاده، کاملاً بسته باشند.
  • تماس این ماده با آب یا هوای مرطوب، گاز های و بخار است سمی و آتشگیر ایجاد می نماید.
ترکیبات ناسازگار: ترکیباتی که باید به دور از متیل مرکاپتان نگهداری شوند عبارتند از: اسیدها، فلزات، مواد قابل احتراق، هالوکربونها، عوامل احیا کننده، اکسیدهای فلزی، پراکسیدها، مواد اکسید کننده.

اطلاعات مربوط به حمل و نقل متیل مرکاپتان​
نام مورد استفاده در حمل و نقلمتیل مرکاپتان
شماره شناسایی(DOT)1064
گروه بندی خطر3/2و1/2
در حمل و نقل دریایی (IMO)آلاینده دریا



اطفاء حریق



اطلاعات مربوط به انفجار و حریق در متیل مرکاپتان​
نقطه اشتعال18[SUP]o[/SUP]C -
نسبت های مختلف قابل انفجار با هوا(%)%8/21 - 9/3



خطر حریق و انفجار: این گاز شدیداً قابل اشتعال است. مخلوط بخار با هوا قابل انفجار است. تخلیه الکتریکی ناشی از جریان یا اختلاط منجر به انفجار می گردد. در مجاورت حرارت ناشی از حریق، فشار داخل سیلندر بالا رفته و امکان انفجار دارد.

فاصله لازم برای مخازن و ماشین های حمل از محل حادثه: 800 متر (2/1 مایل)

وسایل اطفای حریق: فوم های الکلی، پودر خشک مواد شیمیایی، دی اکسید کربن، اسپری آب (برای خنک نمودن کپسول و کاهش فشار)

محصولات حاصل از احتراق: احتراق معمولی تولید دی اکسید کربن و بخار آب و احتراق ناقص تولید منو اکسید کربن می نماید. بسته به شرایط احتراق ترکیبات آلی نامشخص و نیز اکسید های گوگرد تولید می گردد.





نشت تصادفی و انهدام ضایعات

ورود به هوا: کاهش بخارات حاصل توسط اسپری آب و حرکت در خلاف جهت باد

ورود به خاک: حفر گودال برای جمع آوری آلاینده، ایجاد مانع تا مرحله انهدام ضایعات، جذب توسط شن و ماسه و مواد غیر قابل احتراق

ورود به آب: جذب توسط کربن اکتیو، جمع آوری مواد نشر شده توسط وسایل مکانیکی

نشر در محیط کار

  • مواد منتشرشده لمس نگردد، در صورت ایمنی و بدون تماس با مواد، نشت از منبع قطع گردد.
  • حرارت، شعله، جرقه یا سایر منابع ایجاد جرقه حذف گردند.
  • از اسپری آب برای کاهش میزان تبخیر و خنک نمودن منبع استفاده گردد.
  • از تماس مستقیماً آب با مواد منتشره اجتناب گردد.
  • افراد از محل دور و محدوده خطر ایزوله گردد. شعاع خالی از سکنه: 150 فوت. شعاع تخلیه شده از وسایل حمل و نقل: 800 متر (2/1 مایل)
  • در مکان های مرتفع و در خلاف جهت باد حرکت گردد.
  • قبل از ورود به محیط بسته محیط تهویه گردد.
  • از این ترکیب فقط برای مقاصد طراحی شده استفاده و در صورت امکان بازیابی گردد.
  • در صورت نیاز به انهدام این ماده، باید مقررات مربوط به ضایعات خطرناک تهیه شده توسط EPA تحت قوانین ( RCRA(40 CFR 261 یا سایر قوانین محلی رعایت گردد و با تأئید مقامات مسئول و توسط تجهیزات کامل و مناسب صورت گیرد.


آثار زیست محیطی
  • این ماده، برای محیط زیست دریایی خطرناک بوده و صدمات جبران ناپذیر به این محیط ها وار می کند.
  • بدلیل انحلال در آب، تجمع زیستی آن در بدن ارگانیزم های آبی غیر محتمل می باشد.
  • این ترکیب از محیط آب سریعاً تبخیر شده و به اتمسفر وارد می شود (نیمه عمر تقریبی = 2 ساعت)
  • در حضور هوا و مواد اکسید کننده و یونهای فلزی که عمل اکسیداسیون را تسریع می نمایند، سریعاً اکسید می شود.
  • در اتمسفر و توسط رادیکال های هیدروکسیل حاصل از واکنش های فتوشیمیایی، با نیمه عمر 6/11 ساعت اکسید می شود. در شرایط مه- دود فتوشیمیایی نیمه عمر 2 ساعت است.
  • در شب، متیل مرکاپتان با رادیکال های نیترات سریعاً و با نیمه عمر 1-7/0 ساعت، واکنش می دهد.
  • این ماده به فرم گاز سریعاً جذب خاک شده و در شرایط هوازی اکسید و در شرایط بی هوازی فرآیند معدنی شدن صورت می گیرد.


تأثیر متیل مرکاپتان بر گیاهان و جانوران

  • هر تأثیر سوء بر جانوران در نتیجه ایجاد محیط کم اکسیژن می باشد که باعث آسیب زدن به سیستم تنفسی و سیستم عصبی مرکزی می باشد.
  • این ماده در هوای مرطوب یا در آب، به گیاهان صدمه زده و علاوه بر آن به دلیل حضور گاز سریعاً منبسط شونده، باعث یخ زدگی گیاهان می شود.


​
 
P O U R I A

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
اتیل مرکاپتان

اتیل مرکاپتان

اطلاعات عمومی
  • اتیل مرکاپتان مایعی بیرنگ، شفاف، فرار و آتشگیر با بوی نامطبوع بوده که در بیشتر حلال های آلی محلول و در آب نامحلول می باشد.
  • این ماده در محلول های رقیق به شکل منومر می باشد در حالی که در محلول های غلیظ به علت تشکیل پیوند هیدروژنی به فرم دیمر S-H…H وجود دارد.
  • بسته به شرایط واکنش به راحتی اکسید شده و محصولات مختلف ایجاد می نماید. واکنش با اکسیژن در محیط قلیایی دی اتیل سولفوکساید و واکنش با اکسید منگنز فعال یا پر اکسید هیدروژن دی اتیل دی سولفاید ایجاد می نماید.
  • اتیل مرکاپتان در دمای 400 درجه سانتیگراد تولید سولفید هیدروژن و اتیلن می نماید.
سایر اسامی: اتان تیول، اتیل سولفیدرات، مرکاپتواتان، اتیل هیدروسولفاید، اتیل تیوالکل، تیواتانل، تیو اتیل الکل

مشخصات، خواص فیزیکی و شیمیایی اتیل مرکاپتان​
نام شیمیاییاتیل مرکاپتان(C[SUB]2[/SUB]H[SUB]6[/SUB]S)
شمارهCAS​
75-08-1​
DOT شماره​
2363​
وزن ملکولی​
62.14​
حالت فیزیکی​
مایع​
حد تشخیص بو (ppm)
0.001​
نقطه جوش ([SUP]o[/SUP]C)
35.1​
نقطه ذوب/انجماد ([SUP]o[/SUP]C)
147.8 -​
فشار بخار (در 20[SUP]o[/SUP]C)
442(mmHg)​
وزن مخصوص (در 25[SUP]o[/SUP]C)(آب=1)
0.8315​
دانسیته بخار (هوا=1)​
2.14​
ویسکوزیته (در 20[SUP]o[/SUP]C)
0.3155(CP)​
حلالیت در آب (در 20[SUP]o[/SUP]C)
7/6% (همراه با واکنش)​
سایر حلال هاالکل، اتر، نفتا، استن و محلول قلیایی رقیق

اثر بر سلامت​

توجه: این ماده در صورت بلع و استنشاق مضر بوده، منجر به آسِب به پوست و چشم شده و به دستگاه تنفس آسیب می زند.

چشم: درد، ناراحتی و اختلال در بینایی

پوست: درد، تغییر رنگ، تورم وتاول. به نظر نمی رسد که در صورت جذب پوستی به اندام های داخلی آسیب برسد.

بلع: امکان ورود مستقیم این ماده به ریه وجود داشته و در اینصورت منجر به صدمات شدید و مرگ می گردد. باعث آسیب به دهان، حلق و معده وجود دارد. علائم موجود به صورت تهوع، اسهال و استفراغ می باشد.

استنشاق: در غلظت بالا سرگیجه، تهوع و عدم تعادل ایجاد می نماید. آسیب به دستگاه تنفسی با علائم سرفه و سختی تنفس را به همراه دارد.

​
دسته بندی خطر

اتیل مرکاپتان ترکیبی آتشگیر بوده که در تماس با آب و رطوبت، گازهای سمی و قابل احتراق تولید می نماید. تماس با آن موجب آسیب به سیستم اعصاب مرکزی می شود. رتبه بندی خطر درسیستمNFPA و علائم استاندارد ایمنی و خطر منسوب به این ماده به قرار زیراست.

علائم خطر

R12شدیداً آتشگیر
R20سمی در اثر استنشاق
R22سمی در اثر بلع
R36آسیب به چشم ها
R38آسیب به پوست
R53آسیب جدی به محیط زیست دریایی

علائم ایمنی

S9 نگهداری در محیط با تهوِیه مناسب
S16نگهداری دور از منبع جرقه
S25اجتناب از تماس با چشم
S56انهدام ماده و ظرف نگهداری آن در محل مخصوص مواد سمی یا ضایعات خاص
S57استفاده از مخازن مناسب به منظور اجتناب از آلودگی محیط
S62در صورت بلع فرد مصدوم وادار به استفراغ نگردد


اتیل مرکاپتان- رتبه بندی خطر​

NFPA0: حداقل
اثر بر سلامت11: جزیی
خطر آتشگیری42: متوسط
خطرات فیزیکی13:بالا/وخیم
موارد خاص
4:شدید/بسیار حاد


NFPA: National Fire Protection Association(USA)​



کنترل تماس
حدود مجاز تماس با دی سولفید کربن​
PEL= 10 ppm (Ceiling) ; TWA = 0.5 ppmOSHA
TWA = 0.5 ppmACGIH

REL= 0.5 ppm (Ceiling , 15 minutes);
IDLH= 500 ppm​
NIOSH



کنترل مهندسی

سیستم تهویه: در صورت وجود غلظت انفجاری از ترکیب، استفاده از سیستم ضد جرقه ضروری است. سیستم تهوِیه به گونه ای باشد که غلظت آلاینده در حد مجاز تماس و یا کمتر نگهداشته شود.
​
وسایل حفاظت فردی

حفاظت از چشم: استفاده از ماسک محافظ صورت، عینک ایمنی، در دسترس بودن دوش چشم شوی برای استفاده فوری

البسه: استفاده از البسه مقاوم در برابر مواد شیمیایی

دستکش: استفاده از دستکش های مقاوم در برابر مواد شیمیایی از جنس پلی وینیل کلراید یا نئوپرن

دستگاه تنفس: استفاده از ماسک های توصیه شده توسط NIOSH و ماسک های هوا رسان

کمک های اولیه

استنشاق: در صورت بروز مشکل تنفسی فرد مصدوم به محیط پاکیزه انتقال یافته و در صورت توقف تنفس، تنفس مصنوعی داده شود. چنانچه تنفس با مشکل روبرو باشد با کمک افراد ماهر از اکسیژن استفاده گردد.

تماس با پوست: پوست را با آب و صابون به مدت 15 دقیقه شستشو داده و البسه آلوده خارج شوند.

تماس با چشم: شستشو با آب به مدت 15 دقیقه

بلع: در صورت بلعیدن ماده، مصدوم وادار به استفراغ نگردد. در صورت هشیاری 2 لیوان آب داده شود، در غیر این صورت از راه دهان به مصدوم چیزی داده نشود. در تمام موارد مشاوره پزشکی توصیه می گردد.

توصیه به پزشک: استفاده ازاکسیژن و کربن اکتیو توصیه می گردد.
جابجایی، انبارداری و حمل ونقل

توجه: ماده آتشگیر، با قابلیت انفجار. در دمای بالاتر از 9- درجه سانتیگراد (15 درجه فارنهایت) خطر احتراق افزایش می یابد.


جابجایی و انبارداری

  • مطابق قوانین و استانداردهای موجود عمل شود.
  • از ایجاد جرقه و نزدیکی به منابع حرارتی و نور مستقیم خورشید اجتناب شود.
  • در محیط خنک و با تهویه مناسب نگهداری گردد.
  • یکی ازاستانداردهای موجود در این زمینه U.S. OSHA 29 CFR 1910.106 می باشد.
  • از نگهداری این ماده در کنار اکسیژن و اکسید کننده های قوی نظیر کلرات، نیترات و پراکسید ها به دلیل واکنش دهی، اجتناب گردد.
اطلاعات مربوط به حمل و نقل اتیل مرکاپتان
(U.S. DOT 49 CFR 172.101)​
نام مورد استفاده در حمل و نقلاتیل مرکاپتان
شماره شناسایی(DOT)
2336​
گروه خطر
3 (مایع آتشگیر)​
بسته بندیگروه (I) (بسیار خطرناک)
در حمل و نقل دریایی (IMO)آلاینده دریا


اطفاءحریق

اطلاعات مربوط به انفجار وآتش سوزی​
نقطه شعله وری([SUP]o[/SUP]C)
3/48-​
مخلوط قابل انفجار در هوا (%)
18%- 8/2%​
دمای خوداشتعالی ([SUP]o[/SUP]C)
9/298​
دسته بندی (OSHA) برای مواد آتشگیرIA
توصیه ها و شرایط اطفاء حریق

  • این ماده شدیدآً آتشگِر می باشد، از هوا سنگین تر بوده و در امتداد کف پخش شده و قابل شعله وری از دور می باشد.
  • برای خاموش نمودن آتش از پودر خشک مواد شیمیایی، دی اکسید کربن، آب و فوم های معمولی استفاده می شود.
  • در صورت ایمن بودن، مخزن حاوی اتیل مرکاپتان را از محل شعله دور و پس از قطع جریان ماده برای اطفاء حریق اقدام گردد.
  • فاصله 800 متری مخزن از محل آتش سوزی توصیه می گردد.


نشت تصادفی و انهدام ضایعات


  • پس از خارج نمودن کارکنان از محل، در صورت امکان نشت از منبع قطع گردد.
  • اسپری آب به کم شدن بخارات در محیط کمک می نماید.
  • استفاده سریع ازمحلول 5% کلسیم هیپوکلریت به خنثی نمودن ماده نشت شده کمک می نماید.
  • می توان از شن و مواد غیر قابل احتراق برای جذب مواد استفاده نمود.
  • مواد آلوده شده در محفظه ای مناسب، برای انهدام جمع آوری گردند.
  • برای انهدام و از بین بردن ضایعات این ماده، می توان در شرایط کنترل شده آن را سوزاند.
  • قبل از شروع به کار با مراکز زیست محیطی ذیربط درباره لزوم انجام تست TCLP مشورت گردد.
    (TCLP: Toxicity Characteristic Leaching Procedure, EPA Test Method 1311)​

آثار زیست محیطی

  • تمایل بسیار زیاد به تبخیر از سطح آب دارد.
  • به سرعت از خاک و رسوب شسته می شود.
  • به مقدار کم در بدن موجودات زنده تجمع می یابد.
  • برای ارگانیزم های دریایی خطرناک بوده و صدمات جبران ناپذیر به آن ها وارد می نماید.
 
برای ارسال پاسخ شما باید وارد سیستم شوید.
Similar threads
Thread starter عنوان تالار پاسخ ها تاریخ
P O U R I A مديريت HSE و نقش و اهميت آن در صنعت نفت سلامت، ایمنی و محیط زیست 0
P O U R I A [ دانلود ] - لغت نامه تخصصي HSE سلامت، ایمنی و محیط زیست 0
P O U R I A علائم HSE (ایمنی و بهداشتی) سلامت، ایمنی و محیط زیست 0
P O U R I A ارائه الگوی مدیریت جامع ریسک در حمل و نقل مواد شیمیایی با رویکرد hse سلامت، ایمنی و محیط زیست 0
P O U R I A کتاب جامع HSE به زبان فارسی سلامت، ایمنی و محیط زیست 9

Similar threads

بالا