پلاسمید و اپی زوم
در عده زیادی از باکتری ها علاوه بر کروموزوم اصلی یک یا چند کروموزوم کوچک خارج از کروموزوم اصلی وجود دارد که آنها را پلاسمید نامند.هر پلاسمید دارای مولکولDNAدو زنجیره ای مارپیچی،بسته(حلقوی)و کوچکی است که قادر به همانندسازی مستقل از کروموزوم اصلی باکتری است.تعداد پلاسمید ها تقریبا از نسلی به نسل دیگر سلولی ثابت می ماند.
در بعضی شرایط ماده ژنتیکی سازنده پلاسمید می تواند با کروموزوم اصلی باکتری ادغام شود،دراین حالت آن را اپی زوم نامند.در باسیل کولی سه گروه پلاسمید شناخته شده است که عبارتند از:
1) پلاسمیدهای دارای عواملFیا عوامل باروری که در عمل باروری که در عمل هم یوغی جنسی دخالت دارند
2) پلاسمیدهای دارای عواملR یا مقاومت که در مقاومت باکتری ها در برابرعمل عده ای از آنتی بیوتیک ها موثرند
3) پلاسمیدهای دارای عوامل Col از کلمه Colicinergic یعنی عواملی که باکتری را قادر به کلی سین می کنند.کلی سین عملی مشابه آنتی بیوتیک دارد،یعنی باکتری های دیگر موجود در محیط را که فاقد این عوامل باشند از بین می برد.
کروموزوم های غول پیکر یا پلی تن:
در سلول های غدد بزاقی برخی حشرات(بیشتر از دو بالان)و در برخی بافت های دیگر،هسته های انترفازی دارای کروموزوم های بسیار بزرگی هستند که آنها را کروموزوم های غول پیکر نامند.هریک از این کروموزوم ها از تعداد زیادی و حتی هزار نسخه از یک کروموزوم که به موازات همدیگر متراکم شده اند تشکیل شده است.در طول هر کروموزوم غول پیکر،نواحی یا باندهایی متراکم تر و با شدت رنگ پذیری متفاوت از سایر قسمت ها وجود دارد.محل و تعداد این باندها در بافت های مختلف متفاوت است.این نواحی در انترفاز نشان دهنده بخش هایی ازDNA هستند که رونویسی فعالی دارند و mRNA های زیادی از آنها در حال رونویسی است.این نواحی را پاف نامند که با حالت فیزیولوژیکی سلول تغییر می کند.پاف های بزرگ و فعال«حلقه های بالبیانی»نامیده
می شوند.هر کروموزوم پلی تن دارای تعداد زیادی بند های تیره با عرض های متفاوت به نظر می رسد که به وسیله نواحی روشنی از یکدیگر جدا شده اند.بند های تیره کرومومرها هستند که در آنهاDNA بسیار پیچیده ومتراکم است.قبلا هر بند را نمایانگر یک ژن و دارایDNA فراوان می دانستند،هم اکنون مشخص شده که هر بند به طور متوسط دارای30000جفت باز است و بنابراین می تواند مجموعه ای از چند ژن ویژه ای با چندین تکرار باشد.
در عده زیادی از باکتری ها علاوه بر کروموزوم اصلی یک یا چند کروموزوم کوچک خارج از کروموزوم اصلی وجود دارد که آنها را پلاسمید نامند.هر پلاسمید دارای مولکولDNAدو زنجیره ای مارپیچی،بسته(حلقوی)و کوچکی است که قادر به همانندسازی مستقل از کروموزوم اصلی باکتری است.تعداد پلاسمید ها تقریبا از نسلی به نسل دیگر سلولی ثابت می ماند.
در بعضی شرایط ماده ژنتیکی سازنده پلاسمید می تواند با کروموزوم اصلی باکتری ادغام شود،دراین حالت آن را اپی زوم نامند.در باسیل کولی سه گروه پلاسمید شناخته شده است که عبارتند از:
1) پلاسمیدهای دارای عواملFیا عوامل باروری که در عمل باروری که در عمل هم یوغی جنسی دخالت دارند
2) پلاسمیدهای دارای عواملR یا مقاومت که در مقاومت باکتری ها در برابرعمل عده ای از آنتی بیوتیک ها موثرند
3) پلاسمیدهای دارای عوامل Col از کلمه Colicinergic یعنی عواملی که باکتری را قادر به کلی سین می کنند.کلی سین عملی مشابه آنتی بیوتیک دارد،یعنی باکتری های دیگر موجود در محیط را که فاقد این عوامل باشند از بین می برد.
کروموزوم های غول پیکر یا پلی تن:
در سلول های غدد بزاقی برخی حشرات(بیشتر از دو بالان)و در برخی بافت های دیگر،هسته های انترفازی دارای کروموزوم های بسیار بزرگی هستند که آنها را کروموزوم های غول پیکر نامند.هریک از این کروموزوم ها از تعداد زیادی و حتی هزار نسخه از یک کروموزوم که به موازات همدیگر متراکم شده اند تشکیل شده است.در طول هر کروموزوم غول پیکر،نواحی یا باندهایی متراکم تر و با شدت رنگ پذیری متفاوت از سایر قسمت ها وجود دارد.محل و تعداد این باندها در بافت های مختلف متفاوت است.این نواحی در انترفاز نشان دهنده بخش هایی ازDNA هستند که رونویسی فعالی دارند و mRNA های زیادی از آنها در حال رونویسی است.این نواحی را پاف نامند که با حالت فیزیولوژیکی سلول تغییر می کند.پاف های بزرگ و فعال«حلقه های بالبیانی»نامیده
می شوند.هر کروموزوم پلی تن دارای تعداد زیادی بند های تیره با عرض های متفاوت به نظر می رسد که به وسیله نواحی روشنی از یکدیگر جدا شده اند.بند های تیره کرومومرها هستند که در آنهاDNA بسیار پیچیده ومتراکم است.قبلا هر بند را نمایانگر یک ژن و دارایDNA فراوان می دانستند،هم اکنون مشخص شده که هر بند به طور متوسط دارای30000جفت باز است و بنابراین می تواند مجموعه ای از چند ژن ویژه ای با چندین تکرار باشد.