قطعات تولید شده کامپوزیتی (چندسازه) در اولین روزهای تولیدشده بسیار شفاف و زیبا به نظر می رسند، ولی پس از مدت زمان کوتاه کدر و رنگ پریده می گردند. اینک این سوال پیش می آید که؛ چرا این اتفاق در زمان کوتاهی رخ می دهد؟ آیا می توان این پدیده را کاهش داد و آیا متوقف نمود؟ و چطور می توان با آن مقابله کرد؟
البته سال هاست که ساخت پوشش ژلی، مورد تحقیق قرار گرفته و طی این مدت شاهد پیشرفت و توسعه آن نیز بوده ایم، به خصوص در مورد پوشش های ژلی که پایداری خوب نسبت به آب و مواد شیمیایی از خود نشان می دهند و همین طور در مقابل مواد و شرایط خورنده و ساینده، مقاومت قابل توجهی دارند و نیز آنهایی که در برابر نور (اشعه UV) پایدار می باشند.
البته لازم به یادآوری است که ضخامت پوشش ژلی اعمال شده روی قطعات چند سازه ای، در مقایسه با ضخامت پوشش رنگهای معمولی، حدود 10 برابر بیشتر می باشد و طبیعی است که دوام بیشتری نسبت به پوشش های معمول، از خود نشان بدهند.
یک قطعه چند سازه ای هنگامی که در معرض نور، گرما، سرما، رطوبت، گردو غبار، اکسیژن و گازهای دیگر (شرایط محیط باز) قرار بگیرد، باید دوام مناسبی از خود در طول زمان، نشان دهد. مگر در صورتیکه انتخاب پوشش ژلی و یا اعمال آن، به درستی انجام نپذیرفته باشد. اما عوامل ذکر شده به هر حال می توانند تجزیه و تخریب مواد چند سازه ای را موجب شوند. بنابراین توجه به تمهیدات ساخت و محافظت از پوشش ژلی، امری لازم و ضروری می باشد. به عنوان مثال اگر رنگ یک اتومبیل در خلال مدت زمان طولانی، مورد شستشو و پرداخت کاری قرار نگیرد و واکس نخورد، پس از مدت کوتاهی دچار اشکالاتی نظیر ماتی و رنگ پریدگی خواهد شد، بنابراین اگر در مورد چند سازه ها نیز به همین ترتیب عمل شود نتیجه تخریب بسپاری زودتر اتفاق خواهد افتاد. ناگفته نماند که معمولا رسیدگی و توجه به قطعات چند سازه ای هرگز مانند اتومبیل صورت نمی پذیرد و بنا به روال معمول، این قبیل مراقبت ها، به ندرت انجام می پذیرند.
لذا تخریب پلیمری باعث خرابی سطح مجاور به هوا در پوشش ژلی گشته و در مدت کوتاهی، از میزان شفافیت و زیبایی آن کاسته می شود و شرایط نفوذ آب و مواد شیمیایی به داخل قطعه نیز ممکن است، فراهم گردد.
مشکلات حاصل از قرار گرفتن پوشش ژلی در شرایط جوی
نتایجی که از قرار گرفتن قطعات چند سازه ای در شرایط بیرون جوی، به وجود می آید را می توان به گچی شدن سطح پوشش ژلی، محو شدن فام رنگ، گرایش به زردی، کاهش براقیت، اشاره نمود که در ذیل شرح داده می شود.
گچی شدن
این پدیده در سطح فوقانی پوشش ژلی اتفاق می افتد که دقیقا در معرض هوا قرار دارد و در واقع سطح بسپاری پوشش ژلی، به شکل پودرهای میکرونی خرد شده و از سطح جدا می گردند. وقتی که این حالت اتفاق می افتد، رنگ قطعه چند سازه سفیدتر به نظر می رسد. به عنوان مثال می توان به رنگ تزئینی اکثر ساختمانها اشاره کرد که دچار این وضعیت شده اند اما به دلیل تداوم شستشو و مراقبت، چندان به نظر نمی آیند ولی همانطور که می دانیم شستشو و تمیز کاری امری متعارف جهت نگهداری از محصولات چند سازه ای نبوده و با توجه به جایگاه، محل استقرار استفاده و کاربرد ویژه آنها که معمولا سخت و دشوار است، مصرف کننده نیز از مراقبت غافل می شود.
پریدگی رنگ (محو شدن رنگ)
سه عامل باعث پدیده تغییر رنگ به صورت یکنواحت، در پوشش ژلی قطعات چند سازه ای می گردد:
تمایل به زرد شدن پوشش ژلی
این پدیده ممکن است در اثر بروز خطا و اشتباه از سوی کاربر به علت استفاده از فعال کننده های نامرغوب یا استعمال میزان بیش از اندازه از آنها و یا استفاده از استایرن و شتاب دهنده های نا مرغوب، ایجاد شود. شایان ذکر است، اعمال پوشش ژلی در دمای کمتر از 16 درجه سانتی گراد نیز می تواند منجر به پخت ناقص گردد که متعاقبا تمایل به زرد شدن را شدت می بخشد این مقوله در بخش رفع عیوب پوشش ژلی بیشتر توضیح داده شده است.
براقیت
براقیت در پوشش ژلی، گذشته از زیبایی اساسا می تواند نقش محافظت را نیز به عهده داشته باشد چنانچه اگر پوشش ژلی، حالت صیقلی خود را ازدست بدهد، زمینه را جهت نشست آلودگی و بروز اشکال در سطح پوشش ژلی مهیا می سازد. گچی شدن نیز عامل دیگری است که قبلا توضیح داده شد. آلودگی و کثیفی نیز از عوامل کاهش دهنده براقیت هستند. عموما در این حالت بیشترین تغییری که مشاهده
می شود، فقط در شکل ظاهری می باشد، که روی سطح پوشش ژلی ظاهر شده و خوشبختانه اثر نامطلوبی در استحکام پوشش ژلی به وجود نمی آورد. در نتیجه هنگامی که قطعه ساخته می شود. تغییراتی به جهت هجوم عوامل محیطی شروع خواهد شد.
منبع: کتاب راهنمای صنعت کامپوزیت- گروه مولفان و مترجمان: کیومرث اسفندیاری، رضا حجتی، ایرج علاقه بند، نغمه گلپریان، حمیدرضا هاشمی
البته سال هاست که ساخت پوشش ژلی، مورد تحقیق قرار گرفته و طی این مدت شاهد پیشرفت و توسعه آن نیز بوده ایم، به خصوص در مورد پوشش های ژلی که پایداری خوب نسبت به آب و مواد شیمیایی از خود نشان می دهند و همین طور در مقابل مواد و شرایط خورنده و ساینده، مقاومت قابل توجهی دارند و نیز آنهایی که در برابر نور (اشعه UV) پایدار می باشند.
البته لازم به یادآوری است که ضخامت پوشش ژلی اعمال شده روی قطعات چند سازه ای، در مقایسه با ضخامت پوشش رنگهای معمولی، حدود 10 برابر بیشتر می باشد و طبیعی است که دوام بیشتری نسبت به پوشش های معمول، از خود نشان بدهند.
یک قطعه چند سازه ای هنگامی که در معرض نور، گرما، سرما، رطوبت، گردو غبار، اکسیژن و گازهای دیگر (شرایط محیط باز) قرار بگیرد، باید دوام مناسبی از خود در طول زمان، نشان دهد. مگر در صورتیکه انتخاب پوشش ژلی و یا اعمال آن، به درستی انجام نپذیرفته باشد. اما عوامل ذکر شده به هر حال می توانند تجزیه و تخریب مواد چند سازه ای را موجب شوند. بنابراین توجه به تمهیدات ساخت و محافظت از پوشش ژلی، امری لازم و ضروری می باشد. به عنوان مثال اگر رنگ یک اتومبیل در خلال مدت زمان طولانی، مورد شستشو و پرداخت کاری قرار نگیرد و واکس نخورد، پس از مدت کوتاهی دچار اشکالاتی نظیر ماتی و رنگ پریدگی خواهد شد، بنابراین اگر در مورد چند سازه ها نیز به همین ترتیب عمل شود نتیجه تخریب بسپاری زودتر اتفاق خواهد افتاد. ناگفته نماند که معمولا رسیدگی و توجه به قطعات چند سازه ای هرگز مانند اتومبیل صورت نمی پذیرد و بنا به روال معمول، این قبیل مراقبت ها، به ندرت انجام می پذیرند.
لذا تخریب پلیمری باعث خرابی سطح مجاور به هوا در پوشش ژلی گشته و در مدت کوتاهی، از میزان شفافیت و زیبایی آن کاسته می شود و شرایط نفوذ آب و مواد شیمیایی به داخل قطعه نیز ممکن است، فراهم گردد.
مشکلات حاصل از قرار گرفتن پوشش ژلی در شرایط جوی
نتایجی که از قرار گرفتن قطعات چند سازه ای در شرایط بیرون جوی، به وجود می آید را می توان به گچی شدن سطح پوشش ژلی، محو شدن فام رنگ، گرایش به زردی، کاهش براقیت، اشاره نمود که در ذیل شرح داده می شود.
گچی شدن
این پدیده در سطح فوقانی پوشش ژلی اتفاق می افتد که دقیقا در معرض هوا قرار دارد و در واقع سطح بسپاری پوشش ژلی، به شکل پودرهای میکرونی خرد شده و از سطح جدا می گردند. وقتی که این حالت اتفاق می افتد، رنگ قطعه چند سازه سفیدتر به نظر می رسد. به عنوان مثال می توان به رنگ تزئینی اکثر ساختمانها اشاره کرد که دچار این وضعیت شده اند اما به دلیل تداوم شستشو و مراقبت، چندان به نظر نمی آیند ولی همانطور که می دانیم شستشو و تمیز کاری امری متعارف جهت نگهداری از محصولات چند سازه ای نبوده و با توجه به جایگاه، محل استقرار استفاده و کاربرد ویژه آنها که معمولا سخت و دشوار است، مصرف کننده نیز از مراقبت غافل می شود.
پریدگی رنگ (محو شدن رنگ)
سه عامل باعث پدیده تغییر رنگ به صورت یکنواحت، در پوشش ژلی قطعات چند سازه ای می گردد:
- حالت گچی شدن در سطح پوشش ژلی که منجر به روشن تر و سفید تر شدن ظاهری قطعه می گردد.
- ممکن است رنگدانه مورد استفاده در پوشش ژلی، مناسب نبوده و تغییر رنگ دهد که در این صورت پوشش ژلی کماکان براق است ولی رنگ آن تغییر نموده است.
- امکان دراد پوشش ژلی توسط بعض از مواد شوینده (شیمیایی) مورد حمله واقع شده باشد.
- ممکن است رنگدانه مورد استفاده در پوشش ژلی، مناسب نبوده و تغییر رنگ دهد که در این صورت پوشش ژلی کماکان براق است ولی رنگ آن تغییر نموده است.
- امکان دراد پوشش ژلی توسط بعض از مواد شوینده (شیمیایی) مورد حمله واقع شده باشد.
تمایل به زرد شدن پوشش ژلی
این پدیده ممکن است در اثر بروز خطا و اشتباه از سوی کاربر به علت استفاده از فعال کننده های نامرغوب یا استعمال میزان بیش از اندازه از آنها و یا استفاده از استایرن و شتاب دهنده های نا مرغوب، ایجاد شود. شایان ذکر است، اعمال پوشش ژلی در دمای کمتر از 16 درجه سانتی گراد نیز می تواند منجر به پخت ناقص گردد که متعاقبا تمایل به زرد شدن را شدت می بخشد این مقوله در بخش رفع عیوب پوشش ژلی بیشتر توضیح داده شده است.
براقیت
براقیت در پوشش ژلی، گذشته از زیبایی اساسا می تواند نقش محافظت را نیز به عهده داشته باشد چنانچه اگر پوشش ژلی، حالت صیقلی خود را ازدست بدهد، زمینه را جهت نشست آلودگی و بروز اشکال در سطح پوشش ژلی مهیا می سازد. گچی شدن نیز عامل دیگری است که قبلا توضیح داده شد. آلودگی و کثیفی نیز از عوامل کاهش دهنده براقیت هستند. عموما در این حالت بیشترین تغییری که مشاهده
می شود، فقط در شکل ظاهری می باشد، که روی سطح پوشش ژلی ظاهر شده و خوشبختانه اثر نامطلوبی در استحکام پوشش ژلی به وجود نمی آورد. در نتیجه هنگامی که قطعه ساخته می شود. تغییراتی به جهت هجوم عوامل محیطی شروع خواهد شد.
منبع: کتاب راهنمای صنعت کامپوزیت- گروه مولفان و مترجمان: کیومرث اسفندیاری، رضا حجتی، ایرج علاقه بند، نغمه گلپریان، حمیدرضا هاشمی
