گنجینه معماری استان چهارمحال و بختیاری

قشقایی2010

عضو جدید
[h=2]معماری یاسه چای[/h]1:بررسی مسائل فیزیکی:
از جمله مصالح به کار رفته در منطقه ی مورد مطالعه می توان به: سنگ .کاه گل . چوب وآجر اشاره کرد . واز چوب های مختلف برای استحکام و جلوگیری از ریزش سقف به پایین استفاده می کردند. البته نمی توان گفت که تنها فقط ازاین مصالح استفاده می کردند. ولی می توان گفت که بیش ترین مصالح مورد استفاده همین مصالح نامبرده است.از جمله مسائل فیزیکی دیگر می توان به ثبات وپایداری ساختمان ها - اشاره کرد. که در زمان
گذشته برای کرسی چینی از سنگ های طبیعی استفاده می کردند.
2:تاثیر پذیری معماری محل مورد نظر از آداب ورسوم و اعتقادات والتزامات مردم :
مانند مکان های که برای حیوانات از جمله: مرغ وکبوترو شتر مرغ و.... تعبیه شده است.انها معتقد بودند که با این کار می توانند از حیوانات اهلی محافظت کنند . ویا ساخت پنجرها روبروی هم برای اطلاع ازیکدیگر که این نشانه ای از روابط صمیمانه آنها نسبت به هم است .
3: نحوه ی معیشتی مردم:
چگو نه امرار معاش کردن مردم منطقه تاثیر بسزای بر معماری کلی دارد. بر اساس مشاهدات انجام گرفته در بازدید. دریافتیم که شغل اکثر مردم منطقه کشاورزی و دامداری است. البته می توان گفت که شغل اکثرمردم روستای ها همین است.پس در نتیجه این شغل ها مستلزم جا ومکان برای حیوانات و ابزار کشاورزی است . مثلا"در شغل دامداری دام ها احتیاج به مکانی دارند . که در انجا قرار بگیرند . پس این مکان از تمام لحاظ باید بررسی شود . یعنی از لحاظ امنیت و...بررسی شود. و جای برای آب خوردن و... باید تعبیه شود. ودر کل محل قرار گیریه ان در کنار بنا باشد .ویا دور از بناباشد. را هم باید از لحاظ معماری بررسی کرد.







4: نوع مصالح به کار رفته در پشت بام :
در بررسی های که در بازدید انجام گرفت. در اکثریت بناها استفاده از قیر وگونی محسوس بود. البته در ادوار گذشته کاه گل هم کاربرد بسیاری داشت.قابل ذکر است که مصالح پشت بام ها بستگی بسیار زیادی به نوع اب وهوا دارد. در پشت بام های این روستا قیر وگونی بسیار استفاده می شود. ولی باز هم در زمستان مشکلاتی دارد. مثلا"اگر بعد ازبارش برف پشت بام را تمیز نکردند.باعث می شودکه به مرور زمان با اب شدن برف آب آن داخل ساختمان شود.

5: نوع چوب های به کار رفته:
نوع چوب های به کار رفته در این بناها نمایانگر این بود که چه نوع درختانی در این منطقه وجود دارد.چوب های به کار رفته در این بناها از (سفید داروگردو)می باشد. البته تمام چوب های به کار رفته از این دو نوع نیست بلکه اکثریت چوب ها از این دو نمونه هستند.

6: ابعاد در و پنجره ها:
ابعاد درب معرف اندازه ی قد افراد در ادوار گذشته بود . البته در روستای یاسه چای این ابعاد درب با زمان حا ل زیاد متفاوت نبوده است. عرض درب از 80تا 100 سانتی متروارتفاع آن از160تا 200 بوده است.با بررسی های که انجام شده نسل آریا یی ها قد بلند بوده اند. این گفته ها را از روی بنای عظیم تخت جمشید(پرسپولیس) دریافته اند.که در اثر گذشت سال ها قد افراد کوتاه تر می شود. و اما پنجره های که در یاسه چای وجود داشت .به دو دسته تقسیم می شود. 1: پنجره های داخلی :که کوچک تر از پنجره های خارجی است . پنجره های داخلی اکثرا" به فرم های گونا گونی سا خته می شود. و این نمایانگر این بوده است که مردمان گذشته هم به زیبایی توجه
داشته اند . 2:پنجره های خارجی:این پنجره ها روبه کوچه وروبه فضای باز بوده است. اکثر این پنجره ها ساده بوده وبزرگ تر از پنجره ی داخلی است. ودلیل آن این است که این پنجره ها را برای نور گیری فضای داخل ساختمانتعبیه می کردند. ابعاد پنجره های داخلی 30*30 و پنجره ی خارجی 80*100 سانتی متر است.

7:ضخامت چوب درب ها وقفل درب ها :
ضخامت چوب درب هاو قفل انها نمایانگر این است که در ادوار گذشته هم نگرانی های نسبت به اموال خود دارند .که با نصب قفل وبا ضخیم کردن انها نگرانی های خود را بر طرف کرده اند. این درب هاوقفل ها را برای مکان های دیگر هم مورد استفاده قرار می دادند.مانند: استبل وطویله

8: تاقچه ها :
وجود تاقچه ها وزیبا کاری های منظم واصولی در معماری بناها نشئت گرفته از روحیات مردم منطقه است. واین ظریف کاری ها بیانگر وجود مردمانی است .که به معماری بناها توجه داشته اند.

9:نحوه ی قرار گیریه بناها:
نحوه ی قرار گیریه بناها با توجه به این که در منطقه کوهستانی قرار گرفته است.مانند بناهای د یگری است که در ایران وجود دارد. مانند بناهای تاریخی ماسوله وبناهای سمیرم است. که اکثرا"این نوع چید مان ها در مناطق کوهستانی صورت می گیرد. ودلیل آن این است که بارش برف وباران در این مناطق بسیار زیاد است برای دفع آب ها این نوع چید مانها را انجام می دهند.



10: حالت دعوت کنند گی درب ها:
در اکثر بنا های گذشته درب ها حالت دعوت کنندگی داشتند. یعنی این که درب را کمی داخل خانه می ساختند .مردم در ادوار گذ شته اعتقاد داشتند که کسی که پشت درب ایستاده است نباید در حریم کوچه باشد .وبعضی ها در مقابل درب مکانی برای نشستن درست می کردند .وبرای این کار هم دلیلی داشتند . ودلیل آن این بود که تا صاحب خانه بیاید ودر را باز کند زمان زیادی طول می کشد چون خانه بزرگ بود.در آن مکان بنشیند.
11:قوس ها :
در زمان گذشته مانند امروز قوس ها جنبه ی تزئینی دارد .در روستای یاسه چای قوس های مختلفی وجود دارد . مانند قوس تخم مرغی شکل که برای اجرای این قوس ها از چوب های انعطاف پذیر استفاده می کردند. وحالت های مختلفی را ایجاد می کردند.اجزای قوس عبارتند از: خیز . دهانه . کشاله . تاج . قوس خارجی و....که تمام قوس ها این اجزا را دارند .

12: تراس ها:
در روستای یاسه چای از تراس های کوچک مشاهده شد تا تراس های بزرگ و وسیع . در ادوار گذشته تراس ها کاربرد های مختلفی داشته اند .ولی در این روستا از تراس برای پهن کردن لباس ونشستن در فضای باز و... استفاده می کردند. اغلب زنانه روستای بیشترین وقت خود را در تراس به سر می بردند. تراس مانند حیاط در طبقه ی پایین است .و اکثر تراس ها را روبه جنوب می سازند چون که از نور مناسبی برخوردار است.
13: قرار گرفتن روستا در منطقه ی کوهستانی :
تاثیر کوه های بلند بر معماری این منطقه در این روستا باید ساختمان ها را به گونه ای بسازند . که ازنور بهتری بهرمند شوند . یکی از بزرگترین عیب های این منطقه این است که حریم دید که در اسلام به ان توجه شده است. رعایت نشده است.در این مناطق تابستان هوای بسیار معتدل وخوب است ودر زمستان هوا بسیار سرد است .و.........................
14: آثار تاریخی : وجود اثاری مانند : آسیاب ها ی بادی . سنگ قبر . حمام ها . مساجد . پل ها و.... می تواند
قدمت تاریخی آن مکان را به ما بشناساند . که در این مکان فقط سنگ قبر و مسجد و پل وجود دارد که قدمت آنها زیاد نیست و نمی توان قدمت اصلی ان مکان رافهمید .

15: ابعاد کوچه ها و خیابان ها و نحوه ی اتصال آنها :
از ابعاد کوچه ها می توان دریافت که در زمانهای گذشته وسایل نقلیه آنها چه بوده است و می توان دریافت که میزان عبور و مرور مردم چقدر است در این روستا با مشاهدات صورت گرفته دریافتیم که وسایل نقلیه در آن زمان گاری و الاغ ها بوده اند چون که کوچه های باریک وجود دارد . و میزان عبور و مرور در کوچه ها و خیابان ها نسبتا" کم بوده است چون که تعداد جمعیت آنها زیاد نبوده است .

16: پارتیشن بندی بناهای داخلی :
در روستای یاسه چای داخل خانه ها بسیار زیبا تقسیم بندی شده بودند به گونه ای که در حیاط آنها محل نگهداری حیوانات اهلی مانند مرغ و ... از مکان عبور و مرور حیاط خانه جدا شده بود و در قسمت های بالای ساختمان تمام مکانها از یکدیگر تفکیک شده بود . یعنی فضای آشپزخانه از بقیه یفضا ها جدا شده است .




17: نحوه ساخت و ساز پله ها :
از دوران گذشته تا به امروز در ساخت پله ها همواره به طول، عر ض و ارتفاع اهمیت می دهند و همچنین مکان قرار گیری آن که بسته به رفت و آمد اشخاص در آن خانه دارند .ارتفاع پله ها هم مانند ابعاد درب به بلند قدی و کوتاه قدی افراد بستگی دارد. بر اساس درب ها که صحبت شد ارتفاع اشخاص گذشته این روستا با حال حاضر تفاوت چندانی نمی کند در بعضی از پله ها که مشاهده شد 80 عرض ،80/1 تا 2 متر ارتفاع وطول هم بستگی به ارتفاع کل ساختمان دارد . جنس پله ها از سیمان بود .وزیر انها چوب و سنگ قرار می دادند تا مستحکم شود .

18: جایگاه مخصوص :
جایگاههای مخصوصی برای پخت نان ، غذا و حتی جایگاه های ویژهای برای بخاری های قدیمی یا کرسی پا و محل هایی برای نصب دودکش تعبیه شده بود آنها را به گونه ای طراحی می کردند که به کل ساختمان آسیب آنچنانی نرساند و در اصل به گونه ای آنها را در بناها می گنجاندند که طراحی بنا بسیار شیک و جالب شود که دراین بررسی ها جایگاهی برای جدا کردن پوست گوسفندان کشته شده وجود دارد .



19: نوع سنگفرش :
سنگفرش های که درداخل بناها مشاهده شد از سیمان بود و بعضی از مکان ها از سنگ طبیعی استفاده می کردند . وکف کوچه ها از خاک کوبیده شده بود . واین خاک بر اثر رفت وامد افراد کوبیده شده است .

20: بافت :
بافت در کل دو نوع است 1: گسسته 2: پیوسته
بافت گسسته اغلب در مکان های استفاده می شود. که رطوبت بالا باشد وجریان هوا دائما" در محوطه ی خانه ها در حال عبور باشد مانند مازندران ، گلستان ، رشت و.... بافت پیوسته در مناطقی استفاده می شود که سرد سیر ویا گرمسیر باشد در این بافت برای جلوگیری از مبادله ی سریع گرما وسرما به داخل خانه ضرورتا" باید به هم چسبیده باشند مانند یزد، شیراز، کاشان و.... روستای یاسه چای چون در منطقه ی سردسیری است بافت ان پیوسته است و به هم چسبیده است.

21: مساحت خانه ها :
مساحت بنا های روستای زیاد است چون 1 )قیمت زمین ارزان است . 2)مصالح به کار رفته ارزانتر بوده است. 3)در آن زمان اضافه ساخت وجریمه وجود نداشت. 4)و..... البته مساحت زیاد زمین نمایانگر تعداد جمعیت آن خانواده بوده است

22: حیاط مرکزی بودن بناها :
ساختمان ها با مساحت زیاد اکثرا" حیاط مرکزی بودند یعنی یک حیاط در مرکز واتاق های خانه اطراف آن که این شیوه در قدیم رواج داشته است یکی از حسن های این خانه مسلط بودن به تمام مکان حیاط است. مردمان گذشته به طرز زندگی ساده ولی تفکرات بزرگی داشتند.





23: معماری خانه های سنتی ایران شامل دو بخش است:
1) اندرونی

2)بیرونی

1)اندرونی: قسمت داخلیساختمان معروف به اندرونی هستند . فضا های آن (اتاق ارسی، پنج دری، اشپزخانه، تالار) می باشند. که فضای اندرونی در بناهای تخت جمشید (پرسپولیس)بسیار به چشم می خورد. در زمان هخامنشیان به فضاهای اندرونی وبیرونی توجه بسیار داشتند . مثلا" در ساختمان های مرکزی قسمتی در کنار آن تعبیه شده است به نام اندرونی ودر کنار ساختمان مرکزی ،کاخ خشایار شاه ساخته شده است . با مطالعات انجام گرفته اوج معماری سنتی ایران درزمان هخامنشیا ن بوده است.
2) بیرونی:قسمت خارجی ساختمان معروف به بیرونی است. فضاهای آن(دربند، کوچه ، گذر، حیاط ، اتاق ارسی ،و...) می باشند .



منبع :تحقیقات دانشجویی
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

Ashkan-kamrani

عضو جدید
شیرهای سنگی چهارمحال و بختیاری+عکس

شیرهای سنگی چهارمحال و بختیاری+عکس

یکی از آیین‌های موجود در فرهنگ عشایر بختیاری برپا داشتن شیر سنگی یا برد شیر بر مزار چهره های ماندگار، سرشناس و بزرگ ایل است.

اهالی این قوم شیر سنگی را که نشانه شجاعت، دلاوری، ویژگی‌هایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری است، بر آرامگاه این گروه قرار می‌دهند.
در واقع شیرهای سنگی مجسمه‌هایی هستندکه در گذشته توسط سنگ تراش‌ها تراشیده می‌شدند و آنها را روی قبر افراد شجاع و دلیر ایل بختیاری قرار می‌دادند.
در گویش بختیاری به این مجسمه‌ها برد شیر می‌گویند. منطقه بختیاری سرزمین شیرهای سنگی است. این مجسمه‌های شیری هنوز در قبرستان‌های قدیمی بختیاری دیده می‌شوند.
شهر هفشجان در گذشته یکی از مراکز مهم شیرتراشی بوده ‌است. شیرهایی که در قبرستان‌های هفشجان باقی مانده‌، از زیباترین و خوش نقش‌ترین شیرهای سنگی محسوب می‌شوند.
شیر سنگی برای قوم بختیاری تنها نماد غیرتمندی و بی باکی و زورمندی نبوده، بلکه این قوم چون شیعه و پیرو علی بن ابی‌طالب بود، از این رو ارزش و مفهوم ولایتمداری و پایبندی به مرام و مسلک آن امام هُمام و آیین سرافراز تشیع را نیز در نظر گرفت و این ارزش‌ها را در قالب تسبیح، که نماد و مظهر پارسایی و نماز و نظر پاکی است، روی پیکره شیر سنگی حک کرد و به آن تجلی بخشید.

در گذر از چهار محال بختیاری تا خوزستان، آنجا که پیچ و خم جاده‌ها مسافران را مهمان روستاها و مسکن مردم ایل بختیاری می‌کند، شیرهای سنگی کوچک و بزرگ با غرور و عظمت بی‌بدیلی که نشان از دلاوری و قهرمانی در میان این مردمان دارد، یکی یکی رخ‌نمایی می‌کنند.
شیرهای سنگی در هیچ کجای ایران به اندازه‌ای که در استان‌های خوزستان و چهارمحال بختیاری خانه گزیده‌اند به چشم نمی‌آیند. اما گویا همین فراوانی و پراکندگی، از بین رفتنشان را امری عادی جلوه داده و در نظر مردم و مسئولان از ارزش و اهمیت آنها کم کرده است.
شیرهای سنگی قابل جابجایی و در معرض تخریب هستند، بسیاری از این شیرها به سرقت رفته و شماری هم شکسته شده و در لابه لای جرزهای دیوار و ساختمان‌ها به کار گرفته می‌شوند.
بختیاری‌ها روی قبر بزرگان و جوانمردانشان تندیس شیر سنگی می‌گذاشتند. شیر در میان بختیاری‌ها نماد شجاعت است. نماد شیر علاوه بر این تندیس‌ها، در قالی و گلیم و گبه‌هایی که بختیاری‌ها می‌بافند نیز دیده می‌شود.
در کتاب نماد در فرهنگ بختیاری نوشته‌ حسین مددی از قول لایارد آمده است: لرها (بختیاری‌ها) عقیده دارند که شیرها به دو نوع مسلمان و کافر تقسیم شده‌اند. نوع اول دارای رنگی گندمگون و زرد روشن و نوع دوم قهوه‌ای رنگ با یال و پشت سیاه. آنان معتقدند که اگر کسی مورد حمله شیر مسلمان واقع شود باید کلاه خود را از سر بردارد و در نهایت ادب و خضوع او را به نام «علی» قسم دهد که وی را ببخشد. شیر با شنیدن این درخواست پی کار خود خواهد رفت. اما اگر شیر کافر باشد، توجه نخواهد کرد… هنوز هم در مراسم سنتی هنگامی‌که شخصی دچار ضعف و سستی شود، او را از زیر تنه‌ شیر سنگی عبور می‌دهند. زیرا بر این باورند که ترسش خواهد ریخت. و یا هنگامی‌که فردی دچار سیاه‌سرفه می‌شود، زیر تنه شیر سنگی گودالی کنده پر از آب می‌کنند و بیمار را وادار می‌کنند که از آن بنوشد تا سلامتی‌اش را بازیابد… .




لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/5153/شیرهای-سنگی-چهارمحال-و-بختیاری/
 

Similar threads

بالا