بلبل هزار دستان
نام انگلیسی : Nightingale
نام فرانسوی : Rossignol Philomele
نام لاتین : Luscinia Megarhynchos
مشخصات :
بلبل هزار دستان ۱۶ سانتیمتر طول دارد و بسیار شبیه به بلبل خالدار ( یکی دیگر از گونه های موجود در خانواده توکایان ) است، ولی روتنه اش کمرنگ تر و بیشتر متمایل به قهوه ای بوده و دمش نیز قرمز است و همچنین حلقه سفید دور چشمانش واضح تر دیده می شود. زیرتنه تمیز و فاقد لکه روی سینه و پهلو ها است و به رنگ سفید متمایل به نخودی یا خاکستری دیده می شود. پرنده جوان بلبل هزاردستان خالدار بوده و با خالهای نخودی در سینه و پهلوها و خالهای کمرنگی در پوشش های میانی بال دیده می شود.
نر و ماده همشکل، تقریبا نشانه خاصی ندارد ، جز اینکه دمش بلوطی مایل به قهوه‌ای است و صدای جالب توجهی دارد. سطح پشتی قهوه‌ای خوشرنگ و یکدست و سطح شکمی آن قهوه‌ای مایل به خاکستری کمرنگ است که در ناحیه گلو و شکم به سفیدی می گراید. پرنده نابالغ مانند نابالغ سینه سرخ، خال‌خال و لکه‌لکه است، ولی به آسانی از روی اندازه بزرگتر ، دم بلوطی رنگ و سطح شکمی سفید‌تر مشخص می شود. تفاوت آن با نابالغ دم سرخ معمولی عبارت است از اندازه بزرگتر و دم بلوطی تیره‌رنگ.
بلبل هزار دستان معمولا در نزدیک سطح زمین دیده شده و تغذیه می کند. و از روی شاخه های مخفی آواز می خواند و معمولاً تنهاست و به صورت دسته جمعی دیده نمی شود . پرنده ای تک همسر بوده و لانه در نزدیکی یا در سطح زمین قرار دارد. بین ۴ تا ۵ تخم می گذارد و به مدت ۱۳ روز روی آنها می خوابد و جوجه ها نیز بعد از ۱۱ روز لانه را ترک می کنند. این پرنده در سال یک یا دو بار تولید مثل می کند .
بلبل هزار دستان بهترین پرنده آوازخوان موجود در کشور ایران می باشد . این پرنده در هنگام آوازخوانی خود را کاملاً مخفی نگه می دارد ولی از صدایش می توان آن را از بلبل خالدار تشخیص داد .
در سال های اخیر در بعضی از شهرها صیادان اقدام به صید و پرورش این پرنده در قفس نموده اند. البته باید به این نکته اشاره کرد که نگهداری و پرورش از این پرنده بسیار دشوار است و این به علت حشره خوار بودن آن است. جهت تغذیه این پرنده در قفس می بایست از مخلوطی از دان پارس و گوشت نرم و مواد گیاهی استفاده نمود و البته اگر دسترسی به حشرات میسر باشد بهتر است حشرات را جهت تغذیه در اختیار پرنده قرار داد. از میوه ها نیز در تغذیه پرنده می توان استفاده کرد و از جمله میوه هایی که در تغذیه پرنده به کار برده می شود می توان به انگور، سیب، تمشک و توت درختی و حتی سنجد اشاره کرد .
بلبل هزار دستان از آنجایی که در شب نیز مانند روز آواز می خواند نام انگلیسی این پرنده Nightingale است
زیستگاه :
لانه خود را در نزدیکی زمین و در درون بوته‌های خار یا گزنه کاملا مخفی از انظار می سازد.
از حشرات، نرم تنان و میوه هایی همچون توت تغذیه می کند.
این پرنده در جنگل های برگ ریز، باغ ها، بوته های خار دار و گاهی در حاشیه مناطق خشک به سر برده و در بوته های تمشک و نزدیک و یا روی سطح زمین و با استتار کامل آشیانه می سازد.
پراکندگی :
از نظر پراکنش جهانی این پرنده در جنوب انگلستان و به طرف شرق تا مرکز و جنوب اروپا ، مرکز آسیا و مناطقی از شمال آفریقا تولید مثل می کند و در فصل زمستان در جنوب آفریقا هم دیده شده است.
درکشور ما در بهار و تابستان فراوان بوده و به جز بخش هایی از شرق، مرکز و جنوب در سایر نواحی دیده شده و تولید مثل می کند
صدای پرنده:
آواز این پرنده بسیار متنوع، زیبا و بلند بوده و هم در شب و هم در روز شنیده می شود. آواز شامل چهچهه ها و تحریر های زنگ دار و بلند و متنوع می باشد . این پرنده بیشتر از اینکه دیده شود
آوازش شنیده می شود. آواز خوانی نیز مختص پرنده نر می باشد .
بلبل در فرهنگ و باور مردم:
بلبل یا هزار دستان پرنده ملی ایران زمین و کشور بنگلادش است.
عشق این پرنده به گل رز نیز بسیار در فرهنگ ملل مختلف مشهور است به طوری که در ادبیات و نگاره های ایرانی (گل و بلبل) و ترکیه بسیار به آن اشاره شده است.
نقش گل و بلبل در گبه ایرانی: در این نقش که از رایج ترین نقوش گبه های عشایر کهگیلویه و بویر احمد است، دو بلبل روبروی یکدیگر بر روی یک شاخه گل که گل های آن همان نیم گل های هشت پر است نشسته اند.
نام انگلیسی : Nightingale
نام فرانسوی : Rossignol Philomele
نام لاتین : Luscinia Megarhynchos
مشخصات :
بلبل هزار دستان ۱۶ سانتیمتر طول دارد و بسیار شبیه به بلبل خالدار ( یکی دیگر از گونه های موجود در خانواده توکایان ) است، ولی روتنه اش کمرنگ تر و بیشتر متمایل به قهوه ای بوده و دمش نیز قرمز است و همچنین حلقه سفید دور چشمانش واضح تر دیده می شود. زیرتنه تمیز و فاقد لکه روی سینه و پهلو ها است و به رنگ سفید متمایل به نخودی یا خاکستری دیده می شود. پرنده جوان بلبل هزاردستان خالدار بوده و با خالهای نخودی در سینه و پهلوها و خالهای کمرنگی در پوشش های میانی بال دیده می شود.
نر و ماده همشکل، تقریبا نشانه خاصی ندارد ، جز اینکه دمش بلوطی مایل به قهوه‌ای است و صدای جالب توجهی دارد. سطح پشتی قهوه‌ای خوشرنگ و یکدست و سطح شکمی آن قهوه‌ای مایل به خاکستری کمرنگ است که در ناحیه گلو و شکم به سفیدی می گراید. پرنده نابالغ مانند نابالغ سینه سرخ، خال‌خال و لکه‌لکه است، ولی به آسانی از روی اندازه بزرگتر ، دم بلوطی رنگ و سطح شکمی سفید‌تر مشخص می شود. تفاوت آن با نابالغ دم سرخ معمولی عبارت است از اندازه بزرگتر و دم بلوطی تیره‌رنگ.
بلبل هزار دستان معمولا در نزدیک سطح زمین دیده شده و تغذیه می کند. و از روی شاخه های مخفی آواز می خواند و معمولاً تنهاست و به صورت دسته جمعی دیده نمی شود . پرنده ای تک همسر بوده و لانه در نزدیکی یا در سطح زمین قرار دارد. بین ۴ تا ۵ تخم می گذارد و به مدت ۱۳ روز روی آنها می خوابد و جوجه ها نیز بعد از ۱۱ روز لانه را ترک می کنند. این پرنده در سال یک یا دو بار تولید مثل می کند .
بلبل هزار دستان بهترین پرنده آوازخوان موجود در کشور ایران می باشد . این پرنده در هنگام آوازخوانی خود را کاملاً مخفی نگه می دارد ولی از صدایش می توان آن را از بلبل خالدار تشخیص داد .
در سال های اخیر در بعضی از شهرها صیادان اقدام به صید و پرورش این پرنده در قفس نموده اند. البته باید به این نکته اشاره کرد که نگهداری و پرورش از این پرنده بسیار دشوار است و این به علت حشره خوار بودن آن است. جهت تغذیه این پرنده در قفس می بایست از مخلوطی از دان پارس و گوشت نرم و مواد گیاهی استفاده نمود و البته اگر دسترسی به حشرات میسر باشد بهتر است حشرات را جهت تغذیه در اختیار پرنده قرار داد. از میوه ها نیز در تغذیه پرنده می توان استفاده کرد و از جمله میوه هایی که در تغذیه پرنده به کار برده می شود می توان به انگور، سیب، تمشک و توت درختی و حتی سنجد اشاره کرد .
بلبل هزار دستان از آنجایی که در شب نیز مانند روز آواز می خواند نام انگلیسی این پرنده Nightingale است
زیستگاه :
لانه خود را در نزدیکی زمین و در درون بوته‌های خار یا گزنه کاملا مخفی از انظار می سازد.
از حشرات، نرم تنان و میوه هایی همچون توت تغذیه می کند.
این پرنده در جنگل های برگ ریز، باغ ها، بوته های خار دار و گاهی در حاشیه مناطق خشک به سر برده و در بوته های تمشک و نزدیک و یا روی سطح زمین و با استتار کامل آشیانه می سازد.
پراکندگی :
از نظر پراکنش جهانی این پرنده در جنوب انگلستان و به طرف شرق تا مرکز و جنوب اروپا ، مرکز آسیا و مناطقی از شمال آفریقا تولید مثل می کند و در فصل زمستان در جنوب آفریقا هم دیده شده است.
درکشور ما در بهار و تابستان فراوان بوده و به جز بخش هایی از شرق، مرکز و جنوب در سایر نواحی دیده شده و تولید مثل می کند
صدای پرنده:
آواز این پرنده بسیار متنوع، زیبا و بلند بوده و هم در شب و هم در روز شنیده می شود. آواز شامل چهچهه ها و تحریر های زنگ دار و بلند و متنوع می باشد . این پرنده بیشتر از اینکه دیده شود
آوازش شنیده می شود. آواز خوانی نیز مختص پرنده نر می باشد .
بلبل در فرهنگ و باور مردم:
بلبل یا هزار دستان پرنده ملی ایران زمین و کشور بنگلادش است.
عشق این پرنده به گل رز نیز بسیار در فرهنگ ملل مختلف مشهور است به طوری که در ادبیات و نگاره های ایرانی (گل و بلبل) و ترکیه بسیار به آن اشاره شده است.
نقش گل و بلبل در گبه ایرانی: در این نقش که از رایج ترین نقوش گبه های عشایر کهگیلویه و بویر احمد است، دو بلبل روبروی یکدیگر بر روی یک شاخه گل که گل های آن همان نیم گل های هشت پر است نشسته اند.
منبع: پرندگان ایران
