[گرافیک] -همه چیز درباره پوستر

[E . H . S . A . N]

پوستر چیست؟

پوستر یک اثرچاپ و تکثیر شده است از یک موضوع ، درباره یک رویداد یا واقعه خاص جهت اطلاع رسانی به قشر گسترده ای از مخاطبین جامعه ، ارایه می شود . ” پوستر ” گونه ای دیگر از زیر مجموعه های هنر گرافیک است با سابقه بسیار قدیمی در تخته اعلان ، آگهی دستی ، برگه نمایش ، باسمه چوبی و جز اینها ، ولی از زمان ابداع لیتوگرافی رنگی با ویژگی های جدید


) بطور مثال طرح ساده و رنگ بندی تند ) مطرح شده است . اگر چه نخستین پوستر انگلیسی در سال ۱۸۷۱ میلادی توسط” فدریک واکر ” به روش حکاکی روی چوب تهیه شد ، ولی ” ژول شره” فرانسوی را باید ” پدر هنر پوستر ” دانست .

سپس” تولوز – لوترک ” اهل فرانسه (۱۸۶۴-۱۹۰۱ م ) تحت تاثیر ” ژول شره ” و با بهرگیری از باسمه های ژاپنی عرصه تازه ای را در برابر هنر پوستر گشود.

” تولوز لوتـر ک ” طراح پوستر ، با سمه ساز و چاپگر اهل فرانسه ، اگر چه وی فقط ” سی و دو پوستر ” و تعداد کمی آگهی ، کتاب و جلد صفحه موسیقی و …. طراحی کرد اما نقش مهمی در شکل گیری و تحویل طراحی پوستر مدرن داشت .

در سال۱۸۹۱ میلادی اولین پوستر خیره کننده خود را برای مجله در” مولن روژ” طراحی کرد که بلافاصله موجب شهرت او شد . پیشگامان این هنر در کوشش های خود برای تلفیق مقاصد هنری و تبلیغاتی به ضرورت طراحی ساده و قوی پی بردند . در پیش تر از خلق پوستر توسط این هنرمندان ، آگاهی دادن خبر توسط تخته هایی به ابعاد ۷۵*۶۰ و فقط به صورت نوشتاری و قابلیت تک رنگ ویا دو رنگ امکان پذیر بود . حالتی گردن آویز داشت که به مثال پیراهن داخل سر می رفت . قسمتی در جلوی سینه او قرار می گرفت و قسمت دیگر آن به پشت کمر آویخته می شد ، در شهر مشغول به قدم زدن می شدند و مردم آن را مطالعه می کردند .

پس از جنگ جهانی دوم ، هنر پوستر در مراکز تحویل اولیه اش ( فرانسه – انگلیستان – روسیه و آلمان ) محدود نماند . به خصوص ، لهستان ، کوبا ، ژاپن و بسیاری از کشورهای ” جهان سوم ” در این عرصه در خشیده اند . در ایران نیز از دهه ۱۹۶۰میلادی ، هنر پوستر با آثار ” مرحوم مرتضی ممیز ” و چند تن از استادان و طراحان گرافیک وارد مرحله تحویل جدی خود شد . گر چه هنوز نمی توان از مکتب پوستر سازان ایرانی نمونه های ارزشمندی از هنر خود را ارایه داده اند .

برای پوستر نمی توان ابعاد قرار دادی منظور کرد ولی جهت نصب بر روی تابلوهای اعلانات غالباٌ ابعاد استاندارد ۷۰* ۵۰ ویا ۱۰۰*۷۰ را رقم می زنند . به همین خاطر پوستر ها در همه جای دنیا به صورت عمودی تعریف شده است .

طراحی بردهای درون شهری جهت نصب پوستر تابع این ابعاد استاندارد است یعنی نسبت چند ۵۰ سانت به طول و چند ۷۰ سانت به عرض . ولی در خصوص پوسترهای فانتازیست این ابعاد بصورت آزاد عمل می شود که امروزه بسیار شاهد آن هستیم . پوستر از جمله متداول ترین نوع ساختار گرافیکی است که معمولاٌ از دو عامل مهم ” پیام ” و ” تصویر ” تشکیل شده است .عملکرد پوستر ارتباط برقرار کردن میان افراد جامعه با موضوع تبلیغ می باشد . در بیشتر مواقع حامل پیام و آگهی دادن یک خبر و اطلاع ، بصورتی که بیانگر رویداد در گذشته و یا زمان حال ویا نوید از خبر در آینده باشد .



“پوستر ها ” به گونه های مختلف تقسیم می شود:

۱- پوستر با عناوین ” شناختی ” : ( مثل پوستر ها ی بازیکنان فوتبال ، معرفی شهرهای دیدنی و…).

۲- پوستر با مطالب و عناوین ” خبری ” : ( بطور مثال پوستر با عناوین جشنواره و سمینارها و….).

۳- پوستر با عناوین ” آموزشی و تربیتی ” : ( مثلاٌ نمایشگاه لوازم آموزشی و کمک آموزشی – پوستر بهداشت و سلامتی)

۴- پوستر با عنوان ” فراخوان ویا دعوت به بازدید ” : ( مثل فراخوان و یا دعوت به سمینار – فعالیت هنری و…).

۵- پوستر جهت” اطلاع رسانی” : ( کمک به مردم محروم و زلزله زده بم – عناوین سیاسی – فرهنگی و…).

۶- پوستر با موضوع ” اقتصاد و تجارت ” : ( پوستر برای فعالیت تجاری مثل عطرها – پوشاک – فروش فوق العاده محصولات یک موسسه – تبلیغ ساعت های …).

طبقات اجتماعی بیننده ، نوع رنگ ، فونت نوشتاری ، ایجاد فضا و حتی قطع و اندازه پوستر نیز انتخاب می شود .



عناصر مهم در طرح یک پوستر :

الف) توازن: ایجاد ارتباط بصر بین عناصر تشکیل دهنده پوستر که به دو صورت می باشد ۱- توازن سنت یا توازن متقارن

که بیشتر بومی و سنتی و به صورت آرامش دهنده می باشد .

۲- توازن غیر سنتی و یا غیر متقارن : دراین شیوه از کار تحرک و سر زندگی از ویژگی ها ی این بخش می باشد .

ب )- وحدت : تمام قسمت های پیام رسان باید نوعی یگانگی را نشان دهد ، برا ی رسیدن به وحدت باید به موارد زیر توجه کرد و آن را به کار گرفت .

۱- تداخل بخش های پیام رسان در یگدیگر برای آسان کردن و سیال نمودن یک بخش در بخش دیگر .

۲- استفاده از زمینه پشت کار .

۳- استفاده از زمینه به عنوان یک محدوده یک دست یا فضای خالی ( زیر ساخت جهت نشست بهترکار ).

ج)- حرکت: شکل دادن به اجزاء متشکله باید به گونهای باشد که بی اختیار نگاه بیننده از یک سوء به سوی دیگر همانطور که مورد نظر طراح بوده جلب شود .



موارد زیر در ایجاد حرکت نقش اساسی دارند .

۱- بکار بردن خطوط جهت دار که چشم را هدایت کند .

۲- اضافه کردن تصویری که حرکت را تداعی کند .

۳- گروه بندی عناصر موجود در کار .

د)-تاکید:اختصاص در جات متغیر از اهمیت نسبت به عوامل متعدد تشکیل دهنده پوستر را تاکید می گویند.



این کیفیت از عوامل زیر بدست می آید:

۱-استفاده از اشکال زیر ساختی متناقض در پشت تصویر یا قرارگیری حروف در زیر کار .

۲- استفاده از فضای باز به مقدار زیاد .

۳- استفاده از اندازه و رنگ های متضاد در ایجاد فونت .

۴- ترکیب و ایجاد یک عنصر بزرگ تر در تصویر .

۵- تغییر در ایجاد فونت به گونه ای که بتواند در بطن پوستر تاکید و توجه بیشتری را تداعی کند .

۶- جاذبه مخصوص یا یک احساس یا بیان یک عقیده در جهت جذب بیننده و هدایت و حرکت او .


ویژگی های پوستر :

۱- توجه بینده را به خود جلب کند و وی را به پیگری و خواندن آن ترغیب کند .

۲- به شیوه ای منطقی دارای نظم باشد .

۳- مخاطب را در برابر خود متوقف کند (حداقل زمان برای نظاره ۱۵ ثانیه را بتواند در دید مخاطب ایجاد کند ) .

۴- به خوبی مخاطب خود را بشناسد .

۵-بتواند با مخاطب خود ارتباطی بی واسطه بر قرار کند و معما گونه و گنگ نباشد .

۶- خوانا بودن مطالب و حروف را دارا باشد .

۷-آمیزش جذابی از حروف و تصاویر را به نمایش بگذارد .

۸- به خوبی عناصر اصلی طراحی را به خدمت بگیرد .

۹-بتواند به نحو احسن مفهوم اصلی پیام را به مخاطبین خاص خود منتقل کند .

۱۰- علاوه بر دید بصری ، تفکر مفهومی را نیز در بیننده القا کند .


به هر شکل پوستر ها باید به گونهای باشند که بتوانند در انتقال پیام تاثیر گذار باشند .

در شروع کار پوستر قبل از هر کاری باید فکر و تجسم دقیقی از آنچه می خواهید بر روی کاغذ به صورت طرح اولیه منعکس کنید ، داشته باشید .

اطلاعات مهم و کلیدی را انتخاب کرده و به نسبت اولویت آنها را طبقه بندی کنید .

فضای رنگی را به تناسب موضوع در کنار یک کاغذ یادداشت نموده و سپس چیدمان های تصویری که از قبل در ذهن شما انتخاب شده است و یا می خواهید طراحی کنید ، در کادر پوستر خود چیدمان کنید .

نقطه کانونی و یا نقاط طلایی که می تواند بیشتر مخاطبان را جذب پوستر اجرای شما نماید را در نظر بگیرید.

شیوه نوشتاری ، انتخاب فونت و یا طراحی و اجرای فونت ، تاکید ها ، اشارات و غیره … را در طراحی اولیه پوستر خود نشان دهد .

پس از اتود اولیه ، شروع به اجرای طرح محکم و مطالعه شده ، می توانید برای اجرای کار ، قدم اولیه را بر دارید .

اکنون ایده اصلی پوستر شما با عناصر ترکیب یافته ای چون : اولویت های نوشتاری ، تصویری ، فونت ها و اشارات و غیره با هم هماهنگ هستند.

علاوه بر موارد ذکر شده موارد مهم دیگری چون : شناخت ظرفیت های بصری گوناگون چون خط ، حجم ، تعادل ، توازن ، تقارن و غیره ….، اهمیت خود را د ارا می باشد . شناخت هارمونی رنگ ها و متناسب ساختن آن با موضوع پوستر و یا محیط تاثیر گذار بر آن ، دارای اهمیت ویژه ای می باشد . یا می توان گفت شناخت منطقی خاصیت رنگ ها و تاثیر روانی آن بر دید بصری مخاطب بسیار موثر در جذب دید بیننده خواهد بود .

در آخر باید بر این موضوع تاکید کرد که چیدمان فاصله حروف اصلی ، نسبت به لبه های کار در سه سمت : چپ ، راست و بالا با فاصله 2/5 سانتیمتر و در قسمت پایین کادر پوستر ۳ سانتی متر می باشد .

پوستر ها با هر عنوانی که باشند باید حس و عواطف هنرمند را در خود جای دهند و هنرمند متعهد به دور از موضوعات رایج در بازار و کلیشه ای ، باید خلاق و نوآور باشد و همیشه آماده ارایه موضوعات جدید با تکنیک های نو ، برای مخاطبین خاص خود باشند.

لذا هنری جای تفکر و تامل دارد که بتواند با جامعه اطراف خود بر خوردی تازه و ارتباطی سازنده داشته باشد . در غیر این صورت مثل آب راکدی می ما ند که بعد از مدتی می گندد. گل زیبا است ولی اگر یک گل را به صورت مداوم و توسط اشخاص متفاوت در طول بیست سال ببینید ، دیگر آن گل برای شما زیبای روز اول را ندارد و چه بسا تنفری در شما به وجود می آورد که نتایج آن جبران ناپذیر است .

سعی و تلاش یک هنرمند باید براساس استانداردها و سا ختار های تعریف شده ، ولی با معیار و اسلوب جدید باشد .

 

[E . H . S . A . N]

پوستر

پوستر

پوستر يك رسانه و ابزار برای اطلاع‌رساني است. طبق تعريفی كه در ديكشنری‌ها آمده ، پوستر يك صفحه‌ايست كه بر روی ديوار نصب می‌شود، ماموريتی برای اطلاع‌رسانی دارد، آگاهي می ‌دهد و مطلبی را می ‌رساند. در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم نيازهای اجتماعی و فرهنگی ايجاب می‌كرد كه يك چنين ابزاری بوجود بيايد. در نتيجه می‌توانيم بگوييم پوستر، بدنبال رفع نيازهای جامعه به مدد كار تبادل اطلاعات در سطح جامعه آمد. اگر تاريخ را نگاه كنيم، مي‌بينيم كه درفاصله جنگ اول و دوم جهاني، نقش پوستر در تبليغات جنگ خيلي شاخص و قابل تامل است. در آلمان، در تبليغات سياسی كه منجر به روی كاری َآمدن نازی‌ها شد، نقش پوستر انكار كردنی نيست. زمان جنگ هم غير از رسانه‌های ديگر مثل راديو، پوستر در تهيج و تشويق مردم نقش مهمی داشت و اطلاع‌رسانی خيلی موثری در مسائل مربوط به جنگ داشت. در كتاب‌های تاريخ پوستر هم می بينيد كه اين رسانه در زمان جنگ چه ابزار قدرتمندی بوده است. بعد از جنگ هم نقش پوستر در بخش‌های سازندگی و اقتصادی و . . . ديده می ‌شود و می ‌بينيم كه در تبليغات تجاری و فرهنگی جايگاه مشخصی پيدا می‌كند. پوستر خبر می ‌دهد، آگاه می كند، كالا را می ‌فروشد، مردم را به شركت در مسائل اجتماعی ترغيب می‌كند و مطالب ديگر.

درست است كه الان با آمدن رسانه‌های جديد، محدوده فعاليت پوستر كمتر شده، اما اگر تخصصی تر به قضيه نگاه كنيم ، می ‌بينيم كه جايگاه پوستر خاص‌تر شده است ، نه اينكه بگوييم كاملا محدود شده است. يعنی يك جايگاهی دارد كه رسانه‌های ديگری با آن شرايط نمی ‌توانند اين كار را انجام بدهند. بنابراين پوستر يكی از حلقه‌های بهم پيوسته رسانه‌هاست. اين حلقه‌ها تعدادشان اضافه شده، برای اينكه گردش اطلاعات با سهولت انجام شود. بنابراين می‌توانيم با تعاريف خاص جايگاه پوستر را دريك برنامه‌ريزی كلان مشخص كنيم. من اعتقاد ندارم محدود شده بلكه جايش كمی تنگ شده است. اما توانسته زبان خودش را رساتر كند و كيفيت بيان تصويريش را كاملا متفاوت كند ، آنهم در جايي كه رسانه‌هاي ديگر نمي‌توانند حضور داشته باشند.پوستر لاين خودش را پيدا كرده و جايگاه خاص خودش را دارد. به نظر من نه تنها ارزش و اعتبار خودش را حفظ كرده ، بلكه اهميتش هم بيشتر شده است. به اين دليل كه حالا بايد با دقت بيشتری طراحی شود. در رسانه‌های ديگر يك خلايی وجود دارد كه پوستر می ‌تواند آن را پر كند.

وقتی صحبت مسائل فرهنگی می شود، مسلما عناصری كه در تشكيل پوستر، هم نوشتاری و هم تصويری، مشاركت دارند ابزاری هستند برای ارسال پيام، كه اين البته با يك پوستر تجاری متفاوت خواهد بود. ظرف يكی است، اما آنچه كه در داخل اين ظرف می ‌ريزيم، تفاوت را ايجاد خواهد كرد. اين بستگی به موضوع دارد و موضوع تعيين می ‌كند كه چه لحنی بايد داشته باشيم، شرايط رنگی چگونه است و . . . من فكر می كنم در پوستر فرهنگی بيشتر درگير عمق می ‌شويم و اين عمق، نقش اساسی در اركان يك پوستر فرهنگی به عهده دارد و پيدا كردن عمق، كار را مشكل‌تر خواهد كرد. بنابراين به نظر من تفاوت در محتواست كه شرايطش را هم بايد با ابزار خاص خودش به كار ببريم.

منظور من عمق معناست. البته نمی ‌توانيم بگوييم كه در پيام‌های تجاری نياز به عمق معنا نداريم، اما در بخش فرهنگی به هر حال درگير موضوعاتی می ‌شويم كه ناچاريم عمقی ‌تر فكر كنيم. فرض كنيد پوستر تئاتر، طراحی ‌اش پيچيده‌تر است از يك پوستري كه براي يك كالاي تجاري طراحي مي‌كنيد. آنجا مجبوريد كه مطالعه دقيق‌تر و عميق‌تري راجع به مسائل انجام دهيد و در بخش تجاری، نوع مطالب عوض می ‌شود و شرايطش به گونه‌ای ديگر است كه من فكر می ‌كنم در بخش فرهنگی مشكل ‌تر است. يعنی در پوستر فرهنگی ارتباط با مخاطب ديرتر برقرار می ‌شود، چرا كه مخاطب بايد به آن عمق برسد. بله، ممكن است كه در پوستر با زبان استعاره صحبت كنيم، يا با ابهام و اشاره صحبت كنيم. برای اينكه می ‌خواهيم به ابعاد ديگری در معنا برسيم.

پوسترهاي تبليغاتي ؟
پوستر تبليغاتی می ‌تواند در جامعه موقعيت مناسب و ممتازی برای طراح به وجود بياورد. چرا كه گستره مخاطبانش در جامعه خيلی بيشتر است. يعنی در يك پوستر تبليغاتی با تعداد زيادی مخاطب سر و كار داريم و ارتباط پيدا مي‌كنيم. اين فرصت مناسبی است.

كه بتوانيم فرهنگ ‌سازی كنيم. به اصطلاح ارتقا سواد بصری جامعه را كه برای طراحان گرافيك يك تعهد محسوب می ‌شود، در بخش كارهای تبليغاتی بهتر می ‌شود عمل كرد. چون در كارهای فرهنگی ممكن است مخاطبان خاص داشته باشيم، اما يك پوستر تبليغاتی مصرف روزانه دارد. هزاران نفر كه با آن سر و كار پيدا می ‌كنند. اين چيزي است كه كمتر به آن پرداخته‌ايم. براي اينكه سفارش‌دهنده‌های ما در بخش‌های بزرگ اقتصادی، برايش اهميت قائل نيست و به عواقبش واقف نيست. كمتر می ‌دانند كه در اين موقعيت چقدر می ‌توانند فرهنگ ‌ساز باشند. بنابراين بخش تبليغات از لحاظ فرهنگ ‌سازی بااهميت است، يعنی يك پوستر تبليغاتی به شرطی كه درست كار شده باشد می ‌تواند اثر فرهنگی مناسبی داشته باشد.

در مورد پوسترهای سينمايي، با ديدگاه های مختلفی مواجه ايم. ديدگاه كارگردان، تهيه‌كننده و ديدگاه طراح گرافيك. هر كدام با هدف خاصي كه در پيش دارند به اين موضوع نگاه كردند. در لهستان برای توليدات سينمايی كه وارد كشورشان می ‌شد، قانونی را وضع كردند، آن هم اينكه مواد تبليغاتی ‌اش را خودشان طراحی كنند كه اين منجر شد به توليد كارهای خوب. به همين خاطر هر فيلمی كه از آمريكا می ‌آمد‌، يك طراح لهستانی برايش پوستر طراحي می ‌كرد. حتی فيلم‌های سطحی. البته يك تهيه‌كننده خوب هميشه به طراحان موفق و مطرح اجازه فعاليت می ‌دهد. مثلا كسی مثل سائول باس كه تيتراژ كار می ‌كند به دعوت يك تهيه‌كننده می ‌آيد و بعد يك مرتبه تيتراژ را دگرگون می ‌كند و از يك شناسنامه خيلي ساده به يك بخش جدانشدنی از فيلم تبديل می ‌شود. حتی كارش در موفقيت يك فيلم سهيم شود. اما در سرجمع قضيه ، پوستر سينمايی بايد بتواند حق مطلب را ادا كند. از لحاظ اينكه درست و صحيح به بيننده‌اش آگاهی بدهد.

اما الان می ‌بينيم كه اكثرا با استفاده از عكس يك هنر پيشه می ‌خواهند توجه‌ها را به طرف فيلم جلب كنند. اينها به فيلم ضربه می زند و اعتماد را از بين می ‌برد. پوستر سينمايی موقعيت خوبی است تا طراح بتواند محتوای فيلم را با بيان بسيار ساده و رسا به بيننده منتقل كند.

منبع : سایت ایرانیان گرافیک

---

---

---

جهت دیدن ِ بهترین پوستر های تاریخ ِ سینمای جهان ، به تاپیک ذیل رجوع بفرمائید :

بهترین پوسترهای تاریخ سینمای جهان

 

[E . H . S . A . N]

هنر پوستر

هنر پوستر

پوسترها آثار میرایی هستند اما پاره ای از آنها در عین گذرا بودن نیز ماندنی اند .
پوستر نخستین هنر پاپ و نخستین فرم هنری بود که به چیزهای زندگی عادی به شیوه خاص خودش یعنی بی پروایی محض و پیش پا افتادگی محض پرداخت . پوستر هنری برونگر است .
در هنگام طراحی یک پوستر باید در مرحله اول موارد استفاده آن مورد نظر قرار گیرد .
امروزه اکثر ارتباطات روزمره وابسته به تبلیغات است ، تبلیغاتی همگانی و موثر در زندگی ، تبلیغاتی برای به جریان افتادن و پیشرفت ارتباطات ، عرصه خدمات و کالاها و ... ، تبلیغاتی برای فراخوانی ، هشدار دادن ، باز داشتن ، تشویق و ترویج کردن ، ... و مؤثرترین ابزار تبلیغاتی که می تواند جوابگوی تمامی این مسائل شود پوستر است ، که در دید همگان عرضه می شود و به دلیل قابلیت و گنجایش موارد بیشتری که در مورد موضوع دارد بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد .
محل نصب پوستر ، جنس پوستر ، چگونگی انجام مراحل تکنیکی و چاپ پوستر ، وسایل نصبی پوستر و ... از مجموعه عواملی است که در این پژوهش به آنها می پردازیم .



مقدمه :
هنر پوستر :
در سه دهه آخر قرن نوزدهم میلادی ، بر اثر تحولات مصور سازی و پیوند نزدیکی که بین نقاشی و چاپ برقرار شده بود ، پدیده تاره یی موسوم به پوستر یا آفیش بوجود آمد . امروزه پوسترهای مصور با بهره گیری از حروف متنوع ، طراحی و نقاشی و عکاسی ، بمنزله نمونه های کاملا پیشرفته یی از هنر گرافیک نوین شناخته می شوند . گواینکه پوستر سازی ، شاخه یی از هنر گرافیک است ، ولی با سایر رشته های هنرهای تجسمی نیز پیوند متقابل دارد . در واقع در تاریخ صد ساله پوستر سازی این هنر و سایر هنرهای تجسمی دارای تأثیرات متقابل و تبادل امکانات بوده اند .
سرچشمه های پوستر را همچون مصور سازی ، در گذشته های دور می توان جستجو کرد . به یک معنا نقوش برجسته آشوری ، ایرانی و رومی نوعی پوستر بوده اند . زیرا رویدادهایی را به روایت تصویر ، توصیف می کردند . که در واقع تبلیغی برای دستگاه حاکم بود . بعلاوه در مصر و روم باستان ، ساختن آگهی های همگانی یا اعلامیه های دیواری معمول بوده است .
یکی از قدیمی ترین آگهی هایی که مکشوف شده ، پاپیروسی است که پاداش برای بازگرداندن یک برده فراری در مصر را اعلام می کرد . آگهی هایی نیز از قرون وسطی باقی مانده که روی پوست نوشته می شد ، حتی برخی از اینها داری تصویر نیز بوده اند .
آگهی همگانی چاپی از اواخر قرن پانزدهم میلادی ظاهر شد . از قرن شانزدهم به بعد نمونه هایی از آگهی های چاپی چون اعلامیه های دولتی و .... که اکثرا متشکل از حروف چاپی بودند ، رایج گشت اما فن چاپ می بایستی مراحل پیشرفته تری را طی کند تا امکان پیدایش پوستر مصور رنگی فراهم گردد .
البته چاپ رنگی و گسترش آن به تنهایی هنر پوستر سازی مؤثر نبود ، بلکه زندگی در شهرهای بزرگ و صنعتی ، و نوع جدیدی از ارتباطات همگانی که به همراه خود آورد ، عامل اصلی نبود .
آگهی های نمایش اولین نمونه های آگهی دیواری بودند که ضمن تحول ، اصول و قواعد پوستر سازی را پی ریزی کردند . در اوایل قرن نوزدهم در برخی کشورهای اروپایی ، بخصوص در انگلستان ، بر تعداد تماشاخانه ها افزوده شده بود ، و مردم از نمایش استقبال می کردند .
در این زان به تماشاچیان قبض هایی می دادند که هم کارکرد بلیط را داشت و هم برنامه در آنها توضیح داده می شد . قبض ها ی مذکور با حروف چاپی معمول در مطبوعات چاپ می شدند ، ولی در صفحه آرایی آنها دقت زیاد مبذول می گردید .
بعدها با بزرگتر شدن ابعاد قبض ها ، آنها را بر دیوارها می چسباندند . بدین طریق « آگهی های نمایش » بمنصه ظهور رسید . در طرح و صفحه آرایی آگهی های مذبور مهارت های خاصی به کار می رفت تا تنوع و فراوانی مطلب ، حالت خشکی و یکنواختی بوجود نیاورد. به این منظور از انواع بسیار متنوع حروف چاپی که ابداع شده بود ، استفاده های مناسب می کردند و گاهی نیز تصویر کوچکی بر آن می افزودند . صفحه آرایی این نوع آگهی ها ، خاصه در هنر پوستر انگلستان ، به نحوی استمرار یافت و حتی امروزه هم اثرات خود را بر جای گذاشته است .
تدریجا ، آگهی های همگانی از آگهی های مربوط به تماشاخانه ها فراتر رفت و تبلیغات مغازه ها ، جراح ها ، وسایل حمل ونقل و مسافرت را در برگرفت .
در این آگهی ها ، گاهی حروف چاپی به صورت یک منحنی در بالای صفحه تنظیم می گردید ، و سایر مطالب بطرز زیبا و چشمگیری در صفحه آگهی گنجانده می شد . به مرور در این ها تصویر هم ظاهر گشت و ارتباط بین حروف و تصاویر مورد توجه قرار گرفت . بدین منوال ف پوستر مصور تولد یافت .


سرآمدن پوسترهای مصور در غرب :
اگر چه پوسترهای مصور اولیه نیز عمدتا در رابطه با نمایش های گوناگون بود ، ولی در عرصه های دیگری مانند تبلیغ کتاب ، که به خصوص در فرانسه رواج داشت ، پوستر سازی بسط پیدا کرد . یکی از نمونه های پوستر کتاب ، پوستری است که ادوارد مانه برای کتاب گربه ها ساخته است . این پوستر و پوسترهای دیگر آن زمان فقط به رنگ سیاه چاپ می شدند و پوستر مصور رنگی با نام هنرمند فرانسوی ژول شره ، آغاز می شود و تحولات نخستین را طی می کند .
شره با نقاشان امپرسیونیست آشنایی داشت ، و در کار خود از رنگ های درخشان آثار آنان بهره فراوان برد . لیکن پیوند تصویرهای شره با هنر نقاشی ، حتی به دوران روکوکو بر می گردد . به هر حال ، او با استفاده از روش های چاپ روی چاپ ، حکاکی با نقطه کاری و قلم زنی روی فلز و .... ، به انواع قابل ملاحظه ای از رنگهای مختلف دست می یافت .
با آنکه شره در طراحی به مهارت و قدرت تولوزلوترک نمی رسید . با پوسترهای خود ، حال و هوای زمانه خویش را آمیخته با خیال پردازی و به گونه ای نمادین نشان می داد .
در حوزه هنر پوستر دهه آخر قرن نوزدهم آثار تولوزلوترک می درخشند . پوسترهای لوترک ، براساس قدرت او در طراحی و مهارتش در لیتوگرافی بنا گردید .
گرچه مجموعا بیش از 30 پوستر از لوترک بر جای نماند . ولی همین تعداد کم نیز تأثیر بسزایی را در این هنر بر جای گذارد و برای بسیاری از هنرمندان راهگشا بود .
لوترک سرزندگی و حرکت خط ها و قدرت طراحی را برای نمایش حساسیت های خویش نسبت به زندگی تصنعی و ناسالم پیرامون خود به کار گرفت .
لوترک در پوسترهایش همانند نقاشیها و کارهای چاپی خود ، شیوه ساده ولی گویایی را بکار گرفت . خط برای او افزاری بود که بوسیله آن به راحتی می توانست حالات و حرکات آدم ها را به موجر ترین شکل بنمایاند .
او در پوسترها عمدتا از پیکرهای سایه گونه استفاده می نمود و عمدتا براشت های تصویری خود را از شخصیت های معروف نمایشی آن زمان می گرفت ، از اینرو پوسترهای وی نیز منجوی با نمایش مرتبط بود .
همزمان با لوترک ، پوستر سازان دیگری در فانسه فعالیت می کردند که تحت تأثیر جریان « آرنو » بودند و همان قواعد مصور سازی کتب به شیوه مذکور را در پوسترها به کار می گرفتند . آلفوس موشاء اوژن گراسه ، درزمره این هنرمندان بودند که پوسترهای تزئینی و پرکاری را می ساختند .
از طرف دیگر ، هنرمندانی در فارنسه و انگلستان دنباله رو ، لوترک شدند و شیوه کار او را مورد تقلید قرار دادند ، از جمله بگرستاف ها –

دو هنرمند انگلیسی که با این نام امضا می کردند – الکساندر استین لن و دادلی هاردی . از همان اوایل پیدایش پوستر مصور ، تبلیغ کالاها به قلمروی آن راه یافته بود ، لیکن در قرن بیستم شاخه عمده یی از پوستر سازی به تبلیغات تجاری اختصاص یافت . شیر پاستوریزه ، نوشابه ، سیگار ، کفش و لباس ، اتوموبیل ، ماشین تحریر ، لوازم الکتریکی و ... ، موضوع غالب پوسترها را تشکیل دادند .
نکته قابل توجه آنکه ، نه تنها دستاوردهای هنر پوستر ، بلکه اصولا دستاوردهای نوین هنرهای تجسمی ، شیوه های رایج هر دوره بر پوسترهای تجاری همان دوره اثر می گذارند .
از دهه اول قرن بیستم تدریجا پوستر سازان حرفه ای از نقاشان حرفه ای جدا شوند و این زمانی بود که به مرور هنر گرافیک نوین ، استقلال خود را به دست می آورد . البته پس از این گاهی نقاشان با شیوه های خاص خود ، در قلمروی هنر پوستر طبع می آزمودند . ولی پوسترهای آنان در میان مجموعه آثارشان جنبه فرعی و استثنایی داشت ، و نیز غالبا به نحوی با حرفه شان مربوط می گردید . مثلا پوسترهایی که نقاشان برای نمایشگاه آثار خود می ساختند .

گرایش های متنوع در جهان :
در دهه دوم قرن بیستم به بعد ، هنر پوستر در سراسر اروپایی غربی و امریکا رایج گشت ، و سپس به اکثر نقاط جهان رسوخ کرد . هر چه روابط اقتصادی و سیاسی و فرهنگی بین دولتها و ملتهای جهان افزونتر شد ، هنر گرافیک نوین ، و در رأس آن هنر پوستر ، مرزهای ملی را بیشتر شکافت و به سوی جهانی شدن حرکت کرد .
هنرمندان گرافیک بسیاری از کشورها کوشیده اند از ویژگی های هنر سرزمین خود مایه گرفته و به هنر پوستر خود هویت ملی بخشند .
در زمان جنگ جهانی اول و پس از آن ، شاخه ای در هنر پوستر پدید آمد که می توان آن را پوستر سیاسی نامید . سرچشمه پوستر سیاسی بیش از هر چیز همان کاریکاتورهای سیاسی قرن نوزدهم بود که در مطبوعات منعکس می شد .
اما در دوران جنگ جهانی اول گویی یکباره دولتهای غربی کارآیی تبلیغاتی پوستر را باز شناختند و آن را به خدمت گرفتند . مضمون عمده اولین پوسترهای سیاسی مشتمل بر میهن پرستی ، جلب افراد به خدمت سربازی ، تحقیر دشمن و غیره بود . البته پوسترهای سیاسی اولیه از لحاظ هنری چندان ارزشی نداشتند .
در بعضی نقاط پوستر سازی گروهی رواج یافت . از مهمترین گروه های پوستر سازان می توان به گروه « نوامبر » در آلمان ، گروه « رستا » در شوروی ، و نیز اخیرا به گروه های پوستر ساز « کوبایی » اشاره کرد .
پس از جنگ جهانی دوم ، به موازات پوسترهای تجاری و سیاسی ، انواع متنوع پوسترهای اجتماعی و فرهنگی در غرب گرفت . علاوه بر این گرایش های متنوعی در هنر پوستر پدید آمد .
در اکثر کشورهای آسیایی و آفریقایی و آمریکای لاتین نیز هنر پوستر اهمیت روز افزونی کسب کرده است .
از طرف دیگر پس از جنگ جهانی دوم بر خلاف سالهای نخستین پیدایش پوستر تا حدودی از قدرت طراحی در این هنر کاسته شده است . علت را بایستی عمدتا در استفاده فراوان از عکاسی جستجو کرد . به خصوص این امر در پوسترهای تجاری بیشتر به چشم می خورد . بسیاری از تولید کنندگان اصرار دارند تا کالاهایشان همانطور که هست و یا حتی زیبا تر نمایان شود . و این خواست ، بوسیله عکاسی بهتر بر آورده می شود ، تا بوسیله طراحی .
اما از جانب دیگر کاربرد عکاسی امکانات تازه ای را از لحاظ فنی در پوستر ایجاد کرده است . بعلاوه در برخی موارد به خصیصه اساسی پوستر یعنی پیام رسانی سریع به بیننده کمک شایانی کرده است .
پوستر ها در حدود یکصد سال پس از بوجود آمدنشان به طور شگفت انگیزی به نقاشی وابسته بودند و به گفتهای دیگر ارتباط نزدیکی با هم بر قرار می کردند .
اولین انگیزشی که پوسترها را به عنوان یک اثر معرفی کرده در سال 1870 صورت گرفت . در سال 1886 جونر کرت (1933-1836 ) پوسترهایی را در چاپخانه خود در پاریس عرضه کرد که برای رنگ گذاری در آنها از تکنیک چاپ سنگی سود می برد .
در سال 1869 زمانیکه اولین پوستر های کرت ظاهر شدند در آن کارهای کوچک تبلیغاتی نمونه های جدید و تازه ای از طرح نمود پیدا کردند و پس از آن به صورت اساس تکنیک های پوستر در آمدند .
این مسئله دلیل شد تا کرت اولین نامی باشد که در دنیای پوستر بر زبان می آمد . این بدان معنی نیست که طرحهای وی در زمره کارهای استاد کاران هنر قرار گیرد ولی با این وجود بیش از هزاران پوستر از کارهای او از جمله کارهای با شکوه هنری به حساب می آیند و برای بازنگری کارهای بزرگ دیواری اش نصب در کنار خیابانها را ارجع می دانست . موفقیت مواد و مصالح در نشان دادن هنرهای ظریف و زیبا به وسیله پوسترها ، خیابانها را به عنوان یک نمایشگاه هنری به مردم شناساند.
پوسترهای کرت دو چیز را به ارمغان آوردند یکی تکنیک های سنتی و دیگری تقدیر از هنر بر روی دیوارهای بزرگ . ولی عنصر اصلی و اساسی در کارهایش همان مردمی بودنشان است . از جمله برنامه های جاری در انگلستان و فرانسه سالیان متمادی استفاده از طرح به منظور زنده و پر جلوه شدن سیرکها و فضاهایی مانند آن بود . حالاتی که در پوسترهای کرت وجود داشت مثل شفافیت ، و روان بودن و فرار بودن ، شاید از بال پروانه هایی که در هنگام کار نزد خود نگه می داشت الهام گرفته باشد . ته رنگهایی که به صورت لایه های حساس با کمترین خرده گیری رنگی به صورتی بسیار عالی در صفحه جای می گرفتند تأثیراتی را پدید آوردند که محصولات فرهنگی را به صورتی کاملا سنجیده ارائه می کرد .
تأثیرات رشد یافته کرت بر روی هنرمندان جوانتر در پوسترها به صورت اختصار در ساختار و سادگی و صراحت بیان در آمد .
کارهای او همواره در مراحل اولیه مسیری که در آنها قرار گرفته بودند باقی می ماندند . یک موضوع تزئینی در زندگی اجتماع تنها در جایی وجود داشت که پوستر ها ظاهر می شدند .
عناصر کاریکاتوری غیر واقعی و هجو آمیز ، شکلهای تخت و خطوط تزئینی تماما توسط لوترک در پوسترهایش مستعمل بود . همچنین طرح سیلوئت ( یکدست سیاه و سفید ) در کنار هم نیز بر خلاف نقاشیها و طرحهای دیگرش به کار می رفت . به طوری که این تکنیک ساده نگاری توسط بسیاری از نقاشان در اوایل قرن بیستم مرسوم شد .
در هر صورت پوسترهای لوترک به صورتی بسیار گسترده نشانگر موفقیتهای کرت بودند . آنها زمانی که فقط به صورت فرم نمایش داده می شدند هنر گذشته را تداعی می کردند .
چنین به نظر می رسید که لوترک عناصر سنتی کارهای کرت را حذف کرده و خلا آنها را با نقشهای قابل تکرار و به صورتی اغراق آمیز پر می کرد . طرحهای او پوستر را از چهار چوبهای سنتی نقاشی و تصویر سازی کتاب فراتر می برد .
دیگر هنرمندی که پوسترهایش سیر تحولاتی را از ناتورالیسم به داستان گرایی یا روزنامه نگاری توصیفی ایجاد کرد ، توفیل الکساندر ستنیلن سوییسی بود که مسافرت او به پاریس با به دنیا آمدن پیکاسو مصادف شد . ستنیلن و لوترک در پی اکتشاف سیر هنرهای بصری بودند . برخی از پوسترهای ستنیلن موضوعات اجتماعی را هدف قرار می دادند .
نظری به هنر پوستر در ایران :
آن سیری را که هنر پوستر در غرب طی کرد تا اشکال مختلف خود را در زمینه های تجاری ، سیاسی ، فرهنگی و غیره بدست آورد ، در ایران نمی بینیم . زیرا همانطور که چاپ و مطبوعات تقریبا یکباره در ایران رواج یافت ، بهمان گونه نیز اشکال مختلف پوستر بی آنکه سیر تکوینی خاصی را پیموده باشند ، ظاهر شدند و برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار گرفتند .
اگر بخواهیم سابفه ای برای پوستر چاپی در ایران بیابیم ، بایستی در اینجا هم به آگهی های همگانی اشاره کنیم . منظور اطلاعیه های چاپی دولتی و غیر دولتی است که در معابر و مجامع عمومی نصب می شد ، و پیامی را در معرض دید عموم قرار داد :
مثل اطلاعیه های مربوط به نظام وظیفه و غیره . این نوع آگهی ها غالبا عاری از عناصر بصری جالب بودند ، و صرفا مطالب مفصلی را با حروف یکنواخت ارائه می دادند . نخستین پوسترهای مصور هم از لحاظ هنری ارزش چندانی نداشتند . بعلاوه محدودیت فن چاپ در آن زمان بر رشد پوستر سازی تأثیر منفی می گذارد .
در اوایل پوسترهای سیاسی و فرهنگی عمدتا از جانب دستگاه های دولتی چاپ و منتشر می شد و غالبا جنبه رسمی و تبلیغاتی آنها بر جنبه هنریشان رحجان داشت . در آن زمان هنوز پوستر سازان حرفه ای بوجود نیامده بودند و نقاشان در جنب کار خود به طراحی پوستر نیز می پرداختند . از این رو در پوستر ها گرایشهای « نقاشانه » بسیار مشهود بود و تدریجا از میان همین نقاشان ، کسانی به سوی هنر گرافیک جلب شدند ، که مرزهای بین هنر نقاشی و گرافیک را شناختند ، و ویژگیهای هنر پوستر را دریافتند .
کوشش های اینان و فارغ التحصیلان جدید مدارس هنری داخلی و خارجی بود که قلمروی هنر پوستر در ایران را وسیعتر کرد و به آن تنوع بخشید . از سوی دیگر توسعه تبلیغات برای کالاها و موسسات تولیدی و خدماتی و غیره ، موجب رواج پوسترهای تجاری گردید . به موازات پوسترهای تجاری ، پوسترهای جلب سیاحان و پوسترهای فرهنگی و هنری نیز باب شد .
اکنون تنها دستگاه های دولتی نبودند که به پوسترهای سفارش کار می دادند ، بلکه موسسات خصوصی نیز ضمن آشنا شدن با کار کرد اجتماعی این هنر آنرا برای مقاصد بازاریابی و تبلیغات به کار می گرفتند . بدین منوال پوستر سازی گسترش می یافت اما پوستر ساز ناچار بود قیود بسیاری را نه فقط از لحاظ ممنوعیت های سیاسی ، بلکه از لحاظ سلیقه مشتریان بپذیرد .
به طور کلی در رژیم گذشته مانند سایر هنرها ، هنر پوستر نیز نتوانست واقعا در جهت اعتلای فرهنگی جامعه و ارتقاء سطح آگاهی مردم خدمت کند . زیرا بخش عمده نیازهایی که پوستر می بایستی به آنها پاسخ گوید نیازهای ناشی از اشاعه مصرف کنندگی اقتصادی و فرهنگی بود .
این امر از یک و به نفوذ شکل و محتوای هنر پوستر غرب ایران دامن می زد ، و از سوی دیگر مردم را به انحراف اندیشه و ذوق می کشاند . اما با اینهمه ، ما به نمونه های حالبی از هنر پوستر ایرانی در سالهای گذشته برخورد می کنیم .
این نمونه ها غالبا درحوزه پوسترهای فرهنگی قرار می گیرند و مربوط به فیلمها ، نمایشها ، کتابها و غیره هستند . توفیق هنری این پوسترها بیشتر از آن رو است که هنرمند پوستر ساز ، فارغ از تحمیل نظریات سفارش دهنده ، می تواند فکر و سلیقه و فن خود را بهتر ارائه دهد .
در جریان انقلاب اسلامی و پس از آن پوستر به ناگهان قیدهای گذشته را شکست ، و در ابعاد بی سابقه ای ، خود را درجامعه مطرح کرد .
در این سالها به مناسبت های مختلف ، دیوارهای شهرها از پوسترهای متنوع پوشیده می شوند و با خود پیامهای مذهبی و سیاسی و فرهنگی را می گسترانند .
خصلت همه گیر شدن پوستر ، طبیعتا ملازم با رشد جنبه های هنری آن نیست . از این روست که درمیان بی شمار پوسترهای امروزی ، نمونه های ارزنده هنری هنوز اندک هستند . سازندگان این پوسترها دستاوردهای فنی و هنری سالهای گذشته را به نحو شایسته ای به خدمت گرفته اند تا محتوای جامعه امروز را بیان کند .



ویژگیهای یک پوستر متناسب :
با توجه به پیشرفت روز افزون و سریع ارتباطات که از نزدیکی کشورها و لزوم پیوستگی و تازگی اطلاعات بوجود می آید . برای درست کردن یک پوستر از لحاظ گرافیکی به 3 نکته باید توجه کرد :
1- سرعت انتقال پیام .
2- کیفیت انتقال پیام .
3- در برداشتن فرهنگ و هویت ملی و انسانی پیام .
امروزه بشر به دنبال زبان بین المللی برای ارتباط بین انسان ها می باشد . اگر این خصوصیات توسط ابزار مناسب گرافیک به کار گرفته شود دارای نتایج مثبت و درخشانی خواهد بود . پوستر یکی از هنرهای تجسمی است . باز هم از مسائل گرافیکی که در هنر پوستر باید درنظر گرفته شود درک صحیحی آن توسط بی سواد یا کم سواد ، که در طراحی آن باید در نظر گرفته شود . و یا دارای قدرت جذب باشد و از نظر روانی متناسب با موضوع باشد تأثیر روانی رنگ و نوشته به درستی در آن رعایت شود .
در واقع می توان گفت که پوستر یا آفیش یا پلاکات یک تصویر مفهومی است . امروزه پوسترهای مصور با بهره گیری از حروف شروع طراحی و نقاشی و عکاسی به منزله نمونه های کامل پیشرفته ازهنر گرافیک نوین شناخته می شوند . می توان گفت هنر پوستر سازی شاخه هایی از هنر گرافیک است ولی با سایر رشته های هنرهای تجسمی نیز پیوند متقابل دارد .

این پوسترها به تنهایی می توانند نیازمندیهای شخصی خود را رفع کنند و از اتلاف وقت خویش به اندازه جلوگیری نمایند .
باید میدان دید و زاویه ای پوستر در آن مکان نصب می شود با دید انسان و زاویه حرکت او متناسب باشد و باید این را نیز توجه داشت در مناطقی که این پوسترها نصب می شوند اگر متناسب نباشد کمتر دیده می شوند که این به عوامل زیر بستگی دارد :
1- آیا نوشته ها یا تصاویر با زاویه تند در یک مسیر هستند ؟
2- آیا نوشته ها یا تصاویر خارج از دید معمولی قرار دارند ؟
3- آیا فاصله دید انسان نسبت به پوستر متناسب است ؟
4- اگر پوستر در جایی قرار دارد که توسط کسی که سوار بر وسیله نقلیه است و یا کسی که در پیاده رو است ، دیده می شود .
مهمترین عاملی که در طراحی پوستر باید در نظر گرفته شود این است که بیننده با یک نگاه موضوعی را درک کرده مثلا اگر در مورد نمایشگاه کتاب است باید پیام را سریع دریافت کند و در ذهن خود حک کند .
نکته قابل توجه این است که قبل از طراحی پوستر باید بدانیم رنگ نوشته و عکس در این پوستر باید چگونه باشد ویژگی آن موضوع را هنگام طراحی مد نظر داشته باشیم و متناسب با نوع موضوع آن را طراحی کنیم .
برای اتود زدن در مورد طراحی پوستر طراح ابتدا باید بداند که برای چه موضوعی پوستر را می خواهد سپس دیده های خود را بر روی کاغذ ثبت می کند . ایده هر چقدر هم ساده و ابتدایی باشد طراح را برای

اجرای نهایی هدایت می کند . موضوعی که می خواهد مورد طراحی قرار بگیرد باید بررسی شود . مثلا برای پوستر نمایشگاه کتاب باید چه عکسی ( در صورت استفاده از عکس ) چه فونتی برای نوشتن ، چه خطی و .... بکار برده شود .

منبع : گالری ترنج

 

[n*@*f*@*s]

آشنایی با مفاهیم پوستر

آشنایی با مفاهیم پوستر

چند سالی است كه طراحی پوستر و ارائهٔ آن به نمایشگاه های متعدد در میان طراحان جوان واگیر و همه گیر شده است . و همچنین است در مورد مدیران و برگزاركنندگان جشنواره ها و مناسبت ها كه این اپیدمی به آن ها نیز سرایت كرده و گوشه چشمی به برگزاری نمایشگاه پوستر دارند.

و بسیاری نیز به جای تلفظ O آن را با U تلفظ می كنند، بر وزن پوست یا دوست . این پوسترزدگی حاد كه گریبان جماعت كثیری را گرفته ، موضوعی است كه باید به آن پرداخته شود.


طراحی آثار گرافیك به شیوهٔ پوستر، برای ارائه به نمایشگاه ، با موضوعات پیشنهادی سفارش دهندگان مانند پوستر پوستر، رنگ پنجم ، مثبت منفی ، چهارمیخ ، ارگ بم و آخرین و بزرگ ترین آن ها نسل پنج (و بسیاری دیگر كه به خاطر ندارم ) با جایزه و بی جایزه آنچنان شایع شده است كه گویا موضوعاتی مانند طراحی نشانه و صفحه آرایی و تصویرسازی و جلد مجله و كتاب اصلاً در ایران موجود نیست و یا تنها از آن كسانی است كه با این گونه ها فقط معیشت می كنند و آن ها را با هنرمندان طراح پوسترساز تك واحدی كاری نیست .

http://

​

آن ها كارگران و مزدبگیران سفارش گیرنده و مجریان تاجران سفارش دهنده اند كه راهی به دیار هنرمندان فرهیخته و از ما بهترِ پوسترساز ندارند. اتفاق عجیب دیگر اختراع گونه ای جدید از هنر است كه تایپوگرافی نام دارد;


معلوم نیست كه آیا نقاشی است یا مجسمه سازی ، گرافیك است یا عكاسی ، سینما است یا ویدئو آرت و یا می تواند همه را دربر گیرد یا خود مستقل است و متكی به خود با قوانین و راهكارهای خود؟ آیا هر اثری كه با خوش نویسی یا دست نویسی یا فونت تولید شود در گونهٔ تایپوگرافی جای می گیرد؟ چگونه می توان فهمید كه اثر در گونهٔ گرافیك یا نقاشی نیست ؟


این نام گذاری بدیع از كدام آئین یا قانون تدوین شده ، یا حتی بگو، تعریف شفاهی پیروی می كند؟ مقالهٔ حاضر در پی یافتن تعریف یا توافق تازه ای است برای استنباط مشترك . رهایی از خلط مبحث و یا شاید آغازی برای طرح بیانیهٔ مشترك دسته ای از طراحان پوستر.


پوسترهای دیجیتال به مثابه اثر هنری


یكی از خصیصه های اصلی و یكی از وجوه تمایز پوستر با تابلو نقاشی از آغاز پیدایی آن ، تكثیر (و حتی گاهی در شیوهٔ طراحی تكثیرپذیر) بوده است .


پوسترها را اگر مطابق تعریف قدیمی آكادمیك به دو نوع در خدمت فرهنگ و یا در خدمت اقتصاد (تجارت ) تقسیم كنیم (با این آگاهی كه تمام رفتارهای اقتصادی حتی پوستر نیز تأثیر مستقیم و انكارناپذیری بر فرهنگ دارد)، در هر یك از این تقسیم بندی ها دو گونه عملكرد به خواست سفارش رخ می دهد.

گونهٔ اول كه وجود یا حضور محصول یا كالای خاصی را در زمان و مكان معین اعلام می كنند. برای مثال ، تمام نمایشگاه ها، فیلم ها، نمایش ها یا جشنواره هایی كه در زمان و مكان خاص و محدودی واقع می شوند و یا كالاها، محصولات یا نمایشگاه های تجاری ـ صنعتی كه در زمان و مكان خاصی به فروش می رسند یا برگزار می شوند.


گونه دوم آن ها كه روایت شان از موضوع یا محصول ْ زمان و مكان خاص یا محدودی را تعیین نمی كند. اگرچه این گونهٔ بی زمان و مكان نیز در اصل گسترهٔ زمانی و مكانی ، اما وسیع تر از گونهٔ اول دارد، چرا كه در قید مكان جغرافیایی زبان یا فرهنگ یا موقعی از محدوده ای از جهان و در قید زمانی ِ حداكثر فصلی گذرا از تاریخ یا حضور یك نسل یا رخدادی بالاخره گذرا واقع می شوند.

مثل پوسترهای آگاه كننده ، هشداردهنده ، تزئینی ، آموزشی ، سیاسی ، مربوط به آئین ها و مراسم سنتی ، رفتارهای فرهنگی یا تبلیغ كالاهایی مصرفی و مشهور كه همگانی و همه جایی شده اند.


تمام گونه هایی كه برشمردیم شرط برقراری ارتباط را با تكثیر یا وقوع كثرت هرچه بیش تر خواهان اند.


اما اتفاقی كه رخ داده و رو به رشد سریع است ، حضور هرچه بیش تر پوسترهای تك واحدی است كه آن ها را فقط در نمایشگاه ها و سپس در كاتالوگ یا كتاب آن نمایشگاه و یا دیرتر به شكل جلد كتاب یا مجله رؤیت می كنیم كه انگیزه ای است برای نوشتن این مقاله حضور پوستر در جوامع به دلیل رشد تكنولوژی و سرعت یافتن متحرك ها كه مردم بر آن سوارند، اتفاق افتاد و از درون تراكت ها زاده شد و به تبع همین روند به طرف بزرگتر شدن رفت و به بیلبوردها تبدیل شد. هرچه سرعت متحرك ها در شهرها افزون تر شدند پوسترها (بخوان بیلبوردها) بزرگتر شدند.


پس پوسترهای كوچكتر باید محدودهٔ رفتاری تازه ای داشته باشند درخور بینندهٔ كم تحرك یا ساكن خود كه آدم های پیاده یا نشسته هستند.


در این جاست كه موضوعات باید دارای تفكیك رفتاری ، بیانی یا بهتر است بگوییم دیداری شوند. آن هایی كه با تصویر و نوشته آهسته حرف می زنند و آن هایی كه فریاد می كشند.


و این حجم صدای تصویری را تنها ابعاد پوستر یا بیلبورد است كه تعریف می كنند. (بگذریم از بیلبوردهایی كه با دارا بودن ابعاد بسیار بزرگ حتی ممكن است كه الكن باشند!).


با این تغییر بسیار مهم در روند دگرگونی شكل ، پوسترهای كوچك ، موضوعات و مخاطبان خاص خود را یافتند; گاهی اوقات حتی به دلیل بنیه اقتصادی سفارش یا سفارش دهنده .


دیگر حكم دارا بودن نوشته های بسیار بزرگ و رنگ های مشعشع شرط اصلی نمایش بهتر پوسترها نیستند و این تعریف آكادمیك بسیار كهنه شده و شاید بتوان آن را فقط منتصب به بیلبوردها دانست .


اگرچه در این مورد نیز شك دارم ، چرا كه وقتی یك نظام تبلیغ موفق شود كه رنگی ، نشانه ای ، تصویری یا شعاری را در اذهان جمعیتی خاص در مكان جغرافیایی تعریف شده و در زمانی هرچند طولانی اما محدود حك كند، ارائهٔ این كد شناسایی به تنهایی عمل می كند و اصلاً نیازی به نمایش در ابعاد فیزیكی بزرگ عناصر بصری ندارد. گشودن رمزگان یا كُد رنگی مورد اشاره لزوماً نیاز به مشعشع بودن ندارد و كد نشانه یا نوشتهٔ مورد نظر حتماً نباید تمام وسعت فیزیكی اثر را از آن خود كند.


با این تعریف ، پوسترهای كوچك نجواگرانی برای جمع های كوچك اند. برای رؤیت از فواصل كوتاه ویترین یا دیوار گالری ها، كافی شاپ ها (چای خانه ها)، كتاب فروشی ها، آموزشگاه ها، ادارات و... برای نشسته ها و پیاده ها. برای آن ها كه بیش تر فرصت دارند بیان تصویری ـ نوشتاری را درك كنند و برای رفتن كمتر عجله دارند.


اتفاق شگفت دیگر اواخر قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یكم ، دگرگونی یا رشد درك تصویری افراد جوامع شهری است كه به دلیل فزونی وسایل ارتباط جمعی به ناگزیر پیر و جوان را متأثر كرده و رفتار آن ها را با ارائهٔ رمزگان عمومی شده دگرگون و در اختیار می كند. و مهم تر، ابزار تكنولوژیك معاصر ــ كه مستقیماً در منش و كنش پوسترها (در هر ابعادی ) تأثیر گذاشته اند ــ رایانه ها و چاپگرهاست .


بی حضور هیچ یك از این ابزار امكان این همه تغییر شكل وجود نداشت . اما این حضور چه رخدادی را موجب شده است كه پوسترها به طرف اثر هنری شدن گرایش پیدا می كنند؟ و طراحان احساس هنرمند بودن را بیش تر به رخ می كشند؟

مگر ذات تكثیرپذیری پوستر نبود كه آن را هنر شاخص قرن كرد؟ آیا سركوب ذات تكثیرپذیر پوستر به پذیرش حضور تك واحدی نقض غرض نیست ؟


اتفاق اول این كه همهٔ آن ها كه ذوقی در طراحی گرافیك دارند، با تصویر آشنا یا درگیرند امكان یافته اند كه روی میز اتاق كوچك شان نرم افزارهایی داشته باشند جایگزین چندین دستگاه و اتاق و تاریك خانه و مواد شیمیایی و انواع كاغذ و خطكش و چسب و مداد و قلم . اتفاق دوم بهبود تكنیك و كاغذهای چاپ گرها است .


اگر به مدد این امكان تحولی در روند تولید و ارائه پوسترهایی در ابعاد و تعداد بسیار بالا رخ داده ، موضوع این مقاله نیست . مسئلهٔ ما در خصوص امكانات در اختیار پوسترهایی است كه تنها یك عدد از آن ها چاپ می شود.


افزودن امكانات اسكن و دوربین دیجیتال به این مجموعه تنها كمكی است به تولیدكنندهٔ پوستر در جهت سرعت در تولید وگرنه لزوماً بود و نبودشان تأثیری در بیان تصویری ندارد.


روزگاری ژان لوك گدار پیش بینی روزی را كرد كه دوربین در دست سینماگر به مثابه قلم شود. اگر اكنون به مدد تكنولوژی دیجیتال این اتفاق در شرف وقوع است نشانهٔ حضور رایانه به مثابه قلم را در تمام گونه های هنری می توان سراغ گرفت .


اگر امروز انگشت شمار نقاشان ما با رایانه تابلو نقاشی خلق می كنند، دیر نیست كه نسل بعدی گرایش خود را در استفاده از ابزار كهن كنار بگذارد و كارگاه نقاشی رایانه ای كوچك رومیزی خود را كامل تر كند. آنچنان كه فیلم سازان و عكاسان سریع تر به این عمل دست زدند; هرچند كه پیران حرفه بسیار نصیحت كردند و زاری .

توضیح این كه در این مقاله سعی می كنم از لغت طراح و یا هنرمند پرهیز كنم ، چون تولید طرح های بسیار كسانی هستیم كه لزوماً طراح و یا اصلاً هنرمند نیستند.


مجموعهٔ این امكانات به تولیدكنندهٔ پوستر این آزادی عمل را داده است كه به تولید پوسترهای شخصی دست بزند (سفارش از خود)، و یا این كه بتواند در تمام فراخوان ها حضور عاجل پیدا كند.


(شاید حرمت و منش نقاشی ، در فرهنگ ما هنوز ظرفیت پذیرش این گسترهٔ حضور عموم را نیافته كه گرافیك ، سینما و عكاسی به آن دست پیدا كرده اند!) علاوه بر حضور گسترده و فوری تولیدكنندگان ، این امكان به گروه ها، انجمن ها، برنامه سازان ، مدیران دولتی و خصوصی داده شده كه مستقل یا در كنار هر مناسبتی به فراخوان پوستر فكر و اقدام كنند.


این مجموعهٔ رفتاری سبب شده است كه پوسترهای نمایشگاهی به طرف تولید واحد بروند، در بند تكثیر نباشند و خود را به مثابه اثر هنری بینگارند و نمایش دهند. چرا كه فارغ از اعلام تاریخ و مكان اند و می توانند به مضمون هایی همه زمانی و همه مكانی بپردازند، اما آیا این كه تمام این تولیدات ِ به نمایش درآمده ، با این همه مضامین گونه گون اجتماعی ـ فرهنگی ، تماماً ظرفیت اطلاق نام اثر هنری را دارند یا خیر محل تردید است .


پس می توان گفت بی آن كه بخواهیم خود را به تولید پوستر هنری ملزم كرده باشیم تنها كافی است تعریف و قوانین از پیش آموخته و قدیمی پوستر را كنار بگذاریم و به تعریف تازه ای فقط برای لفظ پوستر به مفهوم كلی آن برسیم :


پوستر لزوماً نباید بلند حرف بزند، می تواند عابر را میخكوب هم نكند، بلكه كافی است حرف خود را (مخصوصاً اگر حرف متینی است ) بسیار آهسته بیان كند (بگو حتی در گوشی ).


و لزومی هم به مخاطب توده ای ندارد. دیدیم كه در رفتارهای افراطی در تولید پوستر حتی ناخوانا و الكن بودن نیز بعضی را خوش می آید. با رعایت این قواعد یا بهتر است بگوییم با عدم رعایت قواعد تعریف شدهٔ قدیمی همه می توانند هنرمند پوسترساز شوند.


آیا با این همه پوستر تولید شده ، آویخته شده به دیوار نمایشگاه ها و راه یافته به كاتالوگ ها و نیاویخته بر دیوارهای شهر، توانسته ایم بخشی از وظیفهٔ بزرگ ارتباط هنرمندانه را كه در نقاشی سراغ داریم به دوش پوستر بگذاریم ؟ آیا برای اندك درددل خود با اندك همزبانی همنشین شده ایم ؟


آیا در روایت شادی یا اندوه مان با شریكی تازه همخوان شده ایم ؟ در نمایش نفرت از جنگ طلبان و بیان عشق به صلح اندیشان در چه وسعتی پیروزمندانه حضور یافته ایم ؟


مخاطبان محدود حاضر ما در گالری ها برای این همه بیان مفاهیم انسانی یا اجتماعی كافی اند؟ مگر نه آن كه در آغاز قرن بیستم تمام تلاش هنرمندان این بود كه خود را از قید مكان های كوچك رها كنند و به میان مردم بروند؟ مگر ذات تكثیرپذیری پوستر نبود كه آن را هنر شاخص قرن كرد؟ آیا سركوب ذات تكثیرپذیر پوستر به پذیرش حضور تك واحدی نقض غرض نیست ؟


پناه بردن به تولید آثار واحد چاپی با مخاطب اندك و آشنای نزدیك ، دال بر كدام نیاز اجتماع است كه از شناخت آن عاجز مانده ایم ؟ یا واگوی كدام چشم پوشی از كدام ناتوانی گرافیك معاصر است كه طالب یافتن و بیانش نیستیم ؟ اگر طالب آنیم كه از جماعت هنرمندان نامیده شویم چرا راه سهل رایانه و نرم افزار و چاپگر را پی گرفته ایم ؟


نیاز هنرمند شمرده شدن از كجا سرچشمه می گیرد؟ عدم موفقیت در طراحی گونه های بسیار گرافیك برای سفارش های متعدد امروز جامعه شهرنشین سبب این امر است یا ناتوانی در برقراری ارتباط درست با سفارش دهنده ؟ ما در این پوسترها سفارش دهنده را كنار می گذاریم و خود جای او قرار می گیریم .


در اتاق های كوچك خود با رایانه های هرچه كوچك تر موضوعات و مفاهیم بسیار بزرگ و انسانی را به پوسترهای بزرگ بدل می كنیم و به دیوارهای بلند گالری های بزرگ و كوچك می آویزیم تا با اندك مخاطب خود درد دلی كرده باشیم كوچك ، كوچك تر از آواز یك پرنده .



منبع : tebyan