2 فوریه، روز جهانی تالاب ...

lilium.y

عضو جدید
کاربر ممتاز
روز دو فوریه‌ی ١٩٧١ ميلادي برابر ١٣ بهمن ١٣٤٩ ، در شهر رامسر ايران ، كارشناسان از همه‌ی جهان ، براي حفاظت از تالاب‌های جهان، گرد آمده‌اند. اين اجلاس مهم كه امروزه ١٦٨ كشور جهان در آن عضويت دارند( آمار تا مي ٢٠١٤) ، به كوشش سازمان محیط‌زیست ايران در ايران تشکیل‌شده بوده است.

كنوانسيون ( معاهده‌ی رامسر) ، قدیمی‌ترین معاهده‌ی بین‌المللی است كه بر حفاظت از طبيعت تأكيد دارد.

 

lilium.y

عضو جدید
کاربر ممتاز
در سال 1972 در شهر رامسر ایران اوّلین کنوانسیون بین المللی برای حفاظت از تالابها شکل گرفت که در آن کشورهای زیادی معاهده حفاظ و حمایت از تالابهای با اهمیّت جهانی را امضاء کردند و عضو این کنوانسیون گردیدند . از نظر کمّی تعداد اعضاء تا به حال رشد خوبی داشته است و تعداد تالابهای به ثبت رسیده نیز افزایش یافت امّا از نظر کیفی متاسفانه تلاش در خور و شایسته ای انجام نشده است

در طول تاریخ انسان ، تالابها بعنوان اراضی بی فایده ، نامناسب ، مضرّ ، بستری برای زندگی حیوانات وحشی و حشرات ناقل بیماری شناخته می شدند یا اراضی غیر قابل مهاری که همیشه تصویر آن با نماد کروکدیل و یا باتلاقی که اگر شخصی در آن پا بگذارد او را در کام مرگ فرو می برد و البته باعث آن شد که بشر رابطه خصمانه ای با تلاب داشته و همواره درصدد تخریب و نابودی آن بوده است بطوری که مهار تالاب و تبدل آن به اراضی کشاورزی و یا حتّی بایر از جمله موفّقیتهای جوامع انسانی
تلقّی می گردید .



تعریف تالاب

مناطق آبگیر ، مردابی ، پیت زار ( توربزار ) ، مناطق آب بصورت طبیعی ، مصنوعی ، دائم یا موقّت با آب ساکن ، جاری شیرین ، لب شور یا شور مشتمل بر آن دسته از آبهای دریایی که عمق آب در کشند پایین از 6 متر تجاوز نکند .



طبق این تعریف بسترهای علفی دریایی در مناطق ساحلی ، کفه های گلی و صخره ای ، مانگرو ها ، آبهای شیرین ، رودخانه ها ، مصبها ، باتلاقهای جنگلی و دریاچه های شور نیز جزء تالابها محسوب می شوند .
در تعریف دیگری تالابها عمدتا بعنوان اکوتون معرفی شده که این مناطق گذرگاههایی بین دو یا چند جامعه متمایز با محیط زیست آبی و خشکی بشمار می آیند که البته این تعریف در عمل نمی تواند کاربرد داشته باشد زیرا مشکلاتی دارد .
طبقه بندی تالابها

تالابهایی که تحت پوشش کنوانسیون رامسر هستند از نظر منشاء به 5 پنج دسته تفکیک می شوند :

1- Lacustrine دریاچه ای
2- Riverine رودخانه ای
3- Palustrine مردابی
4- Marine دریایی
5- Estuarine مصبی

dugan 1990 طبقه بندی دوگان تقسیم کرد.

.IUCN انواع تالابها را مطابق با تعریف کنوانسیون رامسر برای

1- آبهای شور
1-1- دریایی
*زیرکشندی

الف ) آبهای دایمی فاقد پوشش گیاهی با عمق کمتر از 6 متر در کشند پایین مشتمل بر خلیج های دریایی و تنگه ها ب ) رویشهای گیاهی آبی زیرکشندی مشتمل بر بسترهای کلب ، علفهای دریایی ، رویشهای تروپیکال دریایی پ ) آبسنگهای دریایی
*- بین کشندی
الف ) سواحل صخره ای دریایی از جمله صخره و پرتگاههای صخره ای ب ) سواحل با سنگهای متحرک و جابجا شونده و قلوه سنگ پ ) کفه های نمکی ، ماسه ای یا گلی بدون پوشش گیاهی و جابجا شونده بین کشندی ت) گستره های رسوبی مشجّر بین کشندی نظیر جنگلهای مانگرو و مردابهای شور در سواحل پناهدار
2-1- مصبی
*- زیرکشندی
آبهای مصبی ، آبهای دائمی مصبها و سیستمهای مصبی دلتا
*- بین کشندی
الف ) کفه های ماسه ای ،نمکی یا گلی با پوشش گیاهی محدود
ب ) مردابهای بین کشندی مانند مردابهای نمکی ، رویشهای شوره زاری ، مردابهای نمکی برآمده ، مدابهای کشندی شیرین و لب شور
پ ) تالابهای جنگلی بین کشندی مانند باتلاقهای مانگرو ، باتلاقهای مشجّر نیپا ، جنگلهای باتلاقی آب شیرین کشندی
3-1- کولابی
الف ) کولابهای شور و لب شور با راههای ارتباطی کم و بیش باریک با آب دریا
ب ) مردابها ، کفه ها و دریاچه های شور ، آهکی ، فصلی و دائمی
**- آبهای شیرین
*- رودخانه ای
*- دائمی
رودخانه ها و جریانهای آبی دائمی و آبشارها
*- موقتی و ناپایدار
الف ) رودخانه ها و جریانهای آبی فصلی و نامنظم
ب ) دشتهای سیلابی رودخانهای مانند کفه های رودخانه ای ، حوضه های سیلابی ، علفزارهای غرقابی فصلی ناشی از سیل
**- دریا چه ای
* دائمی
الف ) دریاچه های آب شیرین دائمی بزرگتر از 8 هکتار از جمله سواحلی که بطور فصلی یا غیر منظم در معرض غرقاب قرار دارند .
ب ) استخرهای آب شیرین دائمی کوچکتر از 8 هکتار
*- فصلی
دریاچه های فصلی بزرگتر از 8 هکتار از جمله دریاچه هایی که در دشتهای سیلابی بوجود می آیند.
**- مردابی
*- با گیاهان بن در آب
الف ) مردابها وباتلاقهای آب شیرین روی خاکهای غیر آلی همراه با گیاهان بن در آب که حداقل بیشتر فصل رویش گیاهی را در شرایط غرقابی قرار داشته و قسمت پائین آنها را آب فرا گرفته است.
ب ) باتلاقها
 

lilium.y

عضو جدید
کاربر ممتاز
تمامي تالاب‌ها در بعضي ويژگي‌ها مشترك مي‌باشند.
تمامي آنها داراي آب كم عمق بوده و يا خاك اشباع از آب دارند، در تمامي آنها مواد آلي گياهي تجمع يافته و به آهستگي تجزيه مي‌شوند و همگی داراي گونه‌هاي مختلف گياهي و جانوري بوده كه با شرايط غرقابي تطابق دارند. از اين رو براي تعريف تالاب‌ها مي‌توان گفت كه تالاب‌ها اغلب داراي سه ويژگي زير مي‌باشند:

- داراي آب در سطح و يا در منطقه ريشه دواني هستند.

- داراي خاك ويژه و متفاوت از خاك مناطق اطراف مي‌باشند(خاك‌هاي هيدرومورف)

- داراي گياهان آبدوست (هيدروفيت) بوده كه خود را با شرايط غرقابي تطبيق داده‌اند و برعكس، در آنها گياهان حساس به غرقاب شدن ديده نمي‌شود.
با وجود اين، نمي‌توان تنها با تركيب سه عامل بالا، نسبت به تعريف تالاب‌ها اقدام نمود زيرا ويژگي‌هاي ديگري نيز وجود دارند كه عبارتند از:
- هر چند آب در تالاب‌ها حداقل در بخشي از سال وجود دارد ولي عمق و مدت آن از تالابي به تالاب ديگر و از سالي به سال ديگر بسيار متفاوت است. بعضي از تالاب‌ها(مانند تالاب انزلي) همواره داراي آب بوده درحاليكه در بعضي‌ دیگر(مانند كفه‌هاي نمكي در مناطق بياباني و يا تالابهاي هامون در سيستان) تنها مدت كوتاهي در سطح و يا حتي در زير سطح آبگيري مي‌شود. همچنين با توجه به تغييرات سطح آب از فصلي به فصل ديگر و از سالي به سال ديگر، تعيين محدوده تالاب‌ها نمي‌تواند تنها بر اساس آب موجود در آن تعيين شود.


- تالاب‌ها اغلب حد فاصل بين آب‌هاي عميق و سراب حوضه‌ها مي‌باشند و در نتيجه برخوردار از هر دو سيستم هستند. اين موقعيت اكوتوني باعث شده تا بعضي از دانشمندان براي آن هويت جداگانه‌اي قائل نباشند و آن را جزو يكي از سيستم‌هاي خشكي و يا آب‌هاي عميق بدانند هر چند بسياري از دانشمندان ويژگي‌هايي را براي تالاب‌ها بيان مي‌كنند كه نه در سيستم خشكي و نه در سيستم آب‌هاي عميق نمي‌توان سراغ داشت.
از لحاظ تغذيه آب، تالابها به چهار دسته تقسیم مي شوند. چنانکه در شکل(2) نشان داده شده تالاب ها از نظر منبع تغذیه آب به صورت زیر طبقه بندی می شوند:
1- تالاب عمدتا تحت تاثیر آبهای سطحی است.
2- تالاب عمدتا تحت تاثیر آب زیرزمینی است.
3- تالاب تحت تاثیر جزر و مد است.

4- تالابهای جنگلی مناطق بارانی
 

lilium.y

عضو جدید
کاربر ممتاز
معیارهای جدید کنوانسیون رامسر مربوط به شناسایی تالابهای با اهمیت بین المللی:



گروه A از معیارها: مکانهای شامل انواع تالاب شاخص، کمیاب یا منحصر بفرد:



معیار ۱ : تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که شامل نمونه ای طبیعی یا تقریبا طبیعی از انواع تالابهای شاخص، کمیاب یا منحصر بفرد باشد که در جغرافیای زیستی مربوطه یافت می شود.


گروه B از معیارها: مکانهای دارای اهمیت بین المللی برای حفظ تنوع زیستی. معیارهای در ارتباط با گونه ها و جوامع اکولوژیکی:



معیار ۲: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که بتواند گونه های آسیب پذیر یا در خطر انقراض یا در خطر انقراض بحرانی و یا جوامع اکولوژیکی در معرض تهدید را پشتیبانی کند.
معیار ۳: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که بتواند جمعیتهایی از گیاه یا جانور که برای حفظ تنوع زیستی یک منطقه جغرافیائی زیستی خاص اهمیت دارند را پشتیبانی کند.
معیار ۴: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که گونه های گیاهی یا جانوری را پشتیبانی کند که در مرحله بحرانی از چرخه زیستی خود قرار دارند و یا در طی شرایط نامساعد تأمین پناه نماید.
- معیارهای ویژه براساس پرندگان آبی:
معیار ۵: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که بتواند دائما حداقل ۲۰۰۰۰ پرنده آبی را پشتیبانی کند.
معیار ۶: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود اگر دائما ۱% افراد جمعیت یک گونه یا زیرگونه از پرندگان آبی را پشتیبانی کند.
- معیارهای ویژه براساس ماهیها:
معیار ۷: تالابی از نظر بین المللی بااهمیت تلقی می شود اگر بتواند سهم قابل توجهی از زیرگونه، گونه یا خانواده، مراحل زیستی، ‌فعل و انفعال گونه ها و یا جمعیت هایی از ماهیان بومی را پشتیبانی کند که نشانگر فوائد و یا ارزشهای تالاب باشد و بنابراین در تنوع زیستی جهانی مؤثر است.
معیار ۸: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که بتواند برای ماهیان منبع مهم غذایی، ‌محل تخم ریزی، محل پرورش نوزادان و یا مسیر مهاجرتی باشد که نسل ماهی ها چه درحریم تالاب و یا محل دیگر به آن وابسته باشد.
معیارهای قدیم کنوانسیون رامسر مربوط به شناسایی تالابهای با اهمیت بین المللی:
۱٫ معیارهای مربوط به تالابهای معرف و منحصر بفرد:
تالابی حائز اهمیت بین المللی شناخته می شود اگر:
a– نمونه شاخص و به ویژه خوب از یک تالاب طبیعی یا تقریبا طبیعی که معرف یک منطقه جغرافیای زیستی مناسب باشد.
b– نمونه شاخص و به ویژه خوب از یک تالاب طبیعی یا تقریبا طبیعی بوده که در بیش از یک منطقه جغرافیای زیستی مشترک باشد.
c- به عنوان یک نمونه شاخص و به ویژه خوب از تالابی باشد که نقش هیدرولوژیکی، بیولوژیکی یا اکولوژیکی اساسی در عملکرد طبیعی یک حوزه آبریز عمده رودخانه یا سیستم ساحلی ایفا کند، به خصوص هنگامی که در یک موقعیت فرامرزی قرار گرفته باشد.
d– نمونه ای از تیپ ویژه ای از تالاب کمیاب یا غیر متعارف در منطقه جغرافیای زیستی مربوطه باشد.
۲. معیارهای عمومی بر اساس گیاهان یا جانوران:
یک تالاب در صورتی دارای اهمیت بین المللی تلقی می گردد که:
a- شامل مجموعه قابل توجهی از گونه ها یا زیر گونه های نادر، ‌آسیب پذیر یا در خطر انقراض از گیاهان یا جانوران یا تعداد قابل ملاحظه ای از افراد یک یا چند گونه نادر، ‌آسیب پذیر یا در خطر انقراض باشد.
b- به واسطه کیفیت و خصوصیات خاص فون و فلور خود دارای ارزش ویژه ای برای نگهداری تنوع ژنتیکی و اکولوژیکی یک منطقه باشد.
c- به عنوان زیستگاه گیاهان یا جانوران در مرحله بحرانی از چرخه زیستی آنها ارزش ویژه ای داشته باشد.
d- برای یک یا بیش از یک گونه یا جامعه گیاه یا جانور آندمیک (بومی) ارزش ویژه ای داشته باشد.
۳. معیار ویژه براساس پرندگان آبزی:
یک تالاب در صورتی دارای اهمیت بین المللی تلقی می گردد که:
a- به طور منظم ۲۰۰۰۰ پرنده آبزی را در خود نگهداری کند.
b- به طور منظم تعداد قابل ملاحظه ای از افرادی که متعلق به گروههای ویژه پرندگان آبزی، که شاخص ارزشها، حاصلخیزی یا تنوع تالاب باشد، را حمایت و نگهداری کند.
c- در شرایطی که داده های جمعیتی در دسترس باشد، به طور منظم ۱ % افراد جمعیت یک گونه یا زیرگونه از پرندگان آبزی را حمایت و نگهداری کند.
۴٫ معیارهای ویژه بر اساس ماهیان:
یک تالاب در صورتی دارای اهمیت بین المللی تلقی می گردد که:
a – سهم قابل توجهی از زیرگونه، گونه یا خانواده، مراحل زیستنامه، ‌فعل و انفعال گونه ها و یا جمعیت هایی از ماهیان بومی را پشتیبانی کند که نشانگر فوائد و یا ارزشهای تالاب هستند و بنابراین در تنوع زیستی جهانی موثرند.
b – بتواند برای ماهیان منبع مهم غذایی، ‌محل تخم ریزی، محل پرورش نوزادان و یا مسیر مهاجرتی باشد، که نسل ماهی ها چه در حریم تالاب و یا محل دیگر به آن وابسته باشد.
 

lilium.y

عضو جدید
کاربر ممتاز
انواع تالابها:

انواع تالاب با توجه به تعریف کنوانسیون رامسر:
الف) تالابهای دریایی و ساحلی:



۱- آبهای دریایی کم عمق دائمی: در بیشتر موارد با عمق کمتر از شش متر در جذر پایین، شامل خلیج های دریایی و خورها
۲- بسترهای دریایی زیر جذر و مدی: شامل بسترهای کتانجک، بسترهای چمن دریایی و علفزارهای استوایی دریایی
۳- آبسنگهای مرجانی



۴- سواحل دریایی صخره ای: شامل جزایر دور از ساحل صخره ای و پرتگاههای دریایی
۵- سواحل ماسه ای، قلوه سنگی یا سنگریزه ای: شامل نواره های ساحلی دماغه ها و جزیرکچه های شنی: شامل شبکه های ماهور و تپه های خاکه زغال سنگ مرطوب
۶- آبهای مصبی: آبهای دائمی مصبها و شبکه های مصبی دلتاها


۷- پهنه های گلی، ماسه ای یا شور بین جذر و مدی
۸- ماندابهای بین جذر و مدی: شامل نمکزارها، علفزارهای شور، کفه های نمکی شامل علفزارهای جذر و مدی آب شور و آب شیرین
۹- تالابهای مشجر بین جذر و مدی: شامل باتلاقهای مانگرو و نیپاه و جنگلهای باتلاقی آب شیرین جذر و مدی
۱۰- کولابهای لب شور و شور ساحلی: کولابهای لب شور تا شور با حداقل یک اتصال به نسبت باریک به دریا
۱۱- کولابهای آب شیرین ساحلی: شامل کولابهای دلتایی آب شیرین
۱۲- غارهای آهکی و دیگر سیستمهای هیدرولوژیک زیرزمینی، دریایی/ ساحلی



تالابهای داخل خشکی:
۱۳- دلتاهای درون خشکی دائمی
۱۴- رودخانه ها ، نهر ها و حوزه های دائمی: شامل آبشارها
۱۵- رودخانه های فصلی/ادواری/نامنظم، جویبارها و نهرها
۱۶- دریاچه های آب شیرین دائمی: (بزرگتر از هشت هکتار) شامل دریاچه های U شکل بزرگ
۱۷- دریاچه های آب شیرین فصلی/ادواری: (بزرگتر از هشت هکتار) شامل دریاچه های بوجود آمده در دشتهای سیلابی
۱۸- دریاچه های شور، لب شور و قلیایی دائمی
۱۹- دریاچه ها و دشتهای شور، لب شور و قلیایی فصلی/ادواری
۲۰- ماندابها و حوضچه های شور، لب شور و قلیایی دائمی
۲۱- ماندابها و حوضچه های شور، لب شور و قلیایی فصلی/ادواری
۲۲- ماندابها و حوضچه های آب شیرین دائمی: حوضچه ها (کوچکتر از هشت هکتار)، ماندابها و باتلاقها بر خاک معدنی، دارای پوشش گیاهی پدیدار که در غالب فصل رشد بن در آب باشند
۲۳- ماندابها و حوضچه های آب شیرین فصلی/ادواری: بر خاک معدنی قرار داشته، شامل چالابها، لجنزارها، علفزارهای تحت سیلابهای فصلی و ماندابهای جگن خیز
۲۴- پیت زارهای( تورب زار) غیر مشجر: شامل بته یا مردابهای باز، باتلاقها و لشاب زارها
۲۵- تالابهای آلپینی: شامل علفزارهای آلپینی، آبهای موقت ناشی از ذوب یخ ها
۲۶- تالابهای تندرا: شامل حوضچه های تندرایی، آبهای موقت ناشی از ذوب یخ ها
۲۷- تالابهای با پوشش درختچه ای چیره: باتلاقهای درختچه ای، ماندابهای آب شیرین با پوشش درختچه ای چیره، درختزار غان بر روی خاکهای معدنی
۲۸- تالابهای آب شیرین با پوشش درختی: شامل جنگل های باتلاقی آب شیرین، جنگل های در معرض سیلاب های فصلی، باتلاق های مشجر بر روی خاکهای معدنی
۲۹- پیت زارها با پوشش جنگلی: جنگلهای باتلاقی پیت زاری
۳۰- چشمه های آب شیرین و واحه ها
۳۱- تالابهای زمین گرمایی مشتمل بر بعضی از تالابهای دشتهای سیلابی
۳۲- غارهای آهکی و دیگر سیستم های هیدرولوژیک زیرزمینی: داخل خشکی
تالاب های مصنوعی:
۳۳- استخرهای پرورش آبزیان: مانند ماهی و میگو
۳۴- استخرها: (معمولا” کوچکتر از ۸ هکتار) شامل استخرهای کشاورزی و دامداری و مخازن کوچک
۳۵- اراضی تحت آبیاری: شامل کانال های آبیاری و مزارع برنج
۳۶- اراضی کشاورزی تحت تاثیر سیلابهای فصلی: شامل مراتع و علفزارهای مرطوب برای مصارف گله داری یا تحت استفاده متمرکز
۳۷- سایت های بهره برداری نمک: حوضچه های نمک، نمکزارها و غیره
۳۸- مناطق ذخیره آب: (معمولا” بزرگتر از ۸ هکتار) منابع و مخازن آب، آب بندها و سدها
۳۹- مکان های گودبرداری و حفاری: گودال های برداشت رس و ماسه و حوضچه های کان کنی
۴۰- مناطق تصفیه فاضلاب: مزارع تصفیه فاضلاب، حوضچه های ته نشینی و هوادهی و غیره
۴۱- آبراهه ها، کانالهای زهکشی و جوی ها
۴۲- غارهای آهکی و دیگر سیستم های هیدرولوژیک زیرزمینی: انسان ساخت
 

lilium.y

عضو جدید
کاربر ممتاز

آشنایی با تیپ های تالابی :

marsh:




swamp



vernal pool


bogs


ponds

wet meadowe

lagon
 
آخرین ویرایش:

Similar threads

بالا