1. مغز استخوان و سلولهای بنیادی خونساز (hematopoietic) چیستند؟
مغز استخوان، مادهای نرم و اسفنج مانند است که درون استخوانها قرار دارد، و حاوی سلولهای نارسي است، بهنام سلولهای بنیادی خونساز. (سلولهای بنیادی خونساز با سلولهای بنیادی جنینی متفاوتند. سلولهای بنیادی جنینی میتوانند به تمام انواع سلولهای بدن تبدیل شوند.) سلولهای بنیادی خونساز یا برای ایجاد سلولهای بنیادی خونساز بیشتر، تقسیم میشوند، و یا به یکی از سه نوع سلول خونی تبدیل میشوند: گلبولهای سفید، که با عفونت مبارزه میکنند؛ گلبولهای قرمز، که اکسیژنرسانی میکنند؛ و پلاکتها، که به انعقاد خون کمک میکنند. بیشتر سلولهای بنیادی خونساز در مغز استخوان وجود دارند، اما گونه دیگري از سلولها، به نام سلولهای بنیادی خون محیطی (PBSC) را میتوان در جریان خون یافت. خون موجود در بند ناف نیز حاوی سلولهای بنیادی خونساز است. در پیوند، از سلولهای هر یک از این سه منبع میتوان استفاده کرد.
2. پیوند مغز استخوان و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی چیستند؟
پیوند مغز استخوان (BMT) و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی (PBSCT) فرایندهایی هستند که به منظور جبران فقدان سلولهای بنیادی که بر اثر شيميدرماني با میزانهای بالا و/ یا پرتودرمانی از بین رفتهاند، انجام میشوند. پیوند، به سه روش انجام میشود:
3. چرا از پیوند مغز استخوان (BMT) و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی (PBSCT) در درمان سرطان استفاده میشود؟
یکی از دلایل استفاده از BMT و PBSCT در درمان سرطان این است که با این پیوندها، بیمار میتواند شيميدرماني و/ یا پرتودرمانی با میزانهای بسیار بالا را انجام دهد. برای درک دلايل استفاده از BMT و PBSCT، بهتر است با نحوه عملکرد شيميدرماني و پرتودرمانی آشنا شوید.
شيميدرماني و پرتودرمانی بهطور کلی بر سلولهایی اثر میگذارند که به سرعت تقسیم میشوند. به این دلیل از این روشها برای درمان سرطان استفاده میشود که سلولهای سرطانی سریعتر از بیشتر سلولهای سالم تقسیم میشوند. با اينحال چون سلولهای مغز استخوان نیز به سرعت تقسیم میشوند، درمانهایی با میزانهای بسیار بالا میتوانند به شدت به مغز استخوان بیمار آسیب برسانند یا آن را از بین ببرند. بدون مغز استخوان سالم، بیمار دیگر قادر نخواهد بود سلولهای خونی لازم برای اکسیژنرسانی، مبارزه با عفونت و جلوگیری از خونریزی را بسازد. با استفاده از BMT و PBSCT، سلولهای بنیادی که بر اثر درمان از بین رفتهاند جایگزین میشوند.
در برخی از انواع سرطان خون، اثر پیوند علیه تومور(GVT) که پس از BMT و PBSCT آلوژنیک ایجاد میشود، برای مؤثر واقع شدن درمان، حیاتی است. GVT هنگامی روی میدهد که گلبولهای سفید اهدایی (پیوند)، سلولهای سرطانی که پس از شيميدرماني و/ یا پرتودرمانی در بدن بیمار باقی ماندهاند (تومور) را به عنوان سلولهای بیگانه شناسایی کرده و به آنها حمله کنند.
4. با استفاده از پیوند سلولهای مغز استخوان (BMT) و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی (PBSCT) چند نوع سرطان را میتوان درمان کرد؟
بیشترین استفاده از BMT و PBSCT در درمان لوسمی و لنفوم است. بیشترین تأثیر این روشها هنگامی است که لوسمی یا لنفوم در حال بهبودی باشد (اثری از نشانهها و علائم سرطان وجود نداشته باشد). از BMT و PBSCT برای درمان دیگر انواع سرطان، از جمله نوروبلاستوم (سرطانی که در سلولهای عصبی نارس ایجاد شده و بیشتر در نوزادان و کودکان مشاهده میشود) و میلوم مولتیپل استفاده میشود. پژوهشگران در پژوهشهای بالینی و تحقیقاتی، در حال ارزیابی BMT و PBSCT بهمنظور درمان انواع گوناگونسرطان هستند.
مغز استخوان، مادهای نرم و اسفنج مانند است که درون استخوانها قرار دارد، و حاوی سلولهای نارسي است، بهنام سلولهای بنیادی خونساز. (سلولهای بنیادی خونساز با سلولهای بنیادی جنینی متفاوتند. سلولهای بنیادی جنینی میتوانند به تمام انواع سلولهای بدن تبدیل شوند.) سلولهای بنیادی خونساز یا برای ایجاد سلولهای بنیادی خونساز بیشتر، تقسیم میشوند، و یا به یکی از سه نوع سلول خونی تبدیل میشوند: گلبولهای سفید، که با عفونت مبارزه میکنند؛ گلبولهای قرمز، که اکسیژنرسانی میکنند؛ و پلاکتها، که به انعقاد خون کمک میکنند. بیشتر سلولهای بنیادی خونساز در مغز استخوان وجود دارند، اما گونه دیگري از سلولها، به نام سلولهای بنیادی خون محیطی (PBSC) را میتوان در جریان خون یافت. خون موجود در بند ناف نیز حاوی سلولهای بنیادی خونساز است. در پیوند، از سلولهای هر یک از این سه منبع میتوان استفاده کرد.
2. پیوند مغز استخوان و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی چیستند؟
پیوند مغز استخوان (BMT) و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی (PBSCT) فرایندهایی هستند که به منظور جبران فقدان سلولهای بنیادی که بر اثر شيميدرماني با میزانهای بالا و/ یا پرتودرمانی از بین رفتهاند، انجام میشوند. پیوند، به سه روش انجام میشود:
- در پیوندهای اتولوگ، بیماران سلولهای بنیادی خودشان را دریافت میکنند.
- در پیوندهای سینژنیک، بیماران سلولهای بنیادی را از برادر یا خواهر دوقلوی همسان خود دریافت میکنند.
- در پیوندهای آلوژنیک بیماران سلولهای بنیادی را از برادر، خواهر یا والدین خود دریافت میکنند. ممکن است از سلولهای بنیادی فردی غریبه (اهداکننده غریبه) نیز استفاده شود.
3. چرا از پیوند مغز استخوان (BMT) و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی (PBSCT) در درمان سرطان استفاده میشود؟
یکی از دلایل استفاده از BMT و PBSCT در درمان سرطان این است که با این پیوندها، بیمار میتواند شيميدرماني و/ یا پرتودرمانی با میزانهای بسیار بالا را انجام دهد. برای درک دلايل استفاده از BMT و PBSCT، بهتر است با نحوه عملکرد شيميدرماني و پرتودرمانی آشنا شوید.
شيميدرماني و پرتودرمانی بهطور کلی بر سلولهایی اثر میگذارند که به سرعت تقسیم میشوند. به این دلیل از این روشها برای درمان سرطان استفاده میشود که سلولهای سرطانی سریعتر از بیشتر سلولهای سالم تقسیم میشوند. با اينحال چون سلولهای مغز استخوان نیز به سرعت تقسیم میشوند، درمانهایی با میزانهای بسیار بالا میتوانند به شدت به مغز استخوان بیمار آسیب برسانند یا آن را از بین ببرند. بدون مغز استخوان سالم، بیمار دیگر قادر نخواهد بود سلولهای خونی لازم برای اکسیژنرسانی، مبارزه با عفونت و جلوگیری از خونریزی را بسازد. با استفاده از BMT و PBSCT، سلولهای بنیادی که بر اثر درمان از بین رفتهاند جایگزین میشوند.
در برخی از انواع سرطان خون، اثر پیوند علیه تومور(GVT) که پس از BMT و PBSCT آلوژنیک ایجاد میشود، برای مؤثر واقع شدن درمان، حیاتی است. GVT هنگامی روی میدهد که گلبولهای سفید اهدایی (پیوند)، سلولهای سرطانی که پس از شيميدرماني و/ یا پرتودرمانی در بدن بیمار باقی ماندهاند (تومور) را به عنوان سلولهای بیگانه شناسایی کرده و به آنها حمله کنند.
4. با استفاده از پیوند سلولهای مغز استخوان (BMT) و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی (PBSCT) چند نوع سرطان را میتوان درمان کرد؟
بیشترین استفاده از BMT و PBSCT در درمان لوسمی و لنفوم است. بیشترین تأثیر این روشها هنگامی است که لوسمی یا لنفوم در حال بهبودی باشد (اثری از نشانهها و علائم سرطان وجود نداشته باشد). از BMT و PBSCT برای درمان دیگر انواع سرطان، از جمله نوروبلاستوم (سرطانی که در سلولهای عصبی نارس ایجاد شده و بیشتر در نوزادان و کودکان مشاهده میشود) و میلوم مولتیپل استفاده میشود. پژوهشگران در پژوهشهای بالینی و تحقیقاتی، در حال ارزیابی BMT و PBSCT بهمنظور درمان انواع گوناگونسرطان هستند.