کشاورزی پایدار

[amir61]

کشاورزی زیستی از روش های بسیارقدیمی کشاروزی است که بشر در طول قرنهای گذشته باآن آشنا بوده ولی رشد سریع جمعیت افزایش فرهنگ مصرف و عدم تعادل بین تولید و مصرف باعث شد که کشاورزی صنعتی جایگزین کشاورزی سنتی شود. رشد و توسعه علم و فناوریهای نوین نظیر تولید ارقام پرمحصول استفاده از کودهای شیمیایی وسموم، مهندسی ژنتیک وبیوتکنولوژی در سه دهه اخیر انقلاب بزرگی را در امر افزایش تولیدات کشاورزی به وجود آورده است به موازات افزایش تولیدات کشاورزی و حل مشکل کمبود غذا در بسیاری از کشورها توسعه یافته و در حال توسعه مشکلات جدیدی در عرصه اکوسیستم های کشاورزی به وجود آورد که آلودگی منابع آب ، خاک، غذا وبه هم خوردن تعادل بیولوژیکی موجود اکوسیستم ها ، بروز آفات و بیماریهای جدید ، کاهش کیفیت مواد غذایی مهمترین آنها است .امروزه بحث حفظ محیط زیست ، ایمنی وبهداشت غذایی یکی از چالش های مهم بشر می باشد و تولید محصولات کشاورزی زیستی یکی از راهبردهای جدید آن می باشد.
امروزه کشاورزی زیستی به سرعت در حال رشد است و براساس آمار موجود در سال 2004در سطح جهان حدود 24میلیون هکتار از اراضی تحت مدیریت کشاورزی زیستی قرارگرفته که نسبت به سال 1999 افزایش چشمگیری داشته است استرالیا باده میلیون هکتار (41درصد) بیشترین و زیمباده با 40 هکتار (16/0درصد) کمترین و ایران با وجود داشتن برخی اراضی عاری از کود وسم سهم صفر درصدی را بخود اختصاص داده است. درحال حاضر بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای اروپایی توسعه کشاورزی زیستی را (تاحدود 20درصد محصولات کشاورزی) در برنامه اجرایی خود قرار داده اند و در آینده نه چندان دور مهمترین و اصلی ترین مشخصه حضوردر بازارهای جهانی به ویژه برای محصولات باغی عرضه محصولات عاری از ترکیبات شیمیایی خواهد بود.

-جایگاه محصولات زراعی و باغی زیستی در ایران
شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک کشور ما برای کشاورزی زیستی مساعد است به دلیل اینکه تاثیر نهادهای مورد مصرف در کشاورزی مدرن (به ویژه کود و سم) در این اراضی کمتر است و همچنین مصرف کودهای آلی در این زمینها باعث افزایش سریع حاصلخیزی خاک و نفوذپذیری آن نسبت به آب می شود. باتوجه به اینکه 2/1درصد اراضی کشاورزی جهان در ایران قرار دارد و فقط حدود 3/0 درصد سموم مصرفی جهان در ایران مصرف می شود در وضعیت بهتری نسبت به میانگین جهان قرار دارد براساس آمار سال 1380 در ایران بیش از 239 هزار هکتار از مزارع و باغات از سم و کود استفاده نشده و در بیش از 808هزار هکتار نیز از سموم استفاده نشده که این میزان در خراسان 77537 هکتار بدون استفاده از کود و سم و 45766 هکتار بدون استفاده از سم کشت گردیده است.
برای پایه گذاری سیستم کشاورزی زیستی در کشور همزمان باتوسعه تولید این محصولات در مورد ایجاد زمینه های عرضه مطمئن در شبکه توزیع نیز باید برنامه ریزی لازم صورت گیرد زیرا اقتصادی کردن کشاورزی زیستی برای توسعه وگسترش آن ضروری است.

-تعریف کشاورزی زیستی
تعریف کشاورزی زیستی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است اما همگی در این مفهوم توافق دارند و آن عبارت است از : مصرف به شدت محدود کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی در تولیدمحصولات کشاورزی که در راستای تعامل سازگار فعالیت های انسانی با چرخه طبیعت و استفاده متعادل و منطقی از آن بوده است و این امر به ایجاد تعادل پایدار درمنابع پایه اب وخاک منجر خواهد شد بنابراین هدف پایداری در بطن مفهوم کشاورزی زیستی نهفته است.

-اهداف مهم کشاورزی زیستی
1- تولید غذا با کیفیت و کمیت کافی ومناسب
2- حفظ وافزایش حاصلخیزی خاک در درازمدت
3- ایجاد توازن هماهنگ بین تولید محصولات کشاورزی
4- کاهش انواع آلودگیها در آب وخاک و هوا
5- حفظ سلامتی کشاورزان و تولیدکنندگان ازطریق ایجاد اکوسیستم سالم
6- تولید غذای سالم و متنوع
7- تولید منسوجات با دوام و کیفیت
8- حفظ تنوع ژنتیکی سیستم های تولید
9- حفاظت از منابع آب وگونه های زیستی و بهره برداری صحیح ازآنها و درنهایت حفظ محیط زیست
10- افزایش درآمدکشاورزان وتولیدکنندگان وکاهش هزینه های تولید در مناطق کم بازده

-ویژگی های کشاورزی زیستی
1- درتولید محصولات زراعی و باغی زیستی لازم است از موادطبیعی نظیر کودهای آلی، کمپوست برای تقویت خاک و گیاه استفاده شود ودرمورد گوشت و محصولات لبنی می بایستی تغذیه حیوانات با محصولات کاملاً طبیعی صورت گیرد.
2- برای کاهش خسارت آفات و بیماریها از دشمنان طبیعی آنها و روشهای غیرشیمیایی استفاده شود.
3- برای مبارزه با علفهای هرز از مبارزه مکانیکی و سایر روش های غیرشیمیایی استفاده شود.
4- محصولات کشاورزی تولیدشده از طریق کشاورزی زیستی گرانتر از تولیدات سایر روشها می باشد.
5- مزرعه باید به نحوی مدیریت شود که حداکثر استفاده از موادغذایی به عمل آمده و کمترین ضایعات به جابماند.
6- تمامی تاسیسات آبرسانی و درتماس مستقیم با آب باید عاری از سرب، مواد
عقیم کننده و مضر برای حیوانات، انسان و محیط زیست باشد.


قوانین و استانداردهای بین الملل
درحال حاضر در زمینه تولید محصولات کشاورزی زیستی دو استاندارد بین المللی CAG و IFOAM مطرح هستند.
1- مجموعه قوانین راهنمایی غذایی(CAG) این قانون توسعه و ترویج کشاورزی زیستی را منوط به کلیه مراحل تولید، فرآوری، برچسب زنی و بازاریابی برای تولیدات به شیوه زیستی می کند کشاورزی زیستی با نگرش کلی یک سیستم مدیریتی را تشکیل می دهد که به سلامتی اکوسیستم، چرخه سیستم و فعالیت های بیولوژیکی خاک کمک می کند اما یک راه حلی قطعی برای کاهش آلودگی زیست محیطی نمی باشد و در عین حال برپایه محدودیت استفاده از نهادهای خارجی همچون کودهای شیمیایی و آفت کش ها بنا نهاده شده است ، و بکارگیری این روش باعث کاهش آلودگی منابع آب وخاک می گردد.
2- فدراسیون بین المللی جنبش های کشاورزی زیستی(IFoAM)
طبق قانون مذکور کشاورزی زیستی برپایه امنیت غذایی، تغذیه مناسب، رفاه حیوانات وعدالت اجتماعی پایه گذاری شده و کشاورزی زیستی تنها مختص محصولات زراعی و باغی نبوده بلکه چارپایان وآبزیان را نیز در بر می گیرد.
برخی استانداردهای ملی نیز وجود دارند که دارای اهمیت اند ازقبیل قوانین جامعه اقتصادی اروپا و استاندارد پارلمان کشاورزی ایالت متحده امریکا
نتیجه: در سالهای اخیر با تشدیدروند تخریب اکوسیستم های طبیعی و استفاده نامطلوب از منابع تولید که باعث کاهش و آلودگی آن شده و ضروری است برنامه ریزی به منظور ایجاد تعادل پایدار مورد تاکید قرار گرفته است و به همین لحاظ کشاورزی پایدار مطرح شده کشاورزی پایدار شامل کشاورزی اقتصادی و درعین حال با حداقل تخریب و آلودگی محیط زیست می باشد که بتوان موادغذایی و کشاورزی موردنیاز بشر را تامین کرد امروزه تولید موادغذایی درسطح جهانی براساس سیستم کشاورزی پایدار و حفظ محیط زیست پایه گذاری می شود و کشاورزی زیستی مورد استقبال جهان و دولت ها می باشد و کشورهای مختلف درصدد حمایت از این نوع کشاورزی بوده اند به نحوی که سالانه از سوی دولت های اروپایی، امریکا و ژاپن که از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات زیستی می باشند سیاست های حمایتی از قبیل پرداخت یارانه و تخصیص وام های بلندمدت، احداث مرکزتحقیقاتی اعمال می گردد به طور مثال دولت آلمان از سال 1989 تا 1992 به هر کشاورزی که به کشاورزی زیستی روی می آورد به ازای هر هکتار 300 الی 400 مارک (190 تا 316دلار امریکا) یارانه پرداخت می کند . به منظور توسعه فرهنگ استفاده از محصولات زیستی و نقش مهم آن در سلامتی افراد جامعه با ایجاد آزمایشگاهها اندازه گیری سطح سموم و آفت کشها درمحصولات کشاورزی، ایجاد قوانین استاندارد برای محصولات و نهاده های موردکاربرد در بخش کشاورزی ایجاد مراکز تحقیقاتی و ایجاد نظام خاص صنایع غذایی ایجاد بازارمحصولات زیستی و درنهایت ایجاد یک سیستم مدیریت کشاورزی زیستی در عرضه مطمئن باشد

 

[amir61]

کشاورزی پایدار

سوپر جاذب چیست ؟




یک ماده افزودنی خاک بوده که آب و مواد غذایی را جذب و حفظ می کنند و با خاک کشت همراه گشته و به رشد مطلوب گیاه ،کاهش اتلاف آب و هزینه های آبیاری کمک می نماید اساس ساخت این پلی مرها آلی بوده و به صورت مصنوعی تولید می گردند از پلی اکریلات پتاسیم و کوپلمیرهای پلی اکریل آمید ساخته شده و ویژگی منحصر به فرد آن بالا بودن ظرفیت جذب آب و حفظ آن است این مواد پس از استفاده مستمر ، در خاک کشت هیچگونه تغییری ایجاد نمی نماید و گیاهان ، ارگانیسم های زنده خاک یا آب سطحی را آلوده نمی سازند. مطالعات توسط سازمان محیط آلمان و سایر کشورها نشان داده که استفاده از این ماده هیچگونه عوارضی برای انسان ، گیاه و خاک و محیط زیست ندارد این مواد تقریباً 500 – 200 برابر وزن خود آب جذب می کنند ، در این حال پس از آبگیری دانه های خشک مواد سوپر جاذب ژل دانه دانه بوجود می آورند با استفاده از این پلی مر می توان دور آبیاری را افزایش داد . این مواد شامل سه نوع کاتیون ، آنیونی و خنثی می باشد که در کشاورزی نوع آنیونی آن با داشتن بار منفی مورد توجه می باشد . سوپر جاذبه های آنیونی با دارا بودن قابلیت بالای ظرفیت کاتیونی قادرند علاوه بر جذب مقادیر قابل توجهی آب ،کاتیونهای موثر و مفید در رشد گیاه را در خود جذب کنند و ضمن جلوگیری از هدر رفتن آنها در موقع لزوم آنها را در اختیار گیاه قرار دهند. این مواد بی بو ، بی رنگ و بدون خاصیت آلایندگی خاک ، آب و بافت گیاهی می باشند.


مزایای استفاده از پلی مرهای سوپر جاذب در کشاورزی
http://2.bp.blogspot.com/__3Gd_HdOqGQ/RpsYpCXkzsI/AAAAAAAAAC4/lYrMJIhKLmU/s1600-h/polyamides.jpg
• افزایش ظرفیت حفظ آب و مواد غذایی خاک برای مدت طولانی
• کاهش تعداد نوبتهای آبیاری تا حد 50 درصد
• مصرف یکنواخت آب برای گیاهان
• رشد سریع تر و مطلوب تر ریشه با ذخیره مواد غذایی
• کاهش شستشو آب و مواد غذایی موجود در خاک
• کاهش هزینه های آبیاری
• فراهم نمودن رطوبت پوسته خاک
• بالا بردن ظرفیت تبادلی سوپر جاذب ها و تبادل کاتیونی در خاک
• به حداکثر رساندن پتانسیل تولید محصول
• رشد سریع تر و سالم تر گیاهان مخصوصاً در مناطق بسیار گرم و خشک
• مصرف بهینه کودهای شیمیایی
• محافظت ریشه های روی خاک در برابر خشک شدن در زمان حمل و نقل و انبار کردن نهال ها
• هوا دهی بهتر در خاک
• امکان کشت در مناطق بیابانی و سطوح شیب دار
• افزایش فعالیت و تکثیر قارچهای مایکوریزا
• ثبات و اثر طولانی سوپر جاذب
• تقویت حالت تخلخل ، تغذیه پذیری و ثبات ساختار کشت



مقدار کاربرد سوپر جاذب ها

مقدار کاربرد آن بستگی به نوع سوپر جاذب ، بافت ، خاک ، گونه گیاهی و شرایط اقلیمی منطقه دارد . خاک رسی به دلیل دارا بودن درصد بالاتری خلل و فرج زیر نیاز کمتری به سوپر جاذب نسبت به خاک شنی و لومی دارد . بنابراین خاک شنی به دلیل قابلیت نگهداری آب کمتر عکس العملی بهتری نسبت به خاک رسی در مقابل کاربرد سوپر جاذب نشان داده ، در نتیجه میزان کاربرد آن در خاکهای رسی کمتر از خاکهای لومی و شنی است مقدار مصرف آن در خاکهای نواحی گرم و خشک به مراتب بیشتر از نواحی مرطوب و خشک می باشد کاربرد آن در نواحی مرطوب عمدتاً در گیاهان مستقر در شیب ها توصیه می شود . میزان کاربرد برای گیاهان آبدوست بیشتر از خشکی دوست است.
کاربرد بیش از حد آن توصیه نشده زیرا این ماده در اثر جذب آب متورم می شود و ممکن است موجب خروج ریشه ها و گیاه از خاک شود. لازم به ذکر است که روش کاربرد سوپر جاذب تأثیر به سزایی روی میزان مصرف آن به خصوص تحت شرایط مزرعه ای دارد . به هر حال کاربرد این مواد بسته به شرایط مختلف می تواند نیاز آبیاری را تا 50 درصد کاهش دهد.


روش کاربرد سوپر جاذب ها

پلی مر سوپر جاذب می تواند به روش کپه ای ( درون گودالی ) ، نواری و اختلاط کامل با خاک به کار روند . نکته مهم در هنگام کاربرد این مواد این است که باید به خوبی با خاک مخلوط شوند و در سطح خاک استفاده نشوند علت این امر تأثیر اشعه خورشید و اشعه ماورا بنفش روی سوپر جاذب بوده که موجب شکستگی سریع آن می شود. این ترکیب هم چنین به عنوان بستر رویش گیاه و بصورت خالص و بدون خاک نیز می تواند مورد استفاده گیرد . در این شرایط بهتر است عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را به آن اضافه نمود .کاربرد آن به دو صورت خشک و آبگیری ( ژل ) توصیه می شود. در صورتیکه به صورت ژل در خاک مصرف شود .
نوع پودری آن دارای دوام کمتری بوده و حدود 12 – 6 ماه در خاک پایدار است و بیشتر بعنوان پوشش بذر و نیز برای ریشه های لخت نشاها و جوانه هایی استفاده می شود که رطوبت برای آنها بسیار بحرانی باشد . هنگام کاربرد برای درختان ، قسمتی از خاک پای درخت را خارج نموده و به مقدار لازم سوپر جاذب را با مقداری خاک مخلوط کرده ، سپس این مخلوط را در قسمت زیرین ریخته و روی آن را با خاک معمولی پر می نمائیم . در گلدان بهتر است سوپر جاذب را با مقداری خاک مخلوط کرده و به صورت لایه ای در قسمت پایین گلدان مصرف کرد تا از هدر رفتن آب جلوگیری نماید . هم چنین می توان سوراخهای تا دو سوم عمق گلدان ایجاد کرد و مقدار لازم پلی مر خشک را درون آنها ریخته ، آن را فشرد و سپس سوراخها را با مقداری خاک معمولی پوشاند. تعداد سوراخها و مقدار پلی مر بستگی به اندازه گلدان دارد.
در مزارع پلی مر به دو صورت به کار می رود . در روش اول پس از پخش سطحی سوپر جاذب آن را توسط شخم تا عمق زیر ناحیه ریشه بر می گردانیم آنگاه می توان مبادرت به کاشت گیاه نمود .
در روش دوم از کود پاش نواری استفاده می کنیم که طی آن سوپر جاذب توسط لوله های دستگاه در کنار ردیفهای کاشت و در عمق ریشه های قرار می گیرد.
این مواد پس از تماس با آب بصورت یک ژل متورم در آمده و آب و مواد غذایی محول را در خود نگه می دارند بررسیها نشان داده که کاربرد سوپر جاذب بسته به نوع گیاه ، بافت خاک و شرایط اقلیمی موجب کاهش آب مصرفی به میزان 50 – 40 درصد می شود .

زمینه های کاربرد سوپر جاذب ها

1- کشاورزی
2- مصارف بهداشتی و پزشکی و داروسازی
3- حفظ تازگی میوه و سبزی بسته بندی
4- برف مصنوعی
5- ژل های مخصوص آتش نشانی

نکات مورد توجه

سوپر جاذبه ها جایگزین کودهای شیمیایی و آبیاری نمی باشند . این مواد تنها قابلیت نگهداری آب و برخی ازعناصر غذایی مورد نیاز گیاه را در خاک افزایش می دهند و از آبشویی و هدر رفتن N , K , Zn , Fe , B , P خاک جلوگیری بعمل می آورند. سوپر جاذبه ها می توانند با کود شیمیائی ، علف کش ها و آفت کش ها مخلوط شده و بدون هیچ گونه اثر متقابل با یکدیگر به کاربرده شوند.

این مواد پس از 12 - 5 سال در اثر تجزیه میکروبی و تاثیر نور خورشید به تدریج از بین می روند و به مواد ی همچون آب و دی اکسید کرین و آمونیوم تبدیل می شوند . وهیچ آسیبی به طبیعت وارد نمی کنند.


منبع : فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی

 

[sonichka]

مفهوم كشاورزي پايدار:

مفهوم كشاورزي پايدار:

مفهوم كشاورزي پايدار:
مفهوم کشاورزی پایدار پاسخ نسبتا جدیدی است به کاهش در کیفیت منبع طبیعی پایه که وابسته به کشاورزی مدرن می باشد . امروزه ، تواید محصولات کشاورزی از یک موضوع کاملا فنی ( تخصصی) به مجموعه ای با خصوصیات اجتماعی ، فرهنگی ، بعد های سیاسی و اقتصادی مشخص تکامل یافته است . مفهوم پایداری اگرچه بحث انگیز است و با تعریف های متضاد با یکدیگر توصیف شده است . و معنی تفسیر های آن سودمند می باشد زیرا آن یک مجموعه ای از وابستگی هایی راجع به کشاورزی است . چنان که از نتیجه تکامل مشترک بین سیستم های اجتماعی – اقتصادی و سیستم های طبیعی مطرح شده است .
برای درک وسیع تری در این زمینه به مطالعه مابین کشاورزی ، محیط زیست و نظام های اجتماعی نیاز می باشد . نتایج پیشرفت کشاورزی از مجموعه واکنش متقابل تعدادی از عوامل بوده است . و آن به واسطه درک عمیق تر از اکولوژی سیستم های کشاورزی است که درهایی را به سوی اختیارات بیشتر مدیریت با اهداف درست کشاورزی پایدار باز خواهد کرد .
چندین راه حل ممکن برای حل مشکلات زیست محیطی وجود دارد . که بوسیله سرمایه و سیستم های کشاورزی فشرده ( مکانیزه) پیشنهاد شده است . هدف اصلی کاهش یا حذف نهاده های شیمیایی به واسطه تغییرات در مدیریت تغذیه کافی گیاه و حفاظت گیاه بوسیله منابع غذایی آلی و مدیریت آفات و … می باشد. همچنین صدها پروژه تحقیقی زیست محیطی با اهداف پیشرفت تکنولوژی انجام شده است . فشار زیاد تکنولوژیکی هنوز به کاهش عوامل بازدارنده و یا پوشش علایم خطرناک اکوسیستم زراعی تاکید دارد .
فلسفه رایج آن است که آفات ، کمبود های مواد مغذی یا عوامل دیگر علت قابلیت تولید پایین می باشند . به طوری که عقیده مخالف این است که آفات یا مواد مغذی ، اگر تنها عامل محدود کننده بشوند ، شرایط در اکوسیستم زراعی در تعادل نمی باشند . برای همین هنوز دید باریک شایع وجود دارد که تاثیر علت های ویژه تولید و غلبه یافتن عامل محدود کننده وجود دارد . که از طریق تکنولوژی های جدید و ادامه دادن برای هدف اصلی محیا می شود .
این عقیده ،کشاورزان را از درک کردن این مطلب که عوامل بازدارنده فقط نشانه های از بیماری های ذاتی برای بهم زدن تعادل اکوسیستم زراعی ، و پیشرفت تدریجی اکولوژی کشاورزی ، بدین معنی که ناچیز پنداشتن ریشه و اساس علت های محدودیت های کشاورزی را نشان می دهند را باز می دارد . از طرف دیگر ، علم اکولوژی کشاورزی به معنی کاربرد مفاهیم اکولوژیکی و اصولی برای طراحی و مدیریت اکوسیستم های زراعی پایدار ، آماده کردن قالب ( چهارچوب ) برای ارزیابی کردن پیچیدگی های اکوسیستم های زراعی تعریف شده است .
هدف اکولوژی کشاورزی فراتر پا نهادن از کاربرد شیوه های متناوب و توسعه و گسترش اکوسیستم های کشاورزی ، با حداقل وابستگی به کشاورزی شیمیایی و نهاده های انرژی ، اهمیت دادن به مجموعه سیستم های کشاورزی در کنش متقابل اکواوژیکی و همکاری های ما بین اجزای سازنده بیولوژیکی و مکانیزم ها را در اختیار سیستم ها قرار دادن برای ضمانت حاصل خیزی خاک هایشان و قابلیت تولید و حفاظت گیاه می باشد .

اصول اکولوژی کشاورزی :
در جستجو برای برقرار کردن مجدد بیشتر اساس و بنیاد اکولوژیکی در تولید کشاورزی ، دانشمندان و توسعه دهندگان موضوع کلیدی را در گسترش کافی و پشتیبانی کشاورزی را نادیده گرفته اند . درک عمیق از ماهیت اکوسیستم های زراعی و اصول ، وظیفه هر کدام از آن ها می باشد .
با فرض مسلم این محدودیت ، اکولوژی کشاورزی پدیدار شده است . به طوری که برای آن کسی که مطالعه ، طراحی و اکوسیستم زراعی را مدیریت می کند باید وظیفه اش تهیه اصول اکولوژیکی باشد .
اکولوژی زراعی به سویی فراتر از دید یک بعدی اکوسیستم های زراعی می رود . در عوض تمرکز در روی یک جزء ویژه از اکوسیستم زراعی و اهمیت دادن به اکولوژی زراعی و عدم وابستگی همه اجزای سازنده اکوسیستم زراعی و پویایی مراحل مختلف اکولوژیکی می باشد .
اکوسیستم های زراعی جوامعی از گیاهان و حیوانات هستند که با اثر متقابل آنها با محیط فیزیکی و شیمیایشان که توسط انسان اهلی شده اند تا برای تولید غذا ، فیبر ، سوخت و محصولات دیگر برای مصرف انسان از آنها استفاده شود .
اکولوژی زراعی مطالعه کامل و همه جانبه اکوسیستم های زراعی شامل همه محیط و عناصر انسانی است. که تمرکز آن بر روی شکل ( ریخت ) ، حرکت پویا و عمل یا فعالیت ، رابطه متقابلشان و جریان هایی که در آن ها مورد بحث هستند ، می باشد . از یک ناحیه برای تولید کشاورزی استفاده شده است . و مزرعه مانند یک مجموعه سیستم مشاهده شده است. که در آن مراحل مختلف اکولوژیکی تحت شرایط طبیعی ایجاد شده است . همچنین چرخه مواد مغذی ، کنش متقابل شکار – شکارچی ، رقابت ، همزیستی و تغییرات پی در پی در آن اتفاق می افتد .
ملزمی که در تحقیقات اکولوژی کشاورزی است ، نظری است که بوسیله درک کردن این روابط اکولوژیکی و مراحل مختلف آن ، اکوسیستم های زراعی می توانند با مهارت برای بهبود بهتر تولید و ایجاد تداوم بیشتر ، با کمترین محیط منفی یا فشار گروهی و کمترین نهاده های خارجی ایجاد شوند . طراحی این چنین سیستم هایی بر اساس پیروی از کاربرد اصول اکولوژیکی ، مستقر شده است . (جدول 1)
1 – افزایش چرخه بیوماس و بهینه ساختن قابلیت استفاده از مواد مغذی و بالانس کردن جریان ماده مغذی
2 – تامین شرایط مناسب خاک برای رشد گیاه مخصوصا با مدیریت ماده آلی و افزایش فعالیت حیاتی خاک
3 – حداقل رساندن تلفات ناشی از جریان های تشعشع خورشیدی
4 – تنوع گونه و ژنتیک اکوسیستم زراعی در زمان و مکان
5 – افزایش سود مندی اثرات متقابل بیولوژیکی و همکاری میان اجزای تشکیل دهنده و تنوع زیستی کشاورزی ، بدین گونه که نتیجه در ترقی مراحل مختلف اکولوژیکی کلیدی باشد .
این اصول می توانند بوسیله راه هی مختلف تکنیکی استراتژی ، کاربردی باشند . هر یک از این ها ، تاثیرات مختلفی بر روی قابلیت تولید و پایداری و استقامت در داخل سیستم مزرعه خواهد داشت . با اتکا به فرمت های محلی ، محدودیت های منبع و طراحی اکولوژی کشاورزی ، جمع آوری اجزای سازنده است . به طوری که کارایی بیولوژیکی بهبود یافته است . تنوع زیستی ، قابلیت تولید اکوسیستم زراعی و ظرفیت پایداری آن حفظ شده است . هدف طراحی پوشش اکوسیستم زراعی در داخل لند اسکپ واحد است که هر یک مقلد ساختار و وظایف اکوسیستم های طبیعی است .
تنوع زیستی اکوسیستم های کشاورزی :
از لحاظ مدیریتی هدف اکولوژی زراعی تهیه محیط های بالانس شده ، عملکرد های ثابت ، حاصلخیزی بیولوژیکی و تنظیم طبیعی آفات به واسطه ایجاد اکوسیستم های زراعی متنوع شده و مصرف حداقل نهاده تکنولوژیکی می باشد . محققان اکولوژی زراعی در حال حاضر کشت مخلوط و دیگر روش های تنوع یافتن و تقلید طبیعی مراحل مختلف اکولوژیکی و مجموعه اکوسیستم های زراعی قابل پایدار نادرس را در مدل های اکولوژیکی را که آن ها دنبال می کنند ، می شناسند .
مدیریت اکولوژی زراعی ، مدیریت را باید به سوی باز سازی مطلوب مواد مغذی و مواد آلی برگشت پذیر ، جریان مسدود شده انرژی ، حفاظت آب و خاک و تعادل جمعیت دشمنان طبیعی آفات و ... هدایت کند . بهره وری های استراتزی مکمل ها و همکاری ها که در نتیجه آمیزش های مختلف گیاهان ، درختان ، و حیوانات در فواصل زمانی ایجاد شده است . در حقیقت وضعیت مطلوب اکوسیستم های زراعی به سطح اثرات متقابل بین جانوران گوناگون و اجزاء غیر زنده وابسته می باشد . با یک تنوع زیستی عملی ، می توان هم افزایی را شروع کرد . که با ارائه خدمات اکولوژیکی مثل فعال سازی بیولوژی خاک ، بازیافت مواد غذایی ، افزایش تولید بندپایان سودمند و ..... به پروسه های اکوسیستم کشاورزی کمک می کند .
امروزه ، روش ها و تکنولوژیهای متعدد و متنوعی در دست ما قرار دارند که از لحاظ کارایی و ارزش استراتژیکی متفاوتند . روش های کلیدی ، آنهایی هستند که خاصیت بازدارنده دارند و با اجرای 111 اکوسیستم کشاورزی از طریق یک سرس مکانیزم ها اجرا می شوند . استراتژی های مربوط به احیاء تنوع کشاورزی از لحاظ زمان و مکان عبارتند از : تناوب محصول ، گیاهان پوششی ، کشت مخلوط ، ترکیب محصول و دام در کنار هم و غیره. که مشخصات اکولوژیکی زیر را نشان می دهند :
1- تناوب محصول : تنوع موقتی که در سیستم های کاشت ایجاد می شوند ، مواد غذایی مورد نیاز محصول را فراهم می آورد . چرخه زندگی آفتها ، حشرات و بیماری های مربوط به محصول و چرخه زندگی علف های هرز را می شکند .
2- کشت های چند تایی : سیستم های کشت مرکب که در آن دو یا سه محصول در فضای کافی کشت می شوند . تا یکدیگر را تکمیل نموده و میزان محصول و بازدهی را افزایش می دهند.
3 – سیستم های کشاورزی – جنگل داری : سیستم کشاورزی است که در آن درختان به همراه محصولات کشاورزی دیگر یا حیوانات ، پرورش داده می شوند . تا روابط مکمل بین اجزایی که کاربرد چندگانه اکوسیستم را افزایش می دهند ، بهبود یافته و بیشتر گردد.
4 – محصولات پوششی : کاشت گونه های مرکب یا خالص حبوبات یا سایر گونه های گیاهی یکساله زیر درختان میوه به منظور افزایش حاصلخیزی خاک ، افزایش کنترل بیولوژیکی آفت ها و تغییر آب و هوای باغچه یا باغ ، در این گروه از استراتژی ها قرار می گیرد .
5 – پرورش حیوانات در اکوسیستم های کشاورزی : بازدهی محیط را افزایش داده و چرخه کشاورزی را بهبود می بخشد .

تمامی فرم های متعدد اکوسیستم های کشاورزی که ذکر شدند ، از لحاظ ویژهگیهای زیر مشترک هستند :
1 – پوشش گیاهی را با حفظ آب و خاک ، حفظ می کنند . این هدف با استفاده از روش های نامحدود زمانی ، استفاده از کود های حاصل از برگ های درختان و استفاده از محصولات پوششی و سایر روش های مناسب ، حاصل می گردد .
2 – منبع جاری از مواد ارگانیک را از طریق افزودن آن فراهم می کنند. ( مواد ارگانیک اضافی از قبیل کود حیوانی ، کومپوست یا کود مرکب حیوانی و گیاهی وافزایش فعالیت بیوتیک خاک )
3 – مکانیزم های چرخه مواد غذایی را از طریق استفاده از سیستم های پرورش دام مبتنی از استفاده از حبوبات ، ارتقاء می بخشند .
تحقیق در مورد سیستم های متنوع کاشت ، اهمیت تنوع در محیط کشاورزی رت کم جلوه می دهد . تنوع به چند دلیل در اکوسیستم های کشاورزی حائز اهمیت است :
1 – با افزایش تنوع ، فرصت های همزیستی و تعامل سودمند میان گونه هایی که می توانند بقای اکوسیستم کشاورزی را افزایش دهند نیز افزایش می یابد .
2 – تنوع بیشتر ، اغلب باعث کارایی منابع موجود در اکوسیستم کشاورزی و استفده بهینه از آنها می گردد .
3 – سطح سیستم با ایمنی محل سکونت گونه ها ، تطبیق بهتری یافته ، نیاز های گونه های مختلف محصول را بر طرف ساخته ، مکان ها را متنوع کرده و محل زندگی گونه ها مشترک شده و منابع از هم جدا شده اند
4 – اکوسیستم هایی که در آنها گونه های گیاهی در هم می آمیزند ، در برابر گیاهخواران مقاومت مشترک و بهتری دارند . چون در سیستمهای متفاوت و متنوع ، فراوانی و تنوع دشمنان طبیعی حشرات آفتی که جمعیت گونه های گیاهخوار را کنترل می کنند نیز بیشتر است .
5 – مجموعه گیاهان متنوع ، انواع گونه های دیگری را بین سیستم کاشت که ارگانیزم های غیر محصولی آن را اشغال می کنند ، خلق می نمایند . مثل حیوانات شکارچی مفید ، انگلها ، پرندگان و حشراتی که گرده افشانی می کنند ، جانوران خاک زی و حیوانات وحشی که کل سیستم به آن ها نیاز دارد.
6 – تنوع در زمین های کشاورزی به حفظ تنوع زیست محیطی اکوسیستم های طبیعی اطراف کمک می کند .
7 – تنوع خاک ، منافع اکولوژیکی گوناگونی همچون بازیافت مواد مغذی ، سم زدایی مواد شیمیایی مضر و تنظیم رشد گیاه دارد .
8 – تنوع ، کشاورزان را کمتر با ریسک مواجه می سازد . مخصوصا در مناطق حاشیه ای که شرایط محیطی غیر قابل پیش بینی دارند . در این شرایط اگر یک محصول خوب نباشد ، محصول دیگر حتما آنرا جبران می کند .

اکولوژی کشاورزی و طراحی اکوسیستم های کشاورزی پایدار :
بیشتر افراد کشاورز در ارتقاء هدف کشاورزی در خلق فرمی از کشاورزی که باروری را در طولانی مدت حفظ می کند ، شرکت داشتند . این هدف از طریق موارد زیر حاصل می شود :
1 – بهینه سازی استفاده از منابع محلی موجود با ترکیب اجزاء متفاوت سیستم کشاورزی ، مثل گیاهان ، حیوانات ، آب ، خاک ، آب و هوا و مردم ، به طوری که هر کدام از این موارد همدیگر را کامل کرده وبیشترین اثر مطلوب و ممکنه را دارند .
2 – کاهش استفاده از ورودی های تجدید ناپذیر خارج از زمین کشاورزی که به احتمال زیاد محیط یا زمین کشاورزی را تخریب کرده و به سلامت کشاورزان و مصرف کنندگان آسیب می رسانند . مورد دیگر استفاده بیشتر از ورودی های باقی مانده است تا هزینه های متغییر به حداقا برسد .
3 – تکیه بر منابع موجود در اکوسیستم کشاورزی ، به این ترتیب که به جای نهاده های خارجی یعنی به جای ورود مواد اولیه از خارج از زمین کشاورزی ، به بازیافت مواد مغذی ، حفظ بهتر زمین و استفاده از منابع محلی بپردازیم .
4 – افزایش هماهنگی بین الگوهای کاشت و پتانسیل تولید و محدودیت های محیطی آب و هوایی و زمین ، برای اطمینان از حصول و حفظ طولانب مدت سطوح جاری تولید .
5 - تلاش جهت ارزش نهادن و حفظ تنوع بیولوژیکی هم در محیط های اهلی و هم در محیط های وحشی و استفاده بهینه از پتانسیل ژنتیکی و بیولوژیکی گونه های مختلف حیوانی و گیاهی
6 – بهره گیری کامل از دانش و تجربه محلی از جمله روش های ابداعی و جدیدی است که هنوز دانشمندان کاملا آن ها را درک نکرده اند . اما کشاورزان آنها را پذیرفته اند .
اکولوژی کشاورزی دانش و روش لازم برای توسعه کشاورزی که از یک طرف برای محیط زیست خوب و سالم است و از طرف دیگر بهره وری بالایی دارد . و از لحاظ اجتماعی مناسب و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است ، را فراهم می آورد . با اعمال اصول اکولوژیکی کشاورزی ، هدف کشاورزی پایا در بهتر ساختن استفاده از منابع داخلی با به حداقل رساندن نهاده های خارجی و تولید منابع داخلی از طریق استراتژی متنوع سازی به راحتی حاصل می گردد . به این ترتیب بین اجزاء اصلی اکوسیستم کشاورزی یک نوع هماهنگی ایجاد می شود . هدف های طراحی اکولوژیک کشاورزی ، ادغام اجزاء فوق الذکر است . به طوری که کارایی کلی بیولوژیکی ، توسعه یابد . تنوع زیستی ، محافظت و بهره وری اکوسیستم کشاورزی و ظرفیت خود تنظیمی آن حفظ گردد . هدف ، طراحی اکوسیستم کشاورزی است که از ساختار و عملکرد اکوسیستم طبیعی تقلید می کند . یعنی سیستمی با تنوع گونه ای بالا و خاک فعال از لحاظ بیولوژیکی ، خاکی که کنترل آفات طبیعی ، بازیافت مواد مغذی و پوشش خود را افزایش داده و مانع از افت منابع غذایی گردد .

نتیجه گیری :
اکولوژی کشاورزی ، راهنمای هایی جهت توسعه اکوسیستم های کشاورزی متنوعی که از اثرات ادغام تنوع زیستی حیوانی و گیاهی سود می برند . چنین ادغامی ، تعاملات پیچیده را افزایش داده و عملکرد ها و پروسه های اکوسیستم ، مثل تنظیم بیوتیک ارگانیزم های مضر ، چرخه مواد غذایی و تولید انبوه در محیط زیست را بهبود می بخشد . و به اکوسیستم های کشاورزی این امکان را می دهد تا خود ، عملکرد خود را کنترل نمایند .
نتیجه نهایی طراحی اکولوژیک کشاورزی با حفظ اکولوژیکی و اقتصادی اکوسیستم کشاورزی به همراه سیستم های مدیریتی پیشنهاد شده ، مخصوصا هماهنگ با چهارچوب عملیاتی شرایط اقتصادی – اجتماعی و محیطی موجود و مبنای منابع محلی ، توسعه یافت . در یک استراتژی اکولوژیکی – کشاورزی ، اجزاء مدیریت به سوی روشن کردن موضوع حفظ و ارتقاع منابع کشاورزی محلی ، سوق می یابند . ( خاک ، جانوران اهلی مفید ، تنوع زیستس گیاه ، زرم پلاسم و غیره ) . این اجزاء بر روش توسعه ای تاکید دارند که مشارکت کشاورز ، استفاده از دانش سنتی و هماهنگی بخش های کشاورزی که با نیاز های محلی و شرایط بیوفیزیکی و اقتصادی – اجتماعی متناسب با شد را می طلبد .
جدول 1 : پروسه های اکولوژیکی جهت بهینه سازی اکوسیستم های کشاورزی :
1 – تقویت سیستم ایمنی ( عملکرد صحیح کنترل آفت طبیعی )
2 – کاهش مسمومیت از طریق حذف مواد شیمیایی کشاورزی
3 – بهینه سازی عمل متابولیک ( چرخه مواد غذایی و تجزیه مواد ارگانیکی )
4 - سیستم های تنظیم تعادل ( چرخه مواد غذایی ، تعادل آب ؛ جریان انرژی ، تنظیم جمعیت و ...)
5 – افزایش ، حفظ و تولید منابع آبی – خاکی و تنوع زیستی
6 - افزایش و حفظ تولید طولانی مدت
جدول 2 : مکانیزم های توسعه ایمنی اکوسیستم کشاورزی :
1 – افزایش تنوع ژنتیکی و گونه های گیاهی در زمان و مکان
2 – افزایش تنوع زیستی غعال ( دشمنان طبیعی ، رقبا و ....)
3 – افزایش مواد ارگانیک خاک و فعالیت بیولوژیکی
4 – افزایش پوشش خاکی و توانایی رقابتی گیاه
5 – حذف پسماند های سمی زمین



منبع: http://ir-agri.com

 

[MehD1979]

کشاورزی پایدار (سوپر جاذب ها)

کشاورزی پایدار (سوپر جاذب ها)

سوپر جاذب چیست ؟

یک ماده افزودنی خاک بوده که آب و مواد غذایی را جذب و حفظ می کنند و با خاک کشت همراه گشته و به رشد مطلوب گیاه ،کاهش اتلاف آب و هزینه های آبیاری کمک می نماید اساس ساخت این پلی مرها آلی بوده و به صورت مصنوعی تولید می گردند از پلی اکریلات پتاسیم و کوپلمیرهای پلی اکریل آمید ساخته شده و ویژگی منحصر به فرد آن بالا بودن ظرفیت جذب آب و حفظ آن است این مواد پس از استفاده مستمر ، در خاک کشت هیچگونه تغییری ایجاد نمی نماید و گیاهان ، ارگانیسم های زنده خاک یا آب سطحی را آلوده نمی سازند. مطالعات توسط سازمان محیط آلمان و سایر کشورها نشان داده که استفاده از این ماده هیچگونه عوارضی برای انسان ، گیاه و خاک و محیط زیست ندارد این مواد تقریباً 500 – 200 برابر وزن خود آب جذب می کنند ، در این حال پس از آبگیری دانه های خشک مواد سوپر جاذب ژل دانه دانه بوجود می آورند با استفاده از این پلی مر می توان دور آبیاری را افزایش داد . این مواد شامل سه نوع کاتیون ، آنیونی و خنثی می باشد که در کشاورزی نوع آنیونی آن با داشتن بار منفی مورد توجه می باشد . سوپر جاذبه های آنیونی با دارا بودن قابلیت بالای ظرفیت کاتیونی قادرند علاوه بر جذب مقادیر قابل توجهی آب ،کاتیونهای موثر و مفید در رشد گیاه را در خود جذب کنند و ضمن جلوگیری از هدر رفتن آنها در موقع لزوم آنها را در اختیار گیاه قرار دهند. این مواد بی بو ، بی رنگ و بدون خاصیت آلایندگی خاک ، آب و بافت گیاهی می باشند.


مزایای استفاده از پلی مرهای سوپر جاذب در کشاورزی

• افزایش ظرفیت حفظ آب و مواد غذایی خاک برای مدت طولانی
• کاهش تعداد نوبتهای آبیاری تا حد 50 درصد
• مصرف یکنواخت آب برای گیاهان
• رشد سریع تر و مطلوب تر ریشه با ذخیره مواد غذایی
• کاهش شستشو آب و مواد غذایی موجود در خاک
• کاهش هزینه های آبیاری
• فراهم نمودن رطوبت پوسته خاک
• بالا بردن ظرفیت تبادلی سوپر جاذب ها و تبادل کاتیونی در خاک
• به حداکثر رساندن پتانسیل تولید محصول
• رشد سریع تر و سالم تر گیاهان مخصوصاً در مناطق بسیار گرم و خشک
• مصرف بهینه کودهای شیمیایی
• محافظت ریشه های روی خاک در برابر خشک شدن در زمان حمل و نقل و انبار کردن نهال ها
• هوا دهی بهتر در خاک
• امکان کشت در مناطق بیابانی و سطوح شیب دار
• افزایش فعالیت و تکثیر قارچهای مایکوریزا
• ثبات و اثر طولانی سوپر جاذب
• تقویت حالت تخلخل ، تغذیه پذیری و ثبات ساختار کشت

مقدار کاربرد سوپر جاذب ها

مقدار کاربرد آن بستگی به نوع سوپر جاذب ، بافت ، خاک ، گونه گیاهی و شرایط اقلیمی منطقه دارد . خاک رسی به دلیل دارا بودن درصد بالاتری خلل و فرج زیر نیاز کمتری به سوپر جاذب نسبت به خاک شنی و لومی دارد . بنابراین خاک شنی به دلیل قابلیت نگهداری آب کمتر عکس العملی بهتری نسبت به خاک رسی در مقابل کاربرد سوپر جاذب نشان داده ، در نتیجه میزان کاربرد آن در خاکهای رسی کمتر از خاکهای لومی و شنی است مقدار مصرف آن در خاکهای نواحی گرم و خشک به مراتب بیشتر از نواحی مرطوب و خشک می باشد کاربرد آن در نواحی مرطوب عمدتاً در گیاهان مستقر در شیب ها توصیه می شود . میزان کاربرد برای گیاهان آبدوست بیشتر از خشکی دوست است.
کاربرد بیش از حد آن توصیه نشده زیرا این ماده در اثر جذب آب متورم می شود و ممکن است موجب خروج ریشه ها و گیاه از خاک شود. لازم به ذکر است که روش کاربرد سوپر جاذب تأثیر به سزایی روی میزان مصرف آن به خصوص تحت شرایط مزرعه ای دارد . به هر حال کاربرد این مواد بسته به شرایط مختلف می تواند نیاز آبیاری را تا 50 درصد کاهش دهد.

روش کاربرد سوپر جاذب ها

پلی مر سوپر جاذب می تواند به روش کپه ای ( درون گودالی ) ، نواری و اختلاط کامل با خاک به کار روند . نکته مهم در هنگام کاربرد این مواد این است که باید به خوبی با خاک مخلوط شوند و در سطح خاک استفاده نشوند علت این امر تأثیر اشعه خورشید و اشعه ماورا بنفش روی سوپر جاذب بوده که موجب شکستگی سریع آن می شود. این ترکیب هم چنین به عنوان بستر رویش گیاه و بصورت خالص و بدون خاک نیز می تواند مورد استفاده گیرد . در این شرایط بهتر است عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را به آن اضافه نمود .کاربرد آن به دو صورت خشک و آبگیری ( ژل ) توصیه می شود. در صورتیکه به صورت ژل در خاک مصرف شود .
نوع پودری آن دارای دوام کمتری بوده و حدود 12 – 6 ماه در خاک پایدار است و بیشتر بعنوان پوشش بذر و نیز برای ریشه های لخت نشاها و جوانه هایی استفاده می شود که رطوبت برای آنها بسیار بحرانی باشد . هنگام کاربرد برای درختان ، قسمتی از خاک پای درخت را خارج نموده و به مقدار لازم سوپر جاذب را با مقداری خاک مخلوط کرده ، سپس این مخلوط را در قسمت زیرین ریخته و روی آن را با خاک معمولی پر می نمائیم . در گلدان بهتر است سوپر جاذب را با مقداری خاک مخلوط کرده و به صورت لایه ای در قسمت پایین گلدان مصرف کرد تا از هدر رفتن آب جلوگیری نماید . هم چنین می توان سوراخهای تا دو سوم عمق گلدان ایجاد کرد و مقدار لازم پلی مر خشک را درون آنها ریخته ، آن را فشرد و سپس سوراخها را با مقداری خاک معمولی پوشاند. تعداد سوراخها و مقدار پلی مر بستگی به اندازه گلدان دارد.
در مزارع پلی مر به دو صورت به کار می رود . در روش اول پس از پخش سطحی سوپر جاذب آن را توسط شخم تا عمق زیر ناحیه ریشه بر می گردانیم آنگاه می توان مبادرت به کاشت گیاه نمود .
در روش دوم از کود پاش نواری استفاده می کنیم که طی آن سوپر جاذب توسط لوله های دستگاه در کنار ردیفهای کاشت و در عمق ریشه های قرار می گیرد.
این مواد پس از تماس با آب بصورت یک ژل متورم در آمده و آب و مواد غذایی محول را در خود نگه می دارند بررسیها نشان داده که کاربرد سوپر جاذب بسته به نوع گیاه ، بافت خاک و شرایط اقلیمی موجب کاهش آب مصرفی به میزان 50 – 40 درصد می شود .

زمینه های کاربرد سوپر جاذب ها

1- کشاورزی
2- مصارف بهداشتی و پزشکی و داروسازی
3- حفظ تازگی میوه و سبزی بسته بندی
4- برف مصنوعی
5- ژل های مخصوص آتش نشانی

نکات مورد توجه

سوپر جاذبه ها جایگزین کودهای شیمیایی و آبیاری نمی باشند . این مواد تنها قابلیت نگهداری آب و برخی ازعناصر غذایی مورد نیاز گیاه را در خاک افزایش می دهند و از آبشویی و هدر رفتن N , K , Zn , Fe , B , P خاک جلوگیری بعمل می آورند. سوپر جاذبه ها می توانند با کود شیمیائی ، علف کش ها و آفت کش ها مخلوط شده و بدون هیچ گونه اثر متقابل با یکدیگر به کاربرده شوند.

این مواد پس از 12 - 5 سال در اثر تجزیه میکروبی و تاثیر نور خورشید به تدریج از بین می روند و به مواد ی همچون آب و دی اکسید کرین و آمونیوم تبدیل می شوند . وهیچ آسیبی به طبیعت وارد نمی کنند.

 

[MehD1979]

کشاورزی پایدار ​

مقدمه:

کشاورزی به مفهوم راهها وروشهای بهره برداری از منابع آب وخاک و انرﮊی و ... در جهت تامین نیازهای غذایی و پوشاک انسانها همواره در طول تاریخ پایه واساس بسیاری از تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در سرتاسر جهان بوده و هست. به طوری که امروزه کشاورزی و توسعه کشاورزی به عنوان موتور محرکه و نیروی پیش برنده توسعه به طور عام و توسعه روستایی به طور خاص می باشد،در حالیکه خود توسعه کشاورزی نیز به اهرم توانمندی به نام ترویج کشاورزی نیازمند است. هر دوی این مفاهیم امروزه دچار تغییر وتحولات شدیدی می باشند به طوریکه کشاورزی شدیدا با بحث پایداری در چالش می باشد و ترویج نیز به تبع آن تحولات ساختاری و کاركردی بسیاری را به خود دیده است. این قسمت به بررسی مفاهیم واندیشه های پایداری در کشاورزی می پردازد وبدنبال آن تغییرات ساختاری وکارکردی ترویج را در جهت حمایت از پایداری در کشاورزی مورد بررسی قرار می دهد.
لغت پايدار برشرايط يكنواخت و با ثبات دلالت دارد . شرايط يكنواخت افق هاي دور دست را در بر مي گيرد . عدم شناخت و اطلاعات كافي و فقدان تفاهم در مورد منابع ، آب و هواي جهان و تنوع آن ، تكنولوژي آينده ، نقش مردم در كشاورزي و رابطه كشاورزي با محيط باعث شده است كه پيش گويي در رابطه با آينده كشاورزي مشكل باشد .
كشاورزي پايدار نوعي كشاورزي است كه در جهت منافع انسان بوده ، كارايي بيشتري در استفاده از منابع دارد و با محيط در توازن است . به عبارتي كشاورزي پايدار بايد از نظر اكولوژيكي مناسب ، از نظر اقتصادي توجيه پذير و از نظر اجتماعي مطلوب باشد .

ظهور کشاورزی پایدار:
به طور کلی (Sheferd 1998) معتقد است که در زمینه توسعه روستایی چهار تحول و پیشرفت نظری عمده صورت گرفته است که عبارتند از: 1- توسعه کشاورزی پایدار 2- نهادها و موسسات پایدار محلی 3- دگرگونی بنیادی در رهیافت های مبتنی بر پروﮊه 4- دیدگاههای مربوط به جنسيت .
همانطور که در بالا اشاره شد در بستر این تغییر پارادایم در توسعه روستایی بحث پایداری در کشاورزی حضوری جدی یافت ، بطوريكه امروزه يكي از جنبه هاي مهم در توسعه پايدار ، كشاورزي پايدار است . در زمینه کشاورزی علت اصلی ظهور پایداری را می توان در تاریخ اجرای برنامه های انقلاب سبز و کشاورزی مدرن و انتقادات وارد بر آن جستجو نمود . به طوریکه در اکثر قریب اتفاق مناطقي که در آنها فناوری های انقلاب سبز توليد را افزایش داده بوند ،اثرات زیست محیطی و اجتماعی معکوسی پدید آمده است.از جمله این مشکلات عبارتند از:
آلودگی آب از طریق آفت کشها ، نیتراتها، از دست رفتن خاک و تلفات دام ، صدمه زدن به حیات وحش ،اختلال در زیست بومها و ایجاد مشکلات بهداشتی در آب آشامیدنی .
آلودگی مواد غذایی و علوفه دامی با بقایای آفت کشها ، نیتراتها و آنتی بیوتیکها .
خسارت به مزرعه و منابع طبیعی از طریق آفت کشها ،که باعث صدمه زدن به کشاورزانی که مشغول به کاراند و عموم مردم و نیز اختلال در زیست بوم ها و زیان رساندن به حیات وحش می شود .
آلودگی جو با آمونیاک ،اکسید ازت ،متان و مواد حاصل از سوختن که در کاهش ازن نقش دارند و گرم شدن زمین .
استفاده مفرط از منابع طبیعی که باعث کاهش آب زیرزمینی و زیان به گیاهان خوراکی وحشی و رستنگاهها و نیز موجب کاهش ظرفيت آنها در جذب مواد زاید می شود و همچنین باعث ماندابي شدن و افزایش شوری می گردد.
تمایل به استاندارد کردن و تخصصی کردن کشاورزی با روی آوردن به رقمهای جدید بذر که موجب از دست رفتن رقمها نﮊادهای سنتی می شود .
خطرهای بهداشتی جدید برای کارگران در صنايع شمیایی کشاورزی و عمل آوری مواد غذایی (Pretty ، 1995 ).
Sheferd ( 1998 ) انتقادات وارد بر انقلاب سبز را که در نتيجه بستری را برای معرفی مفهوم پایداری در کشاورزی فراهم آورد به شرح زیر بر می شمارد: نا برابر یهای جغرافیایی ،نا برابری های اجتماعی - اقتصادی ،نا برابری در اشتغال و دستمزد ها،تضادها و اختلاف ،بر هم خوردن امنیت غذایی و به خطر افتادن سلامتی انسانهاو محیط زیست ..تحقیقات متعدد دیگری نیز نگرانی ها درباره نقش منفي کشاورزی سنتی و انقلاب سبز را بر محیط زیست گزارش کرده اند (Agabaje & et al ، 2001 ) ، ( Rasull ، Tapa ، 2003 ) ، ( Leeuwise ، 2004 ) ، ( Gamon & Scofield ، 1998 ) .
در مقاله تعریف و اجرای کشاورزی پایدار به افزایش انرﮊی مصرفی در هر بوشل محصول تولیدی از جمله (انرﮊی براي تولید مواد شیمیایی و ماشین آلات ) در مقابل کاهش ذخایر انرﮊی نیز به عنوان نگرانی حاصل از فعالیتهای تولیدی حاصل از انقلاب سبز اشاره شده است.
در ادامه اشاره می کند که نسبت انرﮊی خروجی به ورودی به طور تصاعدی حالت نا مطلوبتری یافته است به طوری که از میزان 3 در دهه 1940 به کمتر از 8/1 تا دهه 1980 کاهش داشته است و راهبردهای کاربری اراضی با استفاده از انرﮊی های متمرکز نا محدود را در بلند مدت پایدار نمی داند (سال؟و نویسنده ) . یکی از هزینه های کاملا پنهان کشاورزی انقلاب سبز و مدرن سوختهای فسیلي است که باید برای بالا نگه داشتن سطح بازده مصرف شوند به طوریکه برای تولید هر کیلوگرم غله در شرایط انقلاب سبز پر نهاده 3تا10 مگا ﮊول انرﮊی مصرف می شود در حالیکه این میزان در کشاورزی پایدار 5/0 تا 1 مگا ﮊول انرﮊی مصرف می شود (Pretty ، 1995 ).

کشاورزی پایدار چیست؟
تلاشهای بسیاری برای تعریف پایداری به طور تجريدي صورت گرفته است. مفهوم كشاورزي پايدار از سال 1987 رايج شد ، ولي قبل از آن نيز در دهه 1940 به صورت مترادف با اصطلاحاتي چون كشاورزي ارگانيك ، طبيعي ، اكولوژيك و كم نهاده بكار برده مي شد. البته مفهوم و مضمون توسعه پايدار كه كشاورزي پايدار نيز بخشي از آن محسوب مي شود تنها متعلق به دوران معاصر نيست . به نحوي كه بعضي تاريخچه آن را به نيوتن ، جان لاك ، توماس جفرسون و چارلز داروين و حتي به آسياي قديم نيز نسبت مي دهند . اما همانطور كه گفته شد واژه پايداري به دنبال پيامدهاي اقتصادي ، اجتماعي و بالاخص زيست محيطي فعاليتهاي انسان مورد استفاده قرار گرفت . از هنگام تعریف کمیسیون برونت لند (Brount Land ) از توسعه پایدار در سال 1987 حداقل بیش از 80 تعریف ابداع شده است که هریک تفاوتهای ظريفی با دیگری دارد و بر ارزشها ، اولویتها و هدفهای خاصی تاکید می کند (Pretty ، 1995 ، 1998) . واﮊه كشاورزی پایدار ، از دیدگاه افراد مختلف معانی مختلفی دارد؛ که بستگی دارد به حیطه علاقه و سابقه آنها. کشاورزان ، متخصصان محیط زیست ، حافظان منابع طبیعی و ساکنان روستایی همگی علائق و نگرانی های متفاوتی دارند و بنابراین کشاورزی پایدار را به صور مختلفی تعریف می کنند ؛ بنابراين تعریف واحدی برای کشاورزی پایدار وجود ندارد.

كشاورزي متعارف conventionalagriculture
كشاورزي پايدار
sustainable agriculture
الف ) تمركز :
.۱تعدادكشاورزان كم
.2كنترل زمين، .3 منابع و سرمايه توسط تعداد معدودي بهره بردار
.4 تمركز نواحيتوليدي وصنايع تبديلي كشاورزي

الف ) عدمتمركز:
.1 تعدادكشاورزان نسبتا زياد
.2 كنترل زمين، .3 منابع و سرمايه توسط تعداد نسبتا زيادي بهره بردار
.4 نواحيتوليدي و صنايع تبديلي پراكنده
ب ) وابستگي :
.1 واحدهايتوليدي بزرگ سرمايه بر و متكي به تكنولوژي پيشرفته
.2 وابسته بهمنابع خارج از مزرعه ( انرژي ،3. نهاده ها ،4. اعتبارات و غيره
.5 وابسته بهبازار مصرف در سطوح ملي و جهاني
.6 نيازمند بهدانش متخصصين وكارشناسان در سطوح بالا

ب ) عدموابستگي :
.1 واحدهايتوليدي نسبتا كوچك،2 . نياز به سرمايه كمتر و تكنولوژي مناسب
.3 نياز كمتربه منابع خارج از مزرعه ( انرژي ،4. نهاده ها ،5. اعتبارات و غيره .6 توليد درجهت خود كفايي خانواده ،7. جامعه و منطقه
.8 تاكيد دربكارگيري دانستنيهاي علمي پيشرفته و همچنين استفاده از دانش ،9. مهاتها ،10. تجارببومي و محلي
​

 

[MehD1979]

بقیه قبلی//2

ج ) رقابت :
.1 تاكيد برعلائق و منافع فردي (عدم نياز به همكاري)
.2 سنتهايمربوط به فعاليت هاي كشاورزي و همچنين فرهنگ روستايي به كنار گذاشته شده
.3 عدم نيازكشاورز به جوامع كوچك روستايي.
.4 حداقل نيازبه نيروي كارگر و يكنواختي در كارهاي كشاورزي
.5 تاكيد برجنبه هاي تجاري ( اقتصادي ) در انجام فعاليت هاي كشاورزي
.6 تاكيدفراوان بر سرعت انجام كار ،7. كميت و منافع بيشتر
ج ) همكاري وتشريك مساعي :
.1 تاكيد برتشريك مساعي (نياز به همكاري در زمينه هاي مختلف)
2 . عتاقه بهسنتهاي كشاورزي و فرهنگ روستايي و پاسداري از آنها
.3 ضرورت وجودجوامع روستايي كوچك براي انجام كارهاي كشاورزي
.4 كار كشاورزينيازمند به نيروي كارگر و فعاليت كشاورزي كاري مورد ستايش
5 . كار كشاورزيهم شيوه زندگي هم منبع درآمد
.6 تاكيد برتداوم ،7. كيفيت و مطلوب بودن كار
د ) سلطه برطبيعت :
.1 جدايي انساناز طبيعت
.2 استفادهبدون محدوديت از منابع طبيعي
.3 عدم توجه بهدوباره گردش درآوردن ضايعات مزرعه
.4 بالانگهداشتن سطح توليد با بكارگيري نهاده هاي شيميايي (كود ها و سموم)
.5 تعددفرايندها در صنايع تبديلي غذايي و كشاورزي
د) همنواييبا طبيعت :
.1 عدم جداييانسان از طبيعت
.2 استفادهمعقول از منابع طبيعي
.3 تاكيد بردوباره به گردش درآوردن ضايعات مزرعه و استفاده از آنها در فعاليتهايزراعي
.4 بالانگهداشتن سطح توليد از طريق اعمال بهزراعي به منظور حفظ سلامت خاك
.5 محدود بودنمراحل در صنايع تبديلي غذايي و كشاورزي
ه ) ويژهكاري يا تخصصي بودن كشت :
.1 زراعت عمدتاتك محصولي
.2 تداوم كشتيك محصولي در سالهاي متمادي
.3 جداييفعاليت هاي توليدي از فعاليت هاي دامداري
.4 اعمال نظام) برنامه) توليد با عنايت كمتر به شرايط اكولوژيك محلي
.5 تاكيد برجنبه هاي خاص از دانستنيهاي علمي وفني كشاورزي
ه) تنوع ياگوناگوني كشت :
.1 زراعت چندمحصولي
.2 بكارگيرينظام تناوب زراعي در برنامه چند ساله كشتكار
.3 تلفيقفعاليت هايزراعي و دامداري
.4 تنظيمبرنامه هاي توليدي متناسب با شرايط اكولوژيكي محلي
.5 توجه بهمجموع دانستيهاي مربوط به علوم و فنون كشاورزي
و ) بهرهبرداري بي رويه :
.1 ناديدهگرفتن هزينه هاي غيرمستقيم (هزينه هاي مربوط به صدمات زيست محيطي ناشي از جريانتوليد)
.2 اهميت بهمنافع كوتاه مدت
.3 وابستگيشديد به منابع تجديد نشونده (مواد نفتي وغيره (
. 4 وابستگي بهرشد اقتصادي و بالا رفتن سطح مصرف
. 5 تاكيد برموفقيت هاي اقتصادي و مالي (توجه به جنبه هاي مادي زندگي(
و ) بهرهبرداري مفيد :
.1 محاسبه تمامهزينه ها
2. مستقيم و غير مستقيم
.3 اهميت بهمنافع كوتاه مدت و بلند مدت
.4 وابستگي بهمنابع تجديد شونده (احتياط در مصرف منابع تجديد نشونده (
5 . تاكيد برمصرف محدود وحفظ منافع نسل هاي آينده
.6 توجه بهظرفيت هاي فردي "خود شناسي" (توجه به جنبه هاي مادي و معنوي زندگی)


اهداف کشاورزی پایدار :
اهداف کشاورزی پایدار ارتباط نزدیکی با تعاریف آن دارند و در واقع جمع بندی این تعاریف می باشند . یک برنامه کشاورزی پایدار موفق در بر گیرنده هفت هدف زیر می باشد:
فراهم کردن امنیت غذایی همراه با افزایش کمی و کیفی آن ضمن در نظر گرفتن نیاز های نسلهای بعدي ؛
حفاظت از منابع آب،خاک و منابع طبیعی؛
حفاظت از منابع انرﮊی در داخل و خارج از مزرعه ؛
حفظ و بهبود سود آوری کشاورزان ؛
حفظ نیروی حیات جامعه روستایی ؛
حفظ تنوع زیستی ؛
قابلیت پذیرش از سوی جامعه ؛
البته اهداف مشابهی را برای کشاورزی پایدار قائل شده اند ،ضمن اینکه ایجاد زیر ساخت های اجتماعی و اقتصادی پویا برای جوامع روستایی را نیز به این فهرست اضافه می نمایند.
در کتاب با آفرینی کشاورزی ،(پرتی،1996) ، کشاورزی پایدار را عبارت از هر نوع نظام تولید مواد خوراکی یا الیاف می داند که به طور نظام یافته هدفهای زیر را دنبال می کند:
در آمیختن کامل تر فرآیندهای طبیعی از قبیل چرخه ی مواد غذایی،تثبيت ازت و روابط آفت – دشمن طبیعی با فر آیندهای تولید کشاورزی ؛
کاهش کاربرد آن دسته از نهاده های غیر زراعی ، بیرونی و تجدید نشدنی که قابلیت آنها برای وارد آوردن خسارت به محیط زیست یا صدمه زدن به بهداشت کشاورزان و مصرف کنندگان بسیار زاید است و استفاده هدفدار تر از نهاد های باقی مانده به منظور حد اقل رساندن هزینه های متغییر مصرف می شوند؛
دسترسی منصفانه تر به منابع و فرصتهای تولید و پیشرفت در جهت دستیابی به شکل هایی از کشاورزی که ا ز نظر اجتماعی عادلانه تر است؛
استفاده بسیار مولد تر از استعداد بالقوه زیست شناختی و ﮊنتیکی گونه های گیاهی و جانوری ؛
استفاده بسیار مولد از دانش و عملیات محلی، از جمله رهیافت های نو آورانه ای که هنوز دانشمندان آنها را کاملا درک نکرده اند یا کشاورزان به طور گسترده آنها را نپذیرفته اند؛
افزایش خود اتکایی در میان کشاورزان و روستاییان؛
تطبیق هرچه بیشتر الگوهای کشت و استعداد تولید، معضلات زیست محیطی اقليم و چشم اندازطبیعت برای تضمین پایدار دراز مدت سطوح کنونی تولید ؛
تولید سود آور و کارآمد با تاکید بر مدیریت تلفیقی مزرعه و حفاظت از خاک،آب ، انرﮊی و منایع زیستی.
هدف کشاورزی پایدار عبارت است از افزایش تنوع فعالیتها در مزرعه ، همراه با افزایش پیوندها و فر آیندهای میان آنها. در کشاورزی پایدار محصولات فرعی یا ضایعات حاصل از یک جزء يا فعالیت،نهاده اي مي شوند براي جزئي ديگر . از آنجا كه فرايندهاي طبيعي به طور فزاينده اي ، جايگزين نهاده هاي بیرونی می شوند، تاثیر نهادهای بیرونی بر محیط زیست کاهش می یابد.
هدف کشاورزی پایدار را حفظ سطوح ضروری تولید به منظور بر آورده کردن جمعیت در حال رشد جهان بدون تخریب محیط زیست می دانند که به مفهوم نگرانی برای ایجاد در آمد، ترویج سیاستهای مناسب و حفظ منابع طبیعی می باشد .
همه اهداف كشاورزي پايدار را در قالب پنج اصل كلي زير بيان مي كند :
همسو نمودن فعاليت هاي كشاورزي با فرايندهاي اكولوژيكي
بكارگيري فناوري ها مناسب و اتخاذ يك مديريت صحيح و معقول در روند توليدات كشاورزي
عدم بكارگيري نهاده ها و مواد شيميايي كه براي محيط زيست وسلامت بشر و حيوانات خطرناك هستند
افزايش توليد محصولات كشاورزي با بهره گيري از پتانسيل بيولوژيكي و ژنتيكي گونه هاي مختلف
استفاده عاقلانه از منابع و حفظ واحياي منابع تجديد شونده و غير قابل تجديد
در مقاله توسعه پايدار كشاورزي ، مؤلفه ها و شاخص ها، اهداف كشاورزي پايدار را موارد زير مي داند :
افزايش ارزش محصولات كشاورزي بويژه محصولات كشورهاي فقير
كاهش آثار زيست محيطي در بخش كشاورزي .

نتيجه گيري:
كشاورزي پايدار يك فرايند بيولوژيكي است و سعي در تقليد كردن از خصوصيات كليدي يك اكوسيستم طبيعي دارد ولي عملكرد حداكثر از اهداف آن است . كشاورزي پايدار باعث پيچيدگي اكوسيستم زراعي مي شود ، كارايي چرخش عناصر غذايي در اين نوع كشاورزي افزايش مي يابد و از خورشيد به عنوان منبع اصلي انرژي براي به حركت درآوردن سيستم بهره برداري مطلدب مي شود.

 

[MehD1979]

كشاورزي پايدار توليد با كيفيت


كشاورزي پايدار به معناي استفاده از علوم بيولوژي، بالاترين ميزان و مناسب ترين روش توليد در كشاورزي است. در حالي كه در كشاورزي تجاري براي نيل به اهداف توليد كوتاه مدت از نهاده هاي كشاورزي به طور بي رويه استفاده مي شود. اين نهاده ها شامل كود، سم، زمين، آب و... است كه استفاده هاي بي رويه از هر كدام ناهنجاري هايي را به دنبال دارد. در حالي كه وزارت جهاد كشاورزي عزم جدي براي توليد ارگانيك و كاربرد حداقل سم و كود شيميايي را در محصولات كشاورزي دارد، اما آيا روند موجود در استفاده بيش از حد ظرفيت اراضي در كشت هاي دوم و 4/7 ميليارد متر مكعب بيلان منفي از 44 ميليارد متر مكعب آب در بخش زراعت و به عبارتي 19 درصد بيلان منفي حاكي از رويكرد بخش كشاورزي به توسعه پايدار است؟ به راستي وزارت جهاد كشاورزي مي تواند در يك نقد درون سازماني برآورد كند كه مسير گذر از كشاورزي تجاري به كشاورزي پايدار تاكنون به چه ميزان طي شده است؟
با افزايش روزافزون جمعيت و نيازهاي فراوان آن از جمله غذا، كشاورزي به روش هاي ابتدايي و سنتي با بازدهي كم، ديگر جوابگوي اين نيازها نيست. در طي سال هاي گذشته با قطع درختان جنگلي و از بين بردن مراتع، سطح زيركشت افزايش يافت و با استفاده از تكنولوژي هاي صنعتي و روش هاي نوين كشاورزي تا حدودي توانسته بر اين نيازها غلبه كند. به كارگيري روش هاي شيميايي و مكانيكي هر چند توانست كشاورزي را رونق دهد، ولي جاذبه هاي منافع كوتاه مدت كشاورزي تجاري به سيستم حساس و آسيب پذير خاك، اين اجازه را نداد كه بگويد: چه مدت مي توان از اين روش كشاورزي استفاده كرد.
در كشاورزي تجاري با استفاده بي رويه و نامتعادل از كودها و سموم كه تخريب خاك و از بين رفتن موجودات خاكزي را در پي داشت، توان توليد و حاصلخيزي خاك كاهش يافت و نتيجه اين روش كشاورزي، پايين آمدن كيفيت محصولات بود.
در اواخر دهه 60 ميلادي با پيدا شدن سموم در زنجيره هاي غذايي و تجمع عناصر در خاك و آب هاي زيرزميني، به تبع آن بروز بيماري هاي مختلف در انسان، آگاهي مردم از اثرات استفاده از اين مواد شيميايي در كشاورزي افزايش يافت. در دهه ي 70 ميلادي قيمت نفت افزايش يافت و به دنبال آن بهاي نهاده هاي اصلي كشاورزي زياد شد. اين امر بيشتر سبب شد كه مردم به فكر فرو روند و احساس كنند كه منابع طبيعي زمين محدود و جايگزين كردن آنها كاري بس دشوار است.
در سال هاي اخير براي نيل به حفظ حيات طبيعي، تنوع زيستي، پايداري منابع خاك و آب و حفظ محيط زيست، به كشاورزي از ديدگاه پايدار و ارگانيك نگاه شده است. كشاورزي پايدار براي حصول توليد در دراز مدت و سازگار با محيط، بر نهاده هاي كم انرژي و مقادير كم مواد شيميايي متكي است و در آن اثرات متقابل و فرايندهاي اكولوژيكي ضروري مي باشد كه نتيجه آن توليد محصول و غذاي سالم تر براي انسان است.
تفاوت كشاورزي پايدار با كشاورزي تجاري كه به صورت فشرده از نهاده هاي كشاورزي استفاده مي كنند، در اين است كه در كشاورزي پايدار بر ثبات عملكرد در طولاني مدت با حداقل تاثير بر محيط تاكيد مي شود، در حالي كه كشاورزي تجاري بر اهداف كوتاه مدت و حداكثر عملكرد متكي است. بايد به اين نكته توجه كرد كه كشاورزي پايدار به معني بازگشت به گذشته نيست، چرا كه با استفاده از علوم جديد بيولوژي به بالاترين ميزان و مناسب ترين روش توليد در كشاورزي رسيد. گر چه در بيشتر جوامع با قدرت و نفوذ سياسي شركت هاي توليدكننده مواد شيميايي و نفي اثرات ناهنجار استفاده از آنها در كشاورزي، در توسعه كشاورزي پايدار خللي ايجاد كرده است، ولي با پيگيري جوامع علمي و مردم در سياست دولت ها تغيير روشي مشاهده شده كه كنترل و حذف مصرف برخي از اين مواد شيميايي را در پي داشته است.
به علت ناهنجاري هاي به وجود آمده در سيستم كشاورزي تجاري و صنعتي، جنبش كشاورزي پايدار مبتني بر اكولوژي زنده خاك شكل گرفته است و حركت هاي جهاني نشان مي دهد كه اين جنبش در حال گسترش مي باشد و اين تغييرات در كشورهاي توسعه يافته بيشتر مشاهده مي گردد.
در كشاورزي پايدار دو اصل كليدي وجود دارد كه در آن استفاده از مواد شيميايي بخصوص آفت كش ها و كودها بايد به حداقل برسد و به مزرعه به صورت جامع نگريسته شود.
در حالت كلي يكي از منابع توليد محصولات كشاورزي خاك است و اكوسيستم خاك به طور طبيعي در جهت به حداقل رساندن حالت بي نظمي و جلوگيري از تغييرات شديد بلندمدت عمل مي كند و نتيجه ي آن حفظ ثبات درون زيستگاه است. بنابراين حفظ تعادل اكوسيستم خاك مستلزم مديريت عواملي است كه در جهت حمايت و تقويت جامعه زيستي خاك به كار رود.
امروزه رويكرد جهاني به كشاورزي مبتني بر ساختارهاي زنده خاك است. در اين نوع كشاورزي به كار بردن فرآورده هاي بيولوژيك كه با طبيعت اكوسيستم خاك هماهنگ است، در اولويت قرار دارد و خاك به عنوان يك اكوسيستم پويا و فعال در نظر گرفته مي شود كه مواد و انرژي در آن جريان دارد و موجودات خاكزي و گياهان از اجراي اصلي آن محسوب مي شوند. اين موجودات خاكزي از عوامل اصلي تنظيم كننده زنجيره هاي غذايي و چرخه هاي حياتي روابط مفيد بين اجراي آن مي باشند. دانشمندان علوم گياهي و كشاورزي توجه خود را بيشتر به خطرات مصرف بيش از حد كودها و آفت كش هاي شيميايي و مسايل حفاظت خاك و آب و حفاظت از محيط زيست صرف كرده اند و به طور كلي بايد گفت: كشاورزي پايدار بايد از نظر اكولوژيكي مناسب، از نظر اقتصادي توجيه پذير و از نظر اجتماعي مطلوب باشد. كشاورزي پايدار از اهدافي است كه بايد هر چه سريعتر به آن دست يافت و با استمرار آن نياز به مواد شيميايي گران و مخرب را كمتر كرد و با حفاظت از محيط زيست، موجودات و سلامتي جوامع زيستي از طريق برنامه ريزي دقيق، كشاورزي پايدار را حاصل نمود تا نسل هاي آينده بتوانند از شرايط مناسب محيطي برخوردار شوند و از نعمت هاي آن بهره جويند.

 

[MehD1979]

خصوصيات اكولوژيكي و زراعي سيستمهاي كشاورزي پايدار

خصوصيات اكولوژيكي و زراعي سيستمهاي كشاورزي پايدار



تفاوت كشاورزي پايدار با كشاورزي فشرده در اين است كه در كشاورزي پايدار بر ثبات عملكرد در طولاني مدت با حداقل تأثير بر محيط تأكيد ميشود؛ در حاليكه كشاورزي فشرده بر اهداف كوتاه مدت و حداكثر عملكرد متكي است. اهداف كشاورزي پايدار را نميتوان فقط با كاهش دادن نهادهها برآورده كرد، بلكه بايد سيستمهاي زراعي جديد و ابداعي طراحي شوند. خصوصيات عمدة اكولوژيكي و زراعي سيستمهاي متداول و پايدار در جدول بالا مقايسه شدهاند. سيستمهاي پايدار شباهتهايي با جوامع گياهي بالغتر و دست نخوردهتر در توالي اكولوژيكي دارند؛ ولي سيستمهاي زراعي مقادير زيادي انرژي و عناصر غذايي به صورت عملكرد صادر ميكنند و بدين ترتيب نيزا به مقداري سوبسيد نهادهها دارند.
در سيستمهاي فشرده بعلت كشت خالص گياهان زراعي يكساله، تلفات عناصر غذايي زياد و محصولات به آفات حساسترند. اگر چه پديدههاي اكولوژيكي در تمام اكوسيستمهاي زراعي وجود دارند، ولي مصرف زيا نهادهها مانعي براي فرآيندهاي اكولوژيكي است. سيستمهاي پايدار بايد براساس اصول اكولوژيكي و نه نهادههاي شيميايي و انرژي، استوار باشد. اكوسيستمهاي زراعي پايدار كه متكي بر نهادهها كم هستند. پيچيدهتر از سيستمهايي هستند كه با نهاده زياد اداره ميشوند و بدين ترتيب نياز به اصول منطقي و مديريت صحيحتري دارند.
شخم حداقل
شخم حداقل يا شخ حفاظتي، نوعي سيستم كاشت گياهان زراعي است كه در آن حداقل 30 درصد بقاياي گياهان زراعي در سطح خاك باقي گذاشته ميشود. سيستمهاي شخم حفاظتي، هزينه مزرعه را كاهش ميدهد، رواناب و فرسايش خاك را به حداقل ميرساند، مواد آلي خاك را حفظ ميكند و باعث افزايش نگهداري رطوبت خاك ميشود. عمليات شخم حداقل، اثرات مهم اكولوژيكي، زراعي و اقتصادي در سيستمهاي كشاورزي پايدار دارد. در اكوسيستمهاي زراعي، شخم حداقل باعث افزايش ثبات سيستم خاك و كارايي چرخه عناصر غذايي ميشود.
سيستمهاي بدون شخم، بيشتر قارچها عمل تجزيه را انجام ميدهند؛ در حاليكه در شخم معمولي، اين عمل بيشتر توسط باكتريها صورت ميگيرد.
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]جنگل زراعي
«جنگل- زراعي» كشت توأم درخت و محصولات زراعي است و در بسياري از مناطق دنيا هنوز متداول است. احتمالاً جنگل- زراعي شكل اصلي كشاورزي در مناطقي بوده است كه به صورت طبيعي داراي جنگل بوده و هستند.
جنگل- زراعي از نظر اكولوژيكي و زراعي نسبت ديگر سيستمهاي زراعي قابليتهاي بيشتري دارد. در اين سيستم، شرايط «ميكروكليما» را تعديل كرده، هوا را گرفته و آن را مجدداً در خاك توزيع ميكنند. جنگل- زراعي بر حاصلخيزي خاك تأثير بسيار دارد.
تلفيق سيستمهاي زراعي با دامداري ميتواند باعث ثبات اقتصادي و محيطي شود. به عنوان مثال فرآوردههاي دامي، تنوع اقتصادي را افزايش ميدهد و راههاي ديگري براي فرآيندهاي چرخش مواد فراهم ميكند. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]بنيان هاي كشاورزي پايدار[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]با توجه به تعاريفي كه در زمينه كشاورزي پايدار بيان شد، مي توان چنين نتيجه گرفت كه يك برنامه كشاورزي پايدار موفق در بر گيرنده اهداف زير مي باشد: [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]فراهم نمودن امنيت غذايي همراه با كيفيت مناسب,‌ حفاظت از آب,خاك و منابع طبيعي, تنوع زيستي, حفاظت از منابع انرژي در داخل و خارج مزرعه حفظ و بهبود سودمندي مزرعه, قابل پذيرش بودن از سوي جامعه و بهبود كيفيت زندگي انسان. به منظور دستيابي به اهداف مذكور مي بايست از فعاليت‌هايي استفاده نمود كه ما را بيشتر در جهت پايداري هدايت نمايد. عمده آنها عبارتند از : [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]1- استفاده از شخم حداقل: به منظور كاهش فرسايش خاك و هدر رفتن انرژي مي‌توان از شخم حداقل استفاده نمود. در اين روش از ادواتي استفاده مي شود كه كمترين تأثير را بر بافت فيزيك خاك داشته باشد و جا به جايي خاك را به حداقل ممكن برساند. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]2- استفاده از محصولات پوششي: با كاربرد محصولات پوششي در سطح مزارع و باغات ميزان فرسايش خاك كاهش مي يابد و با زير و رو نمودن آنها در فصول قبل از كاشت حاصلخيزي خاك افزايش مي يابد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]3- استفاده از كودهاي دامي: به منظور افزايش مواد غذايي خاك وبراي جايگزين كودهاي شيميايي ، مي توان از كودهاي دامي استفاده كرد. اين امر آلودگي آب‌هاي سطحي و تحت اراضي را كاهش مي دهد و منجر به استفاده حداقل از كودهاي شيميايي مي شود. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]4- تغيير روش‌هاي آبياري از شياري به باراني و قطره اي: با تغيير آبياري به روش‌هاي نوين نظير باراني و قطره اي ميزان مصرف آب و فرسايش خاك كاهش مي يابد و بر سودمندي فعاليت‌هاي زراعي افزوده مي شود Mahler et al,1995). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]عناصر مختلفي براي بيان پايداري در كشاورزي مطرح مي باشند كه حتي از منطقه اي به منطقه ديگر متفاوت است. در زير به عناصري اشاره مي شود كه در نظام‌هاي زراعي پايدار عمدتاٌ مشترك مي باشد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]1-حفاظت خاك: يكي از اجزاي مهم و اساسي در فعاليت‌هاي كشاورزي خاك مي‌باشد. حفاظت خاك در مقابل آب و باد با استفاده از روش‌هاي مختلفي نظير: كاربرد محصولات پوششي, شخم عمود بر شيب, تناوب زراعي و حفظ بقاياي محصولات زراعي صورت مي گيرد و به عنوان يكي از مهمترين عناصر پايداري محسوب مي شود(SARE, 1997) . [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]روش‌هاي خاك ورزي حداقل به دليل حفظ بقاياي گياهي در سطح خاك از ميزان فرسايش آبي و بادي مي كاهند. استفاده از آنها باعث افزايش رطوبت نفوذ پذيري بهتر و بهبود بافت فيزيكي خاك و افزايش سودمندي مزرعه مي شود. استفاده از تناوب زراعي و كودهاي دامي يكي ديگر از روش‌هاي حفاظت خاك مي باشد كه كاربرد بيش از حد از منابع خاك را كاهش مي‌دهد و در طولاني مدت به بهبود بافت فيزيكي خاك منجرمي‌شود. در نظام‌هاي شخم حفاظتي كه 30% از محصول در سطح خاك باقي مي‌ماند و از شخم حداقل استفاده مي شود. در مصرف انرژي صرفه جويي شده و ساختمان خاك بهبود مي يابد. سيستم‌هاي شخم حفاظتي در كاهش فرسايش خاك بسيار مؤثرند و فرسايش خاك را تا ميزان 90% كاهش مي دهند(ادواردز,1375). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]2-كيفيت آب: به منظور افزايش ميزان سلامت محصولات كشاورزي و انسان آب مورد استفاده از فعاليت‌هاي كشاورزي و شرب بايد از كيفيت مطلوبي برخوردار باشد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]به اين منظور لازم است از مصرف بي رويه مواد شيميايي خود داري نموده و با استفاده از روش‌هاي صحيح و مناسب بركيفيت آنها افزود. عوامل متعددي وجود دارند كه بر كيفيت خاك مؤثرند. شخم زدن زمين هاي زراعي, ميزان مصرف كودهاي شيميايي, كاربرد آفت كش ها و مديريت نامناسب آبياري از اين جمله موارد هستند. تسريع فرسايش و تخليه عناصر غذايي رودخانه, آبشويي عناصر غذايي و آفت كش‌ها به داخل آب‌هاي زير زميني و آلودگي آب‌هاي سطحي و زير زميني توسط باكتري‌ها برخي از جنبه هاي كشاورزي مدرن بر آلودگي آب‌ها مي باشد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]در كشاورزي پايدار كيفيت آب به عنوان يكي از عناصر پايداري مي باشد و بهبود آن منجر به فراهم شدن شرايط لازم جهت دستيابي به كشاورزي پايدار است. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]3-مديريت تلفيقي آفات: مديريت تلفيقي آفات يك رهيافت پايدار جهت مبارزه با آفات از طريق روش‌هاي بيولوژيك,‌ زراعي, فيزيكي و شيميايي است كه كمترين خطر را براي محيط زيست سلامت انسان و اقتصاد بشر دارد. به طور كلي IPM راهبرد كنترل آفات مي باشد كه به دنبال بيشينه سازي عوامل كنترل بيولوژيك و زراعي مي‌باشد و از كنترل شيميايي تنها به هنگام ضرورت و با شرط حداقل خسارت محيطي استفاده مي نمايد. در اين روشها با استفاده از حشرات شكارچي, پارازيت‌ها, بكارگيري گونه هايي از محصول كه در برابر آفات مقاوم مي باشند. ايجاد تغييرات در زيستگاه آفات و كاربرد بهينه و مناسب از سموم شيميايي از خسارت آفات تا حد قابل قبولي كاسته مي شود. IPM در حقيقت مكمل مفهوم كنترل آفات و بيماري‌ها است و در عين حال متكي بر شناخت كل نظام اكولوژيكي است. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]در اين روش به علت بروز اثر متقابل كه آللوپاتي ناميده مي‌شود. مواد شيميايي حاصل از بقاياي محصولات پوششي از جوانه زني و رشد برخي علف‌هاي هرز جلوگيري مي نمايند. علاوه بر اين به علت آن‌كه بسياري از گونه هاي علف‌هاي هرز با شرايط سازگاري يافته اند كه در آن خاك همواره زير و رو مي شود، لذا فقدان انجام شخم در اين نظام خود عاملي در جهت تغيير شرايط محيطي لازم براي جوانه زني بذور اين علف‌هاي هرز مي باشد. بنابراين، كشت محصولات پوششي نظير چاودار, شبدر, باقلا و نخود پس از فصل برداشت گياهان زراعي فوايد متعددي را به دنبال دارد كه شامل جلوگيري از رويش علف‌هاي هرز, كنترل فرسايش خاك, افزايش مواد مغذي و بهبود كيفيت خاك مي باشد(عماني و ديگران,81). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]4- مديريت مواد غذايي:استفاده از شيوه هاي مديريتي مناسب در تأمين نيازهاي غذايي گياهان نقش مؤثري در پايداري نظام زراعي دارد. افزايش كاربرد منابع درون مزرعه اي نظير كودهاي دامي, محصولات لگومينوز و كودهاي سبز منجر به كاهش هزينه توليد و افزايش سودمندي مي شود. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كاربرد كودهاي دامي تثبيت ازت در فعاليت‌هاي زراعي از جمله موارد مهمي است كه نقش مؤثري در مديريت مواد غذايي دارد. در فرآيند تثبيت ازت يك رابطه همزيستي بين گياه ميزبان و باكتري ريزوبيوم كه در گرهك‌هاي ريشه لگومينوز وجود دارد برقرار مي شود. در اين رابطه همزيستي گياه ميزبان علاوه بر آن‌كه انرژي مورد نياز باكتري را به صورت كربن تثبيت شده تأمين مي نمايد، انرژي مورد نياز براي رشد گرهك‌ها را نيز فراهم مي آورد و با ساز و كارهاي خاصي فرآيند تثبيت را در برابر محيط اكسيداتيوحفظ مي نمايد. باكتري‌هاي ريزوبيوم نيز به نوبه خود با واكنش تسريعي آنزيم‌هاي نيتروژنازي كه توليد مي كنند، ازت اتمسفري (N2) را به آمونياك (NH3) تبديل مي نمايد و آمونياك توليدي پس از تبديل به اسيدهاي آمينه از راه آوندهاي چوبي به بافت‌هاي در حال رشد گياه منتقل مي‌شوند(هاتفيلد و كاردن,1376). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]5-جنگل زراعي: روش جنگل زراعي كشت توأم درخت و محصولات زراعي مي باشد كه در بسياري از مناطق دنيا متداول است. جنگل زراعي با توليد گياهان زراعي علفي يكساله و چند ساله سازگاري خوبي دارد و با دامداري قابل تلفيق مي باشد. اين نظام از نظر اكولوژيك و زراعي نسبت به ديگر نظام‌هاي زراعي داراي قابليت خوبي مي باشد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]در اين نظام درخت به عنوان بادشكن عمل مي نمايد و سرعت حركت باد و آب را كاهش مي دهد و از فرسايش بي رويه خاك جلوگيري مي نمايد. در اين روش به منظور تسهيل عمليات زراعي مي توان درخت‌ها را در فواصل منظمي كشت نمود كه مزاحمتي براي ادوات كشاورزي ايجاد نكنند(ادواردز,1375). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]انواع نظام هاي كشاورزي و كشاورزي پايدار [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]هر نظام كشاورزي بر اساس يك ايدئولوژي و هدف خاصي مطرح گرديده است كه در جاي خود داراي ارزش و اعتبار خاصي است. اما گاهي شيوه هاي افراطي و يك جانبه نگرانه باعث عدم پيشرفت و تكامل آنها گرديده است و بر اشكالات آنها سرپوش نهاده است. از آنجايي كه كشاورزي پايدار شكل كامل شده اي از نظام هاي كشاورزي پيش از خود مي باشد. لذا، انواع نظام هاي كشاورزي را مرور خواهيم نمود كه تا يك حالت مقايسه اي براي استفاده كنندگان پيش آيد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif][/FONT][FONT=arial, helvetica, sans-serif][/FONT]

 

[MehD1979]

كشاورزي ارگانيك///

كشاورزي ارگانيك///

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]:

برخي معتقدند كه اصطلاح ارگانيك و پايدار يكي هستند. كشاورزي ارگانيك را مي توان به عنوان نوعي كشاورزي تعريف نمود كه هدف آن ايجاد سيستم هاي توليدي كشاورزي يكپارچه نظام يافته و انساني است كه تضادي با منافع اكولوژيكي و اقتصادي ندارد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]به نقل از لوراند(1996) كشاورزي ارگانيك حيات را به عنوان يك اكوسيستم زنده مي شناسد كه در آن : [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- طبيعت روي زمين، يك اكوسيستم زنده است اگرچه ذاتاٌ ماده مي باشد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- مواد براساس استفاده متعادل اكولوژيكي، مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- مزرعه به عنوان يك جزء يكپارچه از اكوسيستم بزرگتر ديده مي شود. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- سيستم ارگانيك به پيچيدگي اكوسيستم تأكيد دارد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]در اين نوع كشاورزي درجه اطمينان نسبت به منابع تجديد شدني مورد بهره برداري توسط بخش كشاورزي به حدي است كه امكان و توان توليد مقادير قابل قبولي از محصولات زراعي و دامي و مواد غذايي مورد نياز انسان و هم چنين شرايطي از قبيل مصونيت در برابر آفات و بيماري ها براي گياهان و دام ها فراهم مي آيد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]بنابراين، هدف پايداري در بطن مفهوم كشاورزي ارگانيك نهفته است و يكي از عوامل اصلي تعيين كننده در پذيرش يا اعمال روش هاي توليدي ويژه است. عامل اصلي كه موجب تمايز كشاورزي ارگانيك از ساير روش هاي كشاورزي پايدار مي شود وجود استانداردهاي مدوني است كه براي تعيين ضابطه دقيق تفاوت بين سيستم كشاورزي ارگانيك و ساير سيستمهاي زراعي به ويژه در رابطه با اهداف بازاريابي به كار مي رود. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كشاورزي ارگانيك بخشي از كشاورزي پايدار مي باشد كه بيشتر به ابعاد اكولوژيكي آن تأكيد مي كند. ويژگي هاي عمده كشاورزي ارگانيك عبارتند از: [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- حفظ حاصلخيزي خاك در دراز مدت از طريق نگهداري مقدار مواد آلي آن در حد مطلوب و بهبود فعاليت بيولوژيك خاك و استفاده از روش هاي مكانيكي. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- اعمال روش هاي جامع مديريت دام با توجه كامل به سازگاري هاي تكاملي آنها و نيازهاي رفتاري و تأمين نيازهاي دام از لحاظ نوع تغذيه, محل اسكان, وضعيت بهداشتي, زاد و ولد و پرورش نوزادان. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- تهيه مواد غذايي مورد نياز زراعي از طريق استفاده از منابع غذاي غير محلول كه توسط فعاليت ميكروارگانيسمي خاك در دسترس گياه قرار مي گيرد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- خود كفا بودن خاك از نظر ازت از طريق استفاده از بقولات و تثبيت بيولوژيكي ازت و بازيافت مؤثر مواد آلي از جمله بقاياي گياهان زراعي و ضايعات دامي. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- كنترل علف هاي هرز, بيماري ها و آفات با تأكيد بر استفاده از روش هايي چون تناوب زراعي, بكارگيري دشمنان طبيعي, تنوع كودهاي آلي, واريته هاي مقاوم و زودرس, مداخله بيولوژيكي و شيميايي(عماني،1381). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كشاورزي پايدار كم نهاده(LISA): يكي از اصطلاحاتي كه با كشاورزي پايدارمترادف در نظر گرفته مي شود,كشاورزي پايدار كم نهاده است. نظام هاي كشاورزي پايدار كم نهاده در پي آن هستند كه هر زماني كه امكان داشته باشد، استفاده از نهاده هاي خارجي توليد مانند كودها و آفت كش ها را به حداقل برسانند. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]هزينه هاي توليد را كاهش دهند, از آلودگي آب هاي سطحي و زير زميني اجتناب كنند و بقاياي آفت كش ها در مواد غذايي را كاهش دهند، خطر كلي كه زارع با آن مواجه است را پايين بياورند وسودآوري كوتاه مدت و دراز مدت مزرعه را افزايش دهند(پاو و همكاران،1990). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]هم چنين اظهارمي دارند كه دليل ديگر تمركز بر نظام هاي زراعي كم نهاده آن است كه اكثر نظام هاي پرنهاده دير يا زود با شكست مواجه مي شوند. زيرا در دراز مدت به لحاظ اقتصادي و اكولوژيكي پايدار نيستند. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]بازگشت به كشاورزي كم نهاده چه از نظر اقتصادي و چه از نظر انساني واقع گرايانه نيست، زيرا منجر به كاهش توليد مواد غذايي و افزايش قيمت آنها مي گردد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]ادامه كشاورزي كم نهاده كه مشخصه كشورهاي جهان سوم است، فقط باعث تداوم دور باطل نهاده كم, عملكرد كم كه كشاورز معيشتي از آن خلاصي ندارد، خواهد شد .(FAO,1998) [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كشاورزي آلترناتيو: سيستم كشاورزي آلترنايتو به صورت زير تعريف مي شود : هدف اين سيستم توليد مواد غذايي با كيفيت بالا, هزينه معقول با استفاده حداقل از سوخت فسيلي و ساير منابع كمياب, كاهش فرسايش و تخريب خاك, كاهش و به حداقل رساندن اثرات محيطي مورد استفاده قرار مي گيرد و براي رسيدن به اين اهداف به روش هاي معمول طبيعي براي كنترل بيمار ي ها,حشرات، آفات و استفاده كافي از منابع مواد غذايي گياهي و مواد ارگانيك استفاده مي شود. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]اين تعريف اختلاف بسيار كمي با كشاورزي پايدار دارد. انتخاب لغت آلترناتيو احتمالاٌ بر اين تأكيد دارد كه اين نوع كشاورزي مي تواند توليد غذا و اهداف كشاورزي را تأمين مي نمايد و در عين حال از مشكلات كشاورزي متعارف در تخريب منابع طبيعي و محيط زيست اجتناب نمايد. كشاورزي پايدار نيز مانند كشاورزي آلترناتيو به صورت يك اصطلاح جامع و كلي مورد استفاده قرار مي گيرد(يانگ و برگ، 1986). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]انجمن ملي پژوهش آمريكا(1989) كشاورزي آلترناتيو را هر نوع سيستم توليد فيبر و غذا مي داند كه اهداف زير را به صورت سيستمي تامين مي نمايد : [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- تلفيق بيشتر فرايندهاي طبيعي مانند چرخه هاي مواد, تثبيت نيتروژن, شكارگرهاي مرتبط با فرايندهاي توليد كشاورزي. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- كاهش در مصرف نهاده هاي خارج از مزرعه. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- استفاده توليدي بيشتر از ظرفيت ژنتيكي و بيولوژيكي گونه هاي گياهي و حيواني. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- بهبود ارتباط بين الگوهاي كاشت و پتانسيل توليدي و محدوديت هاي فيزيكي زمين هاي كشاورزي براي اطمينان از پايداري بلند مدت سطوح توليد جاري. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- سودآوري و توليد كافي با تأكيد بر بهبود مديريت مزرعه و حفاظت از منابع بيولوژيكي و منابع آب و خاك. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كشاورزي بيوديناميك : يك سيستم كشاورزي زنده , پويا و پيچيده مي باشد كه در آن : [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- زمين يك موجود زنده در يك جهان زنده پنداشته مي شود كه با يك ماتريس روحي-فيزيكي مشخص مي شود. به عبارت ديگر، زمين يا كشاورزي داراي دو بعد روحي و مادي مي باشد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- اجرام حاملان نيروهايي هستند كه زندگي را منجر مي شوند. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- ريتم هاي سماوي مستقيماٌ بر زندگي زميني تأثير مي گذارند. روش هاي كشت, زمان كشت يا ساير عمليات كشاورزي از گذر ماه ها يا وقوع پديده ها يا ريتم هاي آسماني تبعيت مي كند. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- مزرعه يك فرديت روحي ديناميك و زنده مي باشد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- در عمل يك تمركز قوي بر تعادل تنوع زيستي و مصونيت حيوانات و نباتات وجود دارد(لوراند، 1996). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كشاورزي سنتي: كشاورزي سنتي اصطلاحي است كه حتي امروزه در مورد كشورهاي در حال توسعه و براي كشاورزي در دوره هاي اوليه به كار برده مي شود. اين نوع كشاورزي از يك فرهنگ تا فرهنگ ديگر از يك ناحيه تا ناحيه ديگر بعضي از اوقات از قبيله اي به قبيله ديگر تفاوت دارد. كشاورزي سنتي اغلب بر اساس الگوهاي رايج به كشاورزي مي پردازند. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كاشت, داشت و برداشت آنها بر پايه كارهاي مرسوم كه به وسيله والدين و اجداد كه در عرف آنها تلفيق شده انجام مي شود. نوآوري ها به طور مداوم سود طلب نبوده و نوعاٌ ميزان پذيرش آنها كند مي باشد و تنوع زيستي جزئي از اعمال سنتي ها است كه ريشه در نياز كشاورزان به خود كفايي با امكان تنوع بيشتر دارد(لوراند، 1996). [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]اين كشاورزي مبتني بر تأمين نيازهاي روزمره كشاورز است و باعث كاهش انرژي و منابعي مي شود كه در غير اين صورت مي توانست در دراز مدت قابل دسترسي باشد. در اين حالت نقش دولت توسعه نيافته بر ثبات مي باشد و فقط نيازهاي آنهايي كه در قدرت هستند، تأمين مي شود. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كشاورزي تجاري (صنعتي): كشاورزي تجاري به طور گسترده براي ترسيم كشاورزي معاصر آمريكا استفاده شده است، به نظر لوراند(1996) : در اين نوع كشاورزي، يا مزرعه يك بنگاه اقتصادي است كه هدف آن به حداكثر رساندن سود كوتاه مدت مبتني بر كارايي ترين استفاده از منابع و بيشينه سازي كارآيي نيروي كار و تكنولوژي مي باشد و در آن : [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- زمين يك منبع نسبتاٌ نامحدود از منابع قابل بهره برداري است. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- مزرعه اغلب به عنوان يك ماشين يا كارخانه ديده مي شود. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- تأثيرات عوامل جوي به وسيله تكنولوژي بر طرف شده است. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- حيوانات و انسان فقط در زمينه جريان پولي ديده مي شوند. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- نوآوري عموماٌ مورد جستجو هستند و ارزشيابي بر مبناي ميزان مهم در ايجاد ارزش افزوده مي باشد. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]- تنوع زيستي به صورت اقتصادي و متناقص با كارآيي ديده مي شود. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]به اين صورت، اين روش اختلاف زيادي با كشاورزي سنتي دارد. اين كشاورزي مبتني بر توسعه رشد و غلبه بر طبيعت است. مسايل مربوط به سرمايه گذاري ،وام و سوددهي در مورد عمليات فعلي كشاورزي انگيزه تمايل به سمت نظام هاي پايدارتر را كاهش داده است. [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]كشاورزي تجاري با خود تكنولوژي ها,ديدگاه هاي جهاني و انتظارات اجتماعي را به همراه دارد كه مانع از آزادي عمل كشاورزان براي تغيير روش هاي خود مي شود. به طور خلاصه، كشاورزي متعارف نوعي كشاورزي است كه بر پايه تمركز سرمايه واحدهاي بزرگ توليد, مكانيزاسيون در حد بالا, توليد تك محصولي و استفاده بيش از حد از كودهاي شيميايي, علف كش ها و آفت كش هاي شيميايي و توليد فشرده محصولات دامي استوار است (كرمي,1377). [/FONT]

 

[yavar3140]

جزوه کشاورزی پایدار

جزوه کشاورزی پایدار

http://www.up.98ia.com/images/vgbcsp7h69nz668yknw0.pdf

 

[MehD1979]

كم خاك ورزي راهكاري براي كشاورزي پايدار

خاك‌ورزي عبارت است از بكارگيري يك يا چند عمل با يك نيروي مكانيكي مشخص كه توسط يك وسيله خاك‌ورزي به تمام يا بخشي از توده خاك اعمال مي‌گردد. عمليات خاك‌ورزي اجرا شده در يك توالي يا تركيب مشخص براي توليد محصول، يك سيستم خاك‌ورزي را تشكيل مي‌دهد.
خاك‌ورزي به منظور دفن بقاياي گياهي، مخلوط و تركيب كود با خاك، از بين بردن علف‌هاي هرز، ايجاد بستر مناسب بذر، اصلاح رژيم آبي- گرمايي و وضعيت تهويه و نيز كمك به نفوذ بهتر ريشه اجرا مي‌شود. به طور كلي سيستم‌هاي خاك‌ورزي را مي توان به دو دسته تقسيم نمود: دسته‌اي كه در آن بقاياي گياهي قبل از خاك‌ورزي كنده يا سوزانده مي‌شود و ديگري دسته اي كه در آن بقاياي گياهي در مزرعه باقي مي‌ماند. در صورت نبود بقاياي گياهي، سيستم خاك‌ورزي يا از نوع معمولي با يا بدون استفاده از گاوآهن برگردان‌دار مي‌باشد و يا از نوع بدون خاك‌ورزي مي‌باشد. سيستم‌هاي خاك‌ورزي با حضور بقاياي گياهي به سه دسته تقسيم مي‌شوند. اين طبقه‌بندي براساس ميزان سطح پوشيده مزرعه از بقايا در موقع كاشت بنام خاك‌ورزي حفاظتي (بقاياي گياهي بيش از ٣٠ درصد سطح مزرعه را هنگام كاشت مي‌پوشانند)، كمينه‌ورزي (بقايا بين ١٥ تا ٣٠ درصد را مي‌پوشانند) و خاك‌ورزي معمولي (بقايا كمتر از ١٥ درصد سطح مزرعه را پوشش مي‌دهند) مي باشد. خاك‌ورزي حفاظتي در برگيرنده سيستم‌هايي خاك‌ورزي مالچي، خاك‌ورزي جوي و پشته‌اي، بدون خاك‌ورزي، كمينه‌ورزي، خاك‌ورزي معمولي، خاك‌ورزي با گاوآهن و خاك‌ورزي سطحي مي باشد. كم خاكورزي با توجه به وجود بقايا بر روي سطح زمين، كاهش فرسايش بادي و آبي خاك يكي از مهم ترين مزاياي استفاده از سيستم كم خاك ورزي است. وجود بقايا بر روي سطح خاك با كاهش سرعت اكسيداسيون مواد آلي خاك، سبب جلوگيري از تخريب اين مواد مي شود. وجود بقايا بر روي سطح زمين با كاهش سرعت روان آب، زمان بيش تري را براي نفوذ به خاك در اختيار آن قرار داده و در نتيجه رطوبت قابل دسترس بيش تري را براي رشد محصول فراهم مي كند. همچنين كاهش تعداد عمليات در مزرعه سبب صرفه جويي در هزينه هاي مربوط به سوخت و كارگر مي شود. كاهش رفت و آمد هاي چرخ هاي تراكتور بر روي خاك، ميزان فشردگي خاك را كاهش داده و سبب نفوذ بيشتر آب و افزايش توسعه ريشه مي شود. به بيان ديگر، حفظ پوشش گياهي روي سطح خاك، ساده‌ترين روش كنترل فرسايش آبي و بادي است. با مديريت صحيح، بقاياي گياهي بيشتري روي سطح نگه داشته مي‌شود، اين امر موجب كاهش روان‌آب، تلفات رسوبي و آلودگي هوا شده و سطح خاك را در برابر فرسايش بادي محافظت مي كند.عمليات كم خاك ورزي، به خاطر افزايش رطوبت ذخيره شده در خاك كه تقريبا هميشه بحراني‌ترين عامل در توليد محصولات است؛ قابليت افزايش عملكرد محصول را نيز داراست. كم خاك‌ورزي و كيفيت خاك خاك‌ورزي از طريق شدت بخشيدن فرسايش و تغيير خصوصيات فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي؛ كيفيت خاك را تحت تأثير قرار مي‌دهد. خاك‌ورزي با ايجاد تغييرات كوتاه‌مدت در شرايط خاك، تغييرات درازمدت را نيز به دنبال دارد. درخصوص تأثير خاك‌ورزي همراه با حفظ بقاياي گياهي بر كيفيت محيط زيست، بايستي ارزيابي صورت گيرد. اما در بخش‌هايي از جهان بقاياي گياهي به منظور تغذيه حيوانات، سوخت، كاغذسازي و مواد ساختماني مصرف مي‌شود. در برخي موارد نيز بقاياي گياهي به منظور تغذيه حيوانات، سوخت، كاغذسازي و مواد ساختماني مصرف مي‌شود. در برخي موارد نيز بقاياي گياهي توسط حيوانات مصرف و يا در غير اين صورت سوزانده مي‌شوند و خاك‌ورزي بدون بقاياي گياهي انجام مي‌شود. خاك‌ورزي بدون بقاياي گياهي نيز كيفيت محيط را همانند خاك‌ورزي با بقايا تحت تأثير قرار مي‌دهد. با وجود اين، اطلاعات كمي در خصوص تأثيرات درازمدت خاك‌ورزي بدون بقاياي گياهي بر كيفيت محيط در دسترس مي‌باشد. بنابر اين نتيجه‌گيري‌ها براساس اثرات كوتاه مدت بوده و به اثرات درازمدت تعميم داده مي‌شوند. تفاوت در مقدار مواد آلي خاك در اثر عمليات خاك‌ورزي بخوبي ثابت شده است. بائر و بلك (١٩٨١) تفاوت‌هايي در مقدار كربن آلي (كه مستقيماً با مواد آلي خاك ارتباط دارد) بين مديريت شخم متداول و سيستم‌هاي با فشردگي كمتر گزارش كرده‌اند. در بعضي خاك‌ها كه عمليات خاك‌ورزي كمتري داشتند ٤٤% كربن آلي بيشتري مشاهده شد (Bauer & Black, 1981). كم خاك‌ورزي و فرسايش خاك فرسايش خاك يك مشكل جهاني است كه به طور جدي منابع آب و خاك را تهديد مي كند. براي تشكيل يك سانتي متر خاك بيش از سيصد سال زمان لازم است. از اين نظر، جلوگيري از فرسايش خاك به منظور حفظ ثروت هاي ارزشمند طبيعي امري حياتي به شمار مي رود. نوع بهره برداري از اراضي عامل بسيار مهمي در فرسايش و توليد رسوب حوضه هاي آبخيز به شمار مي رود. فرسايش خاك توسط باد و آب علت اصلي افت كيفيت خاك مي‌باشد. خاك‌ورزي با فرسايش آبي و بادي موجب اتلاف خاك مي‌گردد. اتلاف خاك توسط آب و باد ارتباط نزديكي با شرايط خاك سطح‌الارض دارد كه با خاك‌ورزي تغيير مي‌كند. فرسايش آبي خاك موجب جدا شدن ذرات خاك و در نتيجه انتقال آن‌ها در اثر آبشويي مي‌گردد. پراكنده شدن خاك در اثر ضربه قطرات باران و نيز در اثر جريان آب (آبشويي) اتفاق مي‌افتد. هر نوع عمليات مديريتي برروي ضربه قطرات باران بر تفكيك و پراكندگي خاك تأثير مي‌گذارد. حضور محصولات در حال رشد يا مالچ‌ها در سطح خاك و يا حالت‌هاي سخت و كلوخه‌اي خاك ضربه قطرات باران و در نتيجه اتلاف حاصل از باران را كاهش مي‌دهد. مانرينگ و فنستر(١٩٧٧) گزارش كردند كه با افزايش بقاياي گياهي مربوط به سيستم‌هاي خاك‌ورزي، اتلاف خاك به صورت نمايي كاهش يافت (Mannering & Fenster, 1977). در سيستم كم خاك‌ورزي، درصدي از بقاياي گياهي در سطح خاك رها شده و بهم خوردگي خاك به حداقل مي رسد. بقاياي گياهي در سطح خاك قابليت فرسايش ناشي از بارندگي را با فرو نشاندن انرژي قطرات باران قبل از برخورد به سطح خاك، كاهش مي‌دهند. آن‌ها همچنين موجب كاهش قابليت فرسايش خاك به دليل تجمع بهتر همراه با ماده آلي بيشتر در لايه‌هاي سطحي خاك مي‌گردند. اين اثرات خود را در اتلاف كمتر خاك نشان مي‌دهند. اتلاف خاك پوشيده با بقاياي گياهي، در خاك‌ورزي حفاظتي، بسيار كمتر از خاك لخت مي‌باشد. لوپز و همكاران(2000) در مطالعات تونل باد پوشش ٣٠ درصدي بقاياي گياهي دريافتند كه اتلاف خاك تا ٧٠ درصد كاهش يافته و بقاياي سرپا حدود ٦ برابر از بقاياي پهن شده در كنترل فرسايش بادي مؤثرتر هستند. كم خاك‌ورزي نسبت به خاك‌ورزي معمولي از خاك حفاظت بيشتري مي‌كند چون فرسايش بادي كمتر در سطح خاك (حدود ١٠ درصد كمتر) اتفاق مي‌افتد(Lopez et al., 2000). كم خاك ورزي و فشردگي خاك در نتيجه حركت چرخ تراكتور و يا ادوات خاك‌ورزي مناطق فشرده شده بوجود مي‌آيد. حركت چرخ بدون كنترل باعث فشردگي يكنواخت كل مزرعه مي‌شود كه وزن مخصوص و استحكام زياد خاك از علائم مشخصه آن است. اين افزايش وزن مخصوص ظاهري تقريباً به كاهش خلل و فرج درشت بين خاك دانه‌ها منجر مي‌شود. كاهش خلل و فرج درشت باعث كاهش نفوذپذيري آب و افزايش روان آب مي‌شود. تداوم كاربرد بعضي از ادوات خاك‌ورزي (گاوآهن برگرداندار، كولتيواتورها و هرس‌ دوار) در يك عمق ثابت مي‌تواند باعث تشكيل لايه سخت ناشي از خاك‌ورزي شود. جمع بندي و پيشنهادات جمع بندي مطالب گفته شده را مي توان در موارد زير خلاصه نمود: 1- خاك‌ورزي سطحي مناسب مي‌تواند با ايجاد لايه خاك‌ورزي شده نرم و متخلخل كه نگهدارنده رطوبت سطحي بوده و ورود آب به خاك را تسريع مي‌نمايد، نفوذ آب به خاك‌هاي با نفوذپذيري كم را در طول فصل مرطوب(از طريق كند نمودن تبخير و تأمين زمان بيشتر براي نفوذ عمقي آب به خاك) تسهيل نمايد و كمك شاياني به ذخيره رطوبت كند 2- در برخي از خاك‌هايي كه خاك‌ورزي كمتري دارند كربن آلي بيشتري مشاهده مي‌شود. 3- اثر قابل توجه خاك‌ورزي بر توليد محصولات، اغلب به مناطق نيمه خشك محدود مي‌شود چرا كه بارندگي در اين مناطق ناچيز است. كمبود آب سبب ايجاد محدوديت‌هاي اقتصادي در كاربرد عمليات خاك‌ورزي مي‌شود. مقدار بقاياي گياهي در اين مناطق عموماً كم بوده كه اين خود راهكارهاي مديريتي براي اهداف حفاظتي و توليدي را محدود مي‌كند. ٤- سيستم‌ شخم كم خاك ورزي در كاهش فرسايش خاك بسيار مؤثر بوده و مي‌تواند فرسايش خاك را كاهش دهد. 5- كاهش شدت خاك‌ورزي باعث جايگزيني مواد آلي خاك و دستيابي به يك توازن مناسب آن ها شود. به همين دليل، نظام‌هاي شخم كاهش يافته و يا بدون شخم براي مديريت مواد آلي خاك اميدبخش هستند. در راستاي نهادينه كردن كشاورزي حفاظتي بخصوص عمليات كم خاك ورزي در بين كشاورزان بايد موارد زير در دستور كار قرار گيرد: - بررسي هاي علمي بيشتر بر روي شيوه هاي كم خاك ورزي در مجامع تحقيقاتي و دانشگاهي - تلاش در جهت آشنا­سازي كشاورزان با اين روش ها - سرمايه گذاري دولتي در اين زمينه


فهرست منابع : خسرواني، ع. ١٣٧٧. اثر روش هاي مختلف تهيه زمين بر عملكرد گندم آبي. گزارش پژوهش نهايي. سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي، موئسسه تحقيقات فني و مهندسي كشاورزي، نشريه شماره ١٠٧. صلح جو، ع. ا. ١٣٧٧. بررسي تاثير درصد رطوبت خاك و عمق شخم بر ميزان خرد شدن خاك و كاهش عمليات خاك ورزي ثانويه. گزارش پژوهش نهايي. سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي، موئسسه تحقيقات فني و مهندسي كشاورزي، نشريه شماره ١٠٠.

صلح جو، ع. ا. و م. لغوي. ١٣٧٧ . بررسي اثر تراكم خاك بر محيط. آب، خاك و ماشين. ٣٨ : ٣٤ - ٣٠.​

Bauer, A. and A. L. Black. 1981. Soil carbon, nitrogen, and bulk density comparisons in two cropland tillage systems after 25 years and in Virgin grassland. Soil Sci. Soc. Am. J. 45:1166-1170. ​

Bonari ,E. and M.Mazzoncini, A. Peruzzi. 1995. Effect of conservation and minimum tillage on winteroilseed rape in a sand soil.Soil and Tillage Research , 33, 91-108.​

Jones,J.N., J.E.Moody and J.H.Lillad.1969.Effects of tillage, no tillage andmulch on soil water and plant growth. journal of Agronomy,61, 719-721.​

Lal, R., A. Mahboubi and N. R. Fausey. 1994. Long-term tillage and rotation effects onproperties of central Ohio soils. Soil. Am.J ,58, 517-522.​

Lopez, M. V., R. Gracia, and J. L. Arrue. 2000. Effects of reduced tillage on soil surface properties affecting wind erosion in semi - arid fallow lands of central Aragon. European Journal of Agronomy ,12, 191- 199.​

Mannering, J. V. and C.R. Fenster. 1977. Vegetative water erosion control for agricultural areas. In Soil Erosion and Sedimentation. St. Joseph, MI: American Society of Agricultural Engineering. ​

McCarty, J. R., D. L. Pfost, and H. D. Currence. 1999. Conservation tillage and residue management to reduce soil erosion. Agric. Pub. G1650. Clumbia: Univ. Ex., Univ. Missouri​

Peruzzi, M., M. raffaelli and S.D. Ciolo. 1996. Evaluation of the performances of aeculiar combined machine fo direct drilling and two no-till drills for hard winter wheat and maize cultivation. International conference on agricultural Engineering. Madrid.

 

[MehD1979]

روشهاي شخم كم يا بدون شخم در كشاورزي ارگانيك

---

مروزه براي اينكه آسيب كمتر به بافت خاك برسد روشهاي شخم خاك تغيير يافته و با بهبود بافت خاك تا حد امكان از شخم زدن زمين مي پرهيزند بدون اينكه كاهشي در ميزان عملكرد داشته باشند. بسياري از سيستم هاي كشاورزي قديم اطلاعات فراواني درباره زمان و نوع مناسب عمليات شخم خاك دارند. كه اين ممكنست مجموعه و مطالعات باارزشي درباره روش‌ها و عمليات مختلف شخم باشد.

چگونه مي توان آنهارا در آينده توسعه داد؟


ك مثال از كشارزي بدون شخم يا با حداقل شخم در هندوراس
كشاورزان نواحي ساحلي هندوراس از حداقل عمليات شخم پيروي مي كنند.
ابتدا سبزيجات را از سطح خاك برداشت مي كنند
سپس خاك را بين خطوط كاشت گياه باز مي كنند
از كود ارگانيك بين رديف‌ها استفاده مي كنند
دانه هاي محصولات را بين رديف‌ها مي كارند
گياهان بين محصولات را بطور منظم كنده و بعنوان مالچ استفاده مي كنند
اين سيستم مي تواند با گياهان لگومينوز تركيب شود و بعنوان گياهان پوششي عمل كند
در همان منطقه نيز از سيستم بدون شخم در كاشت دانه هاي ذرت استفاده مي كنند كه ذرت مستقيماً‌ بر ذرت در لايه هاي مالچ بذرپاشي مي شود
روي بقاياي محصولات قبلي كاشته مي شود:
1 -2 ماه بعد لوبيا ها كاشته مي شوند
بعد از برداشت ذرت بقاياي آنها را رها كرده تا لوبياها روي آنها رشد نمايند
لوبياها داراي شرايط مناسبي براي كشت مستقيم محصولات ذرت هستند.
با اين روش دو محصول ذرت و دو محصول لوبيا در سال با عملكرد بالايي مي توان كاشت.
در هر روش بالا كشاورزان بيشترين عملكرد را بدست مي آوردند خاك فرسايش كمتري داشته و همچنين علف هاي هرز آن كمتر بوده و در نتيجه ريشه كني آنها زياد وقت گير نخواهد بود.​

لوازم مناسب براي شخم زني خاك

ابزارهاي شخم خاك به 4 گروه تقسيم مي شوند
ادوات خاك ورزي اوليه :گاوآهن، خيش برگردان دار، چنگالهاي حفار، بيل
ادوات خاكورزي ثانويه: كولتيواتور، هرس، شن كش (رديف كن)
ادواتي براي شخم زني بين رديفها: كولتيواتور بين رديفي، وجين كن ها
ادواتي براي شكل دادن به زمين: پشته ساز، وجين كن ها

 

[MehD1979]

جذب گاز دی اکسید کربن از طریق ریشه گیاه
از نقطه نظر استفاده موثر از نور در فتوسنتز , جلبک ها نسبت به سایر گیاهان عالی تر این مزیت را دارند که در محیطی که آنها رشد می کنند به آسانی میتوان با بی کربنات غنی نمود ,در نتیجه رشد آن افزایش پیدا می کند.در مورد گیاهان عالی تر , متاسفانه , غنی سازی اتمسفر با دی اکسید کربن به سختی امکان پذیر می باشد.بهر حال , ممکن است راه عملی غنی کردن خاک یا محلول غذایی باشد. انجام چنین عمل تا حد زیاد به این بستگی دارد که ایا ریشه می تواند گاز دی اکسید کربن یا بی کربنات به اندازه قابل توجه جذب نماید.


کورسانوف گزارش نمود که کربنات محلول وارده شده به خاک همراه با کود ها عملکرد چند گیاه زراعی را تا 18 درصد افزایش داد. گرین فیلد اظهار می دارد که با مصرف کربنات آمونیوم می توان به مقدار 30 یا 50 کیلو گرم در هکتارگاز دی اکسید کربن وارد خاک نمود.
تحقیقات به عمل آمده در روسیه نشان می دهد که جذب گاز دی اکسید کربن توسط ریشه ها قابل توجه است و اثر مفید روی رشد گیاه دارد. شواهدی نیز وجود دارد که مقادیر زیاد بی کربنات و دی اکسید کربن در محیط ریشه می تواند اثرات مضر روی رشد گیاه داشته باشد که می تواند موجب ایجاد کلرزو یا زردی در گیاه گردد.برخی از محققین نتیجه گرفتند که قسمتی از اثر مضر خاک های قلیایی به دلیل یون بی کربنات می باشد.
رشد ریشه های نخود فرنگی , باقلا , لوبیا معمولی و آفتابگردان به طور کامل ممانعت می شود اگر هوای محیط ریشه 6.5 % گاز کربنیک داشته باشد.گیاهان جو و یولاف زراعی تحت تاثیر چنین تیماری قرار نمی گیرند.
اخیرا" دانشمندان روسی ثابت کرده اند که گیاهان اسید کربونیک را از طریق ریشه ها هم چذب می کنند. کورسانوف و همکاران از طریق اشعه کربن ثابت کردند که اسیدکربونیک جذب شده از خاک به طور سریع به اندام سبز گیاهان منتقل شده و به هیدرات کربن توسط برگها (فتوسنتز ) تبدیل می شوند.مقدار اسید کربونیک جذب شده از طریق ریشه ها نسبتا" زیاد است.
سایر دانشمندان نیز همین امر را ثابت کردند. ساموخوالوف ثابت نمود که تغذیه با اسید کربونیک ظرفیت باردهی گیاهان را افزایش می دهد.اصلاح تغذیه با اسید کربوینک موجب افزایش سرعت فتوسنتز می گردد. نیچی پورویتچ اظهار می داردافزایش سرعت فتوسنتز می تواند سبب تقویت نسبت وزن اندام مفید گیاه به سطح برگ گردد , بدان معناسیت که واحد سطح برگ می تواند مواد تغییر پذیر بیشتر تولید و در اندام مفید گیاه (میوه ها , ریشه ها , غده هی ) ذخیره نماید.
اگرچه چند محقق ادعا کرده اند که فایده مستقیم دی اکسید کربن از طریق حل شده در اب برای گیاه می باشد , تعدادی از آزمایش ها افزایش قابل ملاحظه در رشد ریشه , همچنین خود عملکرد را با آب آبیاری غنی شده با گاز دی اکسید کربن نشان دادند.
منبع مورد استفاده
ON THE UPTAKE OF CARBON DIOXIDE AND BICARBONATEBY ROOTS, AND ITS INFLUENCE ON GROWTH'.J. A. J. STOLWIJK 1 AND KENNETH V. THIMANN 3.THE BIOLOGICAL LABORATORIES, HARVARD UNIVERSITY, CAMBRIDGE, MASSACHUSETTS.

 

[zakaria hamezade]

موانع موجود بر سر راه کشاورزی پایدار در ایران

موانع موجود بر سر راه کشاورزی پایدار در ایران

باسلام
مهندسان عزیز همه مون میدونیم که بسیاری از مشکلاتمون در کشاورزی وهمچنین بسیاری از امراض وبیماری ها از عدم رعایت اصول کشاورزی پایدار ناشی میشن .امروزه تقریبا همه متوجه اهمیت کشاورزی پایدار هستند ولی همونطور که میبینیم حداقل در کشور ما کشاورزی پایدار بیشتر در حد حرف و حدیث هستش
ممنون میشم اگر مهندسین عزیز دلایل این امر ومشکلات موجود بر سرراه نهادینه شدن کشاورزی پایدار در کشورمون رو بصورت کوتاه وصریح بیان بکنید.