چرا رسول خدا علي(ع) را "ابوتراب" ناميد؟
چون علي صاحب زمين است و پس از پيامبر(ص) حجت خدا بر اهل زمين بوده و به وسيله او زمين و آرامش آن باقي است، از اين رو او را "ابوتراب" ناميد.
پرسش: چرا به حضرت علي(ع) لقب ابوتراب دادهاند؟ اين لقب از كجا و توسط چه كسي به ايشان داده شد؟
پاسخ: از مجموع روايات استفاده مي شود در مكانها و زمانهاي مختلف پيامبر(ص) به طور مكرّر علي(ع) را با كنيه "ابوتراب" خطاب كرده و اين كنيه را پيامبر(ص) به علي(ع) داده است.
در اين جا به دو مورد اشاره مي شود:
اول: پيامبر اكرم(ص) با گروهي از يارانش در نيمه جمادي الاولي سال دوم هجري به تعقيب كاروان قريش كه به سرپرستي ابوسفيان عازم شام بود، تا نقطهاي به نام "عشيره" پيش رفتند، اما اثري از كاروان قريش نيافتند. در يكي از روزها كه در عشيره بودند، پيامبر بر بالين علي(ع) و عمار آمد، ديد خوابيدهاند و بر سر و صورت علي(ع) خاك نشسته است.
حضرت آن دو را با مهرباني و ملاطفت بيدار كرد و خطاب به علي(ع) فرمود: "اي ابوتراب (آغشته به خاك) برخيز! آيا نميخواهي شقيترين مردمان روي زمين را به تو خبر دهم! يكي به نام احمير (لقب قدار بن سالف) است كه ناقه صالح پيامبر را پي كرد. ديگري كسي است كه شمشير بر فرق تو مي زند و محاسن تو را به خون سرت رنگين مي كند".(1)
علامه امینی بعد از ذکر این وجه تسمیه، منابع این حدیث را اینگونه ذکر کرده اند: اين حديث صحيح السنه از اخباري است كه حاكم ابو عبد الله نيشابورى استدراك نموده آن را در كتابش و هيثمى صحيح دانسته آن را، امام حنبلى ها در مسند، ج 4، ص 263- 264 نقل كرده و حاكم در مستدرك، ج 3، ص 140 و طبرى در تاريخش، ج 2، ص 261 و ابن هشام در سيره نبويّه، ج 2، ص 236، و ابن كثير در تاريخش، ج 3 ، ص 247 و هيثمى در مجمع، ج 9، ص 136،...
از آن پس علي(ع) ميان مسلمانان به ابوتراب معروف گرديد. اين كنيه را حضرت علي(ع) بسيار دوست مي داشت، زيرا پيامبر او را به چنين كنيه اي خطاب كرده بود. (2)
دوم: عباية بن ربعي در وجه ديگر اين نامگذاري مي گويد: به ابن عباس گفتم: چرا رسول خدا علي(ع) را "ابوتراب" ناميد؟ گفت: چون علي صاحب زمين است و پس از پيامبر(ص) حجت خدا بر اهل زمين بوده و به وسيله او زمين و آرامش آن باقي است، از اين رو او را "ابوتراب" ناميد.
از رسول خدا شنيدم: "وقتي روز قيامت به پا مي شود، آن قدر ثواب و كرامت نصيب شيعيان علي(ع) مي شود كه كفار با ديدن اين صحنه مي گويند: اي كاش ما از خاك، يعني از شيعيان علي بن ابي طالب بوديم".
علامه مجلسي در توضيح اين وجه نامگذاري مي گويد: از آن جهت كه شيعيان علي(ع) در برابر اوامر خدا فرمانبرداري دارند، به خاك ناميده شدهاند. آيه مي فرمايد: "يا ليتني كنت تراباً؛ اي كاش خاك بودم"؛ يعني از شيعيان بودم، چون علي(ع) پيشوايان شيعيان است، ابوتراب ناميده مي شود.(3)
سوم: (ص) حجت خدا بر اهل زمين بوده و به وسيله او زمين و آرامش آن باقي است، از اين رو او را "ابوتراب" ناميد.
روزي پيامبر آن حضرت را ديدند كه بر روي خاك خوابيده است. پيامبر (ص) نشستند و گرد و غبار از پشت آن حضرت پاك نموده و فرمودند: برخيز، پدر و مادرم فداي تو باد اي ابا تراب ! ..(4)
پي نوشتها:
1. ابن سعد، طبقات الکبری، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، انتشارات فرهنگ و اندیشه، تهران، ج2، ص6؛ كامل ابن اثير، ترجمه ابو القاسم حالت و عباس خليلى، تهران، مؤسسه مطبوعاتى علمى، 1371ش. ج7،ص 126؛ علامه امینی، الغدیر، ترجمه جمعی از نویسندگان، انتشارات بنياد بعثت، تهران ،ج12، ص 269.
2. البلاذرى، انساب الاشراف، تحقيق محمد باقر المحمودي، بيروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ط الأولى، 1974/1394، ج2، ص89.
3. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت، 1404 ه.ق، ج 35، ص 51.
4. قاضی نورالله شوشتری، إحقاق الحق، مكتبة آية الله المرعشى النجفى، قم، 1409 ق ، ج32، ص 32.
آخرین ویرایش توسط مدیر:
