پرورش کرم خاکی و تولید ورمی کمپوست
پرورش کرم خاکی و تولید ورمی کمپوست
خداوند بيش از 4200 گونه كرم خاكي آفريده است. اين كرمها زمين شخم مي زنند. و سالي يك بار توليد مثل مي كنند. چند نوع محدود آن، با مابقي فرق دارد. از اين چند نوع محدود، يك نوع آمريكايي هست. اين گونه‌ها، در شرايط مناسب محيطي هر هفته توليد مثل مي‌كنند هر يك كرم از طريق تخم‌گذاري در هفته به يازده كرم افزايش مي‌يابد.
بدليل داشتن %70 پروتئين در قياس با %22 پروتئين گوشت قرمز و همچنين داشتن امگا 3 و توليد كود بيولوژي از سال 1942 شناسايي و از سال 1979 بهره‌برداري اقتصادي از آن آغاز شده است.
آيزينيا فوتيدا نوعي کرم خاکي است که ترجمه نام آن در زبان فارسي «کرم قرمز خاکي حلقوي باراني» است که در سطح بين‌الملل به «کرم قرمز کاليفرنيايي» (California Red Worm) معروف است.
استفاده از مواد غذايي جديد در خوراك طيور
محققين در سرتاسر دنيا بطور پيوسته مشغول جستجو جهت يافتن موادغذايي گوناگون به منظور جايگزين نمودن مواد مرسوم در خوراك طيور از قبيل ذرت، سويا و پودرماهي هستند. ، پودر كرم خاكي به نحو موفقيت‌آميزي جايگزين پودر ماهي وارداتي در تغذيه طيور، ماهي و ساير حيوانات پرورشي شده است.
براساس آزمايشات انجام شده بر روي بلدرچين‌هاي پرورشي، يافت شد كه افزايش وزن، ماندگاري و ضريب تبديل غذايي پرندگاني كه با جيره حاوي پودر كرم خاكي تغذيه شدند بهتر از مواردي بوده است كه خوراك حاوي پودر ماهي دريافت كرده بودند. مطابق با اطلاعات ارائه شده از سوي گروه علوم و فناوري در انجمن تحقيق و توسعه آبزيان و حيوانات دريايي كشور فيليپين، پودر كرم خاكي مشخصات كاملاً مشابه با پودرماهي جهت تنظيم جيره‌هاي غذايي طيور دارد.
خوراك دام و طيور و آبزيان: اثراكتانت‌ها و خوش طعم كننده‌هائي كه در بافت‌هاي كرم خاكي وجود دارد باعث خوش خوراكي آن مي‌گردد. پروتئين‌هاي كرم خاكي با اسيدهاي آمينه اتراكتانتي همراه است كه باعث خوش خوراكي آن گشته و جذب (Uptare) را زياد مي‌كند.
پيله‌هاي (كوكون‌هاي) كرم خاكي را نيز مي‌توان پودر نموده و در تغذيه دام و طيورو آبزيان از آن استفاده كرد نكته جالب اينكه اين پيله‌ها استريل بوده و سرشار از آلبومين است.
نتايج تبديل زباله به گوشت
ضريب تبديل: هر يک کيلوگرم گوشت به هزار کيلوگرم در سال
کاهش قيمت توليد به يک سوم تا يک پنجم واردات
بومي بودن دانش و تجهيزات
ايجاد اشتغال پايدار
فراگير بودن در تمام نقاط کشور
ممانعت از خروج ارز براي تامين غذاي دام و طيور
جزو صنايع پيشرفته (Hi-tech)
جزو زيست فناوري (Biotechnology)
بهره وري مضاعف در مصرف غذا، کاهش زمان پرورش، کاهش مرگ و مير و افزايش قدرت ايمني بدن
.
مصارف كرم به عنوان مواد اوليه آرايشي و بهداشتي
پس از انجام مراحل مختلف بر روي پروتئين اوليه بدست آمده از لاشه اين کرم، نوعي پروتئين ثانويه استخراج مي گردد که در توليد کِرِمهاي دست وصورت، انواع شامپو هاي تقويتي و صابون مورد استفاده قرار مي گيرد.
در سال 1985 شرکت DOVE براي اولين بار استفاده از اين کرم را در محصولات خود آغاز نمود و اولين سري محصولات خود با عنوان جوان کننده‌گان پوست در سال 1987 به بازار عرضه نمود، اما هم اکنون بيشتر شرکتهاي پيشتاز در اين صنعت با توليد انواع شامپو، صابون، کرم، انواع پودرهاي روشن کننده و تقويتي و ... استمرار به توليد با اين کرم را در دستور کار خود قرار داده‌اند. در اين بين مي‌توان به محصول شرکتFace-Lift با نام تجاري G2G اشاره نمود که يکي از گران قيمت‌ترين محصولات آرايشي جهان ميباشد.
مصارف به عنوان مواد اوليه دارو سازي
به جز پروتئين حاصله در بخش هاي قبل، مي توان نوع ارزشمند ديگري از اين پروتئين را جهت استفاده انسان توليد نمود که به صورت قرص و آمپول در کمک به بهبود انواع بيماري ها و نارسائي هاي مختلف مورد استفاده قرار گيرد. (مثل کمک در تقويت افراد شيمي درماني شده و جراحيهاي سنگين و ...)
در چين داروي ضد ويروس، سرم ضد تومور (E76) و نيز در پمادهاي جلدي تحت نام Kinjanin pHu به منظور درمان آگزما و تبخال و ... استفاده مي‌گردد.
تبديل زباله به كود آلي كشاورزي مدفوع كرم يا كود آلي ورمي‌كمپوست
همانطور که اشاره شد تغذيه اصلي اين کرم ها از زباله هاي تر شهري (همه نوع زباله و فضولات حيواني بجزسنگ، شيشه، پلاستيک و فلزي) مي باشد، بدين شکل که اين کرم ها با خوردن زباله هاي تر از خود کودي طبيعي و بسيار غني به نام هوموس يا ورمي كمپوست بجا مي گذارند که اين کود به طور گسترده اي در کشاورزي مورد استفاده قرار مي گيرد. استفاده از اين نوع کود کيفيت محصولات کشاورزي را نسبت به کود شيميايي عملاً حدود 50 درصد و کميت (تعداد در واحد سطح) آنها را نيز چيزي در حدود 30 تا 70 درصد افزايش مي دهد.
چگونه زيست توده بيشتري در مزرعه توليد کنيم؟
ورمي کمپوست
Verms معادل لاتين کلمه " کرم " مي باشد و توليد ورمي کمپوست نيز اصولاً تهيه کمپوست توسط کرمها است. در طبيعت سرانجام تمام مواد آلي به طور طبيعي تجزيه مي شوند. در فرآيند توليد ورمي کمپوست شما به اين روند سرعت بخشيده و به يک نتيجه مطلوب که همان مدفوع کرم مي باشد دست مي يابيد
ورمي کمپوست يا کمپوست کرمي ، عبارت است از کود آلي بيولوژيکي که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلي در حال پوسيدگي از دستگاه گوارش گونه هايي از کرم هاي خاکي و دفع اين مواد از بدن کرم حاصل مي گردد. اين مواد هنگام عبور از بدن کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش ( موکوس ) ، ويتامينها و آنزيم ها شده که در نهايت به عنوان يک کود آلي غني شده و بسيار مفيد براي ساختمان و بهبود عناصر غذايي خاک توليد و مورد مصرف واقع مي گردد. بنابراين ورمي کمپوست عبارت خواهد بود از فضولات کرم به همراه درصدي از مواد آلي و غذايي بستر و لاشه کرمها.
مشخصات کرمها و انتخاب گونه مناسب
بطور کلي گونه هاي مختلفي از اين کرمها يافت مي گردند که بسته به موضوع کار و هدف ، گونه انتخابي متفاوت خواهد بود. اين اهداف مي تواند شامل موارد ذيل باشد :
1 ) افزايش حاصلخيزي و بهبود ساختمان و مديريت خاک
2 ) افزايش محصول
3 ) توليد مکمل غذايي جهت دام و آبزيان
که براي هر يک از اين فعاليتها يک گونه مناسبتر از ساير گونه ها خواهد بود. بطور مثال گونه Lampite maurittii به منظور مديريت و بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرار مي گيرد.
مناسبترين گونه براي توليد ورمي کمپوست ، گونه Eisenia foetida بوده که برنگ قهوه اي مايل به قرمز و کوچکتر از کرمهاي خاکي معمولي مي باشد. اين کرم داراي دو جنس نر و ماده بوده که کرمهاي ماده در محل حلقه جنسي وسط بدن خود و پس از جفت گيري ، تخم يا کوکون را تشکيل مي دهند. کوکونها به رنگ زرد کهربايي و در داخل آن حدود 7-3 نوزاد لارو وجود دارد.
بنابراين افزايش تعداد کرمها در هر نسل بصورت تصاعد نسبتاً هندسي خواهد بود. وزن هر کرم بالغ 3/0 تا 7/0 گرم و در هر کيلوگرم حدود 1000 تا 2000 نخ کرم وجود دارد. يک نسل اين کرم ( از تخم تا تخم ) در درجه حرارت 25 درجه سانتي گراد حدود سه ماه بوده و عمر کرمها بين 1 تا 2 سال متغيير مي باشد.
توليد و پرورش کرم خاکی
عوامل محيطي اساسي که در رشد و سلامت عمومي کرم توليد کننده ورمي کمپوست مؤثرند ، عبارتند از : دما ، رطوبت ، تهويه ، مواد غذايي ، pH و نور
دما
کرم ها در دماهاي حدود نقطه انجماد آب نمي ميرند ، بلکه فعاليت نداشته و در چنين شرايطي براي بقاي خود به اعماق پايين تر خاک حرکت مي کنند ، همچنين در دماهايي تا سقف 31 درجه سانتي گراد زندگي کرده و توليد مثل مي کنند. به منظور تکثير کرم به صورت تجاري ، دماهاي مطلوب براي رشد و فعاليت آنها از 15 تا 26 درجه سانتي گراد متغيير است. البته کرم ها در دما و گرماي زياد نيز از بين مي روند ، اما براي توليد حداکثر پيله و تخم گذاري ، درجه حرارت بستر آنها بايد بين 15 تا 21 درجه سانتي گراد باشد.
تهويه
کرم ها مي توانند در اکسيژن اندک و سطوح بالاي در اکسيد کربن زندگي کنند و نيز در آب داراي اکسيژن به زندگي ادامه دهند. ولي نبود کاملا اکسيژن سبب مرگ کرم ها مي شود. در صورت خيس نگه داشتن بستر ، ممکن است اکسيژن تقليل يابد. در چنين شرايطي عوامل باکتريايي غيرهوازي مواد سمي توليد مي کنند.
رطوبت
کرم ها نياز به رطوبت مناسب براي رشد و بقاي خود دارند. بهترين رطوبت براي آنها حدود 60 تا 70 درصد وزن بستر است. بسترها بهتر است در معرض نور مستقيم آفتاب قرار نگيرد تا از خروج رطوبت جلوگيري شود. در صورتي که رطوبت بستر بيشتر يا کمتر از رطوبت مطلوب ذکر شده باشد ، مرگ و مير آنها افزايش مي يابد. در دوره هايي که رطوبت و دماي بستر زياد مي شود ، کرم ها گرايش به ترک بستر خود دارند.
اسيديته و قليايي بودن
کرم ها در محدوده pH حدود 2/4 ( اسيدي ) تا 8 ( قليايي ) ، رشد مي کنند ، ولي به منظور توليد تجاري ، بهتر است pH را در حدود 7 نگاه داشت. براي افزايش pH مي توان سنگ آهک و يا پوسته تخم مرغ خرد شده به بستر توليد کرم اضافه کرد. بنابراين ، pH کمپوست توليد شده بين 7-6 خواهد بود.
نور
کرم ها نور گريزند. وجود منبع نوراني در بالا و يا اطراف بستر کرم ها مانع از مهاجرت آنها به خارج از بستر ها شده و به عنوان روشي براي بقاي کرم ها ، هنگام طوفان هاي سخت و بارش هاي شديد به کار مي رود.
مواد غذايي قابل استفاده
کودهاي حيواني ، کود باغي حاصل از برگ درختان ، مقواي خردشده ، خرده چوب يا کاغذ يا کم و بيش هرگونه مواد آلي پوسيده يا نيمه پوسيده يا پسماندهاي آلي ممکن است به عنوان غذا يا مواد غذايي بستر کرم به کاربرده شوند. کودهاي حيواني حاصل از خرگوش ، اسب و گوساله از جمله بهترين مواد غذايي براي کرم ها هستند.
مواد غذايي غير قابل قبول آنها عبارتند از :
انواع روغن ، فضولات سگ و گربه ، گوشت ، پنير ، کره ، توليدات حيواني ، ماهي و کاغذ داراي جوهرهاي رنگي.
خواص فيزيکي ، شيميايي و بيولوژيکي
ورمي کمپوست در خواص فيزيکي ، شيميايي و بيولوژيکي خاک تأثير بسزايي دارد. اين کود اصلاح کننده خصوصيات فيزيکي ، شيميايي و بيولوژيکي خاک بوده و علاوه بر وزن مخصوص کم ، فاقد هر گونه بو ، ميکروارگانيسم هاي پاتوژن ، باکتري هاي غيرهوازي ، قارچ ها و علف هاي هرز مي باشد. ورمي کمپوست علاوه بر قابليت جذب آب با حجم بالا ، شرايط مناسب جهت دانه بندي و قدرت نگه داري مواد غذايي مورد نياز گياهان را فراهم مي نمايد. ورمي کمپوست حاوي عناصر غذايي بسيار غني به ويژه ازت بوده که به تدريج آنها را در اختيار گياه قرار مي دهد . ( اين نکته از تظر حاصلخيزي خاک بسيار پر اهميت است )
اين کود در مقايسه با ساير کودهاي آلي داراي ميزان عناصر اصلي غذايي بالاتري است. ورمي کمپوست علاوه بر عناصر ماکرو مانند ازت ، فسفر و پتاسيم که در فعاليتهاي حياتي گياه نقش اساسي دارند حاوي عناصر ميکرو مانند آهن ، مس ، روي ، منگنز نيز مي باشد
علاوه بر اين با داشتن موادي مانند ويتامين B12 و اکسين عوامل محرک رشد گياه را فراهم مي آورند.
معمولاً نسبت کربن به ازت ( C/N ) ورمي کمپوست 20-15 بوده و طول دانه هاي خشک آن بين 1-5mm متغيير است. هوموس آن نيز 20% وزن خشک مي باشد. کرم هاي زباله خوار با تغذيه زائدات آلي آن ها را تجزيه و دگرگون مي نمايند. فرآيند هضم اين کرم ها به تغيير سريع تر مواد آلي منتهي شده و کمپوست تثبيت مي شود. نتيجه اين عمل دستيابي به ورمي کمپوست با کيفيت بالا است که با بالاترين استانداردهاي جهاني برابر مي کند.
مزاياي استفاده از کود ورمي
استفاده بهينه از ضايعات آلي زباله هاي شهري
حفظ محيط زيست
توليد کودي با کيفيت بالا جهت مصارف گياهان
اصلاح بافت فيزيکي خاک
بالا بردن ضريب حفظدرطوبت در خاک
حاوي ترکيباتي چون نيتروژن ، پتاسيم ، کلسيم ، منيزيم ، فسفر
آنزيم ها ، ميکروارگانيسم ها و هورمون هاي مختلف موجود در آن به راحتي توسط گياهان قابل جذب است
مقدار قابل توجهي چربي دارد که آن را به کود کامل تبديل نموده
فقط يک بار استفاده از اين کود در يک دوره کشت کافي مي باشد
بدون بو و عاري از آلودگي است
در رنگ آميزي گل و بزرگتر کردن گل و گياهان زينتي مؤثر است
تشديد عطر و اسانس گياهان و گل هاي معطر مؤثر است
کاهش حجم زباله تا حدود 70 درصد را نيز به دنبال دارد
هدف از ورمي کمپوست
کاهش اثرات نامطلوب زباله‌ها
جلوگيري از آلودگي محيط زيست
اشتغال زايي
صرفه اقتصادي
حفظ توان توليد در دراز مدت
پايداري منابع خاك
توليد محصولات غذايي با كيفيت
مبارزه با معايب كودهاي شيميايي و هزينه بالاي آنها
تأمين و تضمين سلامت جسمي
گامي موثر در دستيابي به توسعه پايدار
آماده سازي بستر پرورش کرم
محل پرورش کرم هاي کمپوستي را مي توان از چوب يا پلاستيک ، مانند ( بشکه ، جعبه هاي چوبي و لگن هاي پلاستيکي ) تهيه کرد که از اين وسايل در داخل يا خارج منزل براي بستر توليد ورمي کمپوست استفاده مي شود.
استفاده از آبشخورهاي مربع مستطيل نيز مناسب است. اين بسترها روي بلوک ها ، آجرها ، تنه هاي درختان ، زمين و يا بلوک هاي بتني قرار مي گيرند. در صورت استفاده از تخته هاي کاج يا سرو ، بهتر است ضخامت آنها 5 سانتي متر باشد. طول اضلاع بسترهاي کرم بهتر است از 50 سانتي متر بيشتر نباشد و بسترهاي کرم بايد به وسيله يک راهرو از هم جدا شوند تا عمل برداشت کرم ها و کود توليدي به راحتي صورت پذيرد. براي کنترل دماي بسترها بهتر است آنها درون خاک قرار گيرند ، اما کرم هاي قرمز حلقوي تمايل دارند که از قسمتهاي سطحي بستر خود تغذيه کنند. بنابراين محفظه بستر رشد آنها نبايد بيش از 20 تا 30 سانتي متر عمق داشته باشد. اگر عمق بيشتر باشدد ، مواد آلي فشرده شده ، در نتيجه مواد به صورت غيرهوازي تجزيه شده و توليد بوي نامطبوع و مواد سمي مي کنند و در نهايت به مرگ کرم ها منجر مي شود.
کرم ها مي توانند در گودال هاي حفر شده در زمين يا در شيارهاي رديفي واقع در سطح خاک نيز رشد کنند. بسترهايي که در خارج از ساختمان قرار گرفته اند ، مي بايست در محيطي تميز و سالم و بهتر است در فضاي سرپوشيده قرار گيرند. بسترهاي داخل ساختمان بايد از زهکشي و تهويه مناسبي برخوردار باشند.
ابعاد مناسب بستر ورمي کمپوست
بستري با طول دلخواه و عرض 60-40 سانتي متر و عمق 50-30 سانتي متر حدود 100 عدد کرم خاکي را به ازاي هر متر طول بستر در خود جاي مي دهد و يا در حدود 25عدد کرم بالغ را توليد مي کند. در صورتي که بعضي از پرورش دهندگان براي افزايش توليد ، اين سطح را بالا مي برند و تعداد بيشتري کرم توليد مي کنند. پس از هر 30 تا 45 روز يا هر 30 تا 90 روز ، کرم هاي خاکي برداشت شده و بستر ها بايد جايگزين شوند. مدت زمان يادشده به شرايط محيطي ، روش پرورش و ترکيب بستر بستگي دارد.
طول و عرض بستر پرورش کرم به قابل حمل و يا ثابت بودن آن و مقدار پسماندها بستگي دارد که هر خانواده در هفته توليد مي کند. به طور معمول حجم 33 سانتي متر مکعب به ازاي هر 450 گرم مواد آلي مطلوب است. از مزاياي محفظه چوبي ، خاصيت جذب رطوبت به وسيله آنهاست.
نبايد از چوب هايي که داراي مواد آروماتيک اند ( همانند چوب درختان سرو و کاج ) استفاده کرد. محفظه هاي پلاستيکي ، رطوبت را به مقدار بيشتري در خود حفظ مي کنند. به منظور عمل تهويه و زهکشي بهتر ، کف بستر نگهداري کرم ها بايد داراي سوراخ هاي زهکشي باشد. محفظه را بايد روي چوب يا آجر قرار داد تا آب ثقلي به راحتي خارج شود. از زه آب خروجي ( چاي ورمي کمپوست ) مي توان به عنوان کود مايع در فضاي سبز استفاده کرد. کرم ها تاريکي را ترجيح مي دهند ، براي جلوگيري از ورود نور زياد و ممانعت از کاهش رطوبت موجود ، بايد روي بسترها را با پوشش مناسبي نظير کاه و کلش گندم پوشاند. براي اين منظور مي توان گودالي با عمق 40 سانتي متر در زمين حفر کرد و محفظه را درون آن قرار داد و اطراف آن را با خاک و روي آن را با کاه وکلش گندم پوشاند.
مواد مورد نياز براي استفاده در بستر کرم ها
ابتدا کف بستر را مي توان با خرده هاي روزنامه ، برگ هاي خرد شده ، کاه وکلش گندم و مواد آلي ( خاک اره ، پيت موس ، کمپوست و يا کود دامي پوسيده ) پوشاند. مواد آلي بايد داراي رطوبت مناسب ( 70-60 درصد ) بوده و از پوسيدگي مناسبي برخوردار باشند. نسبت کربن به نيتروژن مناسب درداخل مواد آلي در حدود 30:1 تا 40:1 است. استفاده از مواد آلي تازه ، سبب افزايش دما در توده ماده آلي شده و کرم ها در اثر گرماي زياد از بين کي روند. استفاده زياد مواد داراي پروتئين و ديگر ترکيبات آلي نيتروژنه قابل تجزيه نيز مضر است ، زيرا اين ترکيبات آمونياک آزاد کرده و سبب افزايش موقتي pH بستر مي شوند و مواد آلي بسترها را به سرعت تجزيه کرده و از بين مي برند. استفاده از پسماندهاي گياهي و کودهاي حيواني ، براي بسترسازي مناسب است. بعضي از پرورش دهندگان ، مواد بستر را با خاک رس مخلوط مي کنند. اين روش موجب هدر رفتن زمان و افزايش هزينه ها شده و محصول کاهش مي يابد. استفاده از کود اسبي و فضولات خرگوش مناسب است.
اگر مواد بسترها داراي مقادير زياد کربوهيدرات ها و ديگر مواد آلي باشند ، ممکن است بسترها ايجاد حرارت شود. در چنين شرايطي ، دماي درون توده به 60 درجه سانتي گراد يا بيشتر مي رسد که مرگ کرم ها يا فرار آنها از بستر را در پي دارد. بنابراين ، موادي از اين نوع بايد پس از طي شدن مرحله حرارتي به بسترها اضافه شوند.
اين روش با ساخت توده يا توده هايي که بالاي آنها هموارباشد و افزايش رطوبت امکان پذير باشد ، انجام مي شود. وقتي مرحله حرارتي به اتمام رسيد ، مواد بايد به خوبي مخلوط شده و خرد شوند. اگر مواد خيلي ريز باشند ، کرم ها قادر به بلع آن نبوده ، در نتيجه رشد ناکافي خواهند داشت. غلظت هاي زياد نمک ممکن است موجب کاهش پيله و وزن کرم ها شويد ، بنابراين مواد بستر بايد براي برطرف کردن نمک اضافي آب شويي ، رطوبت مواد بستر ثابت نگاه داشته مي شود ، اما از روش غرقاب کردن بسترها نبايد استفاده کرد. دماي مواد بستر نيز بايد کنترل شود. اگر دما پس از 5 تا 6 روز پايين تر از 26 درجه سانتي گراد باقي بماند ، بسترها ممکن است براي کرم ها مفيد واقع شوند. پس از اضافه شدن کرم ها ، بستر بايد مرطوب نگاه داشته شود. در ضمن استفاده از مواد سلولزي ( خاک اره ) به دليل ايجاد تهويه بهتر ، به عمل تنفس و بقاي کرم ها کمک مي کند و اضافه کردن مقدار کمي ماسه ريز به توده ماده آلي ، به عمل هضم غذا در سنگدان کرم کمک مي کند.
در شرايط مطلوب ، روزانه هر کرم به اندازه وزنش مواد غذايي مصرف مي کند ، ولي به طور متوسط روزانه مواد آلي نصف وزن بدن کرم است. به عبارت ديگر در هر 33 سانتي متر مکعب مواد آلي بايد 50 عدد کرم موجود باشد.
روش ايجاد کارگاه توليد ورمي کمپوست
روشهاي مختلفي براي توليد وجود دارد که در اينجا ساده ترين روش که روش پشته اي است شرح داده خواهد شد.
1 ) يک زمين مسطح بدون کلوخ – سنگ و خرده شيشه را انتخاب و سطح آنرا مرطوب و سپس کاملاً بکوبيد تا سفت گردد. علت اين امر جلوگيري از ايجاد هيبريد کرمهاي مورد استفاده با کرمهاي خاکي معمولي و زايل شدن نژاد آنها مي باشد. مي توان در صورت امکان سطح زمين را سيمان و يا آسفالت نمود.
2 ) کرمها از بارندگي و نورآفتاب گريزان مي باشند در نتيجه بر روي سطح آماده شده در مرحله 1 اقدام به ايجاد سايبان مي گردد.
3 ) بر روي سطح آماده شده اقدام به ايجاد پشته اي از کود گاوي نيمه پوسيده به شکل گنبدي با عرض 70 سانتي متر و به ارتفاع 50 سانتي متر و طول دلخواه مي شود.
4 ) پس از پشته نمودن اقدام به آبياري فراوان پشته ها شود تا شيرابه کود گاوي خارج گردد.
5 ) در طول بالاترين قسمت پشته اقدام به ايجاد شياري به عمق 15 سانتي متر نموده و کرمها را داخل شيار در طول پشته بريزيد و سپس کود را روي آن برگردانيد.
6 ) در مدت فعاليت کرمها ( تا تبديل کود گاوي به ورمي کمپوست ) هر روز به اندازه آبياري چمن روي آن آبپاشي صورت گيرد تا رطوبت مطلوب آن حفظ گردد.
7 ) پس از مدتي که مواد بستره اي تبديل به ورمي کمپوست گرديد مي توان اقدام به جداسازي کرمها از پشته نمود که براي اينکار يا از غربال استفاده مي گردد و يا مي توان با ايجاد يک ماهيچه از کود دامي نيمه پوسيده در کنار پشته اي که ديگر فاقد مواد غذايي لازم براي تغذيه کرمهاست سبب مهاجرت کرمها از پشته قديمي به اين ماهيچه گرديد و پس از آن اقدام به ايجاد پشته هاي جديد و انتقال جمعيت کرم به اين پشته ها نمود.
توجيه اقتصادي پرورش کرم حاکی و تولید ورمی کمپوست
قيمت هر کيلوگرم کود ورمي کمپوست بسته بندي شده در حدود 400 تومان و قيمت يک کيلوگرم کرم زنده حدود 20 تا 30 هزار تومان مي باشد و در توليد مکانيزه قيمت تمام شده هر کيلوگرم کود بين 150 تا 200 تومان بوده و در کشاورزي ارگانيک و کشتهاي گلخانه اي پاکترين و مناسبترين بستر بوده و سبب باردهي بيشتر محصولات کشاورزي خواهند گرديد.
اضافه بر آن اين توليد از ارزش زيست محيطي بالايي نيز برخوردار است و کود توليدي به علت بالا بودن نسبت کربن به ازت (15= C/N) فاقد بوي نامطبوع و فعاليت حشرات مزاحم مي باشد. بطور کلي نيمي از وزن پشته تبديل به ورمي کمپوست خواهد شد.
نکاتي که بايد به خاطر داشت :
آبياري توده بايد بطور روزانه و منظم انجام شود.
از کود تازه دامي و مرغي نبايد استفاده کرد.
اين کرمها از نور آفتاب و بارندگي گريزان مي باشند پس بايد آنها را از اين دو عامل محافظت نمود.
تهیه و تنظیم :
شبکه تخصصی خدمات مشاوره الکترونیک ایطرح / درج مطالب تنها با ذکر منبع مجاز می باشد.
كرمها تيكه هاي پسماند را به همراه جانوران ريز ميكروسكوپي كه به تجزيه مواد آلي كمك مي كنند را نيز مي خورند. ممكن است اين سؤال براي شما ايجاد شود كه كرمها چه مقدار زباله مصرف مي كنند؟ يك كرم در هر روز مي تواند به اندازه نصف وزن خود غذا مصرف كند. يك كرم 1 گرمي مي تواند 2/1 گرم از غذا را در يك روز مصرف كند. يا مقدار 1 پوند از كرمها مي توانند 2/1 پوند از زباله ها را در هر روز مصرف كنند. اين ميزان ممكن است در حالتي كه 1 پوند كرم شامل 600 كرم بزرگ و يا شامل 1500 كرم كوچك بوده متفاوت باشد. زماني كه كرمهاي قرمز زباله ها را مي خورند ، زباله ها بسته به وزن و توده كرمها ناپديد مي شوند. 
