شاید بدانید که شکلات از دانه های میوه درخت کاکائو تهیه میشود.
درخت کاکائو با نام علمی تئوبروما (Theobroma) شناخته میشود که ترکیبی یونانی به معنای غذای خدایان است ( theo به معنای خدا و bromine/brosis به معنای غذا)
میوه های سنگین درخت کاکائو مستقیما بر روی تنه و شاخه های بزرگ درخت میروید. این نوع الگوی رویش cauli flory نام دارد.
جالب اینکه در نقاشیهای قدیمی اروپایی از این درخت میبینیم که میوه ها - مانند دیگر درختان میوه - در انتهای شاخه های کوچک نقاشی شده اند. اروپاییان با نخوت خاص خود در آن زمان تصور میکردند که نقاشان بومی آمریکای جنوبی این درخت را اشتباه ترسیم کرده اند نه آنها!
ده سال طول میکشد تا درخت کاکائو به بلوغ برسد.
در این زمان طول آن به ۹ تا ۱۱ متر میرسد و بهترین میوه از آن به عمل می آید. البته در مزارع کاکائو درخت را در حد ۶-۵ متر کوتاه میکنند تا چیدن میوه از آن ساده تر باشد.
گل درخت کاکائو بسیار زیبا است و تقریبا در تمام طول سال دیده میشود. در واقع درخت کاکائو در طول سال غرق گل است زیرا تعداد این گلها حدود ۵۰۰۰۰ عدد در سال است.
یک نکته جالب در باره گل کاکائو این است که علی رغم ظاهر زیبای آن، این گل هیچ بو یا طعمی ندارد و به همین دلیل حشراتی که موجب گرده افشانی گلها میشوند، به آن جذب نمیشوند. درنتیجه از هر هزار گل تنها یکی به میوه کاکائو تبدیل میشود.
رنگ میوه رسیده کاکائو طیف وسیعی از زرد-قهوه ای تا قرمز را در بر میگیرد. بسته به نوع میوه، ۸-۴ ماه طول میکشد تا میوه برسد.
هر میوه شامل چیزی حدود ۳۰ دانه بیضی شکل است که با ماده خمیر مانند ترش و شیرینی پوشیده شده است.
اگر یک دانه کاکائوی تازه را گاز بزنید، اصلا نمیتوانید باور کنید که پشت این مزه ترش و تلخ، عطر بی نظیر و مزه عالی شکلات نهفته باشد. زیرا تا رسیدن به این محصول لوکس و گران قیمت راه زیادی باید طی شود.
میوه و دانه های کاکائو به دلیل میزان اندک گرده افشانی و باروری، هر درخت حدود ۵۰ تا ۶۰ میوه در سال تولید میکند. در نتیجه پس از اینکه میوه ها عمل آمده و دانه ها جدا شدند، میزان تولید هر درخت در سال چیزی حدود ۱۰-۷ کیلو دانه خواهد بود. هر دانه کاکائو حدودا شامل ۵۴% کره کاکائو، ۱۱.۵% پروتئین، ۹% نشاسته و صدها عنصر دیگر از جمله تئو برومین (Theobromin)، کافئین (caffeine) و روغنهای آروماتیک (aromatic oils) بودار است.
تئوبرومین اثری مانند کافئین دارد و به همین دلیل مصرف شکلات، بخصوص برای کودکان باید محدود باشد.
تاریخچه
کاکائو را از دانه های درخت کاکائو تهیه می کردند که منشاء این گیاه، نواحی کوهستانی اطراف حوزه ی رود آمازون و همچنین اورینوکو واقع در آمریکای جنوبی بود. این درخت را مردمان تمدن مایا به آمریکای مرکزی شناساندند و بعدها در مکزیک هم کاشته می شد.
کاکائو در تمدن های اولیه، کالای با ارزشی به حساب می آمد. تاریخ نگاران اسپانیایی که غلبه اسپانیا را در جنگ با مکزیک روایت نموده اند، ثبت کرده اند که زمانی که موکتزومای دوم، امپراطور آزتک ناهار می خورد، هیچ نوع نوشیدنی را به نوشیدنی تهیه شده از شکلات ترجیح نمی داد. او دوست داشت که این نوشیدنی را داخل جام طلا و با قاشق طلا میل کند. این نوشیدنی را با انواع ادویه جات و همچنین وانیل مزه دار می کردند. به علاوه این نوشیدنی را آن قدر هم می زدند تا تولید کف کند و سپس این کف داخل دهان حل می شد. تقریباً روزانه حدود 50 کوزه از این نوشیدنی شکلات برای امپراطور و حدود 2000 کوزه نوشیدنی برای درباریان تهیه می کردند.
قبل از شروع قرن 18، اسپانیایی ها نوشیدنی شکلات را به دیگر نقاط اروپا و جزایر فیلیپین معرفی نمودند.
از این ماده در علم شیمی هم استفاده می شد که به دانه سیاه معروف بود.
امروزه بیشتر درخت های کاکائو در نواحی استوایی قاره آفریقا، مخصوصاً ساحل طلا و همچنین در بخشی از آمریکای جنوبی (مخصوصاً در برزیل) کشت می شود.
در سراسر جهان از پودر کاکائو، شکلات و دیگر فراورده های به دست آمده از دانه های این گیاه استفاده می کنند.
کشور بلژیک بیشترین میزان مصرف سرانه ی کاکائو را دارد. مصرف سرانه ی کاکائو در این کشور 5/5 کیلوگرم است؛ یعنی ده برابر میزان مصرف کاکائو در بقیه ی دنیا.
