تصور این‌که بتوان سلول‌های سرطانی را با اسلحه‌های نانومتری هدف قرار داد و یا با استفاده از ذرات نانومقیاس محل اختفای ویروس‌ها را شناسایی کرد، بخش‌هایی از داستان‌های علمی-تخیلی روز نیستند؛ بلکه بیانگر کاربردهایی از فناوری نانو هستند که در عصر کنونی، حوزه بهداشت و سلامت را تحت تاثیر خود قرار دادند.
با توسعه فناوری نانو در بخش بهداشت و سلامت می‌توان محصولاتی تولید کرد که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر ارتقای سلامت انسان، بهداشت جامعه و سلامت محیط زیست تاثیر گذارند. با توجه به کاربردهای اخیر فناوری نانو در حوزه پزشکی، می‌توان گفت این فناوری، کلیدی برای روش‌های تشخیصی سریع‌تر و آسان‌تر بیماری‌ها در آزمایشات گوناگون است، که برای تشخیص پارامترها و ساخت حسگرها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این علم همچنین می‌تواند تولید محصولات بافتی مهندسی‌شده و مصنوعی را گسترش دهد که کاربرد فراوانی در علم پزشکی دارد.
قابلیت هدف‌گیری بهتر سلول‌ها با آزاد شدن کنترل‌شده دارو، افزایش تاثیر دارو، کاهش عوارض جانبی و سمیت دارویی، جذب بهتر، هدف قراردادن بافتی خاص یا توده‌ای بدخیم و همچنین بهبود قابلیت پذیرش بیماران از ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که صنایع دارویی با استفاده از فناوری نانو به‌دنبال تحقق آن هستند.
از کاربردهای فناوری نانو در صنایع آرایشی و بهداشتی نیز می‌توان به ویژگی‌های عمده کرم‌های ضدآفتاب حاصل از فناوری نانو نسبت به محصولات قدیمی اشاره کرد. کاهش چشمگیر جذب اشعه ماوراءبنفش بدون استفاده از مواد شیمیایی، شفاف‌ترشدن محصول و امکان توزیع یافتن در بسیاری از پایه‌های مورد استفاده محصولات آرایشی برای جلوگیری از تشکیل کیک (حالتی از ناپایداری فراورده‌های آرایشی)، از این دست ویژگی‌ها هستند. همچنین تبدیل نقره به نانوذرات نقره، فعالیت و قابلیت میکروب‌کشی آن‌ها را چندین برابر می‌کند، صنایع آرایشی و بهداشتی نیز از این خاصیت در ساخت صابون‌ها و دیگر مواد آرایشی استفاده کرده‌اند.
با توجه به‌اینکه هنوز پیامدهای ناشی از فناوری نانو در بحث بهداشت و سلامت کمتر شناخته شده‌است، جلب اعتماد عمومی برای استفاده از این محصولات از مهم‌ترین دغدغه‌های نهادهای فعال در حوزه فناوری نانو و بهداشت است.
در ادامه با برخی حوزه های کاربردی فناوری نانو در بخش بهداشت و سلامت آشنا خواهید شد.
این مقاله در نشریه فناوری نانو شماره 168 در تاریخ 1390/07/15 به چاپ رسیده است.
با توسعه فناوری نانو در بخش بهداشت و سلامت می‌توان محصولاتی تولید کرد که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر ارتقای سلامت انسان، بهداشت جامعه و سلامت محیط زیست تاثیر گذارند. با توجه به کاربردهای اخیر فناوری نانو در حوزه پزشکی، می‌توان گفت این فناوری، کلیدی برای روش‌های تشخیصی سریع‌تر و آسان‌تر بیماری‌ها در آزمایشات گوناگون است، که برای تشخیص پارامترها و ساخت حسگرها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این علم همچنین می‌تواند تولید محصولات بافتی مهندسی‌شده و مصنوعی را گسترش دهد که کاربرد فراوانی در علم پزشکی دارد.
قابلیت هدف‌گیری بهتر سلول‌ها با آزاد شدن کنترل‌شده دارو، افزایش تاثیر دارو، کاهش عوارض جانبی و سمیت دارویی، جذب بهتر، هدف قراردادن بافتی خاص یا توده‌ای بدخیم و همچنین بهبود قابلیت پذیرش بیماران از ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که صنایع دارویی با استفاده از فناوری نانو به‌دنبال تحقق آن هستند.
از کاربردهای فناوری نانو در صنایع آرایشی و بهداشتی نیز می‌توان به ویژگی‌های عمده کرم‌های ضدآفتاب حاصل از فناوری نانو نسبت به محصولات قدیمی اشاره کرد. کاهش چشمگیر جذب اشعه ماوراءبنفش بدون استفاده از مواد شیمیایی، شفاف‌ترشدن محصول و امکان توزیع یافتن در بسیاری از پایه‌های مورد استفاده محصولات آرایشی برای جلوگیری از تشکیل کیک (حالتی از ناپایداری فراورده‌های آرایشی)، از این دست ویژگی‌ها هستند. همچنین تبدیل نقره به نانوذرات نقره، فعالیت و قابلیت میکروب‌کشی آن‌ها را چندین برابر می‌کند، صنایع آرایشی و بهداشتی نیز از این خاصیت در ساخت صابون‌ها و دیگر مواد آرایشی استفاده کرده‌اند.
با توجه به‌اینکه هنوز پیامدهای ناشی از فناوری نانو در بحث بهداشت و سلامت کمتر شناخته شده‌است، جلب اعتماد عمومی برای استفاده از این محصولات از مهم‌ترین دغدغه‌های نهادهای فعال در حوزه فناوری نانو و بهداشت است.
در ادامه با برخی حوزه های کاربردی فناوری نانو در بخش بهداشت و سلامت آشنا خواهید شد.
این مقاله در نشریه فناوری نانو شماره 168 در تاریخ 1390/07/15 به چاپ رسیده است.
